मध्य रेल्वे क्षेत्र

मध्य रेल्वे हा भारतीय रेल्वेतील एक महत्त्वाचा विभाग आहे. मध्य रेल्वेचे मुख्यालय मुंबईमधील छत्रपती शिवाजी टर्मिनस येथे आहे. भारतामधील पहिली प्रवासी रेल्वेगाडी मुंबई ते ठाणे दरम्यान १६ एप्रिल १८५३ रोजी मध्य रेल्वेमार्गावरुन धावली. महाराष्ट्रातील बहुतांशी, ईशान्य कर्नाटकातील काही व दक्षिण मध्य प्रदेशमधील काही रेल्वेमार्ग मध्य रेल्वेच्या अखत्यारीत येतात.

मध्य रेल्वेचे उपविभाग

मध्य रेल्वे विभाग ५ उपविभागांमध्ये विभागला गेला आहे.

मुंबई उपविभाग

• मुंबई छ.शि.ट. - दादर - कुर्ला
  • मुंबई छ.शि.ट. - वडाळा रोड - कुर्ला (हार्बर मार्ग)
  • कुर्ला - मानखुर्द - वाशी - नेरूळ - बेलापूर - पनवेल
• कुर्ला - ठाणे - दिवा - कल्याण
  • दिवा - पनवेल - रोहा
  • दिवा - वसई रोड
• कल्याण - कसारा - इगतपुरी
• कल्याण - नेरळ - कर्जत - लोणावळा
  • नेरळ - माथेरान
  • कर्जत - पनवेल
  • कर्जत - खोपोली

पुणे उपविभाग

• लोणावळा - पुणे - दौंड
  • दौंड - बारामती
• पुणे - सातारा - सांगली - मिरज - कोल्हापूर
  • मिरज - पंढरपूर

सोलापूर उपविभाग

• मनमाड - अहमदनगर - दौंड
• दौंड - कुर्डुवाडी - सोलापूर
  • कुर्डुवाडी - पंढरपूर
  • कुर्डुवाडी - लातूर
• सोलापूर - होटगी - गुलबर्गा - वाडी

भुसावळ उपविभाग

जळगाव - भुसावळ रेल्वे रुळावर रेल्वेचे एक ईन्जीन

• इगतपुरी - मनमाड - चाळीसगाव - पाचोरा - जळगाव - भुसावळ
  • चाळीसगाव - धुळे
  • पचोरा - जामनेर (नॅरो गेज)
• भुसावळ - बुर्‍हानपूर - खंडवा
• भुसावळ - जळंब - अकोला - मुर्तिजापूर - बडनेरा
  • जळंब - खामगाव
  • बडनेरा - अमरावती
  • मुर्तिजापूर - यवतमाळ (नॅरो गेज)
  • मुर्तिजापूर - अचलपूर (नॅरो गेज)

नागपूर उपविभाग

• बडनेरा - पुलगाव - वर्धा - नागपूर
• वर्धा - माजरी - ताडळी - चंद्रपूर - बल्लारशा
• नागपूर - आमला - इटारसी

मध्य रेल्वेवरील उल्लेखनीय गाड्या

• डेक्कन क्वीन - पुणे ते मुंबई
• हुसेनसागर एक्सप्रेस - मुंबई ते हैदराबाद
• गीतांजली एक्सप्रेस - मुंबई ते कोलकाता
• महालक्ष्मी एक्सप्रेस - मुंबई ते कोल्हापूर
• आझाद हिंद एक्सप्रेस - पुणे ते कोलकाता
• उद्यान एक्सप्रेस - मुंबई ते बंगळूर
• डेक्कन एक्सप्रेस- पुणे ते मुंबई
• गोदावरी एक्सप्रेस-मनमाड ते मुंबई

विकास प्रकल्प

नवीन मार्ग

• अमरावती - नरखेड
• लोणंद - फलटण - बारामती
• अहमदनगर - परळी वैजनाथ
• पुणतांबे - शिर्डी

दुपदरीकरण

• सोलापूर - मोहोळ

गेज रुपांतर

• कुर्डुवाडी - लातूर (नॅरो गेज ते ब्रॉड गेज)
• पंढरपूर - मिरज (नॅरो गेज ते ब्रॉड गेज)