औरंगाबाद जिल्हा
औरंगाबाद जिल्हा | |
महाराष्ट्र राज्यातील जिल्हा | |
महाराष्ट्र मधील स्थान | |
देश | ![]() |
राज्य | महाराष्ट्र |
विभागाचे नाव | औरंगाबाद विभाग |
मुख्यालय | औरंगाबाद |
तालुके | १ खुलताबाद २ औरंगाबाद तालुका ३ सोयगांव ४ सिल्लोड ५ गंगापुर ६ कन्नड़ ७ फुलंब्री ८ पैठण ९ वैजापूर |
क्षेत्रफळ | |
- एकूण | १०,११० चौरस किमी (३,९०० चौ. मैल) |
लोकसंख्या | |
-एकूण | २७,०१,२८२ (२०११) |
-लोकसंख्या घनता | २८६ प्रति चौरस किमी (७४० /चौ. मैल) |
-शहरी लोकसंख्या | १०,८७,१५० |
-साक्षरता दर | ६१.१५ |
प्रशासन | |
-जिल्हाधिकारी | (सुनिल चव्हाण २०२१-२२) |
-लोकसभा मतदारसंघ | औरंगाबाद (लोकसभा मतदारसंघ), जालना (लोकसभा मतदारसंघ) |
-विधानसभा मतदारसंघ | १ पैठण, २.फुलंब्री, ३.सिल्लोड, ४ औरंगाबाद पश्चिम, ५ औरंगाबाद पूर्व, ६ औरंगाबाद मध्य, ७ कन्नड, ८ गंगापूर, ९ वैजापूर |
-खासदार | इम्तियाज जलील (औरंगाबाद), |
पर्जन्य | |
-वार्षिक पर्जन्यमान | ७३४ मिलीमीटर (२८.९ इंच) |
प्रमुख_शहरे | पैठण, सिल्लोड, वेरूळ |
संकेतस्थळ |
औरंगाबाद जिल्हा (प्रस्तावित- संभाजी नगर जिल्हा) हा महाराष्ट्र राज्यातील मराठवाडा विभागातील महत्त्वाचा जिल्हा आहे. औरंगाबाद हे जिल्ह्यातील मुख्य शहर असून या शहरात मुंबई उच्च न्यायालयाचे खंडपीठ आहे.
जगप्रसिद्ध अजंठा-वेरूळ लेणी, बीबी का मकबरा, पानचक्की,(थत्तहोद) दौलताबाद तालुक्यातील देवगिरी (दौलताबाद) किल्ला याच जिल्ह्यात आहेत. औरंगाबाद जिल्हा हा भारताच्या एकमेव जिल्हा आहे, ज्यात २ जगप्रसिद्ध जागतिक वारसास्थळ (अजिंठा लेणी व वेरूळ लेण्या) आहेत. जिल्ह्यातील पैठण हे शहर पैठणी साड्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. मुहम्मद तुघलकाने औरंगाबाद येथील दौलताबादेत आपली राजधानी वसवली होती आणि औरंगजेबाचे वास्तव्य तिथे अधिक काळ होते.[१]
औरंगाबाद जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १०१०० चौ.कि.मी. असून लोकसंख्या २७,०१,२८२ (२०११ जनगणना) इतकी आहे. शहरी भागात छावणी तर ग्रामीण भागात लासूर ही मोठी बाजारपेठ आहे. जिल्ह्यातील प्रमुख पीके - कापूस, बाजरी, मका, तूर, मूग, ज्वारी, गहू ही आहेत. जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या - गोदावरी, तापी, पूर्णा ह्या आहेत.
औरंगाबाद जिल्ह्यातील ८ टेकड्या - म्हैसमाळ, शुलीभंजन, भेंडाळा, सीतापुरी, सारोळा, गौताळा, अजिंठा, गोगाबाबा टेकडी ह्या आहेत.
हवामान[संपादन]
Aurangabad साठी हवामान तपशील | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
महिना | जाने | फेब्रु | मार्च | एप्रिल | मे | जून | जुलै | ऑगस्ट | सप्टें | ऑक्टो | नोव्हें | डिसें | वर्ष |
सरासरी कमाल °से (°फॅ) | 29.7 (85.5) |
32.5 (90.5) |
36.1 (97) |
39.0 (102.2) |
39.9 (103.8) |
34.9 (94.8) |
30.3 (86.5) |
29.1 (84.4) |
30.4 (86.7) |
32.6 (90.7) |
30.9 (87.6) |
29.3 (84.7) |
32.89 (91.2) |
सरासरी किमान °से (°फॅ) | 14.2 (57.6) |
16.3 (61.3) |
20.2 (68.4) |
23.7 (74.7) |
24.6 (76.3) |
23.0 (73.4) |
21.8 (71.2) |
21.1 (70) |
20.9 (69.6) |
19.7 (67.5) |
16.4 (61.5) |
14.0 (57.2) |
19.66 (67.39) |
सरासरी वर्षाव मिमी (इंच) | 2.2 (0.087) |
2.9 (0.114) |
5.1 (0.201) |
6.3 (0.248) |
25.5 (1.004) |
131.4 (5.173) |
167.0 (6.575) |
165.0 (6.496) |
135.3 (5.327) |
52.6 (2.071) |
29.3 (1.154) |
8.4 (0.331) |
731 (28.781) |
स्रोत: IMD[मृत दुवा] |
जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे[संपादन]
- अजिंठा लेणी
- वेरूळची लेणी
- सिद्धार्थ उद्यान आणि प्राणिसंग्रहालय
- दौलताबाद किल्ला
- बीबी का मकबरा
- घृष्णेश्वर मंदीर
- पानचक्की
- पैठण - संत एकनाथ यांचे गाव
- जायकवाडी धरण
- औरंगाबाद लेणी
हे सुद्धा पहा[संपादन]
जिल्ह्यातील तालुके[संपादन]
- खुलताबाद तालुका
- औरंगाबाद तालुका
- सोयगांव तालुका
- सिल्लोड तालुका
- गंगापुर तालुका
- कन्नड तालुका
- फुलंब्री तालुका
- पैठण तालुका
- वैजापूर तालुका
संदर्भ[संपादन]
बाह्य दुवे[संपादन]
- औरंगाबाद एन.आय.सी
- महाराष्ट्र शासनाचे औरंगाबाद विषयक संकेतस्थळ Archived 2006-12-10 at the Wayback Machine.