कर्नाटकमधील जिल्हे

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून

भारताच्या कर्नाटक राज्यात ३१ जिल्ह्यांचा समावेश होतो, त्यांची ४ प्रशासकीय विभागांमध्ये विभागणी करण्यात आली आहे. राज्यामध्ये भौगोलिकदृष्ट्या 3 प्रमुख प्रदेश आहेत: करावलीचा किनारी प्रदेश, पश्चिम घाटाचा समावेश असलेला डोंगराळ मालेनाडू प्रदेश आणि दख्खनच्या पठाराच्या मैदानाचा समावेश असलेला बायलुसेमी प्रदेश.

इतिहास[संपादन]

1956 मध्ये म्हैसूर आणि कूर्ग ही पूर्वीची राज्ये बॉम्बे, हैदराबाद आणि मद्रास या पूर्वीच्या राज्यांतील कन्नड भाषिक जिल्ह्यांमध्ये विलीन करून म्हैसूर राज्याची निर्मिती करण्यात आली. बेंगळुरू, कोलार, तुमाकुरु, मंड्या, म्हैसूर, हसना, चिक्कमगालुरू, शिवमोग्गा, चित्रदुर्ग आणि बल्लारी या दहा जिल्ह्यांचे एकत्रित म्हैसूर राज्य बनले होते जे 1953 मध्ये मद्रास राज्यातून म्हैसूरला हस्तांतरित करण्यात आले होते, जेव्हा आंध्र प्रदेश हे नवीन राज्य होते. मद्रासच्या उत्तर जिल्ह्य़ातून निर्माण झाले. कूर्ग राज्य हा कोडागु म्हणून ओळखला जाणारा जिल्हा बनला, दक्षिण कन्नड मद्रास राज्यातून, उत्तरा कन्नड, धारवाडा, बेलगावी आणि विजयपुरा बॉम्बे राज्यातून हस्तांतरित करण्यात आले. हैदराबाद राज्यातील बिदर, कलबुर्गी आणि रायचुरु. 1973 मध्ये राज्याचे नाव बदलून कर्नाटक हे नवीन नाव ठेवण्यात आले.

  • 15 ऑगस्ट 1986 रोजी मुख्यमंत्री रामकृष्ण हेगडे यांच्या प्रशासनाने पूर्वीच्या बेंगळुरूपासून बेंगळुरू ग्रामीण आणि बेंगळुरू शहरी या दोन जिल्ह्यांची निर्मिती केली.
  • 25 ऑगस्ट 1997 रोजी मुख्यमंत्री जे. एच. पटेल यांच्या प्रशासनाने नवीन सात जिल्ह्यांची निर्मिती केली.
  1. म्हैसूरपासून चामराजनगर
  2. चित्रदुर्ग, बल्लारी आणि शिवमोग्गा यांच्यापासून दावणगेरे
  3. विजयपुरापासून बागलकोट
  4. धारवाडपासून गदगा आणि हावेरी ही दोन जिल्हे
  5. दक्षिण कन्नडपासून उडुपी
  6. रायचुरु पासून कोपला
  • 21 जून 2007 रोजी मुख्यमंत्री एच.डी. कुमारस्वामी यांच्या प्रशासनाने बंगळुरू ग्रामीणपासून रामनगर तर कोलारपासून चिक्कबल्लापुरा या दोन जिल्ह्यांची निर्मिती केली.

प्रशासकीय रचना[संपादन]

बेळगांव विभाग बंगळूर विभाग गुलबर्गा विभाग मैसूर विभाग

जिल्ह्याची यादी[संपादन]

क्र. नाव कोड स्थापना मुख्यालय क्षेत्रफळ (किमी) लोकसंख्या (२०११) नकाशा
उडुपी UD 25 August 1997[२] उडुपी ३,८८० चौ. किमी (१,५०० चौ. मैल) 1,177,361 ३२९ /चौ. किमी (८५० /चौ. मैल) Karnataka Udupi locator map.svg
उत्तर कन्नड UK 1 नोव्हेंबर 1956 कारवार १०,२९१ चौ. किमी (३,९७३ चौ. मैल) 1,437,169 १४० /चौ. किमी (३६० /चौ. मैल) Karnataka UK locator map.svg
कोडागु KD 1 नोव्हेंबर 1956 मडिकेरी ४,१०२ चौ. किमी (१,५८४ चौ. मैल) 554,519 १३५ /चौ. किमी (३५० /चौ. मैल) Karnataka Kodagu locator map.svg
कोप्पळ KP 24 August 1997[२] कोप्पळ ७,१८९ चौ. किमी (२,७७६ चौ. मैल) 1,389,920 २५० /चौ. किमी (६५० /चौ. मैल) Karnataka Koppal locator map.svg
कोलार KL 1 नोव्हेंबर 1956 कोलार ३,९६९ चौ. किमी (१,५३२ चौ. मैल)[३] 1,536,401 ३८६ /चौ. किमी (१,००० /चौ. मैल) Karnataka Kolar locator map.svg
गदग GA 24 August 1997[२] गदग ४,६५६ चौ. किमी (१,७९८ चौ. मैल) 1,064,570 २२९ /चौ. किमी (५९० /चौ. मैल) Karnataka Gadag locator map.svg
गुलबर्गा GU 1 नोव्हेंबर 1956 गुलबर्गा १०,९५१ चौ. किमी (४,२२८ चौ. मैल) 2,566,326 २३४ /चौ. किमी (६१० /चौ. मैल) Karnataka Gulbarga locator map.svg
चामराजनगर CJ 15 August 1997[२] चामराजनगर ५,१०१ चौ. किमी (१,९७० चौ. मैल) 1,020,791 १८१ /चौ. किमी (४७० /चौ. मैल) Karnataka Chamarajanagar locator map.svg
चिकबल्लपूर 10 सप्टेंबर 2007[२] चिकबल्लपूर ४,५२४ चौ. किमी (१,७४७ चौ. मैल)[४] 1,255,104 २९६ /चौ. किमी (७७० /चौ. मैल) Karnataka Chikballapur locator map.svg
१० चिकमगळूर CK 1 नोव्हेंबर 1956 चिकमगळूर ७,२०१ चौ. किमी (२,७८० चौ. मैल) 1,137,961 १५८ /चौ. किमी (४१० /चौ. मैल) Karnataka Chikmagalur locator map.svg
११ चित्रदुर्ग CT 1 नोव्हेंबर 1956 चित्रदुर्ग ८,४४० चौ. किमी (३,२६० चौ. मैल) 1,659,456 १९७ /चौ. किमी (५१० /चौ. मैल) Karnataka Chitradurga locator map.svg
१२ तुमकुर TU 1 नोव्हेंबर 1956 तुमकुर १०,५९७ चौ. किमी (४,०९२ चौ. मैल) 2,678,980 २५३ /चौ. किमी (६६० /चौ. मैल) Karnataka Tumkur locator map.svg
१३ दक्षिण कन्नड DK 1 नोव्हेंबर 1956 मंगळूर ४,५६० चौ. किमी (१,७६० चौ. मैल) 2,089,649 ४३० /चौ. किमी (१,१०० /चौ. मैल) Karnataka DK locator map.svg
१४ दावणगेरे DA 15 August 1997[२] दावणगेरे ५,९२४ चौ. किमी (२,२८७ चौ. मैल) 1,945,497 ३२८ /चौ. किमी (८५० /चौ. मैल) Karnataka Davanagere locator map.svg
१५ धारवाड DH 1 नोव्हेंबर 1956 धारवाड ४,२६० चौ. किमी (१,६४० चौ. मैल) 1,847,023 ४३४ /चौ. किमी (१,१२० /चौ. मैल) Karnataka Dharwad locator map.svg
१६ बंगळूर ग्रामीण BR 15 August 1986[५] बंगळूर २,२५९ चौ. किमी (८७२ चौ. मैल) 990,923 ४३१ /चौ. किमी (१,१२० /चौ. मैल) Karnataka Bangalore Rural locator map.svg
१७ बंगळूर नागरी BN 1 नोव्हेंबर 1956 बंगळूर २,१९० चौ. किमी (८५० चौ. मैल) 9,621,551 ४,३८१ /चौ. किमी (११,३५० /चौ. मैल) Karnataka Bangalore Urban locator map.svg
१८ बागलकोट BK 15 ऑगस्ट 1997[२] बागलकोट ६,५७५ चौ. किमी (२,५३९ चौ. मैल) 1,889,752 २८८ /चौ. किमी (७५० /चौ. मैल) Karnataka Bagalkot locator map.svg
१९ बीदर BD 1 नोव्हेंबर 1956 बीदर ५,४४८ चौ. किमी (२,१०३ चौ. मैल) 1,703,300 ३१३ /चौ. किमी (८१० /चौ. मैल) Karnataka Bidar locator map.svg
२० बेल्लारी BL 1 नोव्हेंबर 1956 बेल्लारी ८,४५० चौ. किमी (३,२६० चौ. मैल) 2,452,595 २९० /चौ. किमी (७५० /चौ. मैल) Karnataka Bellary locator map.svg
२१ बेळगाव BG 1 नोव्हेंबर 1956 बेळगाव १३,४१५ चौ. किमी (५,१८० चौ. मैल) 4,779,661 ३५६ /चौ. किमी (९२० /चौ. मैल) Karnataka Belgaum locator map.svg
२२ मंड्या MA 1 नोव्हेंबर 1956 मंड्या ४,९६१ चौ. किमी (१,९१५ चौ. मैल) 1,805,769 ३६४ /चौ. किमी (९४० /चौ. मैल) Karnataka Mandya locator map.svg
२३ म्हैसूर MY 1 नोव्हेंबर 1956 म्हैसूर ६,८५४ चौ. किमी (२,६४६ चौ. मैल) 3,001,127 ४७६ /चौ. किमी (१,२३० /चौ. मैल) Karnataka Mysore locator map.svg
२४ यादगीर 30 डिसेंबर 2009 यादगीर ५,२७३ चौ. किमी (२,०३६ चौ. मैल) 1,174,271 २२३ /चौ. किमी (५८० /चौ. मैल) Karnataka Yadgir locator map.svg
२५ रायचूर RA 1 नोव्हेंबर 1956 रायचूर ६,८२७ चौ. किमी (२,६३६ चौ. मैल) 1,928,812 २२८ /चौ. किमी (५९० /चौ. मैल) Karnataka Raichur locator map.svg
२६ रामनगर 10 September 2007[२] रामनगर ३,५५६ चौ. किमी (१,३७३ चौ. मैल) 1,082,636 ३०८ /चौ. किमी (८०० /चौ. मैल) Karnataka Ramanagara locator map.svg
२७ विजापूर BJ 1 नोव्हेंबर 1956 विजापूर १०,४९४ चौ. किमी (४,०५२ चौ. मैल) 2,177,331 २०७ /चौ. किमी (५४० /चौ. मैल) Karnataka Bijapur locator map.svg
२८ विजयनगर VN 18 नोव्हेंबर 2020 होस्पेट Karnataka Vijayanagara locator map.svg
२९ शिमोगा SH 1 नोव्हेंबर 1956 शिमोगा ८,४७७ चौ. किमी (३,२७३ चौ. मैल) 1,752,753 २०७ /चौ. किमी (५४० /चौ. मैल) Karnataka Shimoga locator map.svg
३० हसन HS 1 नोव्हेंबर 1956 हसन ६,८१४ चौ. किमी (२,६३१ चौ. मैल) 1,776,421 २६१ /चौ. किमी (६८० /चौ. मैल) Karnataka Hassan locator.svg
३१ हावेरी HV 24 August 1997[२] हावेरी ४,८२३ चौ. किमी (१,८६२ चौ. मैल) 1,597,668 ३३१ /चौ. किमी (८६० /चौ. मैल) Karnataka Haveri locator map.svg

हे देखील पहा[संपादन]

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ "'विजयनगर' कर्नाटकातील ३१ वा जिल्हा; बळ्ळारी जिल्ह्याचे विभाजन". सनातन प्रभात (इंग्रजी भाषेत). 2020-11-20. 2022-05-12 रोजी पाहिले.
  2. ^ a b c d e f g h i "A Handbook of Karnataka — Administration" (PDF). Government of Karnataka. pp. 354, 355. Archived from the original (pdf) on 2011-10-08. 16 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Kolar district at a glance" (pdf). 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
  4. ^ "District Profile — Area and population". Archived from the original on 2010-11-25. 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.
  5. ^ "District Profile". 18 नोव्हेंबर 2010 रोजी पाहिले.