आशियाई भाषा
संपूर्ण आशियामधील देशांमध्ये बोलल्या जाणाऱ्या भाषांमध्ये खूप विविधता आहे. त्यामध्ये अनेक भाषा कुटुंबांचा समावेश आहेत तर काही संबंधित नसलेल्या पृथक अशा भाषाही आहेत. प्रमुख भाषा कुटुंब पुढीलप्रमाणे आहेत Altaic, Austroasiatic, Austronesian, कॉकेशियन, भंडारा, इंडो-युरोपियन, Afroasiatic, Siberian, भारत-चीन तिबेटी आणि ताई-कढईत. यातील अनेक भाषांना लेखनाचीही दीर्घ परंपरा आहे.
भाषा गट
[संपादन]
जास्त संख्या असणारी प्रमुख भाषा कुटुंबे , दक्षिण आशियामधील इंडो-युरोपियन आणि द्राविडी आणिपूर्व आशिया मधील भारत-चीन तिबेटी ही आहेत . इतर भाषा कुटुंबे प्रादेशिक महत्त्व असलेली आहेत.
भारत-चीन तिबेटी
[संपादन]भारत-चीन तिबेटी मध्ये चीनी, तिबेटी, Burmese, Karen आणि इतर भाषांचा समावेश होतो. तसेच तिबेटी पठार, दक्षिण चीन, ब्रह्मदेश, आणि उत्तर पूर्व भारत येथील भाषांचाही समावेश होतो.
इंडो-युरोपियन
[संपादन]इंडो-युरोपीय भाषा समूहात प्रामुख्याने Indo-Iranian शाखा आहे. या समूहात भारतीय भाषा (हिंदी, उर्दू, बंगाली, पंजाबी, काश्मिरी, मराठी, गुजराती, सिंहली आणि दक्षिण आशियामध्ये बोलल्या जाणाऱ्या इतर भाषा) आणि ईराणी (Persian, Kurdish, पश्तो, Balochi आणि इराण, ॲनाटोलिया, Mesopotamia, मध्य आशिया, Caucasus आणि दक्षिण आशिया या ठिकाणी बोलल्या जाणाऱ्या भाषा) दोन्हींचा समावेश होतो. याव्यतिरिक्त, इंडो-युरोपियन भाषासमूहाच्या इतर शाखांमध्ये आशिया मधील स्लाव्हिक शाखा, ज्यात रशियन मध्ये सायबेरिया; काळा समुद्राच्या सभोवतीची ग्रीक; आणि आर्मेनियन; तसेच Hittiteच्या ॲनाटोलिया आणि Tocharian (चीनी) Turkestan अशा मृत भाषा यांचाही समावेश होतो.
Altaic भाषासमूह
[संपादन]संख्येने लहान पण महत्त्वाचे भाषा समूह पसरलेल्या मध्य आणि उत्तर आशिया मध्ये पसरलेल्या अशा या भूभागातल्या भाषा अनेक काळापासून या गटाशी जोडल्या गेल्या आहेत. त्यामध्ये Turkic, Mongolic, Tungusic (मांचुसह), Koreanic, आणि Japonic या भाषांचा समावेश आहे. स्पीकर्स, तुर्क लोकांची भाषा (Anatolian टर्क्स) यांनी ही भाषा स्वीकारली जे मूलतः Anatolian भाषा बोलत असत , ती इंडो-युरोपियन भाषा समूहातील एक मृत भाषा आहे.[१]
सोम–ख्मेर
[संपादन]सोम–ख्मेर भाषा ऑस्ट्रो-एशियाटिक या नावानेही ओळखल्या जातात. हा आशियातील सर्वात जुना भाषासमूह आहे. त्यातील व्हिएतनामी आणि ख्मेर (कंबोडियन) या भाषांना अधिकृत मान्यता मिळाली आहे.
क्र–दाई
[संपादन]क्र–दाई भाषा ( ताई-कढई असेही म्हणले जाते) दक्षिण चीन , ईशान्य भारत आणि आग्नेय आशियामध्ये आढळतात .थाई (सियामी) आणि लाओ या भाषांना अधिकृत मान्यता मिळाली आहे.
Austronesian ॲस्ट्रोनेशियन
[संपादन]आग्नेय आशियाच्या व्यापक समुद्राकडील भाषा म्हणजे ॲस्ट्रोनेशियन भाषा होत. यात प्रमुख्याने फिज़ीname (फिजी), टागालोग (फिलीपिन्स), आणि मलय (मलेशिया, सिंगापूरआणि ब्रुनेई)भाषांचा समावेश होतो . याव्यतिरिक्त जावाई, Sundanese, आणि Madurese , इंडोनेशिया या संबंधित भाषा आहेत.
द्रविडी भाषा
[संपादन]द्रविडी भाषांमध्ये दक्षिण भारत आणि श्रीलंका येथील तामिळ, कन्नड, तेलगूआणि मल्याळम, तसेच भारत आणि पाकिस्तान येथे कमी प्रमाणात वापरल्या जाणाऱ्या Gondi आणि Brahui भाषांचा समावेश होतो.
आफ्रो-एशियाटिक
[संपादन]आफ्रो -एशियाटिक भाषा (जुन्या स्रोत हमिटो-सेमिटिक), विशेषतः त्याच्या सेमिटिक शाखा, पश्चिम आशियात बोलल्या जातात. ह्या भाषासमूहात अरबी, हिब्रू आणि अरामी, या व्यतिरिक्त मृत भाषा अक्कादिआन यांचा समावेश होतो.
सैबेरियन भाषासमूह
[संपादन]या भाषासमूहात उत्तर आशियातील अनेक छोट्या भाषांचा समावेश होतो. Uralic भाषा , पाश्चात्य सायबेरिया (हंगेरियन आणि फिन्निश युरोप), Yeniseian भाषा (उत्तर अमेरिकेतील Turkic आणि Athabaskan भाषा ), Yukaghir, Nivkh (Sakhalin), Ainu उत्तर जपान, पूर्व सायबेरियातील Chukotko-Kamchatkan , Eskimo–Aleut या भाषांचा यात समावेश होतो. काही भाषातज्ञांच्या मते Koreanic भाषेचे Altaic भाषेपेक्षा Paleosiberian भाषेशी अधिक साम्य आहे. मंगोलिया येथील मृत Ruan-ruan भाषेचे अजून वर्गीकरण झालेले नाही आणि त्या भाषेचे इतर कोणत्याच भाषेशी संबंध दाखवता येत नाहीत.
कॉकेशियन भाषासमूह
[संपादन]कॉकससमधे तीन लहान भाषासमूहातील भाषा बोलल्या जातात : Kartvelian भाषा, उदा.- जॉर्जियन; ईशान्य कॉकेशियन (Dagestanian भाषा), Chechen; आणि वायव्य कॉकेशियन, अशा Circassian. शेवटच्दोया दोन भाषा एकमेकांशी सबंधित आहेत. तसेच मृत Hurro-Urartian भाषा देखील या समूहाशी संबंधित असू शकतात.
दक्षिण आशियातील भाषासमूह
[संपादन]या भाषासमूहात काही प्रमुख महत्त्वाच्या भाषा आणि भाषासमूह असले तरी अनेक कमी बोलल्या जाणाऱ्या भाषा देखील आहेत. दक्षिण आशिया आणि आग्नेय आशिया. पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पुढील प्रमाणे भाषा आहेत
- मृत भाषा सुपीक चंद्रकोर अशा सुमेरियन, Elamite, आणि Proto-Euphratean
- मृत भाषा दक्षिण आशियातील: अवर्गिकृत Harappan भाषा
- लहान भाषा कुटुंब आणि isolates, भारतीय उपखंडात: Burushaski, Kusunda, आणि Nihali. The Vedda भाषा श्रीलंका शक्यता आहे, एक अलग ठेवणे आहे की मिसळून सिंहली.
- दोन Andamanese भाषा कुटुंबियांना: महान Andamanese आणि Ongan; Sentinelese राहते undocumented तारीख करण्यासाठी, आणि त्यामुळे अवर्गिकृत.
- isolates आणि भाषा सह अलग ठेवणे substrata आग्नेय आशियातील: Kenaboi, Enggano, आणि फिलीपिन्स Si भाषा Manide आणि Umiray Dumagat
- भाषा isolates आणि स्वतंत्र भाषा कुटुंबांना अरुणाचल: Digaro, Hrusish (समावेश Miji भाषा[२]), Midzu, Puroik, Siangic, आणि खो-Bwa
- मंग–Mien (मिआओ–याओ) ओलांडून विखुरलेल्या दक्षिण चीन आणि आग्नेय आशिया
- अनेक "Papuan" कुटुंबांना मध्य आणि पूर्व मलय द्वीपसमूह: भाषांमध्ये Halmahera, पूर्व तिमोर, आणि मृत Tambora , Sumbawa. असंख्य अतिरिक्त कुटुंबे आहेत बोलली इंडोनेशियन न्यू गिनी, पण या अवस्थेत व्याप्ती बाहेर वर एक लेख आशियाई भाषा आहे.
संकेतभाषा
[संपादन]आशियामध्येअनेक संकेत भाषा बोलल्या जातात . जपानी चिन्ह भाषा कुटुंब, चीनी संकेत भाषा, इंडो-पाकिस्तानी चिन्ह भाषाआहे, तसेच नेपाळ, थायलंडआणि व्हिएतनाम येथील संकेत भाषांचा यात समावेश होतो. अनेक अधिकृत संकेत भाषा फ्रेंच संकेत भाषा समूहाच्या भाग आहेत.
अधिकृत भाषा
[संपादन]आशिया आणि युरोप या दोन खंडात मुळ भाषांचा वापर अजूनही केला जातो. आणि त्याच त्यांच्या अधिकृत भाषा आहेत.त्यातील इंग्रजी अधिक विस्तृत प्रमाणात वापरली जाते.
.svg){kind=small}
हे सुद्धा पहा
[संपादन]- आशियाई अभ्यास
- Asianic भाषा
- पूर्व आशियाई भाषा
- भाषा दक्षिण आशिया
- यादी मृत भाषा आशिया
- वर्गीकरण योजना आग्नेय आशियाई भाषा
संदर्भ
[संपादन]- ^ Z. Rosser; et al. (2000). "Y-Chromosomal Diversity in Europe is Clinal and Influenced Primarily by Geography, Rather than by Language" (PDF). American Journal of Human Genetics. 67 (6): 1526–1543. doi:10.1086/316890. PMC 1287948. PMID 11078479. 2011-01-14 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2018-11-30 रोजी पाहिले. Explicit use of et al. in:
|last=(सहाय्य) - ^ Blench, रॉजर. 2015. The Mijiic भाषा: वितरण, वाक्यरचना, wordlist आणि वर्गीकरण. एम.एस.