महाराष्ट्रातील किल्ले

राजगड, रायगड, शिवनेरी, तोरणा, सिंहगड, प्रतापगड, पुरंदर, लोहगड, पन्हाळा, सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग, जंजिरा, विशाळगड इ. महत्त्वाचे किल्ले छत्रपती शिवाजीच्या स्वराज्यात होते. शिवाजीचा जन्म शिवनेरी गडावर झाला. त्यांनी प्रथम जिंकलेला किल्ला तोरणा होय. राजगड ही मराठी राज्याची पहिली राजधानी होती. नंतर रायगड झाली. राजगड हा किल्ला शिवाजीने स्वतः बांधून घेतला. त्यापूर्वी त्या शहामृग नावाच्या डोंगरावर मुरुंबदेवाचे(ब्रह्मदेवाचे) देऊळ होते. ते देऊळ अजूनही राजगडाच्या बालेकिल्ल्यावर आहे. सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग व जंजिरा हे अरबी समुद्राला लागून असलेले किल्ले/जलदुर्ग आहेत. ते समुद्रमार्गे होणार्‍या शत्रूंच्या हल्ल्यापासून स्वराज्याचे रक्षण करत.

महाराष्ट्रातील जिल्हावार किल्ले

औरंगाबाद जिल्हा

1. देवगिरी-दौलताबाद

कुलाबा जिल्हा

1. अवचितगड
2. उंदेरी
3. कर्नाळा
4. कुलाबा
5. कोथळीगड
6. कोरलई
7. कौला किल्ला॑
8. खांदेरी
9. घोसाळगड
10. चंदेरी
11. तळेगड
12. तुंगी
13. धक
14. पेब
15. प्रबळगड
16. बिरवाडी
17. भिवगड
18. मंगळगड-कांगोरी
19. मलंगगड
20. माणिकगड
21. मानगड॑
22. रतनगड
23. रायगड
24. लिंगाणा
25. विशाळगड
26. विश्रामगड
27. सांकशी
28. सागरगड
29. सुरगड
30. सोनगिरी

कोल्हापूर जिल्हा

1. पन्हाळा
2. पावनगड
3. बावडा
4. भूधरगड
5. रांगणा
6. सामानगड

ठाणे जिल्हा

नाशिक जिल्हा

1. अंकाई
2. अचलगड
3. अंजनेरी
4. अलंग
5. अहिवंत
6. इंद्राई
7. कंक्राळा
8. कंचना
9. कन्हेरा
10. कावनई
11. कुलंग
12. कोळधेर
13. गाळणा
14. घारगड
15. चांदोर
16. जवळ्या
17. टंकाई
18. त्रिंगलवाडी
19. त्रिंबक
20. धैर
21. धोडप
22. पट्टा
23. बहुळा
24. ब्रह्मगिरी
25. भास्करगड,
26. मार्किंडा
27. मुल्हेर
28. रवळ्या
29. राजधेर
30. रामसेज
31. वाघेरा
32. वितानगड
33. हर्षगड
34. हातगड

पुणे जिल्हा

रत्नागिरी-सिंधुदुर्ग जिल्हे

रायगड जिल्हा

कुलाबा जिल्हा पहा.

सांगली जिल्हा

1. तेरदाळ
2. दोदवाड
3. मंगळवेढे
4. शिरहट्टी
5. श्रीमंतगड
6. सांगली
7. येलवट्टी

सातारा जिल्हा

सिंधुदुर्ग जिल्हा

रत्नागिरी जिल्हा पहा.

बाह्य दुवे

• महाराष्ट्रातील किल्ले माहिती आणि छायाचित्रे मराठीमाती