महाराष्ट्रामधील जिल्हे

महाराष्ट्रातील प्रदेश आणि विभाग (पालघर जिल्हा वगळता)

महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती १ मे १९६० रोजी झाली. सुरुवातीला महाराष्ट्रात २६ जिल्हे होते. तेव्हापासून आतापर्यंत १० नवीन जिल्हे तयार करण्यात आल्यामुळे, सध्या २०१७ साली राज्यातील जिल्ह्यांची संख्या ३६ झाली आहे. हे जिल्हे पुढे दर्शविलेल्या सहा प्रशासकीय विभागांमध्ये गटबद्ध आहेत. याच विकीवर महाराष्ट्रातील जि'''ल्ह्याची''' यादी या नावाचा आणखी एक लेख आहे. त्या लेखातील माहिती या लेखातील माहितीशी तंतोतंत जुळत नाही. तो लेख या लेखाखालीच छापला आहे.

प्रदेश आणि विभाग

महाराष्ट्रातील प्रदेश आणि विभाग (पालघर जिल्हा वागळता)

प्रदेश

भौगोलिकदृष्ट्या, ऐतिहासिकदृष्ट्या, आणि राजकीय भावनांनुसार महाराष्ट्राच्या पाच मुख्य क्षेत्रांमध्ये:

• विदर्भ - (नागपूर विभाग आणि अमरावती विभाग) : हे विभाग पूर्वी ब्रिटिश भारतातील मध्य प्रांतात -CP & Berarमध्ये-समाविष्ट होते.)
• मराठवाडा - (औरंगाबाद विभाग)
• खानदेश आणि उत्तर महाराष्ट्र विभाग : यांत नाशिक विभागाचा समावेश होतो.
• कोकण - (कोकण विभाग)
• पश्चिम महाराष्ट्र - (पुणे विभाग)

विभाग

विभागाचे नाव (मुख्यालय)	क्षेत्र	जिल्हे	मोठे शहर
अमरावती विभाग (मु:अमरावती)	विदर्भ	अकोला, अमरावती, बुलढाणा, यवतमाळ, वाशिम	अमरावती
औरंगाबाद विभाग (मु:औरंगाबाद)	मराठवाडा	औरंगाबाद, बीड, जालना, उस्मानाबाद, लातूर, नांदेड, हिंगोली, परभणी	औरंगाबाद
कोकण विभाग (मु: मुंबई)	कोकण	मुंबई शहर, मुंबई उपनगर, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी((सिंधदुर्ग))	मुंबई
नागपूर विभाग (मु: नागपूर)	विदर्भ	नागपूर, वर्धा, भंडारा, गोंदिया, चंद्रपूर, गडचिरोली	नागपूर
नाशिक विभाग (मु: नाशिक)	खानदेश	नाशिक, धुळे, नंदूरबार, जळगाव, अहमदनगर	नाशिक
पुणे विभाग (मु: पुणे)	पश्चिम महाराष्ट्र	पुणे, सातारा, सांगली, सोलापूर, कोल्हापूर	पुणे

जिल्ह्यांची यादी

क्र.	नाव	कोड	स्थापना	मुख्यालय	विभागाचे नाव	क्षेत्रफळ (किमी वर्ग)	लोकसंख्या (२००१ जनगणना)	राज्याच्या लोकसंख्येत %	घनता (प्रती किमी वर्ग) शहरी क्षेत्रफळ (%)	साक्षरता दर (%)	लिंग गुणोत्तर	तहशिल	संकेतस्थळ
१	अहमदनगर	AH	१ मे १९६०	अहमदनगर	नाशिक	१७,४१३	४०,८८,०७७	4.22%	२३४.७७	१९.६७	८०.२२	९४१	१४	जिल्हा संकेतस्थळ
२	अकोला	AK	१ मे १९६०	अकोला	अमरावती	५,४१७	१८१८६१७	1.68%	३००.७८	३८.४९	८१.४१	९३८	७	जिल्हा संकेतस्थळ
३	अमरावती	AM	१ मे १९६०	अमरावती	अमरावती	१२,६२६	२६०६०६३	2.69%	२०६.४०	३४.५०	८२.५	९३८	१४	जिल्हा संकेतस्थळ
४	औरंगाबाद	AU	१ मे १९६०	औरंगाबाद	औरंगाबाद	१०,१००	२८९७०१३	2.99%	२८६.८३	३७.५३	६१.१५	९२४	९	जिल्हा संकेतस्थळ
५	बीड	BI	१ मे १९६०	बीड	औरंगाबाद	१०,४३९	२१६१२५०	2.23%	२०७.०४	१७.९१	६८	९३६	११	जिल्हा संकेतस्थळ
६	भंडारा	BH	१ मे १९६०	भंडारा	नागपूर	३,७१७	११३५८३५	1.17%	३०५.५८	१५.४४	६८.२८	९८२	७	जिल्हा संकेतस्थळ
७	बुलढाणा	BU	१ मे १९६०	बुलढाणा	अमरावती	९,६८०	२२३२४८०	2.3%	२३०.६३	२१.२	७५.८	९४६	१३	जिल्हा संकेतस्थळ
८	चंद्रपूर	CH	१ मे १९६०	चंद्रपूर	नागपूर	१०,६९५	२०७११०१	2.14%	१९३.६५	३२.११	७३.०३	९४८	१५	जिल्हा संकेतस्थळ
९	धुळे	DH	१ मे १९६०	धुळे	नाशिक	८,०६३	१७०७९४७	1.76%	२११.८३	२६.११	७१.६	९४४	४	जिल्हा संकेतस्थळ
१०	गडचिरोली	GA	२६ ऑगस्ट १९८0	गडचिरोली	नागपूर	१४,४१२	९७०२९४	1%	६७.३३	६.९३	६०.१	९७६	१२	जिल्हा संकेतस्थळ
११	गोंदिया	GO	१ मे १९९९	गोंदिया	नागपूर	४,८४३	१२००१५१	1.24%	२४७.८१	११.९५	६७.६७	१००५	८	जिल्हा संकेतस्थळ
१२	हिंगोली	HI	१ मे १९९९	हिंगोली	औरंगाबाद	४,५२६	९८७१६०	1.02%	२१८.११	१५.२	६६.८६	९५३	५	जिल्हा संकेतस्थळ
१३	जळगाव	JG	१ मे १९६०	जळगाव	नाशिक	११,७६५	३६७९९३६	3.8%	३१२.७९	७१.४	७६.०६	९३२	१५	जिल्हा संकेतस्थळ
१४	जालना	JN	१ मे १९८१	जालना	औरंगाबाद	७,६१२	१६१२३५७	1.66%	२११.८२	१९.०९	६४.५२	९५२	८	जिल्हा संकेतस्थळ
१५	कोल्हापूर	KO	१ मे १९६०	कोल्हापूर	पुणे	७,६८५	३५१५४१३	3.63%	४५७.४४	२९.६५	७७.२३	९४९	१०	जिल्हा संकेतस्थळ
१६	लातूर	LA	१५ ऑगस्ट १९८२	लातूर	औरंगाबाद विभाग	७,३७२	२०८०२८५	2.15%	२८२.१९	२३.५७	७१.५४	९३५	१०	जिल्हा संकेतस्थळ
१७	मुंबई उपनगर	MC	१ मे १९६०	वांद्रे/बांद्रा(पूर्व	कोकण	६७.७	३३२६८३७	3.43%	४९,१४०.९	१००	८६.४	७७७	३	जिल्हा संकेतस्थळ
१८	मुंबई शहर	MU	१ ऑक्टोबर १९९०	अधिकृत मुख्यालय नाही	कोकण	३६९	८५८७०००	8.86%	२३,२७१	१००	८६.९	८२२	०	जिल्हा संकेतस्थळ
१९	नागपूर	NG	१ मे १९६०	नागपूर	नागपूर	९,८९७	४०५१४४४	4.18%	४०९.३६	६४.३३	८४.१८	९३३	१३	जिल्हा संकेतस्थळ
२०	नांदेड	ND	१ मे १९६०	नांदेड	औरंगाबाद	१०,४२२	२८७६२५९	2.97%	२७५.९८	२८.२९	६८.५२	९४२	१६	जिल्हा संकेतस्थळ
२१	नंदुरबार	NB	१ जुलै १९९८	नंदुरबार	नाशिक	५,०३५	१३०९१३५	1.35%	२६०	१५.५	४६.६३	९७५	६	जिल्हा संकेतस्थळ
२२	नाशिक	NS	१ मे १९६०	नाशिक	नाशिक	१५,५३०	४९९३७९६	5.15%	३२१.५६	३८.८	७४.४	९२७	१५	जिल्हा संकेतस्थळ
२३	उस्मानाबाद	OS	१ मे १९६०	उस्मानाबाद	औरंगाबाद	७,५१२	१४८६५८६	1.53%	१९७.८९	१५.७	५४.२७	९३२	८	जिल्हा संकेतस्थळ
२४	परभणी	PA	१ मे १९६०	परभणी	औरंगाबाद	६,२५१	१५२७७१५	1.58%	२४४.४	३१.८	५५.१५	९५८	९	जिल्हा संकेतस्थळ
२५	पुणे	PU	१ मे १९६०	पुणे	पुणे	१५,६४२	७२२४२२४	7.46%	४६१.८५	५८.१	८०.७८	९१९	१४	जिल्हा संकेतस्थळ
२६	रायगड	RG	१ मे १९६०	अलिबाग	कोकण	७,१४८	२२०७९२९	2.28%	३०८.८९	२४.२	७७	९७६	१५	जिल्हा संकेतस्थळ
२७	रत्‍नागिरी	RT	१ मे १९६०	रत्‍नागिरी	कोकण	८,२०८	१६९६७७७	1.75%	२०६.७२	११.३	६५.१३	१,१३६	९	जिल्हा संकेतस्थळ
२८	सांगली	SN	१ मे १९६०	सांगली	पुणे	८,५७८	२५८३५२४	2.67%	३०१.१८	२४.५	६२.४१	९५७	१०	जिल्हा संकेतस्थळ
२९	सातारा	ST	१ मे १९६०	सातारा	पुणे	१०,४८४	२७९६९०६	2.89%	२६६.७७	१४.२	७८.५२	९९५	११	जिल्हा संकेतस्थळ
३०	सिंधुदुर्ग	SI	१ मे १९८१	सिंधुदुर्गनगरी(ओरोस बुद्रूक)	कोकण	५,२०७	८६८८२५	0.9%	१६६.८६	९.५	८०.३	१,०७९	८	जिल्हा संकेतस्थळ
३१	सोलापूर	SO	१ मे १९६०	सोलापूर	पुणे	१४,८४५	३८४९५४३	3.97%	२५९.३२	३१.८	७१.२	९३५	११	जिल्हा संकेतस्थळ
३२	ठाणे	TH	१ मे १९६०	ठाणे	कोकण	९,५५८	८१३१८४९	8.39%	८५०.७१	७२.५८	८०.६७	८५८	१५	जिल्हा संकेतस्थळ
३३	वर्धा	WR	१ मे १९६०	वर्धा	नागपूर	६,३१०	१२३०६४०	1.27%	१९५.०३	२५.१७	८०.५	९३६	८	जिल्हा संकेतस्थळ
३४	वाशीम	WS	१ जुलै १९९८	वाशीम	अमरावती	५,१५०	१०२०२१६	1.05%	२७५.९८	१७.४९	७४.०२	९३९	६	जिल्हा संकेतस्थळ
३५	यवतमाळ	YTL	१ मे १९६०	यवतमाळ	अमरावती	१३,५८४	२०७७१४४	2.14%	१५२.९३	१८.६	५७.९६	९५१	१६	जिल्हा संकेतस्थळ
३६	पालघर	PL	१ ऑगस्ट २०१४	पालघर	कोकण	५,३४४	२९९०११६ (२०११)	3.09% (२०११)	५६२	५०	८०	९००	८
महाराष्ट्र	-	-	-	-	-	३०७७१३	९६८७८,६२७	-	३१४.४२	४२.४३	७७.२७	९२२	-	-

महाराष्ट्रातील '''जिल्ह्याची''' यादी

भारतातील महाराष्ट्र राज्यात ३६ जिल्हे आहेत. त्यांच्यावर एक दृष्टिक्षेप.

विभाग	संकेत	जिल्हा	मुख्य शहर	लोकसंख्या (इ.स. २००१ ची गणना)	क्षेत्रफळ (किमी२)	घनता (प्रती किमी२)
MH	AK	अकोला	अकोला	१,६२९,३०५	५,४२९	३००
MH	AM	अमरावती	अमरावती	२,६०६,०६३	१२,२३५	२१३
MH	AH	अहमदनगर	अहमदनगर	४,०८८,०७७	१७,०४८	२४०
MH	OS	उस्मानाबाद	उस्मानाबाद	१,४७२,२५६	७,५६९	१९५
MH	AU	औरंगाबाद	औरंगाबाद	२,९२०,५४८	१०,१०७	२८९
MH	KO	कोल्हापूर	कोल्हापूर	३,५१५,४१३	७,६८५	४५७
MH	GA	गडचिरोली	गडचिरोली	९६९,९६०	१४,४१२	६७
MH	GO	गोंदिया	गोंदिया	१,२००,१५१	५,४३१	२२१
MH	CH	चंद्रपूर	चंद्रपूर	२,०७७,९०९	११,४४३	१८२
MH	JG	जळगाव	जळगाव	३,६७९,९३६	११,७६५	३१३
MH	JN	जालना	जालना	१,६१२,३५७	७,७१८	२०९
MH	DH	धुळे	धुळे	१,७०८,९९३	८,०९५	२११
MH	NB	नंदुरबार	नंदुरबार	१,३०९,१३५	५,०५५	२५९
MH	NG	नागपूर	नागपूर	४,०५१,४४४	९,८९२	४१०
MH	NS	नाशिक	नाशिक	४,९८७,९२३	१५,५३९	३२१
MH	ND	नांदेड	नांदेड	२,८६८,१५८	१०,५२८	२७२
MH	TH	ठाणे	ठाणे	८,१२८,८३३	९,५५८	८५०
MH	PA	परभणी	परभणी	१,४९१,१०९	६,५११	२२९
MH	PU	पुणे	पुणे	७,२२४,२२४	१५,६४३	४६२
MH	BI	बीड	बीड	२,१५९,८४१	१०,६९३	२०२
MH	BU	बुलढाणा	बुलढाणा	२,२२६,३२८	९,६६१	२३०
MH	BH	भंडारा	भंडारा	१,१३५,८३५	३,८९०	२९२
MH	MC	मुंबई जिल्हा	—	३,३२६,८३७	६९	४८,२१५
MH	MU	मुंबई उपनगर	वांद्रे (पूर्व)	८,५८७,५६१	५३४	१६,०८२
MH	YA	यवतमाळ	यवतमाळ	२,४६०,४८२	१३,५८२	१८१
MH	RT	रत्‍नागिरी	रत्‍नागिरी	१,६९६,४८२	८,२०८	२०७
MH	RG	रायगड	अलिबाग	२,२०५,९७२	७,१५२	३०८
MH	LA	लातूर	लातूर	२,०७८,२३७	७,१५७	२९०
MH	WR	वर्धा	वर्धा	१,२३०,६४०	६,३०९	१९५
MH	WS	वाशीम	वाशीम	१,०१९,७२५	५,१५५	१९८
MH	ST	सातारा	सातारा	२,७९६,९०६	१०,४७५	२६७
MH	SN	सांगली	सांगली	२,५८१,८३५	८,५७२	३०१
MH	SI	सिंधुदुर्ग	ओरस	८६१,६७२	५,२०७	१६५
MH	SO	सोलापूर	सोलापूर	३,८५५,३८३	१४,८९५	२५९
MH	HI	हिंगोली	हिंगोली	९८६,७१७	४,५२६	२१८

बाह्य दुवे

• भारतीय जनगणना