"नक्षत्र" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
ओळ १: | ओळ १: | ||
'''नक्षत्र''' आकाशातील तारा-समूहाला म्हणतात. नक्षत्र सूची [[अथर्ववेद]], [[तैत्तिरीय संहिता]], [[शतपथ ब्राह्मण]] यात मिळते. [[सूर्य (ज्योतिष)|सूर्य]] ज्या दीर्घ वर्तुळ मार्गतून भ्रमण |
'''नक्षत्र''' आकाशातील तारा-समूहाला म्हणतात. नक्षत्र सूची [[अथर्ववेद]], [[तैत्तिरीय संहिता]], [[शतपथ ब्राह्मण]] यात मिळते. [[सूर्य (ज्योतिष)|सूर्य]] ज्या दीर्घ वर्तुळ मार्गतून भ्रमण करताना दिसतो त्यास आपण क्रांतिवृत्त असे म्हणतो. क्रांतिवृत्ताचे सत्तावीस समान भाग कल्पिले आहेत. त्यांतील प्रत्येकात येणार्या एका तारकापुंजाला नक्षत्र म्हणतात. अशी एकूण २७ नक्षत्रे आहेत. म्हणून प्रत्येक नक्षत्राने क्रांतिवृत्तावर व्यापलेली जागा १३ अंश २० कला असते. |
||
{| class="wikitable" align="center" cellspacing="2" cellpadding="" |
{| class="wikitable" align="center" cellspacing="2" cellpadding="" |
||
|- bgcolor=#cccccc |
|- bgcolor=#cccccc |
||
!#!! नाव !! देवता !! |
!#!! नाव !! देवता !! पाश्चात्त्य नाव !! मानचित्र !!स्थिति |
||
|- |
|- |
||
| |
| १ || [[अश्विनी]] (Ashvinī) ||[[केतू]] ||[[Beta Arietis|β]] and [[Gamma Arietis|γ]] [[Aries (constellation)|Arietis]] || [[Image:Aries constellation map.png|100px]] || 00AR00-13AR20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २ || [[भरणी]] (Bharanī)||[[शुक्र]] (Venus)|| [[35 Arietis|35]], [[39 Arietis|39]], and [[41 Arietis|41]] [[Aries (constellation)|Arietis]] || [[Image:Aries constellation map.png|100px]] || 13AR20-26AR40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ३ ||[[कृत्तिका]] (Krittikā)||[[रवी]] (Sun) ||[[Pleiades (star cluster)|Pleiades]] || [[Image:Taurus constellation map.png|100px]] || 26AR40-10TA00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ४ || [[रोहिणी]] (Rohinī)||[[चंद्र]] (Moon)|| [[Aldebaran]] || [[Image:Taurus constellation map.png|100px]] || 10TA00-23TA20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ५ || [[मृग]]/[[म्रृगशीर्ष]] (Mrigashīrsha)||[[मंगळ]] (Mars)|| [[Lambda Orionis|λ]], φ [[Orion (constellation)|Orionis]] ||[[Image:Orion constellation map.png|100px]] || 23TA40-06GE40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ६ || [[आर्द्रा]] (Ārdrā)|| [[राहू]]|| [[Betelgeuse]] || [[Image:Orion constellation map.png|100px]] || 06GE40-20GE00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ७ || [[पुनर्वसु]] (Punarvasu)|| [[गुरू/बृहस्पति]](Jupiter) ||[[Castor]] and [[Pollux]] || [[Image:Gemini constellation map.png|100px]] || 20GE00-03CA20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ८ || [[पुष्य]] (Pushya)||[[शनी]] (Saturn) ||[[Gamma Cancri|γ]], [[Delta Cancri|δ]] and [[Theta Cancri|θ]] [[Cancer (constellation)|Cancri]] || [[Image:Cancer constellation map.png|100px]] || 03CA20-16CA40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ९ || [[आश्लेषा]] (Āshleshā)||[[बुध]] (Mercury) || δ, ε, η, ρ, and [[Sigma Hydrae|σ]] [[Hydra (constellation)|Hydrae]] || [[Image:Hydra constellation map.png|100px]] ||16CA40-30CA500 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १० || [[मघा]] (Maghā) || [[केतू]] || [[Regulus]] || [[Image:Leo constellation map.png|100px]] || 00LE00-13LE20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| ११ || [[पूर्वा फाल्गुनी]] (Pūrva Phalgunī)||[[शुक्र]] (Venus)|| [[Delta Leonis|δ]] and [[Theta Leonis|θ]] [[Leo (constellation)|Leonis]] || [[Image:Leo constellation map.png|100px]] || 13LE20-26LE40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १२ || [[उत्तरा फाल्गुनी]] (Uttara Phalgunī)|| [[रवी]]|| [[Denebola]] || [[Image:Leo constellation map.png|100px]] || 26LE40-10VI00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १३ || [[हस्त]] (Hasta)||[[चंद्र]]|| [[Alpha Corvi|α]], [[Beta Corvi|β]], [[Gamma Corvi|γ]], [[Delta Corvi|δ]] and [[Epsilon Corvi|ε]] [[Corvus (constellation)|Corvi]] ||[[Image:Corvus constellation map.png|100px]] || 10VI00-23VI20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १४ || [[चित्रा]] (Chitrā) ||[[मंगळ]] || [[Spica]] || [[Image:Virgo constellation map.png|100px]] || 23VI20-06LI40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १५ || [[स्वाती]] (Svātī) ||[[राहू]]|| [[Arcturus]] || [[Image:Bootes constellation map.png|100px]] || 06LI40-20LI00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १६ || [[विशाखा]] (Vishākhā)||[[गुरू/बृहस्पति]]|| [[Alpha Librae|α]], [[Beta Librae|β]], [[Gamma Librae|γ]] and ι [[Libra (constellation)|Librae]] ||[[Image:Libra constellation map.png|100px]] || 20LI00-03SC20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १७ || [[अनुराधा]] (Anurādhā) ||[[शनी]]|| [[Beta Scorpii|β]], [[Delta Scorpii|δ]] and [[Pi Scorpii|π]] [[Scorpius (constellation)|Scorpionis]] || [[Image:Scorpius constellation map.png|100px]] || 03SC20-16SC40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १८ || [[ज्येष्ठा]] (Jyeshtha)||[[बुध]]|| [[Alpha Scorpii|α]], [[Sigma Scorpii|σ]], and [[Tau Scorpii|τ]] [[Scorpius (constellation)|Scorpionis]] || [[Image:Scorpius constellation map.png|100px]] || 16SC40-30SC00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| १९ || [[मूळ]] (Mūla)||[[केतू]] || [[Epsilon Scorpii|ε]], ζ, [[Eta Scorpii|η]], [[Theta Scorpii|θ]], ι, [[Kappa Scorpii|κ]], [[Lambda Scorpii|λ]], [[Mu Scorpii|μ]] and [[Nu Scorpii|ν]] [[Scorpius (constellation)|Scorpionis]] || [[Image:Scorpius constellation map.png|100px]] || 00SG00-13SG20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २० || [[पूर्वाषाढा]] (Pūrva Ashādhā)||[[शुक्र]]|| [[Delta Sagittarii|δ]] and [[Epsilon Sagittarii|ε]] [[Sagittarius (constellation)|Sagittarii]] || [[Image:Sagittarius constellation map.png|100px]]|| 13SG20-26SG40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २१ || [[उत्तराषाढा]] (Uttara Ashādhā)||[[रवी]]|| [[Zeta Sagittarii|ζ]] and [[Sigma Sagittarii|σ]] [[Sagittarius (constellation)|Sagittarii]] || [[Image:Sagittarius constellation map.png|100px]] || 26SG40-10CP00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २२ || [[श्रवण]] (Shravana)||[[चंद्र]]|| [[Alpha Aquilae|α]], [[Beta Aquilae|β]] and [[Gamma Aquilae|γ]] [[Aquila (constellation)|Aquilae]] || [[Image:Aquila constellation map.png|100px]] || 10CP00-23CP20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २३ || [[धनिष्ठा]]/[[श्रविष्ठा]] (Shravishthā) or [[Dhanisthā]]||[[मंगळ]]|| [[Alpha Delphini|α]] to δ [[Delphinus]] || [[Image:Delphinus constellation map.png|100px]]|| 23CP20-06AQ40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २४ || [[शततारका]]/[[शतभिषज]] (Shatabhishaj)||राहू|| [[Gamma Aquarii|γ]] [[Aquarii]] || [[Image:Aquarius constellation map.png|100px]]|| 06AQ40-20AQ00 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २५ || [[पूर्वाभाद्रपदा]] (Pūrva Bhādrapadā)||[[गुरू/बृहस्पति]]|| [[Alpha Pegasi|α]] and [[Beta Pegasi|β]] [[Pegasus (constellation)|Pegasi]] || [[Image:Pegasus constellation map.png|100px]]|| 20AQ00-03PI20 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २६ || [[उत्तराभाद्रपदा]] (Uttara Bhādrapadā)||[[शनी]]|| [[Gamma Pegasi|γ]] [[Pegasus (constellation)|Pegasi]] and [[Alpha Andromedae|α]] [[Andromeda (constellation)|Andromedae]] || [[Image:Andromeda constellation map.png|100px]] || 03PI20-16PI40 |
||
|- |
|- |
||
| |
| २७ || [[रेवती]] (Revatī)||[[बुध]]|| ζ [[Pisces (constellation)|Piscium]] || [[Image:Pisces constellation map.png|100px]] || 16PI40-30PI00 |
||
|} |
|} |
||
== |
== २८वे नक्षत्र == |
||
२८वें नक्षत्र [[अभिजित]] (Abhijit)([[Alpha Lyrae|α]], [[Epsilon Lyrae|ε]] and ζ [[Lyra (constellation)|Lyrae]] - [[Vega]] - उत्तराषाढा व श्रवण या दोन नक्षत्रांमध्ये) |
|||
{{विस्तार}} |
{{विस्तार}} |
||
{{सोळा संस्कार}} |
{{सोळा संस्कार}} |
११:०१, २८ जुलै २०११ ची आवृत्ती
नक्षत्र आकाशातील तारा-समूहाला म्हणतात. नक्षत्र सूची अथर्ववेद, तैत्तिरीय संहिता, शतपथ ब्राह्मण यात मिळते. सूर्य ज्या दीर्घ वर्तुळ मार्गतून भ्रमण करताना दिसतो त्यास आपण क्रांतिवृत्त असे म्हणतो. क्रांतिवृत्ताचे सत्तावीस समान भाग कल्पिले आहेत. त्यांतील प्रत्येकात येणार्या एका तारकापुंजाला नक्षत्र म्हणतात. अशी एकूण २७ नक्षत्रे आहेत. म्हणून प्रत्येक नक्षत्राने क्रांतिवृत्तावर व्यापलेली जागा १३ अंश २० कला असते.
# | नाव | देवता | पाश्चात्त्य नाव | मानचित्र | स्थिति |
---|---|---|---|---|---|
१ | अश्विनी (Ashvinī) | केतू | β and γ Arietis | 00AR00-13AR20 | |
२ | भरणी (Bharanī) | शुक्र (Venus) | 35, 39, and 41 Arietis | 13AR20-26AR40 | |
३ | कृत्तिका (Krittikā) | रवी (Sun) | Pleiades | 26AR40-10TA00 | |
४ | रोहिणी (Rohinī) | चंद्र (Moon) | Aldebaran | 10TA00-23TA20 | |
५ | मृग/म्रृगशीर्ष (Mrigashīrsha) | मंगळ (Mars) | λ, φ Orionis | 23TA40-06GE40 | |
६ | आर्द्रा (Ārdrā) | राहू | Betelgeuse | 06GE40-20GE00 | |
७ | पुनर्वसु (Punarvasu) | गुरू/बृहस्पति(Jupiter) | Castor and Pollux | 20GE00-03CA20 | |
८ | पुष्य (Pushya) | शनी (Saturn) | γ, δ and θ Cancri | 03CA20-16CA40 | |
९ | आश्लेषा (Āshleshā) | बुध (Mercury) | δ, ε, η, ρ, and σ Hydrae | 16CA40-30CA500 | |
१० | मघा (Maghā) | केतू | Regulus | 00LE00-13LE20 | |
११ | पूर्वा फाल्गुनी (Pūrva Phalgunī) | शुक्र (Venus) | δ and θ Leonis | 13LE20-26LE40 | |
१२ | उत्तरा फाल्गुनी (Uttara Phalgunī) | रवी | Denebola | 26LE40-10VI00 | |
१३ | हस्त (Hasta) | चंद्र | α, β, γ, δ and ε Corvi | 10VI00-23VI20 | |
१४ | चित्रा (Chitrā) | मंगळ | Spica | 23VI20-06LI40 | |
१५ | स्वाती (Svātī) | राहू | Arcturus | 06LI40-20LI00 | |
१६ | विशाखा (Vishākhā) | गुरू/बृहस्पति | α, β, γ and ι Librae | 20LI00-03SC20 | |
१७ | अनुराधा (Anurādhā) | शनी | β, δ and π Scorpionis | 03SC20-16SC40 | |
१८ | ज्येष्ठा (Jyeshtha) | बुध | α, σ, and τ Scorpionis | 16SC40-30SC00 | |
१९ | मूळ (Mūla) | केतू | ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ and ν Scorpionis | 00SG00-13SG20 | |
२० | पूर्वाषाढा (Pūrva Ashādhā) | शुक्र | δ and ε Sagittarii | 13SG20-26SG40 | |
२१ | उत्तराषाढा (Uttara Ashādhā) | रवी | ζ and σ Sagittarii | 26SG40-10CP00 | |
२२ | श्रवण (Shravana) | चंद्र | α, β and γ Aquilae | 10CP00-23CP20 | |
२३ | धनिष्ठा/श्रविष्ठा (Shravishthā) or Dhanisthā | मंगळ | α to δ Delphinus | 23CP20-06AQ40 | |
२४ | शततारका/शतभिषज (Shatabhishaj) | राहू | γ Aquarii | 06AQ40-20AQ00 | |
२५ | पूर्वाभाद्रपदा (Pūrva Bhādrapadā) | गुरू/बृहस्पति | α and β Pegasi | 20AQ00-03PI20 | |
२६ | उत्तराभाद्रपदा (Uttara Bhādrapadā) | शनी | γ Pegasi and α Andromedae | 03PI20-16PI40 | |
२७ | रेवती (Revatī) | बुध | ζ Piscium | 16PI40-30PI00 |
२८वे नक्षत्र
२८वें नक्षत्र अभिजित (Abhijit)(α, ε and ζ Lyrae - Vega - उत्तराषाढा व श्रवण या दोन नक्षत्रांमध्ये)
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
हिंदू धर्मातील सोळा संस्कार | ||
---|---|---|
गर्भाधान · पुंसवन · अनवलोभन · सीमंतोन्नयन · जातकर्म · नामकरण · सूर्यावलोकन · निष्क्रमण · अन्नप्राशन · वर्धापन · चूडाकर्म · अक्षरारंभ · उपनयन · समावर्तन · विवाह · अंत्येष्टी
|