फिजी

फिजी Republic of Fiji Matanitu ko Viti (फिजीयन) फ़िजी गणराज्य (फिजी हिंदी)
ध्वज चिन्ह
ब्रीद वाक्य: "Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui" "देवाला घाबरा व राणीचा सन्मान करा"
राष्ट्रगीत: God Bless Fiji
फिजीचे स्थान फिजीचे जागतिक नकाशावरील स्थान
राजधानी (व सर्वात मोठे शहर)	सुवा
अधिकृत भाषा	इंग्लिश, फिजीयन, फिजी हिंदी
सरकार	लष्कराने चालवलेले संसदीय प्रजासत्ताक
- राष्ट्रप्रमुख	एपेली नैलाटिकाउ
- पंतप्रधान	फ्रँक बैनिमारामा
महत्त्वपूर्ण घटना
- स्वातंत्र्य दिवस	१० ऑक्टोबर १९७० (युनायटेड किंग्डमपासून)
- प्रजासत्ताक दिन	७ ऑक्टोबर १९८७
क्षेत्रफळ
- एकूण	१८,२७४ किमी२ (१५५वा क्रमांक)
लोकसंख्या
-एकूण	८,५८,०३८ (१६१वा क्रमांक)
- गणती	{{{लोकसंख्या_गणना}}} {{{लोकसंख्या_गणना_वर्ष}}}
- घनता	४६.४/किमी²
वार्षिक सकल उत्पन्न (पीपीपी)
- एकूण	४.२५ अब्ज अमेरिकन डॉलर
- वार्षिक दरडोई उत्पन्न	४,७२८ अमेरिकन डॉलर
मानवी विकास निर्देशांक  .	▲ ०.७०२ (मध्यम) (९६ वा) (२०१३)
राष्ट्रीय चलन	फिजीयन डॉलर
आंतरराष्ट्रीय कालविभाग	यूटीसी+१२:००
आय.एस.ओ. ३१६६-१	FJ
आंतरजाल प्रत्यय	.fj
आंतरराष्ट्रीय दूरध्वनी क्रमांक	६७९
राष्ट्र_नकाशा

फिजीचे प्रजासत्ताक (इंग्लिश: Republic of Fiji; फिजीयन: Matanitu ko Viti; फिजी हिंदी: फ़िजी गणराज्य) हा दक्षिण प्रशांत महासागरात वसलेला ओशनिया खंडाच्या मेलनेशिया भागातील एक द्वीप-देश आहे. हा देश सुमारे ३३२ बेटे असलेल्या द्वीपसमूहाचा बनला असून ह्यांपैकी ११० बेटांवर लोकवस्ती आहे. व्हिटी लेवू व व्हानुआ लेवू ही येथील प्रमुख बेटे आहेत. फिजीची राजधानी सुवा व्हिटी लेवू बेटावरच वसली आहे व ७५ टक्के रहिवासी सुवा महानगर परिसरामध्ये वास्तव्यास आहेत.

फिजी हा ओशनिया खंडामधील सर्वात विकसित देशांपैकी एक मानला जातो. २०१२ साली फिजीची लोकसंख्या ८.६८ लाख होती ज्यापैकी ३८ टक्के लोक भारतीय वंशाचे आहेत. येथील राजकारण, समाजजीवन इत्यादींवर भारतीय संस्कृतीचा मोठ्या प्रमाणावर प्रभाव आहे.

इतिहास

फिजीमध्ये इ.स. पूर्व ३५०० ते इ.स. पूर्व १००० दरम्यानच्या काळापासून लोकजीवन असल्याचे पुरावे मिळाले आहेत. येथे असलेल्या अनेक नरभक्षक अदिवासी जमातींमुळे युरोपीय शोधक फिजीला Cannibal Isles असे संबोधत असत. आबेल टास्मान नावाच्या डच संशोधकाला इ.स.१६४३ फिजीचा शोध सर्वप्रथम लागला. १९व्या शतकामध्ये येथे ब्रिटिश साम्राज्याची सत्ता प्रस्थापित झाली. ब्रिटिशांनी भारतामधून अनेक मजूरांना येथील शेतींवर काम करण्यसाठी स्तलांतरित केले. १९४२ साली फिजीची लोकसंख्या २.१ लाख होती ज्यांपैकी ९४ हजार भारतीय होते. १९७० साली फिजीला स्वातंत्र्य मिळाले. २००६ साली येथील भ्रष्ट सरकारविरुद्ध लष्कराने बंड करून सरकार उलथवून लावले. फ्रँक बैनिमारामा हा लष्करी पुढारी फिजीचा विद्यमान पंतप्रधान आहे. ह्या अवैध लष्करी सत्ता बळकावण्यामुळे फिजीला २००९ साली राष्ट्रकुल परिषदेमधून निलंबित करण्यात आले.

फिजीच्या बहुतेक बेटांचा उगम सुमारे १५० मिलियन वर्षांपूर्वीच्या ज्वालामुखी क्रियाकलापामुळे झाला. आजही वानुआ लेवू आणि तवेउनी बेटांवर काही भूगर्भीय क्रियाकलाप होत आहेत. विटी लेवूवरील भूगर्भीय प्रणाली ज्वालामुखीच्या मूळच्या नसतात आणि त्यात कमी तापमानाची पृष्ठभागीय निसर्ग (सुमारे ३५ ते ६० डिग्री सेल्सियस (९५ ते १४० °फॅरेनहाइट)) असते.

मानवांनी इ.स.पू. दुसऱ्या सहस्रकापासून फिजीत वास्तव्य केले—प्रथम ऑस्ट्रोनीशियन आणि नंतर मेलानेशियन, काही पोलिनेशियन प्रभावांसह. युरोपियनांनी १७व्या शतकात फिजीला भेट दिली. १८७४ मध्ये, फिजी एक स्वतंत्र राज्य असलेल्या छोट्या कालावधीनंतर, ब्रिटिशांनी फिजीचा उपनिवेश स्थापन केला. फिजी १९७० पर्यंत एक क्राउन उपनिवेश म्हणून कार्यरत होता, जेव्हा त्याने स्वातंत्र्य मिळवले आणि डोमिनियन ऑफ फिजी म्हणून ओळखले जाऊ लागले. १९८७ मध्ये, अनेक तख्तापालटांच्या मालिकेनंतर, सत्ताधारी सैन्य सरकारने ते प्रजासत्ताक घोषित केले. २००६ च्या तख्तापालटात, कमोडोर फ्रँक बैनिमारामा यांनी सत्ता काबीज केली. २००९ मध्ये, फिजीच्या उच्च न्यायालयाने सैन्याच्या नेतृत्वाला बेकायदेशीर ठरवले. त्या क्षणी, अध्यक्ष रतु जोसेफा इलोइलो, ज्यांना सैन्याने नामांकित राज्याचे प्रमुख म्हणून ठेवले होते, यांनी औपचारिकपणे १९९७ चा संविधान रद्द केला आणि बैनिमारामाला अंतरिम पंतप्रधान म्हणून पुन्हा नियुक्त केले. नंतर २००९ मध्ये, रतु एपेली नायलाटिकाऊ यांनी इलोइलो यांच्याकडे अध्यक्ष म्हणून पदभार स्वीकारला. १७ सप्टेंबर २०१४ रोजी, अनेक वर्षांच्या विलंबानंतर, एक लोकशाही निवडणूक झाली. बैनिमारामाच्या फिजीफर्स्ट पक्षाने ५९.२% मतं मिळवली आणि आंतरराष्ट्रीय निरीक्षकांनी निवडणूक विश्वसनीय ठरवली.

फिजीच्या अर्थव्यवस्थेचा विकास पॅसिफिकमध्ये सर्वात विकसित अर्थव्यवस्थांपैकी एक आहे, ज्यामुळे त्याच्या समृद्ध वन, खनिज आणि मासे संसाधने आहेत. चलन फिजियन डॉलर आहे, ज्याचे मुख्य विदेशी विनिमय स्रोत पर्यटन उद्योग, परदेशात काम करणाऱ्या फिजियनकडून पाठवलेले पैसे, बाटलीबंद पाण्याचे निर्यात आणि साखर कॅन आहेत. स्थानिक सरकार आणि शहरी विकास मंत्रालय फिजीच्या स्थानिक सरकाराचे निरीक्षण करते, जे शहर आणि नगर परिषदा यांच्या स्वरूपात असते.

नावाची व्युत्पत्ती

फिजीच्या मुख्य बेटाचे नाव, विटी लेवु, "फिजी" या नावाच्या उत्पत्तीसाठी कारणीभूत ठरले, तरी सामान्य इंग्रजी उच्चार फिजीच्या बेटांच्या शेजाऱ्यांवरील तोंगा या भाषेतील उच्चारावर आधारित आहे. या नावाच्या उगमाचा अधिकृत आलेख असा आहे:

फिजीयन लोकांनी युरोपीयांवर त्यांच्या जागरुकतेची छाप पहिल्यांदा कुकच्या मोहिमेतील सदस्यांच्या लेखनाद्वारे टोंगामध्ये गाठले. त्यांचे वर्णन भयंकर योद्धे आणि अमानवी मांसाहारी म्हणून करण्यात आले, त्यांची नौका Pacific मधील सर्वात उत्कृष्ट रचनाकार म्हणून माहीत आहे, परंतु ते महान नौकायन करणारे नव्हते. त्यांच्या बाबतीत तोंगामध्ये त्रास झाला, आणि त्यांच्या सर्व उत्पादनांचे, विशेषतः कागाच्या कापड आणि क्लबचे, अत्यंत मूल्यांकन केले जाते आणि त्यांचा मोठा मागणी होती. त्यांना आपला देश विटी म्हणतात, पण तोंगाले त्याला फिसी म्हणतात, आणि या विदेशी उच्चारामुळे, फिजी, कॅप्टन जेम्स कुकद्वारे प्रथम प्रसिद्ध करण्यात आले, की या बेटांनाचा आजचा परिचय झाला आहे.

"फीजी", तोंगाच्या उच्चाराचा इंग्रजीत केलेला उच्चार, मिशनरी आणि इतर प्रवाशांच्या लेखांमध्ये फिजीत भेटीपर्यंत १९व्या शतकाच्या अखेरीपर्यंत आढळला.

प्रारंभिक वसाहत

तैवानमधून सुमारे 3000 BC पासून सुरू झालेल्या ऑस्ट्रोनेशियन लोकांच्या स्थलांतर आणि विस्ताराचे चित्रण करणारा नकाशा

फिजीचा एक पर्वतीय योद्धा. फ्रँसिस हर्बर्ट डफ्टी, 1870 च्या दशकातील छायाचित्र

फिजीच्या शहरांमधील भांडीकला दर्शवते की फिजीला ऑस्ट्रोनेशियन लोकांनी किमान 3500 ते 1000 BC च्या काळात वसवले, त्यानंतर मेलेनेशियन लोक सुमारे एक हजार वर्षांनी आले, तरीही मानवी स्थलांतराच्या विशिष्ट तारखा आणि पॅटर्नसंबंधी अनेक प्रश्न अद्याप अनुत्तरीत आहेत. लापिता लोक किंवा पोलिनेशियन लोकांचे पूर्वज या बेटांवर प्रथम वसले असा विश्वास आहे, परंतु मेलेनेशियन लोकांच्या आगमनानंतर त्यांचे काय झाले हे फारसे ज्ञात नाही; जुन्या संस्कृतीचा नव्या संस्कृतीवर काही प्रभाव असू शकतो, आणि पुरातत्त्वीय पुरावे दर्शवतात की काही स्थलांतर करणारे समोआ, टोंगा आणि अगदी हवाईकडे गेले. पुरातत्त्वीय पुरावे हे देखील दर्शवतात की मोटुरिकी बेटावर मानवी वसाहतीचे संकेत किमान 600 BC पासून सुरू झाले आणि कदाचित 900 BC पर्यंत मागे जाऊ शकतात. फिजीच्या संस्कृतीच्या काही पैलू मेलेनेशियन संस्कृतीशी पश्चिमी पॅसिफिकमध्ये समान आहेत, तरी फिजीची संस्कृती जुन्या पोलिनेशियन संस्कृतींशी अधिक मजबूत संबंध ठेवते. फिजी आणि शेजारील द्वीपसमूहांदरम्यान व्यापार झाला हे स्पष्ट आहे, युरोपियन लोकांनी फिजीशी संपर्क साधण्यापूर्वीच.

10 व्या शतकात, टोंगा येथे तु'आ टोंगा साम्राज्याची स्थापना झाली, आणि फिजी त्याच्या प्रभावाच्या क्षेत्रात आली. टोंगाच्या प्रभावामुळे फिजीमध्ये पोलिनेशियन सवयी आणि भाषा आली. हे साम्राज्य 13 व्या शतकात कमी होऊ लागले.

फिजीमध्ये दीर्घकालीन वसाहतींचा इतिहास आहे, परंतु त्याच्या लोकांची गतिशीलतेचीही एक कथा आहे. शतकानुशतके, अनोख्या फिजियन सांस्कृतिक प्रथा विकसित झाल्या. फिजियन लोकांनी मोठ्या, आकर्षक जलयात्रा तयार केल्या, ज्यामध्ये ड्रुआ नावाच्या रिग केलेल्या पालख्या होत्या आणि काही टोंगाला निर्यात केल्या. फिजियन लोकांनी सामुदायिक आणि वैयक्तिक बुरे आणि वाळे यांच्या निवासस्थानांचा एक विशेष शैली विकसित केला, आणि महत्त्वाच्या वसाहतींच्या भोवती सामान्यतः बांधलेल्या भिंती आणि खंदकांच्या प्रगत प्रणाली. खाद्य म्हणून डुकरे पाळली जात होती, आणि केळीच्या बागांसारख्या विविध कृषी उपक्रमांचा प्रारंभिक काळात अस्तित्व होता. गावांना बांधलेल्या लाकडाच्या जलवाहिन्या द्वारे पाण्याची पूर्तता केली जात होती. फिजियन लोकांनी chiefs, elders आणि उल्लेखनीय योद्ध्यांनी नेतृत्व केलेल्या समाजांमध्ये राहिले. आध्यात्मिक नेते, जे बहुधा बेते म्हणून ओळखले जातात, तेही महत्त्वाचे सांस्कृतिक व्यक्तिमत्त्व होते, आणि याकोना उत्पादन आणि उपभोग त्यांच्या समारंभ आणि सामुदायिक रीतिरिवाजांचा भाग होता. फिजियन लोकांनी एक आर्थिक प्रणाली विकसित केली जिथे शुक्राणू व्हेलचे पॉलिश केलेले दात, ज्याला तंबुआ म्हणतात, सक्रिय चलन बनले. एक प्रकारची लेखन पद्धत होती जी आज बेटांवर विविध पेंटोग्लिफ्समध्ये पाहता येते. फिजियन लोकांनी एक परिष्कृत मासी कापड वस्त्र उद्योग विकसित केला, आणि त्यांनी तयार केलेल्या कापडाचा वापर पालख्या आणि मळो आणि लिकू यांसारख्या कपड्यांसाठी केला. इतर प्राचीन मानवी संस्कृतींप्रमाणे, युद्ध किंवा युद्धासाठी तयारी ही उपनिवेशपूर्व फिजीतच्या दैनंदिन जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग होता. फिजियन लोक त्यांच्या विशेष प्रकारच्या शस्त्रांच्या वापरासाठी प्रसिद्ध होते, विशेषतः युद्ध क्लबसाठी. फिजियन लोकांनी अनेक भिन्न प्रकारच्या क्लबचा वापर केला, ज्याला दोन गटांमध्ये मोठ्या प्रमाणात विभागले जाऊ शकते, दोन हातांच्या क्लब आणि लहान विशेष फेकणाऱ्या क्लबला उला म्हणतात.

युरोपीयांची 17 व्या शतकात आणि 19 व्या शतकाच्या अखेरीस युरोपीय वसाहत स्थापन झाल्यानंतर, फिजीच्या संस्कृतीतील अनेक घटक दाबले गेले किंवा बदलले गेले जेणेकरून युरोपीय - विशेषतः ब्रिटिश - नियंत्रण सुनिश्चित केले जाईल. परंपरागत फिजियन आध्यात्मिक विश्वासांच्या बाबतीत हे विशेषतः खरे होते. प्रारंभिक वसाहतवासीय आणि मिशनरींनी फिजीत कॅनिबलिझमच्या प्रथेला वसाहतीसाठी नैतिक आधार म्हणून दर्शवले. युरोपीयांनी अनेक स्थानिक फिजियन सवयींना कमी दर्जाचे किंवा आदिम म्हणून लेबल केले, ज्यामुळे अनेक वसाहतवासीय फिजीला "जंगली कॅनिबल्सवर वाया गेलेले स्वर्ग" म्हणून पाहू शकले. डेरिक स्कार सारख्या लेखकांनी "खाण्यासाठी ढिगाऱ्यात ताज्या मरणाऱ्या मृतदेहांचे ढेर" आणि नवीन घरं आणि बोटांच्या बांधकामावर समारंभिक सामूहिक मानव बलिदानाच्या 19 व्या शतकातील दाव्यांचे समर्थन केले आहे. वास्तवात, वसाहतीच्या काळात, फिजी कॅनिबल आयल्स म्हणून ओळखले जात होते. फिजीच्या स्थळांवर केलेल्या आधुनिक पुरातात्त्विक संशोधनाने दाखवले आहे की फिजियन वास्तवात कॅनिबलिझमचा अभ्यास करत होते, ज्यामुळे आधुनिक शास्त्रज्ञांना या वसाहतीच्या युरोपीय खात्यांच्या अचूकतेचा आढावा घेण्यात मदत झाली आहे. डिगुस्ता, कोक्रेन आणि जोन्स यांसारख्या शास्त्रज्ञांनी केलेल्या अध्ययनांनी जळलेल्या किंवा कापलेल्या मानवी कंकालांचे पुरावे दिले आहेत, ज्यामुळे कॅनिबलिझम फिजीत प्रचलित होते असे सूचित होते. तथापि, या पुरातात्त्विक खात्यांनी दर्शवले आहे की कॅनिबलिझमच्या प्रथा संभवतः अधिक अनियमित आणि युरोपीय वसाहतवासीयांनी सूचित केलेल्या तुलनेत कमी सर्वव्यापी होत्या; असे दिसते की कॅनिबलिझम बहुतेकदा हिंसक नसलेले आणि समारंभिक होते.

युरोपियनांसोबतचा प्रारंभिक संवाद

लेवुका, 1842

डच अन्वेषक एबेल तास्मन हा फिजीचा पहिला ज्ञात युरोपियन भेट देणारा होता, ज्याने 1643 मध्ये ग्रेट साउथ कॉन्टिनेंटच्या शोधात वानुआ लेवूच्या उत्तरेकडील बेटाचे आणि नॉर्थ तावेउनी द्वीपसमूहाचे दर्शन घेतले.[24]

ब्रिटिश नेव्हिगेटर जेम्स कुकने 1774 मध्ये दक्षिणी लाऊ बेटांपैकी एकाला भेट दिली. तथापि, 1789 पर्यंत बेटांचे नकाशे तयार झाले नाहीत, जेव्हा HMS बाउंटीनचा कॅप्टन विल्यम ब्लाई ओव्हालाऊच्या पार गेला आणि विटी लेवू आणि वानुआ लेवूच्या मुख्य बेटांदरम्यान बटाविया (आता इंडोनेशिया) कडे निघाला. ब्लाई वॉटर, दोन मुख्य बेटांमधील सामुद्रधुनी, त्याच्या नावावर आहे आणि एक काळ, फिजी बेटे ब्लाई बेटे म्हणून ओळखली जात होती.

फिजियन लोकांमध्ये उतरणारे आणि राहणारे पहिले युरोपियन म्हणजे चार्ल्स सॅवेज सारखे जहाज बुडालेल्या नौकादार.

फिजियन लोकांशी महत्त्वपूर्ण संपर्क राखणारे पहिले युरोपियन म्हणजे चंदनाचे व्यापारी, व्हेल शिकार करणारे आणि "बेश-डे-मेर" (समुद्री काकडी) व्यापारी. 1799 मध्ये भेट दिलेली पहिली व्हेल शिकार करणारी जहाज म्हणजे अँन आणि होप, आणि यानंतर 19 व्या शतकात अनेक इतर जहाजे आली.[25] या जहाजांनी पाण्याची, अन्नाची आणि इंधनाची गरज भागवण्यासाठी आणि नंतर त्यांच्या जहाजांना चालवण्यासाठी माणसांची गरज होती. या काळात फिजीत आलेल्या काही युरोपियन लोकांना स्थानिकांनी स्वीकारले आणि त्यांना रहिवाशांसारखे राहण्याची परवानगी देण्यात आली.

1820 च्या दशकापर्यंत, लेवुका ओव्हालाऊ बेटावर फिजीमधील पहिला युरोपियन-शैलीचा शहर म्हणून स्थापन झाला. चीनमध्ये "बेश-डे-मेर" साठीचा बाजार लाभदायक होता, आणि ब्रिटिश आणि अमेरिकन व्यापाऱ्यांनी विविध बेटांवर प्रक्रिया केंद्रे स्थापन केली. स्थानिक फिजियन लोकांना उत्पादक गोळा करण्यासाठी, तयार करण्यासाठी आणि पॅक करण्यासाठी वापरले जात होते, जे नंतर आशियामध्ये पाठवले जात होते. चांगली मालवाहतूक झाल्यास व्यापाऱ्याला सुमारे $25,000 चा अर्धवार्षिक नफा मिळत होता.[26] फिजियन कामगारांना त्यांच्या श्रमाच्या बदल्यात अनेकदा शस्त्रास्त्रे आणि गोळ्या दिल्या जात होत्या, आणि 1820 च्या दशकाच्या शेवटी बहुतेक फिजियन chiefs कडे मस्केट होते आणि अनेक त्यांचा वापर करण्यात कुशल होते. काही फिजियन chiefs लवकरच त्यांच्या नवीन शस्त्रांसोबत पुरेशी आत्मविश्वासाची भावना अनुभवू लागले आणि युरोपियनांकडून अधिक विनाशकारी शस्त्रास्त्रे मिळवण्यासाठी बलात्कारीपणे प्रयत्न केले. 1834 मध्ये, व्हिवा आणि बाऊच्या लोकांनी फ्रेंच जहाज L'amiable Josephine नियंत्रित करण्यास सक्षम झाले आणि त्यांच्या शत्रूंवर रेवा नदीवर त्याच्या तोफांचा वापर केला, जरी त्यांनी नंतर ते किनाऱ्यावर आणले.[27]

क्रिश्चन मिशनरी जसे की डेविड कर्गिल 1830 च्या दशकात टोंगा आणि ताहिती सारख्या अलीकडच्या रुपांतरित क्षेत्रांतून आले, आणि 1840 पर्यंतु लेवुका मधील युरोपियन वसाहतीत सुमारे 40 घरांची वाढ झाली, जिथे पूर्वीचे व्हेल शिकार करणारे डेविड व्हिप्पी यांचे उल्लेखनीय निवासी होते. फिजीच्या लोकांचे धार्मिक रूपांतरण हा एक हळूहळू होणारा प्रक्रिया होती, ज्याचे पहिले हाताने निरीक्षण अमेरिकन अन्वेषण मोहिमेचे कॅप्टन चार्ल्स विल्मीसने केले. विल्मीसने लिहिले की "सर्व chief लोक ख्रिश्चनतेकडे अशी नजर करत होते जेंव्हा की त्यांना बरेच काही गमवावे लागणार होते आणि कमी काही मिळवावे लागणार होते." ख्रिश्चनीकरण केलेले फिजीची लोक, त्यांच्या आध्यात्मिक विश्वासांचा त्याग करताना, त्यांच्या केसांना लहान काढण्यास भाग पाडले गेले, टोंगाच्या सुलू नंतरच्या पोशाखाचा स्वीकार केला आणि त्यांच्या विवाह आणि अंत्यसंस्कार परंपरेत मूलभूत बदल केले. या सक्तीच्या सांस्कृतिक बदलाची प्रक्रिया "लोटू" म्हणून ओळखली जात असे. संस्कृतीत घालमेल वाढली आणि विल्मीसने मालोलोच्या लोकांविरूद्ध मोठ्या शिस्तबद्ध मोहिमेचे आयोजन केले. त्याने रॉकेट्ससह हल्ला करण्याचे आदेश दिले, जे तात्पुरती आग लागवणारी यंत्रे म्हणून काम करू लागली. गाव, जिथे रहिवाशांची अडकलेली स्थिति होती, लवकरच एक दहशतीत रूपांतरित झाले, विल्मीसने लक्षात घेतले की "पुरूषांचे आवाज महिला आणि मुलांच्या किंकाळ्या आणि चीत्कारासोबत मिश्रित झाले" जसे की ते जळत होते. विल्मीसने जिवंत राहिलेल्या व्यक्तींना "कृपेसाठी अर्ज करण्याचे" आदेश दिले, अन्यथा "त्यांना नष्ट होण्यासाठी तयार राहावे लागेल." या संघर्षात सुमारे 57 ते 87 मालोलो लोकांचं मरण झालं.

काकोबाऊ आणि ख्रिश्चनांच्या घुसखोरीविरुद्धच्या युद्धे

रातू तानोआ विसवाक

रातू सेरू एपेनिसा काकोबाऊ, स्वघोषित तुई विटी

1840 च्या दशकात संघर्षाचा काळ होता जिथे विविध फिजी कुटुंबे एकमेकांवर वर्चस्व गाजवण्याचा प्रयत्न करत होती. शेवटी, बाऊ बेटावर एक युद्धप्रमुख सेरू एपेनिसा काकोबाऊ याला या क्षेत्रात प्रभावशाली बनण्यात यश आले. त्याचे वडील रातू तानोआ विसवाक होते, जो वुनिवालू (एक प्रमुख शीर्षक ज्याचा अर्थ युद्धप्रमुख आहे, जो बहुधा सर्वोच्च प्रमुख म्हणूनही अनुवादित केला जातो) होता, ज्याने पश्चिम फिजीच्या मोठ्या भागावर आधीच विजय मिळवला होता. काकोबाऊने आपल्या वडिलांच्या मागोमाग येऊन इतका वर्चस्व गाजवला की त्याने लेवुकामधून पाच वर्षे युरोपियन लोकांना हाकलून दिले, त्यांच्या स्थानिक शत्रूंना शस्त्रे देण्याच्या वादावर. 1850 च्या दशकाच्या सुरुवातीला, काकोबाऊने एक पाऊल पुढे टाकले आणि सर्व ख्रिश्चनांवर युद्ध जाहीर केले. फिजीतल्या मिशनर्यांना आधीच रूपांतरित झालेल्या टोंगन लोकांकडून आणि ब्रिटिश युद्धनौकेच्या उपस्थितीमुळे त्याची योजना अयशस्वी झाली. ख्रिश्चन असलेल्या टोंगन राजकुमार एनले माफूने 1848 मध्ये लेकेबा बेटावर स्वतःला स्थापित केले आणि स्थानिक लोकांना मेथोडिस्ट चर्चमध्ये बलात्पुरुषाने रूपांतरित केले. काकोबाऊ आणि फिजीच्या पश्चिमेकडील इतर प्रमुखांनी माफूला त्यांच्या शक्तीला धोका मानला आणि टोंगाच्या वर्चस्वाचा विस्तार करण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नांचा विरोध केला. तथापि, काकोबाऊचा प्रभाव कमी होऊ लागला आणि इतर फिजियन प्रमुखांवर त्याने लादलेले उच्च कर त्यांना त्याच्याकडून पळून जाण्यासाठी कारणीभूत ठरले.

या काळात अमेरिकेने देखील या क्षेत्रात आपल्या शक्तीचा दावा करण्यास रस घेतला आणि फिजी बेटांवरील त्यांच्या वाणिज्य दूत जॉन ब्राउन विलियम्सच्या संबंधात झालेल्या अनेक घटनांच्या पार्श्वभूमीवर हस्तक्षेपाची धमकी दिली. 1849 मध्ये, विलियम्सच्या व्यापाराच्या दुकानावर एका अपघातामुळे आग लागली, जी चौथ्या जुलैच्या उत्सवादरम्यान चाललेल्या तोफांच्या गोळ्यांमुळे झाली, आणि 1853 मध्ये लेवुकाचे युरोपियन वसाहत जाळून खाक झाली. विलियम्सने या दोन्ही घटनांसाठी काकोबाऊला दोष दिला, आणि अमेरिकेच्या प्रतिनिधीने काकोबाऊच्या बौ राजधानीला नष्ट करण्याची मागणी केली. त्याऐवजी बेटाभोवती एक समुद्री नाकाबंदी स्थापित करण्यात आली, ज्यामुळे काकोबाऊवर परकीय लोकांवर आणि त्यांच्या ख्रिश्चन मित्रांवर युद्ध थांबवण्यासाठी आणखी दबाव आला. अखेर, 30 एप्रिल 1854 रोजी, काकोबाऊने आपला सॉरो (प्रार्थना) सादर केला आणि या शक्तींना मान्य केले. त्याने लोटू घेतला आणि ख्रिश्चन धर्म स्वीकारला. बाऊतील पारंपरिक फिजियन देवालये नष्ट करण्यात आली, आणि पवित्र नोकोनोको झाडे कापण्यात आली. काकोबाऊ आणि त्याचे उर्वरित पुरुष अमेरिकन आणि ब्रिटिशांच्या पाठिंब्याने टोंगन लोकांसोबत सामील होण्यास भाग पाडले गेले, जे या क्षेत्रातील उर्वरित प्रमुखांना अधीन करण्यासाठी होते जे अजूनही रूपांतरित होण्यास नकार देत होते. या प्रमुखांचा लवकरच पराभव झाला, ज्यामध्ये रेवाच्या काऱानिकिओला विष देण्यात आले आणि काबाच्या रातू माराला 1855 मध्ये फाशी देण्यात आली. या युद्धांनंतर, फिजीच्या बहुतेक क्षेत्रांनी, आंतरिक उंच पर्वतीय भाग वगळता, त्यांच्या पारंपरिक प्रणालींमध्ये बऱ्याच गोष्टींना सोडून देण्यास भाग पाडले गेले आणि आता पश्चिमी स्वार्थांचे वासले होते. काकोबाऊला काही फिजियन लोकांचे प्रतीकात्मक प्रतिनिधी म्हणून ठेवण्यात आले आणि त्याला "तुई विटी" ("फिजीचा राजा") हा विडंबनात्मक आणि स्वघोषित शीर्षक घेण्याची परवानगी देण्यात आली, परंतु आता सर्वात मोठा नियंत्रण परकीय शक्तींच्या हाती होता.

कापस, संघराज्य आणि काई कोलो

काई कोलो योद्धा

अमेरिकन गृहयुद्धाच्या (1861–1865) काळात कापसाच्या वाढत्या किमतीमुळे 1860च्या दशकात ऑस्ट्रेलिया आणि संयुक्त संस्थानांमधून फिजीत जमिनी मिळवण्यासाठी आणि कापसाचे उत्पादन वाढवण्यासाठी शेकडो उपनिवेशकांचा भर पडला. फिजीत कार्यरत सरकाराची कमतरता असल्यामुळे, या प्लांटर्सना अनेकदा हिंसक किंवा फसवणूक करून जमीन मिळवता येत असे, जसे की फिजियनच्या खऱ्या मालक असलेल्या व्यक्तींशी शस्त्रयुद्ध किंवा मद्याची देवाण-घेवाण करणे. यामुळे कमी किमतीत भू-संपत्ती मिळवणे शक्य झाले, परंतु प्लांटर्समध्ये प्रतिस्पर्धी जमीन दावा यामुळे समस्या निर्माण झाली कारण त्यासाठी एक एकसंध सरकार नव्हते. 1865 मध्ये, उपनिवेशकांनी फिजीत सात मुख्य स्थानिक राज्यांची एक संघराज्य स्थापन करण्याची सूचना केली ज्यामुळे काही प्रकारचे सरकार निर्माण होईल. हे सुरुवातीला यशस्वी झाले आणि चाकोबाऊ संघराज्याचा पहिला अध्यक्ष म्हणून निवडला गेला.

फिजीच्या स्वतंत्र राज्यांच्या संघराज्याचे ध्वज, 1865–1867

जमिनीची मागणी वाढली, श्वेत प्लांटर्सने विती लेवूच्या पहाडांमध्ये प्रवेश करायला सुरुवात केली. यामुळे त्यांचा काई कोलो यांच्याशी थेट सामना झाला, जो या आंतरिक जिल्ह्यांतील विविध फिजियन कुटुंबांना वर्णन करण्यासाठी एक सामान्य शब्द होता. काई कोलो बहुतेक पारंपरिक जीवनशैलीत जगत होते, ते ख्रिस्तानियाअसलेले नसले, आणि चाकोबाऊ किंवा संघराज्याच्या सत्तेखाली नव्हते. 1867 मध्ये, थॉमस बेकर नावाचा एक प्रवास करणारा मिशनरी काई कोलोने सिगाटोका नदीच्या उगमस्थानी पर्वतांमध्ये मारला. कार्यरत ब्रिटिश वाणिज्य दूत, जॉन बेइट्स थर्सटनने चाकोबाऊ कडून किना-यावरील फिजियनांच्या एका बलाला काई कोलोवर उपशाम करण्यासाठी पुढे नेण्याची मागणी केली. चाकोबाऊने अखेर पर्वतांमध्ये एक मोहिम चालवली परंतु 61 आपल्या लढवय्यांचा मृत्यू होऊन अपमानित हार पत्करली. उपनिवेशकांचा स्थानिक पूर्वी काई कोलो लोकांशी वाईनिमाला म्हणून म्हटले गेले. थर्सटनने ऑस्ट्रेलिया स्थानकाच्या रॉयल नेवीची मदत मागवली. नेव्हीने योग्यपणे कमांडर रॉले लॅमर्ट आणि एचएमएस चॅलेंजर्स पाठवले वाईनिमालावर शारीरिक मिशन राबवण्यासाठी. 87 पुरुषांच्या सशस्त्र बलाने डिओका गावावर गोळीबार केला आणि आग लावली, आणि एक चकमक झाली ज्यात 40 हून अधिक वाईनिमाला मरण पावले.

फिजीचे राज्य (1871–1874)

संघाच्या ढासळ्यानंतर, एनले माऑफूने लाऊ आयलंड्समध्ये स्थिर प्रशासन सुरू केले आणि टोंगन लोकांमध्येही. अमेरिकेसारख्या इतर विदेशी शक्ती फिजी अ‍ॅनएक्स करण्यात रस घेत होत्या. ही परिस्थिती अनेक उपनिवेशिकांसाठी आकर्षक नव्हती, कारण जवळजवळ सर्वच ब्रिटिश नागरिक ऑस्ट्रेलियाचे होते. मात्र, ब्रिटनने या देशाचे अ‍ॅनएक्सेशन करण्यास नकार दिला आणि एक समझोता आवश्यक होता.

जून 1871 मध्ये, रॉयल नेव्हीचा माजी लेफ्टनंट जॉर्ज ऑस्टिन वुड्सने चाकोबाऊवर प्रभाव टाकण्यास यश मिळवले आणि एक समान विचारसरणी असलेल्या उपनिवेशिकांची आणि प्रमुखांची एक गट संघटित केली ज्याने एक सरकारी प्रशासन तयार केले. चाकोबाऊला राजा (टुई विटी) म्हणून घोषित केले गेले आणि फिजीचे राज्य स्थापन केले गेले. बहुतेक फिजियन प्रमुखांनी सहभागी होण्यास सहमती दर्शवली आणि माऑफूने देखील चाकोबाऊला मान्यता देण्याचा आणि संवैधानिक राजशाहीमध्ये सहभागी होण्याचा निर्णय घेतला. तथापि, अनेक उपनिवेशिक ऑस्ट्रेलियामधून आले होते, जिथे स्थानिक लोकांसोबतच्या संवादामध्ये सामान्यतः त्यांना अत्यंत अयोग्य अटी स्वीकारण्यासाठी बळजबरी केली जात होती. या उपनिवेशिकांचा बलात्कारीपणाने वर्चस्व साधण्याची अपेक्षा होती, त्यामुळे त्यांनी ब्रिटिश नागरिकांचे परस्पर संरक्षण समाज, यासारख्या अनेक आक्रमक, जातीय प्रेरित गटांचा गठन केला. काही गटांनी स्वतःला अमेरिका येथील पांढऱ्या सर्वोच्चता गटाचा सन्मान म्हणून कु क्लक्स क्लान असे संबोधले. तथापि, चार्ल्स सेंट जुलियन, रॉबर्ट शर्सन स्वानस्टन आणि जॉन बेट्स थर्स्टन यांसारखे आदरणीय व्यक्ती चाकोबाऊने नियुक्त केल्यामुळे एक प्रकारची अधिकृतता निर्माण झाली.

पांढऱ्या उपनिवेशिकांची संख्या झपाट्याने वाढत गेली, त्यामुळे भूमी संपादनाची इच्छा देखील तीव्र झाली. पुन्हा एकदा, विटी लेवुच्या आतील काई कोलो सोबत संघर्ष झाला. 1871 मध्ये, बेटाच्या वायव्य भागातील बाच्या नदीजवळ दोन उपनिवेशिकांची हत्या झाल्यावर पांढऱ्या शेतकऱ्यांची, आयातित गुलाम कामगारांची आणि तटीय फिजियनांची मोठी शास्त्रीय मोहीम आयोजित करण्यात आली. सुमारे 400 सशस्त्र स्वयंसंबंधींनी सुसज्ज असलेल्या या गटाने क्यूबूच्या गावाजवळ काई कोलोवर हल्ला केला, ज्या वेळी दोन्ही बाजूंना मागे हटावे लागले. गाव नष्ट झाले आणि काई कोलो, ज्यांच्याकडे मस्केट होते, त्यांच्या हाती मोठ्या संख्येने मृत्यू झाला. काई कोलोने बड्या उपनिवेशिकांच्या व शिष्य फिजियनांच्या वसतिगृहांवर वारंवार हल्ले करणे सुरू केले. तसेच, बेटाच्या पूर्व भागात रेवा नदीच्या वरच्या जिवंत भागात गावे जाळण्यात आली आणि रेव्हा रायफल्स नावाच्या स्वयंसंबंधी गटाने अनेक काई कोलोला गोळ्या घातल्या.

चाकोबाऊ सरकारने उपनिवेशिकांना न्याय त्यांच्या हातात घेण्यास मान्यता दिली नाही, परंतु काई कोलोवर विजय मिळवणे आणि त्यांची जमीन विकणे हवे होते. उपाय म्हणून एक सेना तयार करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. किंगडममधील नॅटिव्ह अफेयर्स मंत्री रॉबर्ट एस. स्वानस्टनने योग्य फिजियन स्वयंसेवक आणि कैद्यांची प्रशिक्षण आणि सशस्त्रीकरणाची व्यवस्था केली जे कधी किंगच्या सैनिकांचे किंवा नॅटिव्ह रेजिमेंटचे नाव घेऊन सैनिक बनतील. ऑस्ट्रेलियाच्या उपनिवेशांमध्ये उपस्थित असलेल्या नॅटिव्ह पोलिसीप्रमाणे, दोन पांढरे उपनिवेशिक, जेम्स हार्डिंग आणि डब्ल्यू. फिट्जगेराल्ड यांना या पॅरामिलिटरी ब्रीगेडचे प्रमुख अधिकारी म्हणून नियुक्त करण्यात आले. या बळाच्या स्थापनेने अनेक पांढऱ्या येरझार मालकांना अस्वस्थ केलं कारण त्यांना त्यांच्या हिताचे संरक्षण करण्यासाठी फिजियन सैन्यावर विश्वास नव्हता.

1873 च्या प्रारंभात परिस्थिती आणखी तीव्र झाली जेव्हा बर्न्स कुटुंबावर बॅ रिव्हर क्षेत्रात एक काई कोलो हल्ला झाला. चाकोबाऊ सरकारने नियंत्रण पुनर्स्थापन करण्यासाठी मेजर फिट्जगेराल्ड यांच्या नेतृत्वात 50 राजा सैनिक या क्षेत्रात पाठवले. स्थानिक पांढरे त्यांची नोकरी स्वीकारण्यात अपयशी ठरले, आणि कॅप्टन हार्डिंगच्या नेतृत्वात आणखी 50 सैनिकांचे गट पाठवण्यात आले ज्यामुळे सरकारची सत्ता अधोरेखित झाली. स्थानिक रेजिमेंटची मूल्य सिद्ध करण्यासाठी, ही वाढवलेली सैन्य गृढीत प्रवेश करून न कोरोवायवई येथे सुमारे 170 काई कोलो लोकांचा नरसंहार केला. समुद्रकिनारी परतल्यानंतर, सैन्याला असे पांढरे वसाहतीतले लोक भेटले ज्यांनी सरकारच्या सैनिकांना धोक्याचा म्हणून पाहिले. सरकारच्या सैनिकांत आणि पांढऱ्या वसाहतीतील बळाचे एक लहान लढाई फक्त एचएमएस डिडोच्या कॅप्टन विलियम कॉक्स चॅपमनच्या हस्तक्षेपामुळे थांबले, ज्यांनी वसाहतीच्या नेत्यांना ताब्यात घेतले, ज्यामुळे त्या गटाला विरगळा देण्यास भाग पाडले. काई कोलोवर चाकोबाऊ सरकार आणि राजा सैनिकांचे अधिकार आता पूर्ण होते.

मार्च ते ऑक्टोबर 1873 पर्यंत, स्वान्स्टन यांच्या सामान्य प्रशासनात सुमारे 200 राजा सैनिकांचा एक गट आणि सुमारे 1,000 किनारी फिजियन व पांढरे स्वयंसेवक सहाय्यकांच्या मदतीने, काई कोलोचा नाश करण्यासाठी विटी लेवुच्या उच्च पर्वतांमध्ये एक मोहीम केली. मेजर फिट्जगेराल्ड आणि मेजर एच.सी. थर्स्टन (जॉन बेट्स थर्स्टनचा भाऊ) या क्षेत्रभर दोन दिशांनी हल्ला करीत होते. काई कोलोच्या विविध कबीलेंच्या एकत्रित सैन्याने ना कूली गावात एक ठाण मांडले. काई कोलो डिनामाइट आणि आग यांचा उपयोग करून त्यांच्या संरक्षणात्मक स्थानांवरून बाहेर काढले गेले. अनेक काई कोलो ठार झाले, आणि टेकड्यांच्या कबीलेपैकी एक प्रमुख नेता, राटू ड्राड्रा, सुमारे 2,000 पुरुष, महिला आणि मुलांसह गुडघ्यावर येण्यास भाग पाडला, त्यांना कैदेत घेऊन समुद्रकिनारी पाठवण्यात आले. या पराभवानंतरच्या महिन्यांत, मुख्य प्रतिकार निबुतूटा गावाभोवतीच्या कबीलेतून होता. मेजर थर्स्टनने ना कूलीतील लढाईनंतरच्या दोन महिन्यांत या प्रतिकाराचा दाणादाणा केला. गावांना जाळण्यात आले, काई कोलो ठार करण्यात आले, आणि आणखी मोठ्या संख्येने कैदी घेतले गेले. सुमारे 1,000 कैदी (पुरुष, महिला आणि मुलं) लेवुकाला पाठवण्यात आले, जिथे काहींना फासावर लटकवण्यात आले आणि बाकीच्या गुलामगिरीत विकण्यात आले आणि बेटभर विविध शेतांवर काम करण्यासाठी भाग पाडले गेले.

ब्लॅकबर्डिंग आणि गुलामगिरी फिजीमधील.

काळ्या कामगारांच्या युगाची सुरुवात फिजीमध्ये 1865 मध्ये झाली, जेव्हा पहिल्या न्यू हेब्रिडियन आणि सॉलोमन बेटांचे कामगार तिथे कापूस ताटात काम करण्यासाठी आणले गेले. अमेरिकन नागर युद्धामुळे युनियनने कन्फेडरेट बंदरांवर बंदी घातल्यानंतर अमेरिका कापसाचा आंतरराष्ट्रीय बाजारासाठी पुरवठा बंद झाला. कापसाची लागवड अत्यंत फायदेशीर व्यवसाय होऊ शकते. हजारो युरोपीय प्लांटर्स फिजीमध्ये ताटे स्थापन करण्यासाठी आले, परंतु स्थानिकांना त्यांच्या योजनांसाठी समायोजित करण्यास असमर्थ आढळले. त्यांनी मेलानीशियन बेटांमध्ये कामगारांची मागणी केली. 5 जुलै 1865 रोजी बेन पीसने फिजीमध्ये न्यू हेब्रिडीजमधून 40 कामगार पुरवण्यासाठी पहिला परवाना मिळवला.

ब्रिटिश आणि क्वीन्सलंड सरकारांनी कामगारांची भर्ती आणि वाहतूक नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न केला. मेलानीशियन कामगारांना तीन वर्षांच्या कालावधीसाठी नियुक्त केले जाईल, वर्षाला तीन पाऊंड वेतन, बेसिक कपडे प्रदान केले जातील आणि कंपनीच्या दुकानातून पुरवठ्यासाठी प्रवेश दिला जाईल. बहुतेक मेलानीशियन कामगारांची फसवणूक करून भरती केली गेली, सामान्यतः त्यांना भेटवस्तूंसह जहाजांवर आकर्षित केले गेले, आणि त्यानंतर त्यांना बंद करण्यात आले. 1875 मध्ये, फिजीचे मुख्य वैद्यकीय अधिकारी, सायर विल्यम मॅक्ग्रेगर, प्रत्येक 1,000 कामगारांपैकी 540 मृत्यू दराची नोंद केली. तीन वर्षांच्या कराराच्या मुदतीनंतर, सरकाराने कॅप्टनना कामगारांना त्यांच्या गावी परत आणण्याची आवश्यकता आहे, पण बहुतेक जहाजांचे कॅप्टन त्यांना फिजीच्या समुद्रात सर्वप्रथम दिसलेल्या बेटावर सोडून गेले. ब्रिटिशांनी कायदा लागू करण्यासाठी युद्धनौका पाठवल्या (पॅसिफिक आइलंडर्स संरक्षण अधिनियम 1872), मात्र फक्त एक छोटीशी संख्या दोषींविरुद्ध खटला चालवला.

काळ्या कामगारांचा ताबा घेणााऱ्या डॅफ्नचा प्रकरण

काळ्या कामगारांच्या व्यापारातील एक कुख्यात घटना म्हणजे 1871 मध्ये ब्रिग कर्लची यात्रा, जी डॉ. जेम्स पॅट्रिक मरेने आयोजित केली होती कामगारांना फिजीच्या ताटांमध्ये काम करण्यासाठी भरती करण्यासाठी. मरेने आपल्या पुरुषांना कॉलर उलटे करून काळे पुस्तकं अंगावर नेण्यास सांगितले, चर्चच्या मिशनरी प्रमाणे दिसण्यासाठी. जेव्हा बेटवासी धार्मिक सेवेसाठी आकर्षित झाले, मरे आणि त्याचे पुरुष गन काढून बेटवासीयांना बोटांमध्ये ढकलून टाकायचे. यात्रेदरम्यान मरेने सुमारे 60 बेटवासींचा गोळा केला. त्याच्या कृत्यांबद्दल त्याला कधीच खटला चालवण्यात आला नाही, कारण त्याला त्याच्या चालक सदस्यांविरुद्ध साक्ष देण्यासाठी असीमितता दिली गेली होती. कर्लचा कॅप्टन, जोसेफ आर्मस्ट्रॉंग, नंतर फासावर sentenced केला गेला.

इतर पॅसिफिक बेटांवरील काळ्या कामगारांव्यतिरिक्त, फिजीच्या बेटसमूहातील हजारो स्थानिक लोक ताटांमध्ये गुलामगिरीच्या आधीन करण्यात आले. पांढऱ्या वसाहतदारांच्या पाठिंब्यावर चललेल्या काकौबाऊ सरकारने, नंतर ब्रिटिश उपनिवेशीय सरकारने, फिजीतील विविध जागांवर आपली सत्ता चालवली, परिणामी युद्ध कैदी नियमितपणे वाणिज्यिक ऑक्शनमध्ये प्लांटर्सकडे विकले जात होते. या सरकारला उत्पन्नाचे एक स्रोत प्रदान करत होते आणि बंडखोरांना वेगवेगळी, बहुधा वेगळ्या बेटांवर पसरले ज्याठिकाणी ताटे स्थित होती. या लोकांनी गुलाम बनण्यापूर्वी काबीज केलेली जागा देखील अतिरिक्त उत्पन्नासाठी विकली गेली. याचा एक उदाहरण म्हणजे ओवलाऊ येथील लोवोनी लोक, जे 1871 मध्ये काकौबाऊ सरकारविरुद्धच्या यु्द्धात पराजित झाल्यावर, गोळा करून वसाहतदारांना £6 प्रती व्यक्ती विकण्यात आले. दोन हजार लोवोनी पुरुष, महिला आणि मुले विकली गेली, आणि त्यांचा गुलामीचा कालावधी पाच वर्षांचा होता. तसंच, 1873 मध्ये काई Colo युद्धानंतर, विटी लेवूच्या टेकड्यांतील हजारो लोक लेवुकामध्ये पाठवण्यात आले आणि गुलामीसाठी विकले गेले. त्या क्षेत्रात तैनात असलेल्या रॉयल नेव्हीच्या चेतावणींवर, त्या लोकांना खरेदी करणे कायद्यानुसार बेकायदेशीर होते, तथापि, ब्रिटिश कौंसुल फिजीत, एडवर्ड बर्नार्ड मार्क, या प्रकारच्या कामगार व्यापाराकडे नियमितपणे दुर्लक्ष करीत होते.

औपनिवेशिकरण

मुख्य लेख: फिजीचा उपनिवेश आणि ब्रिटिश पश्चिमी प्रशांत क्षेत्र

काय कोलोवर सैनिक विजय मिळवल्यानंतर, चाकोबाऊ सरकारला वैधता आणि आर्थिक स्थिरतेच्या समस्यांचा सामना करावा लागला. स्थानिक फिजीयन आणि पांढरे वसाहतवादी कर भरण्यास नकार देत होते, आणि कापसाच्या किंमती कोसळल्या होत्या. या मोठ्या समस्यांचा विचार करता, जॉन बॅट्स थर्स्टनने चाकोबाऊच्या विनंतीवर ब्रिटिश सरकारकडे बेटांचा हस्तांतरण करण्यासाठी एक आणखी प्रस्ताव सादर केला. बेंजामिन डिसरायली यांच्या नेतृत्वाखालील नव्याने निवडलेले Tory ब्रिटिश सरकार साम्राज्याचा विस्तार करण्यास प्रोत्साहित करत होते आणि त्यामुळे फिजीच्या अ‍ॅनेक्सेशनसाठी त्यांनी पूर्वीपेक्षा अधिक सहानुभूती दर्शविली. नूकापु येथील मेलानेशियन मिशनचे बिशप जॉन पट्सन यांची हत्या आणि कार्ल ब्रीगच्या जहाजावर 150 पेक्षा अधिक फिजीयनांचा नरसंहार यामुळे सार्वजनिक संताप वाढला. फिजीत अ‍ॅनेक्सेशनच्या शक्यतेचा तपास करण्यासाठी दोन ब्रिटिश आयुक्त पाठवले गेले. चाकोबाऊ आणि त्याच्या जुन्या प्रतिस्पर्धी, मा'आफू यांच्यातील शक्तीच्या चालींमुळे प्रश्न गुंतागुंतीचा झाला, दोन्ही पुरुष अनेक महिन्यांपासून चंचल होते. 21 मार्च 1874 रोजी, चाकोबाऊने एक अंतिम प्रस्ताव दिला, जो ब्रिटिशांनी स्वीकारला. 23 सप्टेंबर रोजी, सर हर्क्युलिस रॉबिन्सन, जो लवकरच फिजीचा ब्रिटिश गव्हर्नर म्हणून नियुक्त होणार होता, HMS Dido वर आले आणि चाकोबाऊचे रॉयल 21-गन सल्यूटने स्वागत केले. काही चंचलतेनंतर, चाकोबाऊने त्याचा तुई विटीचा पदवी सोडण्यास सहमती दर्शविली, वुनिवालू किंवा संरक्षक या पदवीचा अधिकार राखला. औपचारिक हस्तांतरण 10 ऑक्टोबर 1874 रोजी झाले, जेव्हा चाकोबाऊ, मा'आफू, आणि फिजीचे काही वरिष्ठ chiefs ने हस्तांतरणाच्या कागदपत्रावर दोन प्रतींवर स्वाक्षरी केली. यामुळे फिजीचा उपनिवेश स्थापन झाला; 96 वर्षांचा ब्रिटिश राजवट सुरू झाला.

1875 चा खसरा साथीचा रोग

फिजीच्या अ‍ॅनेक्सेशनचा उत्सव साजरा करण्यासाठी, हर्क्युलिस रॉबिन्सन, जो त्या वेळी न्यू साउथ वेल्सचा गव्हर्नर होता, चाकोबाऊ आणि त्याच्या दोन मुलांना सिडनीमध्ये घेऊन गेला. त्या शहरात खसरा साथीचा रोग पसरला होता आणि तिघे फिजीयन या रोगाने ग्रस्त झाले. फिजीत परतल्यानंतर, उपनिवेशी प्रशासनाने त्या जहाजाचे क्वारंटाइन न करण्याचा निर्णय घेतला ज्यावर रुग्ण बरे होत होते. हे ब्रिटिशांना संक्रामक रोगाचा अनभिज्ञ लोकसंख्येवर होणारा विनाशकारी परिणाम याबद्दल अत्यंत विस्तृत ज्ञान असतानाही झाले. 1875-76 मध्ये खसऱ्याच्या resultant साथीने 40,000 पेक्षा अधिक फिजीयनांचा मृत्यू झाला,[55] फिजीयन लोकसंख्येच्या एक-तृतीयांशच्या आसपास. काही फिजीयन याला क्वारंटाइनच्या अपयशाचे उद्देशपूर्ण कृत्य मानतात, ज्यामुळे रोग देशात प्रवेश केला. इतिहासकारांना अशा कोणत्याही पुराव्याचा शोध लागला नाही; नवीन ब्रिटिश गव्हर्नर आणि उपनिवेशीय वैद्यकीय अधिकारी येण्यापूर्वीच रोग पसरला होता, आणि बाहेर जात असलेल्या व्यवस्थेअंतर्गत कोणतेही क्वारंटाइन नियम अस्तित्वात नव्हते.[56][57]

सर आर्थर गॉर्डन आणि "लहान युद्ध"

गव्हर्नर आर्थर हॅमिल्टन गॉर्डन

रॉबिन्सन यांना जून 1875 मध्ये फिजीचे गव्हर्नर म्हणून सर आर्थर हॅमिल्टन गॉर्डन यांनी बदली केली. गॉर्डन लगेचच कॅलिमारी आणि काई कोलो लोकांच्या विद्रोहास सामोरे गेले. 1875 च्या सुरुवातीला, उपनिवेशिक प्रशासक एडीगर लिओपोल्ड लेयार्ड यांनी नवरुतेस हजारो हिलक्लायन्सना ब्रिटिश अंमल आणि ख्रिश्चन धर्म स्वीकारण्यासाठी औपचारिकपणे भेटले. लेयार्ड आणि त्यांच्या मंडळाने जंगली संक्रामक रोगाचा परिसरात फैलाव केला, ज्यामुळे या लोकसंख्येत मोठ्या प्रमाणात मृत्यू झाला. परिणामी, ब्रिटिश उपनिवेशवाद्यांविरुद्ध राग उफाळून आला, आणि जलद पसरत असलेला विद्रोह पसरला. सिगाटोका नदी आणि या क्षेत्रावरील पर्वतीय भागात असलेल्या गावांनी ब्रिटिश नियंत्रणाचा स्वीकार केला नाही, आणि गॉर्डन यांना या विद्रोहाला दाबण्याचे कार्य दिले गेले.

गॉर्डनने "लहान युद्ध" या नावाने संबोधलेल्या या विद्रोहाच्या दाबण्याची प्रक्रिया वि‍तुवीलुव्हाच्या पश्चिम भागात दोन समन्वयित सैन्य मोहिमांच्या स्वरूपात घेतली. पहिली मोहिम गॉर्डनच्या दुसऱ्या चुलतभाई, आर्थर जॉन लुईस गॉर्डन यांनी सिगाटोका नदीवर कॅलिमारी विद्रोह्यांविरुद्ध पार केली. दुसरी मोहिम लुईस नॉलीस यांनी नदीच्या उत्तर पर्वतांवर काई कोलो विरुद्ध चालवली. गव्हर्नर गॉर्डनने Arthur John Lewis Gordon आणि Knollys यांना कायद्याच्या कोणत्याही अपबंधांशिवाय त्यांच्या कार्यांची अंमलबजावणी करण्याची पूर्ण शक्ती दिली. विद्रोहाच्या दोन्ही गटांना एकमेकांपासून वेगळून ठेवण्यासाठी वॉटर केअर यांनी आणलेला बलात्कार बल होती, जो नासॉकोको येथे नियामक केलेला होता. केअरवाने पूर्वीच्या पर्वतांवर वैनिमाला लोकांच्या निष्ठेमुळे विद्रोह पसरला नाही याची खात्री केली. ह्या युद्धात Cakobau च्या जुना नैतिक रेजिमेंटचे सैनिक आणि वि‍तुवीलुव्हाच्या इतर भागांतून सुमारे 1,500 ख्रिश्चन फिजियन स्वयंसेवकांचा वापर झाला. उपनिवेशिक नाझीलँड सरकारने या सेनेला 100 स्नायडर रायफलीसह अत्याधुनिक शस्त्रे पुरवली.

सिगाटोका नदीवर चाललेली मोहिम जळून गेलेली जमिनीच्या धोरण अंतर्गत चालविली गेली, ज्यामध्ये अनेक विद्रोही गावे जाळली गेली आणि त्यांचे शेते लुटले गेले. कॅरोइवतुम, बुकुतिया आणि मातानवतूच्या मुख्य किल्लाबंदी केलेल्या शहरांचे हत्याकांड आणि नाश झाल्यावर, कॅलिमारी विद्रोहकांनी सामूहिकपणे आत्मसमर्पण केले. लढाईत न मारलेल्यांना कैदेत घेतले गेले आणि त्यांना कुवूच्या किनारपट्टीवर पाठवले गेले. यामध्ये 827 पुरुष, महिला आणि मुलं होत्या, तसंच विद्रोहकांचे नेता मुडूही होता. महिला आणि मुलांना नाडी आणि नाड्रोगाच्या ठिकाणी वितरित केले गेले. पुरुषांपैकी, 15 जणांना सिगाटोका येथे झटपट न्यायालयात मृत्युदंड देण्यात आला. गव्हर्नर गॉर्डन उपस्थित होते, पण त्यांनी न्यायिक जबाबदारी त्याच्या नात्यावर सोडण्याचा निर्णय घेतला, आर्थर जॉन लुईस गॉर्डन. चार जणांचे फासावर चढवले गेले आणि दहा जणांना गोळ्या घालण्यात आल्या, ज्यामध्ये मुडू आहे, आणि एक कैदी पळून जाण्यात यशस्वी झाला. प्रक्रियेच्या अखेरीस गव्हर्नरने नमूद केले की "माझ्या पायांना मी इतरांवर केलेल्या रक्ताने थ literalmente दूषित केले आहे."

उच्च पर्वतांमध्ये काई कोलो विरुद्धच्या उत्तर मोहिमेतही समानता होती, परंतु यामध्ये या प्रदेशातील मोठ्या, चांगल्या संरक्षित गुहांमधून बंडखोरांना काढून टाकणे समाविष्ट होते. नॉलीसने "काही लांब वेळ आणि मोठ्या शस्त्रसाठ्याच्या खर्चानंतर" गुहा साफ करण्यास यश मिळवले. या गुहांचे अधिवासी संपूर्ण समुदायांचा समावेश होता, आणि परिणामी अनेक पुरुष, महिला आणि मुले या कार्यवाहीत किंवा तरुण झाल्या. उर्वरितांना कैदेत घेतले गेले आणि उत्तरेकडील किनाऱ्यावरच्या शहरांमध्ये पाठवले गेले. ब्रिटिश फिजीमधील मुख्य वैद्यकीय अधिकारी, विल्यम मॅक्ग्रेगर, काई कोलोला मारण्यात आणि त्यांच्या जखमींची काळजी घेण्यात सहभागी झाला. गुहा घेतल्यानंतर, काई कोलोने आत्मसमर्पण केले आणि त्यांचा नेता, बिसिकी, पकडला गेला. विविध ट्रायल्स आयोजित करण्यात आल्या, बहुतेक नासौकोको येथे ले हंटच्या अंतर्गत, आणि 32 पुरुषांना फाशी देण्यात आली किंवा गोळ्या घालण्यात आल्या, ज्यामध्ये बिसिकी देखील होता, जो पळून जाण्याचा प्रयत्न करताना ठार झाला.

ऑक्टोबर 1876 च्या अखेरीस, "लिटिल वॉर" संपला, आणि गॉर्डनने विटी लेवूच्या अंतर्गत बंडखोरांना पराजित करण्यात यश मिळवले. उर्वरित बंडखोरांना 10 वर्षांपर्यंत कठोर श्रमाच्या शिक्षेसाठी निर्वासित केले गेले. काही गैर-लढवय्यांना त्यांच्या गावांचे पुनर्निर्माण करण्यासाठी परत येण्याची परवानगी देण्यात आली, परंतु उच्च पर्वतांमधील अनेक क्षेत्रे गॉर्डनने निर्जन आणि नष्ट झालेली ठेवण्याचे आदेश दिले. गॉर्डनने सिगाटोकाच्या नदीच्या वरच्या भागात एक लष्करी किल्ला, फोर्ट कॅनर्वॉन, तयार केला जिथे ब्रिटिश नियंत्रण राखण्यासाठी मोठ्या संख्येने सैनिक तैनात होते. त्याने नॅटिव्ह रेजिमेंटचे नाव बदलून सशस्त्र नॅटिव्ह कॉन्स्टॅब्युलरी ठेवले जेणेकरून त्याचे लष्करी शक्तीचे स्वरूप कमी होईल.

संपूर्ण उपनिवेशात सामाजिक नियंत्रण अधिक मजबूत करण्यासाठी, गव्हर्नर गॉर्डनने विविध जिल्ह्यात नियुक्त केलेले chiefs आणि गावातील कॉन्स्टेबल्सची प्रणाली सुरू केली, ज्यामुळे त्याच्या आदेशांची अंमलबजावणी करणे आणि लोकसंख्येतून कोणतीही बंडखोरीची माहिती देणे शक्य झाले. गॉर्डनने या उपमुख्यांना वर्णन करण्यासाठी रोको आणि बुली या मुख्य शीर्षकांचा स्वीकार केला आणि एक ग्रेट काउंसिल ऑफ चीफ्स स्थापन केली, जी सर्वोच्च मुख्य म्हणून त्याच्या अधिकाराच्या थेट अधीन होती. हे शरीर 2007 मध्ये लष्करी समर्थित अंतरिम सरकारने निलंबित होईपर्यंत अस्तित्वात राहिले आणि 2012 मध्येच समाप्त झाले. गॉर्डनने फिजियनना व्यक्ती म्हणून जमीन मालकी, खरेदी किंवा विक्री करण्याची क्षमता समाप्त केली, नियंत्रण उपनिवेशीय अधिकाऱ्यांकडे हस्तांतरित केले.

फिजीत भारतीय अनुबंधित कामगार व्यवस्था

मुख्य लेख: भारतीय अनुबंधित कामगार व्यवस्था, फिजीमध्ये भारतीय अनुबंधित जहाजे, आणि फिजीतून अनुबंधित भारतीयांचे पुन्हा वतनातील पुनर्प्रवेश

गॉर्डनने 1878 मध्ये भारतीयातून अनुबंधित कामगार फिजीत आणण्याचा निर्णय घेतला, जे ऊसाच्या शेतीवर काम करण्यासाठी होते, जे कपासाच्या लागवडांच्या जागी आले. 463 भारतीय 14 मे 1879 रोजी दाखल झाले - 1916 मध्ये योजना संपेपर्यंत येणाऱ्या 61,000 पैकी पहिले. या योजनेत भारतीय कामगारांना पाच वर्षांच्या करारावर फिजीमध्ये आणणे समाविष्ट होते, त्यानंतर ते आपल्या खर्चाने भारतात परत येऊ शकत होते; जर त्यांनी दुसऱ्या पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी आपला करार नूतनीकरण करण्याचा निर्णय घेतला, तर त्यांना सरकारच्या खर्चाने भारतात परत जाण्याचा पर्याय किंवा फिजीत राहण्याचा पर्याय होता. सर्वाधिक लोकांचे राहणे निवडले. क्वीन्सलंड कायदा, जो क्वीन्सलंडमध्ये अनुबंधित कामगारांचे नियमन करतो, तो फिजीतही कायदा बनला.

1879 ते 1916च्या दरम्यान, दहावे हजारांच्या संख्येने भारतीयांनी फिजीत अनुबंधित कामगार म्हणून काम करण्यासाठी स्थलांतर केले, विशेषतः ऊसाच्या प्लांटेशन्सवर. 1916 पर्यंत फिजीमध्ये अनुबंधित भारतीय वाहणारे जहाजे स्थिरपणे येत असल्याने, पुनर्प्रवासी भारतीय सामान्यतः त्यांच्या परतण्याच्या प्रवासात याच जहाजांवर चढले. फिजी अनुबंध प्रणाली अंतर्गत पुनर्प्रवाशांची एकूण संख्या 39,261 म्हणून नोंदविली गेली आहे, तर आगमनाची संख्या 60,553 असल्याचे म्हटले जाते. कारण परत येणाऱ्या संख्येमध्ये फिजीत जन्मलेल्या मुलांचा समावेश आहे, त्यामुळे अनेक अनुबंधित भारतीय भारतात परतले नाहीत.

टुका बंडखोरी

ब्रिटिश वसाहतीच्या अधिकाऱ्यांनी स्थानिक फिजियन सामाजिक जीवनाच्या जवळजवळ सर्व पैलूंवर नियंत्रण ठेवले असल्यामुळे, असंतोष आणि पूर्व-वसाहती सांस्कृतिकडे परत जाण्याचा उपदेश करणाऱ्या अनेक आकर्षक व्यक्तींनी वंचितांमध्ये अनुयायी तयार केले. या चळवळींना "टुका" असे नाव देण्यात आले, ज्याचा अर्थ "जे उभे राहतात" असा आहे. पहिली टुका चळवळ नडुंगुमोयने नेतृत्व केले, ज्याला नवोसावाकंदुआ म्हणून अधिक चांगले माहित आहे, ज्याचा अर्थ "तो जो एकदाच बोलतो" असा आहे. त्याने आपल्या अनुयायांना सांगितले की जर त्यांनी पारंपरिक मार्गांकडे परत गेले आणि डेजेई आणि रोकोलासारख्या पारंपरिक देवतांची पूजा केली, तर त्यांची वर्तमान परिस्थिती बदलली जाईल, पांढऱ्या लोकांना आणि त्यांच्या कठपुतळी फिजियन प्रमुखांना त्यांच्यापुढे झुकावे लागेल. नवोसावाकंदुआ यांना 1878 मध्ये शांतता भंग केल्याबद्दल विटी लेवूच्या पर्वतांपासून निर्वासित करण्यात आले, आणि या बंडखोरीच्या खुल्या प्रदर्शनानंतर ब्रिटिशांनी त्याला आणि त्याच्या अनुयायांना लवकरच अटक केली. त्याला पुन्हा निर्वासित करण्यात आले, यावेळी रोटूमाला जिथे त्याची 10 वर्षांची शिक्षा संपल्यानंतर लवकरच मृत्यू झाला.[62]

इतर टुका संघटनं, तथापि, लवकरच समोर आली. ब्रिटिश वसाहतीच्या प्रशासनाने दोन्ही नेत्यांना आणि अनुयायांना क्रूरपणे दडपले, जसे की सायलोसेला 12 वर्षांसाठी एक आश्रयगृहात पाठवण्यात आले. 1891 मध्ये, टुका विचारधारेप्रती सहानुभूती असलेल्या गावांच्या संपूर्ण लोकसंख्येला शिक्षा म्हणून निर्वासित करण्यात आले.[63] तीन वर्षांनी वानुआ लेवूच्या पर्वतांमध्ये, जिथे स्थानिकांनी पारंपरिक धर्मात पुन्हा प्रवेश केला, गव्हर्नर थर्स्टनने शहरे आणि धार्मिक अवशेष नष्ट करण्यासाठी सशस्त्र स्थानिक पोलीस पाठवण्याचे आदेश दिले. नेत्यांना तुरुंगात टाकण्यात आले आणि गावकऱ्यांना निर्वासित केले किंवा सरकार चालित समुदायांमध्ये विलीन होण्यास भाग पाडले.[64] नंतर, 1914 मध्ये, अपोलोसी नवाई फिजियन टुका प्रतिकाराच्या अग्रभागी आला, ज्याने विटी काबानीची स्थापना केली, एक सहकारी कंपनी जी कृषी क्षेत्रावर कायदेशीरपणे एकाधिकार करेल आणि युरोपियन शेतकऱ्यांचे बहिष्कार करेल. ब्रिटिश आणि त्यांच्या प्रॉक्सी प्रमुखांचा परिषद विटी काबानीच्या वाढीला थांबवण्यात असमर्थ होते, आणि पुन्हा वसाहतवाद्यांना सशस्त्र स्थानिक पोलीस पाठवण्यास भाग पडला. अपोलोसी आणि त्याचे अनुयायी 1915 मध्ये अटक करण्यात आले, आणि कंपनी 1917 मध्ये कोसळली. पुढील 30 वर्षांत, अपोलोसीला पुन्हा अटक, तुरुंगात टाकण्यात आले आणि निर्वासित करण्यात आले, ब्रिटिशांनी त्याला 1946 मध्ये मृत्यू होईपर्यंत एक धोका मानला.[65]

पहिला आणि दुसरा जागतिक युद्ध  

फिजी पहिल्या जागतिक युद्धात फक्त अधीकृत सहभाग घेत होता. सप्टेंबर 1917 मध्ये एक संस्मरणीय घटना घडली, जेव्हा काउंट फेलिक्स वॉन लुक्नर वायका बेटावर आला, विटी लेवूच्या पूर्व किनाऱ्यावर, त्याच्या रॉटर, SMS सीडेलरने कुक बेटांवर धडक मारली होती ज्यामुळे फ्रान्सच्या ताहितीतील पापेतेच्या गोळीबारानंतर त्या बेटावर पोहोचला होता. 21 सप्टेंबर रोजी, जिल्हा पोलिस निरीक्षकाने अनेक फिजियन वायका येथे नेले, आणि वॉन लुक्नरने हे लक्षात न घेता की ते निस्क्रिय आहेत, अनायासे आत्मसमर्पण केले.

फिजीच्या लोकांचा शोषण करण्यास अनिच्छा दर्शवित, उपनिवेशी अधिकाऱ्यांनी फिजियन लोकांना भरती होण्याची परवानगी दिली नाही. एका प्रमुख दर्जाच्या फिजियनने, चाकोबाऊचा महानात grandson, फ्रेंच फॉरेन लीजनमध्ये प्रवेश केला आणि फ्रान्सच्या सर्वोच्च लष्करी सन्मान, क्रॉइक्स डे गुएर, प्राप्त केला. ऑक्सफोर्ड युनिव्हर्सिटीमध्ये कायद्याची पदवी पूर्ण केल्यानंतर, हा प्रमुख 1921 मध्ये युद्ध नायक आणि देशाचा पहिला युनिव्हर्सिटी ग्रॅज्युएट म्हणून फिजीमध्ये परतला. त्यानंतरच्या वर्षांत, रतु सिर लाला सुकुना, ज्याला नंतर ओळखले जाईल, फिजीत सर्वात शक्तिशाली प्रमुख म्हणून स्थापित झाला आणि आधुनिक फिजियन राष्ट्र बनण्यासाठी प्रारंभिक संस्थांची निर्मिती केली.

फिजीचा ध्वज 1924–1970

द्वितीय जागतिक युद्धाच्या वेळी, युनायटेड किंगडमने स्थानिक लोकांना भरती न करण्याची धोरणे उलटली आणि अनेक हजार फिजियन लोक फिजी इन्फंट्री रेजिमेंटसाठी स्वयंसेवक म्हणून सामील झाले, ज्याचे नेतृत्व रतु सिर एडवर्ड चाकोबाऊ करीत होते, जो चाकोबाऊचा आणखी एक महानात grandson होता. युद्धादरम्यान रेजिमेंट न्यू झीलंड आणि ऑस्ट्रेलियन लष्करी युनिट्ससह जोडले गेले. फिजीच्या मध्यवर्ती स्थानामुळे, मित्र राष्ट्रांसाठी प्रशिक्षण केंद्र म्हणून फिजीची निवड करण्यात आली. नाडी येथे एक हवाई पट्टी तयार करण्यात आली (नंतर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ बनणार होती), आणि किनाऱ्यावर तोफांच्या ठिकाणी ठिकाणे बनवण्यात आली. सोलोमन बेटांच्या मोहिमेत फिजियन लोकांनी धैर्याची प्रतिष्ठा मिळवली, ज्यामध्ये एक युद्ध संवाददाता त्यांच्या अडचणीच्या तंत्राला "मऊ हातांच्या बोटांनी मृत्यू" असे वर्णन करतो. युकाटाच्या कॉर्पोरल सेफानाइया सुकानाईवलूला, बौगिनव्हिलच्या लढाईत धैर्यामुळे मरणोत्तर व्हिक्टोरिया क्रॉस मिळाला.

फिजीच्या लोकांचा शोषण करण्यास नकार देत, उपनिवेशी अधिकाऱ्यांनी फिजियन लोकांना भरती होऊ देण्यास मनाई केली. एक प्रमुख दर्जाचा फिजियन, चाकोबाऊचा महानात grandson, फ्रेंच फॉरेन लीजनमध्ये सामील झाला आणि फ्रान्सच्या सर्वोच्च लष्करी सन्मान, क्रॉइक्स डे गुएर, प्राप्त केला. ऑक्सफर्ड विद्यापीठात कायद्याची पदवी पूर्ण केल्यानंतर, हा प्रमुख 1921 मध्ये युद्ध नायक आणि देशाचा पहिला विद्यापीठातील पदवीधर म्हणून फिजीमध्ये परत आला. त्यानंतरच्या वर्षांत, राटू सर लाला सुकुना, ज्याला नंतर ओळखले जाईल, फिजीत सर्वात शक्तिशाली प्रमुख म्हणून स्थिरावले आणि आधुनिक फिजियन राष्ट्र बनण्यासाठी प्रारंभिक संस्था तयार केल्या.

द्वितीय जागतिक युद्धाच्या वेळी, युनायटेड किंगडमने स्थानिकांना भरती न करण्याची धोरणे उलटली आणि हजारो फिजियन लोक फिजी इन्फंट्री रेजिमेंटसाठी स्वयंसेवक म्हणून सामील झाले, ज्याचे नेतृत्व राटू सर एडवर्ड चाकोबाऊ यांनी केले, जो चाकोबाऊचा आणखी एक महानात grandson होता. युद्धाच्या काळात रेजिमेंट न्यू झीलंड आणि ऑस्ट्रेलियन लष्करी युनिट्ससह जोडले गेले. फिजीच्या केंद्रीय स्थानामुळे, युतीसाठी प्रशिक्षण केंद्र म्हणून फिजीची निवड करण्यात आली. नाडी येथे एक हवाई पट्टी बांधली गेली (ज्याला नंतर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ बनले), आणि बंदूक ठाणे किनाऱ्यावर ठेवले गेले. सोलोमन बेटे मोहिमेत फिजियन लोकांनी शौर्याची प्रतिष्ठा प्राप्त केली, एका युद्ध संवाददात्याने त्यांच्या छुप्या तंत्रांना "मऊ हातांच्या दृष्टीने मृत्यू" असे वर्णन केले. युकाटाच्या कॉर्पोरल सेफानाइया सुकानाईवलूला बौगनविलच्या युद्धात शौर्यामुळे मरणोत्तर विक्टोरिया क्रॉस मिळाला.

जबाबदार सरकार आणि स्वातंत्र्य

कमिसेसे मारा

जुलै 1965 मध्ये लंडनमध्ये एक संविधानिक परिषद आयोजित करण्यात आली ज्यामध्ये जबाबदार सरकाराची स्थापना करण्याच्या उद्देशाने संविधानिक बदलांवर चर्चा करण्यात आली. ए. डी. पटेल यांच्या नेतृत्वाखाली इंडो-फिजियन लोकांनी पूर्ण स्वशासनाची तात्काळ स्थापना करण्याची मागणी केली, ज्यामध्ये सार्वभौम मताधिकारावर निवडलेल्या पूर्णपणे निवडलेल्या विधानसभेचा समावेश होता. या मागण्या जातीय फिजियन प्रतिनिधींच्या जोरदार नकाराने नाकारल्या गेल्या, ज्यांना स्थानिक मालकीच्या जमिनी आणि संसाधनांवर नियंत्रण गमावण्याची भीती होती. तथापि, ब्रिटिशांनी स्पष्ट केले की ते फिजीला स्वशासन आणि शेवटी स्वातंत्र्यात आणण्यास ठाम आहेत. पर्याय नसल्याचे मान्य करून, फिजीच्या प्रमुखांनी सर्वोत्तम करारासाठी चर्चा करण्याचा निर्णय घेतला.

एक मालिकेच्या समजुतींमुळे 1967 मध्ये राटू कमिसेसे मारा यांना पहिल्या मुख्यमंत्री म्हणून नियुक्त करून मंत्रिमंडळ प्रणालीची स्थापना झाली. मारा आणि सिदीक कोया यांच्यातील चालू चर्चा, ज्यांनी 1969 मध्ये पटेलच्या मृत्यूनंतर मुख्यत्वे इंडो-फिजियन राष्ट्रीय फेडरेशन पक्षाचे नेतृत्व स्वीकारले, यामुळे 1970 च्या एप्रिलमध्ये लंडनमध्ये दुसरी संविधानिक परिषद झाली, जिथे फिजीच्या विधान परिषदेला एक समजुतीच्या निवडणूक सूत्रावर आणि स्वातंत्र्यासाठी एक वेळापत्रकावर सहमती दर्शविली. विधान परिषदेला एक द्व chambersीय संसदामध्ये बदलले जाईल, ज्यामध्ये फिजियन प्रमुखांचे वर्चस्व असलेला सेनेट आणि लोकशाहीद्वारे निवडलेली प्रतिनिधी सभा असेल. 52 सदस्यांच्या सभेत, स्थानिक फिजियन आणि इंडो-फिजियन यांना प्रत्येकी 22 जागा दिल्या जातील, ज्यापैकी 12 जागा जातीय मतदारांच्या नोंदणीकृत मतदारांवर आधारित सामुदायिक मतदारसंघांचे प्रतिनिधित्व करतील, आणि इतर 10 जागा राष्ट्रीय मतदारसंघांचे प्रतिनिधित्व करतील ज्यात सदस्यांना जातीनुसार वाटप केले जाईल पण सार्वभौम मताधिकाराने निवडले जातील. "सामान्य मतदार" - युरोपीय, चायनीज, बानाबान बेटवासी आणि इतर अल्पसंख्यांसाठी आणखी 8 जागा राखीव ठेवण्यात आल्या; यामध्ये 3 "सामुदायिक" आणि 5 "राष्ट्रीय" होत्या. या समजुतीनुसार, फिजी स्वतंत्र होईल, असे मान्य करण्यात आले.

ब्रिटिश ध्वज, युनियन जॅक, 9 ऑक्टोबर 1970 रोजी सूर्यास्ताच्या वेळी राजधानी सुवामध्ये शेवटच्या वेळी खाली करण्यात आला. 10 ऑक्टोबर 1970 च्या पहाटे फिजियन ध्वज उंचावण्यात आला; देश आधिकारिकरित्या मध्यरात्री स्वतंत्र झाला.