Jump to content

विधानसभा

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
भारतातील सध्याचे सत्ताधारी पक्ष
  भा.ज.प. (१४)
  इतर पक्ष (झेड.पी.एम.) (१)

भारतातील घटक राज्यांमधील कायदेमंडळाच्या कनिष्ट गृहाला विधानसभा म्हणतात. भारताच्या घटनेच्या १७० व्या कलमानुसार प्रत्येक राज्यात विधानसभा हे सभागृह अस्तित्वात आहे. विधानसभा हे राज्य कायदेमंडळाचे कनिष्ठ पण अधिकाराच्या दृष्टीने वरिष्ठ असलेले जनतेचे प्रतिनिधित्व करणारे सभागृह आहे.[] विधानसभेत कमीत कमी ६० आणि जास्तीत जास्त ५०० सभासद असतात; मात्र लहान राज्याच्या विधानसभा अपवाद आहेत. उदा. पुडुचेरी विधानसभा ३० सदस्यांची आहे. सर्वाधिक संख्याबळ असलेल्या उत्तर प्रदेश विधानसभेत ४०३ सदस्य आहे. विधानसभेच्या मतदारसंघांपैकी काही जागा अनुसूचित जाती आणि जमातींसाठी राखीव असतात. विधानसभेचे मतदारसंघ कमीत कमी ७५,००० ते ३५०,००० मतदारांचा मिळून बनलेले असतात.

महाराष्ट्र, कर्नाटक, उत्तर प्रदेश, बिहार, आंध्र प्रदेशतेलंगणा या ६ राज्यांत द्विसदनी कायदेमंडळ पद्धती अस्तित्वात आहे व तेथे विधानसभेसोबत विधान परिषदसुद्धा अस्तित्वात आहे. बाकीच्या सर्व राज्यांत एकसदनी कायदेमंडळ पद्धती असून तेथे विधानसभा हे एकच सभागृह आहे. भारतातील विधानसभा ह्या भारतीय लोकसभां सारख्याच काम करणार असे घटनाकारांचे मत होते.

वर्तमान विधानसभा

[संपादन]

डिसेंबर २०२४ मधील राज्य विधानसभा खालीलप्रमाणे होत्या:

विधानसभा ठिकाण सभासद[] सत्ताधारी पक्ष वर्तमान सत्र
आंध्र प्रदेश विधानसभा अमरावती १७५ तेलुगू देशम पक्ष १६ वी ४ जून २०२४ पासून
अरुणाचल प्रदेश विधानसभा इटानगर ६० भारतीय जनता पक्ष ११ वी २ जून २०२४ पासून
आसाम विधानसभा दिसपूर १२६ भारतीय जनता पक्ष १५ वी २ मे २०२१ पासून
बिहार विधानसभा पाटणा २४३ जनता दल (संयुक्त) १७ वी २३ नोव्हेंबर २०२० पासून
छत्तीसगढ विधानसभा रायपूर ९० भारतीय जनता पक्ष १६ वी ३ डिसेंबर २०२३
दिल्ली विधानसभा नवी दिल्ली ७० आम आदमी पार्टी १७ वी १६ फेब्रुवारी २०२० पासून
गोवा विधानसभा पणजी ४० भारतीय जनता पक्ष ८ वी १० मार्च २०२२ पासून
गुजरात विधानसभा गांधीनगर १८२ भारतीय जनता पक्ष १५ वी ८ डिसेंबर २०२२ पासून
हरियाणा विधानसभा चंदिगढ ९० भारतीय जनता पक्ष १५ वी ८ ऑक्टोबर २०२४ पासून
हिमाचल प्रदेश विधानसभा शिमला (उ.)
धर्मशाळा (हि.)
६८ भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस १४ वी ८ डिसेंबर २०२२ पासून
जम्मू आणि काश्मीर विधानसभा श्रीनगर (उ.)
जम्मू (हि.)
९० जम्मू आणि काश्मीर नॅशनल कॉन्फरन्स १३ वी ८ ऑक्टोबर २०२४ पासून
झारखंड विधानसभा रांची ८१ झारखंड मुक्ति मोर्चा ५ वी २३ डिसेंबर २०१९ पासून
कर्नाटक विधानसभा बंगळूर (उ.)
बेळगांव (हि.)
२२४ भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस १६ वी १३ मे २०२३ पासून
केरळ विधानसभा तिरुवनंतपुरम १४० भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी) १५ वी २ मे २०२१ पासून
मध्य प्रदेश विधानसभा भोपाळ २३० भारतीय जनता पक्ष १६ वी ३ डिसेंबर २०२३ पासून
महाराष्ट्र विधानसभा मुंबई (उ.)

नागपूर (हि.)
२८८ भारतीय जनता पक्ष १५ वी २३ नोव्हेंबर २०२४ पासून
मणिपूर विधानसभा इंफाळ ६० भारतीय जनता पक्ष १२ वी १० मार्च २०२२ पासून
मेघालय विधानसभा शिलाँग ६० नॅशनल पीपल्स पार्टी ११ वी २ मार्च २०२३ पासून
मिझोरम विधानसभा ऐझॉल ४० मिझो नॅशनल फ्रंट ९ वी ४ डिसेंबर २०२३ पासून
नागालँड विधानसभा कोहिमा ६० नॅशनलिस्ट डेमोक्रॅटिक प्रोग्रेसिव्ह पार्टी १४ वी २ मार्च २०२३ पासून
ओडिशा विधानसभा भुवनेश्वर १४७ भारतीय जनता पक्ष १७ वी ४ जून २०२४ पासून
पुडुचेरी विधानसभा पुडुचेरी ३० अखिल भारतीय एन.आर. काँग्रेस १५ वी २ मे २०२१ पासून
पंजाब विधानसभा चंदिगढ ११७ आम आदमी पार्टी १६ वी १० मार्च २०२२ पासून
राजस्थान विधानसभा जयपूर २०० भारतीय जनता पक्ष १६ वी ३ डिसेंबर २०२३ पासून
सिक्कीम विधानसभा गंगटोक ३२ सिक्कीम क्रांतिकारी मोर्चा ११ वी २ जून २०२४ पासून
तमिळनाडू विधानसभा चेन्नई २३४ द्रविड मुन्नेत्र कळघम १६ वी ७ मे २०२१ पासून
तेलंगणा विधानसभा हैदराबाद ११९ भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस ३ री ३ डिसेंबर २०२३ पासून
त्रिपुरा विधानसभा आगरताळा ६० भारतीय जनता पक्ष १३ वी २ मार्च २०२३ पासून
उत्तर प्रदेश विधानसभा लखनौ ४०३ भारतीय जनता पक्ष १८ वी १० मार्च २०२२ पासून
उत्तराखंड विधानसभा Bhararisain (उ.)

देहरादून (हि.)
७० भारतीय जनता पक्ष ५ वी १० मार्च २०२२ पासून
पश्चिम बंगाल विधानसभा कोलकाता २९४ अखिल भारतीय तृणमूल काँग्रेस १७ वी २ मे २०२१ पासून
एकूण ४१२३

माजी / विसर्जित विधानसभा

[संपादन]
विधानसभा ठिकाण कार्यकाळ कायदा
अजमेर विधानसभा अजमेर १९५०-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
भोपाळ विधानसभा भोपाळ १९४९-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
बॉम्बे विधानसभा बॉम्बे (मुंबई) १९५०-६० बॉम्बे पुनर्रचना कायदा, १९६०
कुर्ग विधानसभा मेर्करा (मडिकेरी) १९५०-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
हैदराबाद विधानसभा हैदराबाद १९४८-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
मध्य भारत विधानसभ ग्वाल्हेर १९४८-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
पतियाळा आणि पूर्व पंजाब राज्य संघ विधानसभा पतियाळा १९४८-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
सौराष्ट्र विधानसभा राजकोट १९४८-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
त्रावणकोर-कोची विधानसभा तिरुवनंतपुरम १९४९-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६
विंध्य प्रदेश विधानसभा रेवा १९४८-५६ राज्य पुनर्रचना कायदा, १९५६

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ "State Legislative Assemblies" (PDF). www.india.gov.in. 2018-04-25 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2018-12-12 रोजी पाहिले.
  2. ^ "Terms of the Houses". Election Commission of India (इंग्रजी भाषेत). 28 August 2022 रोजी पाहिले.