विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोशातून
बृहन्मुंबई महानगरपालिका, महाराष्ट्रातील पहिली महानगरपालिका
शहराच्या प्रशासनासाठी महानगरपालिकां ची निर्मिती केली जोते. शहरामध्ये महानगरपालिका स्थापन करण्याचा किंवा नगरपालिके चे महानगरपालिकेत रूपांतर करण्याचा अधिकार हा राज्य शासनास आहे.[ १] १८८८ साली स्थापन झालेली बृहन्मुंबई महानगरपालिका ही महाराष्ट्रातील पहिली महानगरपालिका होय. स्वातंत्र्योत्तर काळात १९४७ साली केवळ मद्रास , कलकत्ता आणि मुंबई ह्या शहरांसाठीच महानगरपालिका होत्या.[ २] नागरी लोकसंख्ये च्या आधारे महानगरपालिकांची चार गटांत विभागणी केली जाते.[ १] एक कोटी लोकसंख्येची शहरे 'अ+ (A+)' श्रेणीत त्यानंतर अ (A) ते ड (D) श्रेणीपर्यंत वर्गीकृत करण्यात येते. या यादीत 'अ+' ग्रेड असलेली एकमेव बृहन्मुंबई महानगरपालिका आहे.[ ३] सध्या महाराष्ट्रात एकूण २९ महानगरपालिका आहेत.
अ.क्र.
नाव[ १] [ ४]
शहर
जिल्हा
स्थापना
ग्रेड[ ३]
लोकसंख्या (२०११)
सत्ताधारी पक्ष
संकेतस्थळ
१
बृहन्मुंबई महानगरपालिका
मुंबई
मुंबई शहर , मुंबई उपनगर
१८८८
अ+
१,१९,१४,३९८
शिवसेना
https://portal.mcgm.gov.in/
२
पुणे महानगरपालिका
पुणे
पुणे
१९५०
अ
३१,१५,४३१
भाजप
https://pmc.gov.in/mr
३
नागपूर महानगरपालिका
नागपूर
नागपूर
१९५१
अ
२४,०५,४२१
भाजप
https://www.nmcnagpur.gov.in/ Archived 2022-06-15 at the Wayback Machine .
४
ठाणे महानगरपालिका
ठाणे
ठाणे
१९८२
ब
१८,१८,८७२
शिवसेना
https://thanecity.gov.in/tmc/CitizenHome.html
५
पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिका
पिंपरी-चिंचवड
पुणे
१९८२
ब
१७,२९,३५९
भाजप
https://www.pcmcindia.gov.in/marathi/
६
नाशिक महानगरपालिका
नाशिक
नाशिक
१९८२
ब
१४,८६,९७३
भाजप
http://nmc.gov.in/ Archived 2022-06-17 at the Wayback Machine .
७
कल्याण-डोंबिवली महानगरपालिका
कल्याण-डोंबिवली
ठाणे
१९८२
क
१२,४६,३८१
शिवसेना
https://kdmc.gov.in/kdmc/CitizenHome.html
८
वसई-विरार शहर महानगरपालिका
वसई-विरार
पालघर
२००९
क
१२,२१,२३३
बहुजन विकास आघाडी
https://vvcmc.in/mr/
९
छत्रपती संभाजीनगर महानगरपालिका
छत्रपती संभाजीनगर
छत्रपती संभाजीनगर
१९८२
क
११,७१,३३०
शिवसेना
https://www.aurangabadmahapalika.org/
१०
नवी मुंबई महानगरपालिका
नवी मुंबई
ठाणे
१९९२
क
११,१९,४७७
काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी
https://www.nmmc.gov.in/navimumbai/
११
सोलापूर महानगरपालिका
सोलापूर
सोलापूर
१९६४
ड
९,५१,५५८
भाजप
http://www.solapurcorporation.gov.in/Marathi/
१२
मीरा-भाईंदर महानगरपालिका
मीरा-भाईंदर
ठाणे
२००२
ड
८,१४,६५५
भाजप
https://www.mbmc.gov.in/mr/ Archived 2022-06-14 at the Wayback Machine .
१३
भिवंडी-निजामपूर महानगरपालिका
भिवंडी
ठाणे
२००२
ड
७,११,३२९
काँग्रेस
https://bncmc.gov.in/
१४
अमरावती महानगरपालिका
अमरावती
अमरावती
१९८३
ड
६,४६,८०१
भाजप
http://www.amtcorp.org/
१५
नांदेड-वाघाळा महानगरपालिका
नांदेड
नांदेड
१९९७
ड
५,५०,५६४
काँग्रेस
https://nwcmc.gov.in/index.php Archived 2022-06-17 at the Wayback Machine .
१६
कोल्हापूर महानगरपालिका
कोल्हापूर
कोल्हापूर
१९७२
ड
५,४९,२८३
काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी
http://www.kolhapurcorporation.gov.in/
१७
अकोला महानगरपालिका
अकोला
अकोला
२००१
ड
५,३७,४८९
भाजप
https://amcakola.in/ Archived 2022-05-23 at the Wayback Machine .
१८
उल्हासनगर महानगरपालिका
उल्हासनगर
ठाणे
१९९८
ड
५,०६,९३७
शिवसेना
http://www.umc.gov.in:8080/umc/UMCWEB/marathi/index.html Archived 2022-07-04 at the Wayback Machine .
१९
सांगली, मिरज आणि कुपवाड शहर महानगरपालिका
सांगली , मिरज , कुपवाड
सांगली
१९९८
ड
५,०२,६९७
भाजप
https://smkc.gov.in/
२०
मालेगाव महानगरपालिका
मालेगाव
नाशिक
२००३
ड
४,७१,००६
काँग्रेस आणि शिवसेना
http://malegaoncorporation.org/website/ Archived 2022-07-01 at the Wayback Machine .
२१
जळगाव महानगरपालिका
जळगाव
जळगाव
२००३
ड
४,६०,४६८
शिवसेना
२२
धुळे महानगरपालिका
धुळे
धुळे
२००३
ड
३,७६,०९३
भाजप
२३
अहमदनगर महानगरपालिका
अहमदनगर
अहमदनगर
२००३
ड
३,५०,९०५
भाजप
https://amc.gov.in/Index.html
२४
लातूर महानगरपालिका
लातूर
लातूर
२०११
ड
३,८२,७५४
काँग्रेस
२५
चंद्रपूर महानगरपालिका
चंद्रपूर
चंद्रपूर
२०११
ड
३,२१,०३६
भाजप
http://cmcchandrapur.com/pages/home.php
२६
परभणी महानगरपालिका
परभणी
परभणी
२०११
ड
३,०७,१९१
काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी
https://parbhanimc.org/
२७
पनवेल महानगरपालिका
पनवेल
रायगड
२०१६
ड
[https://web.archive.org/web/20220803053124/http://www.panvelcorporation.com/EIPPROD/singleIndex.jsp?orgid=112 Archived 2022-08-03 at the Wayback Machine .
२८
इचलकरंजी महानगरपालिका
इचलकरंजी
कोल्हापूर
२०२२
ड
२९
जालना महानगरपालिका
जालना
जालना
२०२३
ड