विनायक आदिनाथ बुवा

वि. आ. बुवा
जन्म नाव	विनायक आदिनाथ बुवा
टोपणनाव	वि. आ. बुवा
जन्म	जुलै ४, इ.स. १९२६ पंढरपूर
मृत्यू	एप्रिल १७, इ.स. २०११ कल्याण
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
कार्यक्षेत्र	श्रुतिका, विनोदी साहित्य, विडंबने, विनोद, एकांकिका, आकाशवाणी
साहित्य प्रकार	विनोदी
प्रसिद्ध साहित्यकृती	अकलेचे तारे इ.स. १९५३, प्रेमाची एस्सो स्टाइल इ.स. १९८३, शंभरावे पुस्तक इ.स. १९९७, आकाशवाणी वरील "पुन्हा प्रपंच" मालिकेचे ४०० हून अधिक भाग
वडील	आदिनाथ बुवा
पत्नी	इंदुमती बुवा
अपत्ये	विठ्ठल, विभावरी आणि विद्याधर
पुरस्कार	महाराष्ट्र राज्य सरकारतर्फे दिल्या जाणाऱ्या उत्कृष्ट विनोदी साहित्याच्या पुरस्काराने सन्मानित
संकेतस्थळ	http://buwa.in

विनायक आदिनाथ बुवा (जुलै ४, इ.स. १९२६ - एप्रिल १७, इ.स. २०११) हे मराठी भाषेतील ज्येष्ठ विनोदी साहित्यिक होते. ते वि. आ. बुवा या नावाने प्रसिद्ध होते. त्यांनी आपल्या लेखनाचा प्रारंभ इ.स. १९५० मध्ये केला. त्यांची विनोदी शैलीतील एकूण १५० पुस्तके आतापर्यंत प्रसिद्ध झाली आहेत. त्यांनी विनोदी लेखनाबरोबरच आकाशवाणीवरील श्रुतिका, विनोदी निबंध, पटकथा, तमाशाच्या संहिता, विडंबने, एकांकिका असे विविध स्वरूपाचे लेखन केले आहे.

जीवन

वि. आ. बुवांचा जन्म पंढरपूर येथे ४ जुलै, इ.स. १९२६ रोजी झाला. त्यांचे शालेय शिक्षण त्यांनी पंढरपूर आणि मिरज येथे झाले. वडिलांच्या अकाली निधनामुळे शिक्षण अर्धवट राहिले. नोकरीसाठी ते कल्याण येथे स्थाईक झाले. मुंबई येथील व्ही. जे. टी. आय. तंत्र महाविद्यालयात बुवा यांनी रसायनशास्त्र विभागात इ.स. १९८६ मध्ये निवृत्त होईपर्यंत नोकरी केली. बुवा यांवे वक्तृत्व उत्तम असल्याने व्याख्याने व कथा-कथनासाठी महाराष्ट्रासह अन्य राज्यांमध्येही त्यांनी दौरे केले होते. संस्कृत भाषेचा त्यांचा अभ्यास होता.

कारकीर्द

सुंदर हस्ताक्षराच्या जोरावर त्यांनी इ.स. १९५० मध्ये इंदुकला नावाचा एक हस्तलिखित साहित्याचा अंक प्रकाशित केला होता. हे हस्तलिखित दर्जेदार स्वरूपात असल्याने साहित्यिकांचा चांगला पाठिंबा यास मिळाला. अनंत काणेकर, महादेवशास्त्री जोशी, चिं. वि. जोशी, दुर्गा भागवत, माधव मनोहर, गो. नी. दांडेकर, शांता शेळके, वसंत बापट, विजय तेंडुलकर आणि द. मा. मिरासदार असे गाजलेले साहित्यिक या अंकासाठी लिखाण करत असत. पुढे नवशक्ती या वृत्तपत्राचे संपादक प्रभाकर पाध्ये यांनी त्यांना वृत्तपत्रातून लिखाणासाठी उद्युक्त केले आणि त्यांनी वृत्तपत्रातून विनोदी लेखनास प्रारंभ केला. सूक्ष्म निरीक्षणशक्ती, कल्पकता आणि उत्स्फूर्त विनोद ही वि. आ.बुवा यांच्या लेखणीची वैशिष्ट्ये मानली जातात. त्यानंतर हंस दिवाळी अंक, मोहिनी दिवाळी अंक, नवयुग दिवाळी अंक, आवाज दिवाळी अंक अशा कितीतरी मासिके व दिवाळी अंकांतून बुवा लेखन करू लागले. वि. आ. बुवा यांचा पहिला कथासंग्रह अकलेचे तारे इ.स. १९५३ मध्ये प्रसिद्ध झाला. महाराष्ट्र शासनाच्या ग्रंथ आणि नाट्य पुरस्कार समित्यांवर अनेक वर्षे त्यांनी परीक्षक म्हणून काम पहिले होते. आकाशवाणीवर त्यांचे ६०० हून अधिक कार्यक्रम प्रसारित झाले. त्या काळच्या "पुन्हा प्रपंच" या लोकप्रिय मालिकेसाठी ४०० हून अधिक भागांचे लेखन त्यांनी केले.

पुरस्कार

• इ.स. १९७२ मध्ये कल्याणमध्ये झालेल्या मराठी साहित्य संमेलनाचे स्वागताध्यक्ष म्हणून निवड.
• इ.स. १९८३ 'प्रेमाची एस्सो स्टाइल' या पुस्तकाला महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट विनोदी साहित्यासाठीचा पुरस्कार
• इ.स. १९९७ 'शंभरावे पुस्तक' या पुस्तकाला महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट विनोदी साहित्यासाठीचा पुरस्कार
• इ.स. १९९७ उत्कृष्ट विनोदी लेखक म्हणून मुंबई मराठी साहित्य संघाचा आचार्य अत्रे पुरस्कार

प्रसिद्ध पुस्तकांची नावे

1. अकलेचे तारे
2. अकलेचे दिवे
3. अगा जे घडलेचि आहे
4. अघळ पघळ आणि ऐसपैस
5. अडाण्याचा गाडा
6. अथ बुवा उवाच
7. अफाट बाबुराव
8. अरेच्या! इतकं वाढलं
9. असं झालं तर
10. अव्वाच्या सव्वा
11. असून अडचण नसून खोळंबा
12. असे नवरे, अशा बायका
13. आणखी एकाची भर
14. आधुनिक पंचायत
15. आम्ही आपले वगैरे
16. उगीच काही तरी
17. एकच हृदय दोनच डोळे
18. इकडे गंगू तिकडे अंबू
19. एक ना धड
20. एक बाई शंभर साडया
21. एकविसावा नग
22. एकसष्टी
23. एकसारखा देव प्रसन्न
24. एकापेक्षा एक
25. एकेक चमचा
26. एच. एम. सी.
27. ओम मित्राय नमः
28. ओष्ठतंत्रम
29. कमी तिथं आम्ही
30. कशासाठी पैशासाठी
31. कसचं कसचं
32. कालिदास, पिंपळ आणि रामायण
33. काही जनातलं काही मनातलं
34. किंचित किंचित
35. खटाटोप
36. खट्याळ काळजात घुसली
37. खाजगी की ऐशी तैशी
38. खिडकी
39. खिडकी सहवास
40. खोटाल तर टिकाल
41. खुमासदार
42. घडलं म्हणून लिहिलं
43. घोड्याला खोकला झालाय
44. गप्पागोष्टी
45. गरमागरम
46. चमचा चमचा ओळखी
47. चिंतू दि ग्रेट
48. चोरी किया तो डरना क्‍या?
49. चौदावे रत्न
50. छोटी हजेरी
51. जमवाजमव
52. झकास गोष्टी
53. झीनत मित्रमंडळ
54. झुरळ आणि रंभा
55. टॉप आणि कडक
56. टिकोजीराव
57. ठरवून योगायोग
58. डोंबलाचं सर्वेक्षण
59. ढवळाढवळ
60. तीन दांडेकर आणि एक मालन
61. तुका म्हणे त्यातल्या त्यात
62. तुमची अंडी आमचं आम्लेट
63. तेचि पुरुष भाग्याचे
64. त्याचं काय आहे
65. थापा ठोका, मारा बाता रिपब्लिका
66. द्या टाळी
67. धाडसी बेधडक
68. नळाचं पाणी
69. नवर्‍यावर पीएच.डी.
70. निवडक नवरे
71. निवडक बुवा
72. नुकतंच सोळावं संपून सतरावं
73. पडल्या पडल्या
74. परमेश्‍वराची टिपणवही
75. परमेश्‍वराला रिटायर करा
76. परमिट मंत्रालय
77. परलोकचा वृत्तांत
78. पसंत आहे
79. पापाकडून पपाकडे
80. पुढे चालू ठेवू
81. पुस्तक बाहत्तरी
82. पुस्तकाला नाव पाहिजेच कशाला!
83. पोपटपंची
84. प्रश्‍नोत्तर स्वयंवर
85. प्रिय मूर्खांनो
86. प्रेमाकडून प्रेमाकडे
87. प्रेमाची एस्सो स्टाईल
88. प्रेमाची ऐशी की तैशी
89. प्रेमाची टूल बॉक्‍स
90. फजितीचा सुवर्णमहोत्सव
91. फापट पसारा
92. फिरकी
93. बडबड
94. बाईराव बाईसिंग मर्द
95. बायको मित्र शेजारी
96. बायकोला कसे जिंकावे
97. बावीस कॅरेट
98. बिल दिया दर्द दिया
99. बुवा उवाच
100. बुवा पंचविशी
101. बुवाबाजी
102. बैल घोडा
103. भारतेरिका
104. भालू देशपांडे
105. मम्मी मराठी शिकवते
106. मराठी मायबोली
107. मराठी मिस्कीलिका
108. मल्लिनाथी
109. माझी बुवाबाजी
110. माझ्याविषयी मी
111. माधुरीचं लग्न
112. मी आणि फोर्ड
113. मी आणि मेनका
114. मी तर बाबा गाढव आहे
115. मी श्रीमंत पेशवे
116. मूर्ख नवरे आणि शहाणे नवरे
117. मूर्खाय नमः
118. मेहुणी वयात येते
119. म्हटलं तर आहे म्हटलं तर नाही
120. ये बैल मार मला
121. रामा सखू
122. रेकॉर्ड ब्रेक १२५
123. लग्न आणि घटस्फोट
124. लहानपणच्या प्रेयसी
125. लेखणी आणि पाणी
126. वरं ब्रुहि
127. वाघ साबुदाण्याची खिचडी खातो
128. वासुदेव शेख महंमद वगैरे वगैरे
129. विद्वान सर्वत्र "0" ते
130. वि. सू. ता. क., ट. ख. नि.
131. व्यास आणि हव्यास
132. शतकोत्तर ५०
133. शत्रु व्हा सुखी व्हा
134. शब्दखेळ
135. शंभरावं पुस्तक
136. शूर नवरे
137. श्री असो श्री चालेल वगैरे
138. श्‍वास और उच्छ्वास
139. सखी शेजारिणी
140. सभ्य माणसं
141. सर्वांसाठी गीता
142. साठ पूर्ण
143. सातजणांवर प्रेम
144. साहेबासन बत्तिशी
145. सुरसक आणि चमत्कारिक कथा
146. स्वप्नांचं दुकान
147. हलकं फुलकं
148. हृतिकला वधू पाहिजे
149. हृदयाचं दुकान
150. हे पुस्तक आवडावे

वि.आ. बुवा यांच्यावरील पुस्तके

1. गिरिजा कीर यांनी लिहिलेल्या 'दीपगृह' नावाच्या पुस्तकांतील काही पाने वि.आ. बुवांवर आहेत.

बाह्य दुवे

• http://www.esakal.com/esakal/20110418/4869951168773482435.htm.
• http://www.esakal.com/esakal/20110418/4962544392599538773.htm.