महाराष्ट्रातील जागतिक वारसा स्थळे

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून


अजिंठा लेणी[संपादन]

अजिंठा लेणी, औरंगाबाद (संभाजीनगर)

अजिंठा लेणी औरंगाबाद जिल्ह्यात औरंगाबाद शहरापासून जवळपास ९० कि.मी.अंतरावर आहेत. अजिंठा लेणी विशेषतः चित्रकलेसाठी प्रसिद्ध आहेत. बौद्ध धर्मातील हीनयान व महायान पंथीयांची लेणी या ठिकाणी आहेत. बौद्ध जातक कथेवरील चित्रे पाहण्यासाठी जगभरातील पर्यटक अजिंठ्याला येतात. सन १९८३ साली युनेस्कोने या वारसास्थळास नैसर्गिक वारसास्थळ म्हणुन मान्यता दिली आहे.

वेरूळ लेणी[संपादन]

कैलास मंदिर वेरूळ

औरंगाबाद शहरापासून २७ कि.मी. अंतरावर वेरूळची लेणी आहेत. वेरूळ येथे हिंदू, बौद्ध आणि जैन लेणी एकाच ठिकाणी पहावयास मिळतात.सन १९८३ साली युनेस्कोने या वारसास्थळास नैसर्गिक वारसास्थळ म्हणुन मान्यता दिली आहे. वेरूळ येथे एकूण 34 लेणी आहेत त्यापैकी हिंदू धर्मीय सतरा लेणी बौद्धध धर्मीय बारा लेणी आणि जैन धर्माच्या 5 लेणी आहेत येथील 16 क्रमांकाचे लेणे जगप्रसिद्ध,अद्वितीय आणि एकपाषाणी कैलास मंदिर असून कैलास लेणे राष्ट्रकूट घराण्यातील राजा श्रीकृष्ण पहिला याने खोदविले आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस[संपादन]

छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस, मुंबई

मुंबईचे सर्वात मोठे व शेवटचे रेल्वे स्थानक. ब्रिटिश स्थापत्य व गॉथिक शैलीतचे एक उत्कृष्ट उदाहरण म्हणून छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस ही वास्तू महत्त्वाची आहे. सन २००४ साली युनेस्कोने या वारसास्थळास नैसर्गिक वारसास्थळ म्हणुन मान्यता दिली आहे.

घारापुरी लेणी[संपादन]

घारापुरी लेणी
elephanta cave

मुंबई जवळ अरबी समुद्रात घारापुरी किंवा एलिफंटा लेणी एका बेटावर खोदलेल्या आहेत. येथील त्रिमूर्ती शिव व कल्याण सुंदर शिल्पकलेचे अप्रतिम उदाहरण आहे. महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळाच्या वतीने दरवर्षी याठिकाणी पर्यटन महोत्सव भरविण्यात येतो. सन १९८७ साली युनेस्कोने या वारसास्थळास नैसर्गिक वारसास्थळ म्हणुन मान्यता दिली आहे.

कासचे पठाऱ़़[संपादन]

कासचे पठार हे सातारा जिल्ह्यातील हे एक निसर्गरम्य ठिकाण असून ते रंगीबेरंगी फुलांसाठी प्रसिद्ध आहे. कास पठार हे युनेस्को जागतिक वारसा स्थळ आहे. पण जागतिक वारसा वास्तू या गटात मोडत नाही. कास पठार हे पश्चिम घाटातील एक जागतिक वारसा स्थळ आहे. पश्चिम घाटात एकूण 39 युनेस्को जागतिक वारसा स्थळे आहेत. त्या पैकी महाराष्ट्रात 4 आहेत. १)चांदोली अभयारण्य २)कोयना अभयारण्य ३)कास पठार ४)राधानगरी अभयारण्य

चर्चगेट आणि फोर्ट परिसरातील गॉथिक शैलीतील इमारती[संपादन]

मुंबई येथील चर्चगेट आणि फोर्ट परिसरातील ब्रिटीश कालीन विक्टोरियन गॉथिक शैलीतील इमारतींना युनेस्कोने जागतिक वारसा स्थळ म्हणून मान्यता दिली आहे. बहरीनमधील मनामा येथे 30 जून 2018 रोजी संपन्न झालेल्या 42 व्या सत्रात, मुंबईचा सांस्कृतिक वारसा म्हणून मुंबईच्या व्हिक्टोरिया गॉथिक आणि आर्ट डेको इमारतींना युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीमध्ये समाविष्ट करण्यात आले आहे.

संदर्भ[संपादन]

[१]

[२]

  1. ^ म.श्री.माटे,प्राचीन भारतीय कला,कॉन्तीनेन्तलप्रकाशन,पुणे
  2. ^ ढवळीकर म.के.-एलोरा ,ऑक्सफोर्ड युनिव्हर्सिटी प्रेस,नवी दिल्ली