गुरु-शिष्य परंपरा

पारंपारिक गुरु-शिष्य संबंध. वॉटर कलर, पंजाब हिल्स, भारत, १७४०.

गुरु-शिष्य परंपरा ही हिंदू, जैन, शीख आणि बौद्ध ( तिबेटी आणि झेन परंपरांसह) या मूळ भारतीय धर्मांमधील गुरू आणि शिष्यांची परंपरा आहे. प्रत्येक परंपरा एका विशिष्ट संप्रदायाशी संबंधित आहे, आणि शिकवण्यासाठी त्यांचे स्वतःचे गुरुकुल असू शकतात, जे आखाडे, गोम्पा, मठ, विहार किंवा मंदिरांवर आधारित असू शकतात. ही आध्यात्मिक संबंध आणि मार्गदर्शनाची परंपरा आहे जिथे शिकवणी गुरु, शिक्षक किंवा लामा यांच्याकडून शिष्य, श्रमण (साधक) किंवाचेला (अनुयायी) यांना औपचारिक दीक्षेनंतर दिली जाते. असे ज्ञान, मग ते अगामिक, अध्यात्मिक, शास्त्रोक्त, स्थापत्य, संगीत, कला किंवा मार्शल आर्ट्स असो, हे गुरू आणि शिष्य यांच्यातील विकसित नातेसंबंधातून दिले जाते.

असे मानले जाते की गुरूंच्या प्रामाणिकपणावर आणि विद्यार्थ्याचा आदर, बांधिलकी, भक्ती आणि आज्ञाधारकतेवर आधारित हे नाते सूक्ष्म किंवा प्रगत ज्ञान पोहोचवण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. विद्यार्थ्याला अखेरीस गुरूंनी मूर्त स्वरूप दिलेले ज्ञान प्राप्त होते.