कर्नाटकमधील जिल्हे
भारताच्या कर्नाटक राज्यात ३१ जिल्ह्यांचा समावेश होतो, त्यांची ४ प्रशासकीय विभागांमध्ये विभागणी करण्यात आली आहे. राज्यामध्ये भौगोलिकदृष्ट्या 3 प्रमुख प्रदेश आहेत: करावलीचा किनारी प्रदेश, पश्चिम घाटाचा समावेश असलेला डोंगराळ मालेनाडू प्रदेश आणि दख्खनच्या पठाराच्या मैदानाचा समावेश असलेला बायलुसेमी प्रदेश.
इतिहास[संपादन]
1956 मध्ये म्हैसूर आणि कूर्ग ही पूर्वीची राज्ये बॉम्बे, हैदराबाद आणि मद्रास या पूर्वीच्या राज्यांतील कन्नड भाषिक जिल्ह्यांमध्ये विलीन करून म्हैसूर राज्याची निर्मिती करण्यात आली. बेंगळुरू, कोलार, तुमाकुरु, मंड्या, म्हैसूर, हसना, चिक्कमगालुरू, शिवमोग्गा, चित्रदुर्ग आणि बल्लारी या दहा जिल्ह्यांचे एकत्रित म्हैसूर राज्य बनले होते जे 1953 मध्ये मद्रास राज्यातून म्हैसूरला हस्तांतरित करण्यात आले होते, जेव्हा आंध्र प्रदेश हे नवीन राज्य होते. मद्रासच्या उत्तर जिल्ह्य़ातून निर्माण झाले. कूर्ग राज्य हा कोडागु म्हणून ओळखला जाणारा जिल्हा बनला, दक्षिण कन्नड मद्रास राज्यातून, उत्तरा कन्नड, धारवाडा, बेलगावी आणि विजयपुरा बॉम्बे राज्यातून हस्तांतरित करण्यात आले. हैदराबाद राज्यातील बिदर, कलबुर्गी आणि रायचुरु. 1973 मध्ये राज्याचे नाव बदलून कर्नाटक हे नवीन नाव ठेवण्यात आले.
- 15 ऑगस्ट 1986 रोजी मुख्यमंत्री रामकृष्ण हेगडे यांच्या प्रशासनाने पूर्वीच्या बेंगळुरूपासून बेंगळुरू ग्रामीण आणि बेंगळुरू शहरी या दोन जिल्ह्यांची निर्मिती केली.
- 25 ऑगस्ट 1997 रोजी मुख्यमंत्री जे. एच. पटेल यांच्या प्रशासनाने नवीन सात जिल्ह्यांची निर्मिती केली.
- म्हैसूरपासून चामराजनगर
- चित्रदुर्ग, बल्लारी आणि शिवमोग्गा यांच्यापासून दावणगेरे
- विजयपुरापासून बागलकोट
- धारवाडपासून गदगा आणि हावेरी ही दोन जिल्हे
- दक्षिण कन्नडपासून उडुपी
- रायचुरु पासून कोपला
- 21 जून 2007 रोजी मुख्यमंत्री एच.डी. कुमारस्वामी यांच्या प्रशासनाने बंगळुरू ग्रामीणपासून रामनगर तर कोलारपासून चिक्कबल्लापुरा या दोन जिल्ह्यांची निर्मिती केली.
- 30 डिसेंबर 2009 रोजी मुख्यमंत्री बी.एस. येडियुरप्पा यांच्या प्रशासनाने कलबुर्गी पासून यादगिरी जिल्ह्याची निर्मिती केली.
- 18 नोव्हेंबर 2020 रोजी मुख्यमंत्री बी.एस. येडियुरप्पा यांच्या प्रशासनाने बेल्लारी पासून विजयनगर जिल्ह्याची निर्मिती केली.[१]
प्रशासकीय रचना[संपादन]
| बेळगांव विभाग | बंगळूर विभाग | गुलबर्गा विभाग | मैसूर विभाग |
|---|---|---|---|
जिल्ह्याची यादी[संपादन]
| क्र. | नाव | कोड | स्थापना | मुख्यालय | क्षेत्रफळ (किमी२) | लोकसंख्या (२०११) | नकाशा | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| १ | उडुपी | UD | 25 August 1997[२] | उडुपी | ३,८८० चौ. किमी (१,५०० चौ. मैल) | 1,177,361 | ३२९ /चौ. किमी (८५० /चौ. मैल) | 
|
| २ | उत्तर कन्नड | UK | 1 नोव्हेंबर 1956 | कारवार | १०,२९१ चौ. किमी (३,९७३ चौ. मैल) | 1,437,169 | १४० /चौ. किमी (३६० /चौ. मैल) | 
|
| ३ | कोडागु | KD | 1 नोव्हेंबर 1956 | मडिकेरी | ४,१०२ चौ. किमी (१,५८४ चौ. मैल) | 554,519 | १३५ /चौ. किमी (३५० /चौ. मैल) | 
|
| ४ | कोप्पळ | KP | 24 August 1997[२] | कोप्पळ | ७,१८९ चौ. किमी (२,७७६ चौ. मैल) | 1,389,920 | २५० /चौ. किमी (६५० /चौ. मैल) | 
|
| ५ | कोलार | KL | 1 नोव्हेंबर 1956 | कोलार | ३,९६९ चौ. किमी (१,५३२ चौ. मैल)[३] | 1,536,401 | ३८६ /चौ. किमी (१,००० /चौ. मैल) | 
|
| ६ | गदग | GA | 24 August 1997[२] | गदग | ४,६५६ चौ. किमी (१,७९८ चौ. मैल) | 1,064,570 | २२९ /चौ. किमी (५९० /चौ. मैल) | 
|
| ७ | गुलबर्गा | GU | 1 नोव्हेंबर 1956 | गुलबर्गा | १०,९५१ चौ. किमी (४,२२८ चौ. मैल) | 2,566,326 | २३४ /चौ. किमी (६१० /चौ. मैल) | 
|
| ८ | चामराजनगर | CJ | 15 August 1997[२] | चामराजनगर | ५,१०१ चौ. किमी (१,९७० चौ. मैल) | 1,020,791 | १८१ /चौ. किमी (४७० /चौ. मैल) | 
|
| ९ | चिकबल्लपूर | 10 सप्टेंबर 2007[२] | चिकबल्लपूर | ४,५२४ चौ. किमी (१,७४७ चौ. मैल)[४] | 1,255,104 | २९६ /चौ. किमी (७७० /चौ. मैल) | 
| |
| १० | चिकमगळूर | CK | 1 नोव्हेंबर 1956 | चिकमगळूर | ७,२०१ चौ. किमी (२,७८० चौ. मैल) | 1,137,961 | १५८ /चौ. किमी (४१० /चौ. मैल) | 
|
| ११ | चित्रदुर्ग | CT | 1 नोव्हेंबर 1956 | चित्रदुर्ग | ८,४४० चौ. किमी (३,२६० चौ. मैल) | 1,659,456 | १९७ /चौ. किमी (५१० /चौ. मैल) | 
|
| १२ | तुमकुर | TU | 1 नोव्हेंबर 1956 | तुमकुर | १०,५९७ चौ. किमी (४,०९२ चौ. मैल) | 2,678,980 | २५३ /चौ. किमी (६६० /चौ. मैल) | 
|
| १३ | दक्षिण कन्नड | DK | 1 नोव्हेंबर 1956 | मंगळूर | ४,५६० चौ. किमी (१,७६० चौ. मैल) | 2,089,649 | ४३० /चौ. किमी (१,१०० /चौ. मैल) | 
|
| १४ | दावणगेरे | DA | 15 August 1997[२] | दावणगेरे | ५,९२४ चौ. किमी (२,२८७ चौ. मैल) | 1,945,497 | ३२८ /चौ. किमी (८५० /चौ. मैल) | 
|
| १५ | धारवाड | DH | 1 नोव्हेंबर 1956 | धारवाड | ४,२६० चौ. किमी (१,६४० चौ. मैल) | 1,847,023 | ४३४ /चौ. किमी (१,१२० /चौ. मैल) | 
|
| १६ | बंगळूर ग्रामीण | BR | 15 August 1986[५] | बंगळूर | २,२५९ चौ. किमी (८७२ चौ. मैल) | 990,923 | ४३१ /चौ. किमी (१,१२० /चौ. मैल) | 
|
| १७ | बंगळूर नागरी | BN | 1 नोव्हेंबर 1956 | बंगळूर | २,१९० चौ. किमी (८५० चौ. मैल) | 9,621,551 | ४,३८१ /चौ. किमी (११,३५० /चौ. मैल) | 
|
| १८ | बागलकोट | BK | 15 ऑगस्ट 1997[२] | बागलकोट | ६,५७५ चौ. किमी (२,५३९ चौ. मैल) | 1,889,752 | २८८ /चौ. किमी (७५० /चौ. मैल) | 
|
| १९ | बीदर | BD | 1 नोव्हेंबर 1956 | बीदर | ५,४४८ चौ. किमी (२,१०३ चौ. मैल) | 1,703,300 | ३१३ /चौ. किमी (८१० /चौ. मैल) | 
|
| २० | बेल्लारी | BL | 1 नोव्हेंबर 1956 | बेल्लारी | ८,४५० चौ. किमी (३,२६० चौ. मैल) | 2,452,595 | २९० /चौ. किमी (७५० /चौ. मैल) | 
|
| २१ | बेळगाव | BG | 1 नोव्हेंबर 1956 | बेळगाव | १३,४१५ चौ. किमी (५,१८० चौ. मैल) | 4,779,661 | ३५६ /चौ. किमी (९२० /चौ. मैल) | 
|
| २२ | मंड्या | MA | 1 नोव्हेंबर 1956 | मंड्या | ४,९६१ चौ. किमी (१,९१५ चौ. मैल) | 1,805,769 | ३६४ /चौ. किमी (९४० /चौ. मैल) | 
|
| २३ | म्हैसूर | MY | 1 नोव्हेंबर 1956 | म्हैसूर | ६,८५४ चौ. किमी (२,६४६ चौ. मैल) | 3,001,127 | ४७६ /चौ. किमी (१,२३० /चौ. मैल) | 
|
| २४ | यादगीर | 30 डिसेंबर 2009 | यादगीर | ५,२७३ चौ. किमी (२,०३६ चौ. मैल) | 1,174,271 | २२३ /चौ. किमी (५८० /चौ. मैल) | 
| |
| २५ | रायचूर | RA | 1 नोव्हेंबर 1956 | रायचूर | ६,८२७ चौ. किमी (२,६३६ चौ. मैल) | 1,928,812 | २२८ /चौ. किमी (५९० /चौ. मैल) | 
|
| २६ | रामनगर | 10 September 2007[२] | रामनगर | ३,५५६ चौ. किमी (१,३७३ चौ. मैल) | 1,082,636 | ३०८ /चौ. किमी (८०० /चौ. मैल) | 
| |
| २७ | विजापूर | BJ | 1 नोव्हेंबर 1956 | विजापूर | १०,४९४ चौ. किमी (४,०५२ चौ. मैल) | 2,177,331 | २०७ /चौ. किमी (५४० /चौ. मैल) | 
|
| २८ | विजयनगर | VN | 18 नोव्हेंबर 2020 | होस्पेट | 
| |||
| २९ | शिमोगा | SH | 1 नोव्हेंबर 1956 | शिमोगा | ८,४७७ चौ. किमी (३,२७३ चौ. मैल) | 1,752,753 | २०७ /चौ. किमी (५४० /चौ. मैल) | 
|
| ३० | हसन | HS | 1 नोव्हेंबर 1956 | हसन | ६,८१४ चौ. किमी (२,६३१ चौ. मैल) | 1,776,421 | २६१ /चौ. किमी (६८० /चौ. मैल) | 
|
| ३१ | हावेरी | HV | 24 August 1997[२] | हावेरी | ४,८२३ चौ. किमी (१,८६२ चौ. मैल) | 1,597,668 | ३३१ /चौ. किमी (८६० /चौ. मैल) | 
|
हे देखील पहा[संपादन]
संदर्भ[संपादन]
- ^ "'विजयनगर' कर्नाटकातील ३१ वा जिल्हा; बळ्ळारी जिल्ह्याचे विभाजन". सनातन प्रभात (इंग्रजी भाषेत). 2020-11-20. 2022-05-12 रोजी पाहिले.
- ^ a b c d e f g h i "A Handbook of Karnataka — Administration" (PDF). Government of Karnataka. pp. 354, 355. Archived from the original (pdf) on 2011-10-08. 16 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
- ^ "Kolar district at a glance" (pdf). 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
- ^ "District Profile — Area and population". Archived from the original on 2010-11-25. 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
- ^ "District Profile". 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
भारताच्या राज्यांमधील जिल्हे | ||
|---|---|---|
आंध्र प्रदेश • अरुणाचल प्रदेश • आसाम • बिहार • छत्तीसगढ • गोवा • गुजरात • हरयाणा • हिमाचल प्रदेश • जम्मू आणि काश्मीर • झारखंड • कर्नाटक • केरळ • मध्य प्रदेश • महाराष्ट्र • मणिपूर • मेघालय • मिझोरम • नागालँड • ओडिशा • पंजाब • राजस्थान • सिक्कीम • तमिळनाडू • तेलंगणा • त्रिपुरा • उत्तर प्रदेश • उत्तराखंड • पश्चिम बंगाल • दिल्ली |  | |