"दासगणू महाराज" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

२१:२६, ५ फेब्रुवारी २०१६ ची आवृत्ती

गणेश दत्तात्रेय सहस्रबुद्धे ऊर्फ दासगणू महाराज (१८६८ - नोव्हेंबर २५, १९६२) हे मराठी संत, कवी, कीर्तनकार होते.

जीवन

दास गणू महाराज यांनी मोठ्या प्रमाणात केलेल्या संत चरित्रलेखनामुळेत्यांना 'आधुनिक महाराष्ट्राचे महीपती' म्हणून ओळखतात.^[१]

महाराज पोलीसखात्यात नोकरीला होते, तरी त्यांच्या ओढा मात्र परमार्थाकडेच होता. यादरम्यानच त्यांना त्या काळचा कुख्यात गुंड कान्हा भिल्ल याला पकडण्याची जबाबदारी सोपविण्यात आली. जेव्हा त्या गुंडाला ही बातमी कळाली, तेव्हा त्याने महाराजांना जीवे मारण्याचे ठरविले पण महाराज यातून सहीसलामत सुटले. तेव्हापासून त्यांची अशी धारणा झाली की देवानेच आपल्याला वाचविले. मग त्यांनी संपूर्ण जीवन देवाच्या चरणी अर्पण करण्याचे ठरविले.

१९६२ मध्ये दासगणू महाराजांनी पंढरपूर येथे देह ठेवला.

साईभक्ती

दासगणू महाराज साईबाबा यांचे परमभक्त होते. साईबाबांच्या स्फुर्तीनेच त्यंनी ओवीबद्ध रचना करण्यास सुरुवात केली. त्यांच्या अभंगस्वरुप लेखनात साईबाबांचा उल्लेख सतत येतो. 'गणू म्हणे' ही त्यांची नाममुद्रा. ते साईबाबांनाचा ब्रह्मा-विष्णू-महेशांच्या रूपात पाहत. दासगणू महाराज हेचसाईबाबा संस्थानचे पहिले अध्यक्ष होते.

लेखन

दासगणू महाराजांच्या प्रमुख रचना अशा आहेत :

श्री आऊबाई चरित्र
ईशावास्य भावार्थ बोधिनी
श्री गजानन विजय : या ग्रंथामधे श्री.गजाननमहाराजांचे चरित्र दासगणू महाराज यांनी लिहून ठेवले आहे. हा ग्रंथही महाराष्ट्रात खूप लोकप्रिय आहे.
भक्त लीलामृत
भक्तिसारामृत,
भाव दीपिका
शंकराचार्य चरित्र
संत कथामृत
साई स्तवनमंजिरी

स्फुट रचना :

सदगुरुरायानें जला तेल केले दीप उजळील लक्षावधी

ठेवुनिया दीप उशापायथ्याशीं पहुडे फळिसी गुरुमूर्ती तू
गणू म्हणे माया दुर्धर अंधार ज्ञानदीप थोर म्हणूनी लावा

शिवविष्णूब्रह्मारूप बाबा साई भाव दुजा काही मानू नका
सदगुरुरायाच्या पायाची जी धूळ तेंच गंगाजळ शुद्ध माना
अमृताआगळीं मुखींची वचनें तींच माना मनें गीता जेवीं
गणू म्हणे बाबा वसंत सोज्ज्वळ भक्तांनो कोकीळ व्हा रे तुम्ही

शिर्डी क्षेत्राचा महिमा

शिर्डीक्षेत्र नोहे पचंबा बाजार तेथें दुकानदार परमार्थाचा
ऐहिक सुखाचीं खेळणीं बाहुल्या समूळ फेंकिल्या गुरुरायें
कां कीं तयामाजीं किमपि ना अर्थ फसतील व्यर्थ पोरें माझीं
गणू म्हणे पोर पचंब्यासी जातें किरकिरेंच घेतें आवडीनें

कर्म भक्ती ज्ञान बाजारीं या माल मनीं जो वाटेल तोचि घ्यावा
तिघांची किंमत एक आहे जाणा फळहि तिघांना एकचि हो
भावरुपी द्रव्य पाहिजे तयासी सांई सदगुरुसी दुजें न लगे
गणू म्हणे भाव नाणें जयापाशीं त्यानें बाजाराशीं येथें जावें

तु माझा आधार मी तुझा आश्रीत होई कृपावंत पांडुरंगा
होई कृपावंत तू शुद्ध गौतमी मी एक ओहोळ मशीं देई स्थळ पायापाशीं
मशी देई स्थळ तू साच कस्तुरी माती मी निर्धारी मला धरणें दुरीं नाही बरे
मला धरणें दूरी गणू हा अज्ञान करावे पालन देऊनियां ज्ञान ब्रीदासाठी देऊनिया ज्ञान

==दासगणू महाराजांची अनेक चरित्रे लिहिली गेली आहेत. त्यांओऐकी ही काही :-

संतकवी दासगणू महाराज चरित्र (लेखिका - मुग्धा दिवाडकर)
संतकवी दासगणू महाराज चरित्र आणि काव्यवचन (लेखक - स्वामी वरदानंद भारती ऊर्फ प्राचार्य अनंत दामोदर. ऊर्फ काकासाहेब आठवले)
श्रीदासगणू महाराज (लेखक - रमेश सहस्रबुद्धे)

संदर्भ

^ http://mahanews.gov.in/content/articleshow.aspx?id=cktH2tD/Tf4iz7xVMx5Isj3GDI. Unknown parameter |9AkZqBNJH1MAI6jQfVD7PuRgfWQ= ignored (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)

बाह्य दुवे

[ ]
[ ]
[ ]

[1] ttp://mahanews.gov.in/content/articleshow.aspx?id=cktH2tD/Tf4iz7xVMx5Isj3GDI. Unknown parameter |9AkZqBNJH1MAI6jQfVD7PuRgfWQ= ignored (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)

[१]

@@ ओळ १: / ओळ १: @@
-'''गणेश दत्तात्रेय सहस्रबुद्धे''' ऊर्फ '''दासगणू महाराज''' ([[इ.स. १८६८|१८६८]] - [[नोव्हेंबर २५]], [[इ.स. १९६२|१९६२]]) हे [[मराठी भाषा|मराठी]] संत, कवी, किर्तनकार होते.
+'''गणेश दत्तात्रेय सहस्रबुद्धे''' ऊर्फ '''दासगणू महाराज''' ([[इ.स. १८६८|१८६८]] - [[नोव्हेंबर २५]], [[इ.स. १९६२|१९६२]]) हे [[मराठी भाषा|मराठी]] संत, कवी, कीर्तनकार होते.
 ===जीवन===
-दास गणू महाराज यांना त्यांनी केलेल्या प्रचंड संत चरित्रलेखनामुळे 'आधुनिक महाराष्ट्राचे महीपती' म्हणून ओळखतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा= http://mahanews.gov.in/content/articleshow.aspx?id=cktH2tD/Tf4iz7xVMx5Isj3GDI|9AkZqBNJH1MAI6jQfVD7PuRgfWQ== |शीर्षक= दास गणू महाराज: लेखक - डॉ.यू.म.पठाण {{मृत दुवा}} }}</ref>
+दास गणू महाराज यांनी मोठ्या प्रमाणात केलेल्या संत चरित्रलेखनामुळेत्यांना  'आधुनिक महाराष्ट्राचे महीपती' म्हणून ओळखतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा= http://mahanews.gov.in/content/articleshow.aspx?id=cktH2tD/Tf4iz7xVMx5Isj3GDI|9AkZqBNJH1MAI6jQfVD7PuRgfWQ== |शीर्षक= दास गणू महाराज: लेखक - डॉ.यू.म.पठाण {{मृत दुवा}} }}</ref>
+महाराज पोलीसखात्यात नोकरीला होते, तरी त्यांच्या ओढा मात्र परमार्थाकडेच होता. यादरम्यानच त्यांना त्या काळचा कुख्यात गुंड कान्हा भिल्ल याला पकडण्याची जबाबदारी सोपविण्यात आली. जेव्हा त्या गुंडाला ही बातमी कळाली, तेव्हा त्याने महाराजांना जीवे मारण्याचे ठरविले पण महाराज यातून सहीसलामत सुटले. तेव्हापासून त्यांची अशी धारणा झाली की देवानेच आपल्याला वाचविले. मग त्यांनी संपूर्ण जीवन देवाच्या चरणी अर्पण करण्याचे ठरविले.
-महाराज पोलीसखात्यात नोकरीला होते, तरी त्यांच्या ओढा मात्र परमार्थाकडेच होता. यादरम्यानच त्यांना त्या काळचा कुख्यात गुंड कान्हा भिल्ल याला पकडण्याची जबाबदारी सोपविण्यात आली. जेव्हा त्या गुंडाला ही बातमी कळाली, तेव्हा त्याने महाराजांना जीवे मारण्याचे ठरविले पण महाराज यातून सहिसलामत सुटले. तेव्हापासून त्यांची अशी धारणा झाली की देवानेच आपल्याला वाचविले. मग त्यांनी संपूर्ण जीवन देवाच्या चरणी अर्पण करण्याचे ठरविले.
 १९६२ मध्ये दासगणू महाराजांनी पंढरपूर येथे देह ठेवला.
 ===साईभक्ती===
-दासगणू महाराज [[साईबाबा]] यांचे परमभक्त होते. साईबाबांच्या स्फुर्तीनेच त्यंनी ओवीबध्द रचना करण्यास सुरुवात केली. त्यांच्या अभंगस्वरुप लेखनात साईबाबांचा निर्देश सतत येतो. 'गणू म्हणे' ही त्यांची नाममुद्रा. ते साईबाबांनाचा ब्रह्मा-विष्णू-महेशांच्या रुपात पाहत. साईबाबा संस्थानचे पहिले अध्यक्ष संतकवी दासगणू महाराज हेच होते.
+दासगणू महाराज [[साईबाबा]] यांचे परमभक्त होते. साईबाबांच्या स्फुर्तीनेच त्यंनी ओवीबद्ध रचना करण्यास सुरुवात केली. त्यांच्या अभंगस्वरुप लेखनात साईबाबांचा उल्लेख सतत येतो. 'गणू म्हणे' ही त्यांची नाममुद्रा. ते साईबाबांनाचा ब्रह्मा-विष्णू-महेशांच्या रूपात पाहत. दासगणू महाराज हेचसाईबाबा संस्थानचे पहिले अध्यक्ष होते.
 ===लेखन===
-दासगणू महाराजांच्या प्रमुख रचना आहेत :
+दासगणू महाराजांच्या प्रमुख रचना अशा आहेत :
+* श्री आऊबाई चरित्र
+* ईशावास्य भावार्थ बोधिनी
+* श्री गजानन विजय : या ग्रंथामधे श्री.गजाननमहाराजांचे चरित्र दासगणू महाराज यांनी लिहून ठेवले आहे. हा ग्रंथही महाराष्ट्रात खूप लोकप्रिय आहे.
 * भक्त लीलामृत
+* भक्तिसारामृत,
-* संत कथामृत
-* ईशावास्य भावार्थ बोधीनी
-* साई स्तवनमन्जिरी
 * भाव दीपिका
+* शंकराचार्य चरित्र
-* श्री गजानन विजय या ग्रंथामधे श्री.गजाननमहाराजांचे चरित्र दासगणू महाराज यांनी लिहून ठेवले आहे. हा ग्रंथही महाराष्ट्रात खूप लोकप्रिय आहे.
+* संत कथामृत
+* साई स्तवनमंजिरी
 स्फुट रचना :
@@ ओळ २३: / ओळ २७: @@
 '''सदगुरुरायानें जला तेल केले दीप उजळील लक्षावधी
-'''ठेवुनिया दीप उशापायथ्याशीं पहुडे फळीसी गुरुमुर्ती त्
+'''ठेवुनिया दीप उशापायथ्याशीं पहुडे फळिसी गुरुमूर्ती तू<br />
+'''गणू म्हणे माया दुर्धर अंधार ज्ञानदीप थोर म्हणूनी लावा'''
-''''त्यांच्या त्या कृतीचा हाच आहे अर्थ कदा अंधारांत निजूं नये
-'''गणु म्हणे माया दुर्धर अंधार ज्ञानदीप थोर म्हणूनी लावा'''
 '''शिवविष्णूब्रह्मारूप बाबा साई भाव दुजा काही मानू नका<br />
 '''सदगुरुरायाच्या पायाची जी धूळ तेंच गंगाजळ शुद्ध माना<br />
 '''अमृताआगळीं मुखींची वचनें तींच माना मनें गीता जेवीं<br />
-'''गणु म्हणे बाबा वसंत सोज्ज्वळ भक्तांनो कोकीळ व्हा रे तुम्ही'''
+'''गणू म्हणे बाबा वसंत सोज्ज्वळ भक्तांनो कोकीळ व्हा रे तुम्ही'''
 === [[शिर्डी]] क्षेत्राचा महिमा===
@@ ओळ ३९: / ओळ ४०: @@
 '''ऐहिक सुखाचीं खेळणीं बाहुल्या समूळ फेंकिल्या गुरुरायें<br />
 '''कां कीं तयामाजीं किमपि ना अर्थ फसतील व्यर्थ पोरें माझीं<br />
-'''गणु म्हणे पोर पचंब्यासी जातें किरकिरेंच घेतें आवडीनें'''
+'''गणू म्हणे पोर पचंब्यासी जातें किरकिरेंच घेतें आवडीनें'''
 '''कर्म भक्ती ज्ञान बाजारीं या माल मनीं जो वाटेल तोचि घ्यावा<br />
 '''तिघांची किंमत एक आहे जाणा फळहि तिघांना एकचि हो<br />
 '''भावरुपी द्रव्य पाहिजे तयासी सांई सदगुरुसी दुजें न लगे<br />
-'''गणु म्हणे भाव नाणें जयापाशीं त्यानें बाजाराशीं येथें जावें'''
+'''गणू म्हणे भाव नाणें जयापाशीं त्यानें बाजाराशीं येथें जावें'''
 '''तु माझा आधार मी तुझा आश्रीत होई कृपावंत पांडुरंगा<br />
@@ ओळ ५०: / ओळ ५१: @@
 '''मशी देई स्थळ तू साच कस्तुरी माती मी निर्धारी मला धरणें दुरीं नाही बरे<br />
 '''मला धरणें दूरी गणू हा अज्ञान करावे पालन देऊनियां ज्ञान ब्रीदासाठी देऊनिया ज्ञान'''
+==दासगणू महाराजांची अनेक चरित्रे लिहिली गेली आहेत. त्यांओऐकी ही काही :-
+* संतकवी दासगणू महाराज चरित्र (लेखिका - मुग्धा दिवाडकर)
+* संतकवी दासगणू महाराज चरित्र आणि काव्यवचन (लेखक - स्वामी वरदानंद भारती ऊर्फ प्राचार्य अनंत दामोदर. ऊर्फ काकासाहेब आठवले)
+* श्रीदासगणू महाराज (लेखक - रमेश सहस्रबुद्धे)
 ==संदर्भ==

ब च सं हिंदू धर्मामधील पंथ आणि संप्रदाय
नाथ संप्रदाय	मच्छिंद्रनाथ • गोरखनाथ • गहिनीनाथ • जालिंदरनाथ • कानिफनाथ • भर्तरीनाथ • रेवणनाथ • नागनाथ • चरपटीनाथ • नवनाथ कथासार
वारकरी संत	निवृत्तिनाथ • ज्ञानेश्वर • सोपानदेव • मुक्ताबाई • नामदेव • गोरा कुंभार • केशवचैतन्य •तुकाराम • एकनाथ • चोखामेळा • संत बंका • निळोबा • पुंडलिक • सावता माळी • सोयराबाई चोखामेळा • कान्होपात्रा • संत बहिणाबाई • जनाबाई • चांगदेव • महिपती ताहराबादकर • गंगागिरीजी महाराज (सराला बेट) • नारायणगिरीजी महाराज (सराला बेट) •विष्णुबुवा जोग •बंकटस्वामी • भगवानबाबा • वामनभाऊ • भीमसिंह महाराज • रामगिरीजी महाराज (सराला बेट) • नामदेवशास्त्री सानप • दयानंद महाराज (शेलगाव) •
मराठी संत	साईबाबा • श्रीस्वामी समर्थ • गजानन महाराज • गाडगे महाराज • गगनगिरी महाराज • मोरया गोसावी • जंगली महाराज • तुकडोजी महाराज • दासगणू महाराज • अच्युत महाराज • चैतन्य महाराज देगलूरकर;
समर्थ संप्रदाय	समर्थ रामदास स्वामी • कल्याण स्वामी • केशव विष्णू बेलसरे • जगन्नाथ स्वामी • दिनकर स्वामी • दिवाकर स्वामी • भीम स्वामी • मसुरकर महाराज • मेरु स्वामी• रंगनाथ स्वामी • आचार्य गोपालदास • वासुदेव स्वामी • वेणाबाई • गोंदवलेकर महाराज • सखा कवी • गिरिधर स्वामी
लिंगायत संप्रदाय	रेणुकाचार्य • एकोरामाध्य शिवाचार्य • विश्वाराध्य शिवाचार्य • बसवेश्वर • पंडिताचार्य • अल्लमप्रभु• सिद्धरामेश्वर • उमापति शिवाचार्य • चन्नबसव • वागिश पंडिताराध्य शिवाचार्य • सिद्धेश्वर स्वामी • सिद्धारूढ स्वामी • शिवकुमार स्वामी • चंद्रशेखर शिवाचार्य • वीरसोमेश्वर शिवाचार्य
महानुभाव पंथ	गोविंद प्रभू • चक्रधरस्वामी • केशिराज बास • लीळाचरित्र (ग्रंथ)
तमिळ संत	तोंडैमंडल मुदलियार • नायनार • सेक्किळार • नंदनार• पेरियपुराण • आळवार • कुलसेकर आळ्वार् • आंडाळ• तिरुप्पाणाळ्वार् • तिरुमंगैयाळ्वार् • तिरुमळिसैयाळ्वार्• तोंडरडिप्पोडियाळ्वार् • तोंडैमंडल मुदलियार • नम्माळ्वार्• पुत्तदाळ्वार् • पेयरळ्वार् • पेरियाळ्वार• पोय्गैयाळ्वार् • मदुरकवि आळ्वार् • दिव्य प्रबंधम
दत्त संप्रदाय	श्रीपाद श्रीवल्लभ • श्रीनृसिंहसरस्वती • श्रीस्वामी समर्थ •श्री गगनगिरी महाराज • टेंबेस्वामी • पद्मनाभाचार्य स्वामी महाराज
आधुनिक संत	वामनराव पै • रामदेव • अनिरुद्ध बापू • दयानंद सरस्वती• भक्तराज महाराज • विमला ठकार • डॉ. कुर्तकोटी • श्री पाचलेगांवकर महाराज • स्वामी असीमानंद * स्वामी शुकदास महाराज • भाईनाथ महाराज कारखानीस; रामचंद्र दत्तात्रेय रानडे; रामचंद्र विष्णु गोडबोले