कुतुब मिनार

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Qutab Minar (es); Qutub Minar (ms); Кутб Минар (bg); Kutub Minar (tr); 古達明納塔 (zh-hk); Kutub mínár (sk); Кутб-Мінар (uk); Қутбманор (tg); 顾特卜塔 (zh-cn); 쿠트브 미나르 (ko); Minareto Kutubo (eo); Kutub Minar (cs); क़ुतुब मीनार (bho); কুতুব মিনার (bn); Qûtb Minâr (fr); Kutab minaret (hr); कुतुब मिनार (mr); କୁତବମିନାର (or); 顾特卜塔 (zh-sg); Qutb Minar (nb); Qütb Minar minarəsi (az); ಕುತುಬ್ ಮಿನಾರ್ (kn); قوتب منار (ckb); Qutb Minar (en); قطب منار (ar); Kutub Minár (hu); કુતુબ મિનાર (gu); Qutub Minar (eu); Кутб-Минар (ru); कुतुब मीनार (mai); Кутб-Мінар (be); Կուտբ Մինար (hy); 顾特卜塔 (zh); კუტბ-მინარი (ka); クトゥブ・ミナール (ja); קוטוב מינאר (he); विजयस्तम्भः (sa); ध्रुव स्तम्भ (hi); 顾特卜塔 (wuu); ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ (pa); Քութպ Մինար (hyw); குதுப் நினைவுச்சின்னங்கள் (ta); Qutb Minar (it); Μιναρές Κουτμπ (el); Qutab Minar (ceb); 古達明納塔 (zh-tw); 古達明納塔 (zh-hant); قطب مینار (ur); Qutub Minar (fi); Qutab Minar (ca); Qutb Minar (pt); Qutb Minar (mt); Qutb minor (uz); Qutb Minar (nl); Kutbo minaretas (lt); Qutb Minar (sl); Qutab Minar (sv); Kompleks Qutb (id); Qutb Minar (de); กุตุบมีนาร์ (th); Kutb Minar (pl); ഖുത്ബ് മിനാർ (ml); Qutb Minar (sh); قطب منار (fa); قطب مینار (pnb); Qutb Minar (sco); ᱠᱩᱛᱚᱵᱽ ᱢᱤᱱᱟᱨ (sat); Qutb Minar (gl); ధృవ్ స్తంభ (te); 顾特卜塔 (zh-hans); कुतुब परिसर (ne) alminar de ladrillos situado en Delhi (es); সুলতান কুতুবউদ্দিন আইবক নির্মিত কুতুব মিনার ও আলোয়াই দ্বার। পৃথিবীর শ্রেষ্ঠ মিনার। (bn); a világ legmagasabb minaretje, India (hu); विटांनी बांधलेली जगातील सर्वात उंच इमारत. (mr); କୁତବ୍ ମିନାର (or); minaret u kumpless fl-inħawi ta' Mehrauli f'Delhi, l-Indja (mt); تاریخی جگہ (ur); Minaret, högsta stentornet i Indien (sv); インドのデリーにあるミナレット (ja); ഡൽഹിയിലെ ഉയർന്ന കെട്ടിടം (ml); minaret in India (nl); מגדל עתיק בהודו (he); भारत की राजधानी दिल्ली में स्थित विश्व की सबसे ऊंची मीनार (hi); భారత్ కి రాజధాని దిల్లీ స్థిత విశ్వం కి సబసే ఊంచి మీనార్ (te); minaretti Intiassa (fi); minaret in the Mehrauli area of Delhi, India (en); معلم تاريخي هندي يقع بالقرب من دلهي (ar); भारत के राजधानी दिल्ली में एगो मीनार (bho); கோபுரம் (ta) क़ुतुब मिनार, कुतुबमीनार (bho); Qutb Minar, Qutub Minar, Qwwat ul-Islâm (fr); Qutb Minar (eu); Кутб Минар, Кутуб-Минар, Кутаб-Минар (ru); Kutab Minar, Qutb-al-Minar, Qutub-al-Minar (de); Qutab Minar, Qutub Minar, Qutb Minar e seus Monumentos (pt); Qutab Minar, Qutub Minar (mt); クトゥブ・ミーナール (ja); Qutb Minar (sv); Qutub Minar (id); Kutub Minar, Qutab Minar, Qutub Minar, Kutab Minar, Kutb Minar (sh); Qutb Minar, കുത്തബ് മിനാർ, Qutub Minar, ഖുത്ബ് മീനാർ, Qutb complex (ml); Qutub Minar, Qutab Minar, Qutb Aibek (nl); कुतुब् मिनार् (sa); कुतुबमीनार, कुतुब मीनार, कुतुब मीनार्, क़ुतब मीनार, क़ुतुब मिनार, क़ुतुबमीनार, क़ुतुब-मीनार (hi); కుతుబ్‌మినార్, కుతుబ్‌మీనార్, కుతుబ్ మినార్ (te); Qutab Minar (fi); Qutub Minar, Qutab Minar, Dhruv Stambh, Dhurva Stambha (en); קוטאב מינאר, קוטב מינר, קוטב מינאר (he); 델리의 구트브 미나르 유적지 (ko); குதுப் மினார் (ta)
कुतुब मिनार 
विटांनी बांधलेली जगातील सर्वात उंच इमारत.
Qutub Minar, Delhi 01.jpg
माध्यमे अपभारण करा
Wikipedia-logo-v2.svg  विकिपीडिया
प्रकारminaret
ह्याचा भागQutb complex
याचे नावाने नामकरण
वापरलेली सामग्री
  • red sandstone
स्थान दिल्ली, भारत
स्थापत्यशास्त्रातील शैली
  • Islamic architecture
वारसा अभिधान
महत्वाची घटना
  • बांधकाम (इ.स. ११९२ – इ.स. ११९८)
  • lightning strike (1, इ.स. १३२६)
  • lightning strike (2, इ.स. १३६८)
  • increase (इ.स. १५०३)
उंची
  • ७२.५ m
अधिकृत संकेतस्थळ
२८° ३१′ २७.६८″ N, ७७° ११′ ०६.८९″ E
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr
कुतुब मिनार इमारत समूह

कुतुब मिनार (उर्दू: قطب منار) ही विटांनी बांधलेली जगातील सर्वात उंच इमारत आहे. हा मिनार भारताच्या दक्षिण दिल्ली शहरातील मेहरोली भागात आहे. हा मिनार पाहायला परदेशातून लोक येत असतात. ही वास्तू युनेस्कोने जागतिक वारसा स्थळ घोषित केले आहे.

१३ व्या शतकात कुतुब मिनाराच्या बांधकामास सुरुवात झाली. हा भारतीय कलेचा एक उत्तम नमुना आहे. कुतुब मिनार लाल दगडानी बांधलेला आहे. कुतुबुद्दीन ऐबकाच्या नावावरून त्याला कुतुब मिनार असे संबोधले जाते. कुतुबुद्दीनने आपल्या हयातीच्या काळात मिनारचे बांधकाम केले. पण तो कुतुब मिनारचा फक्त पाया पूर्ण करू शकला. त्याचा ऊत्तराधिकारी इल्तमश याने मिनारचे पुढील बांधकाम पूर्ण केले. एकूण १०० एकर जागेत मिनार व मिनारचा परिसर आहे. मिनारची उंची २३७.८ फूट इतकी आहे. मिनारचा घेर जमिनीलगत १४.३२ मीटर इतका आहे. सर्वात शेवटचा मजला फिरोझ शाह तुघलक ह्याने ईसवी सन १३८६ मध्ये पूर्ण केला. कुतुब मिनार वर सर्व बाजुंनी कुराणातिल वचने आणि अनेक अप्रतिम इस्लामिक शिल्प कोरलेली आहेत.

कुतुब मिनारच्या निर्मितीचा इतिहासही तसा फार रोमांचक असा आहे. दिल्लीवर पृथ्वीराज चव्हाण या हिंदू राजाचे राज्य होते. तो अकरा-बाराव्या शतकाचा काळ होता. त्यानंतर मोहंमद घोरीने स्वारी करून दिल्ली आपल्या ताब्यात घेतली. अवघ्या काही वर्षातच कुतुबुद्दीन ऐबकाने मोहंमद घोरीला पराभूत करून दिल्लीवर आपले साम्राज्य स्थापित केले. कुतुबुद्दीनाने घोरीवर मिळविलेल्या शानदार विजयाचे प्रतिक म्हणून कुतुब मिनार बांधावयास घेतले.

कुतुब मिनार दिल्ली मध्ये स्थित असुन ह्याची ऊंची २३७.८ फूट आहे. विटांपासुन बनलेला हा जगातील सर्वात ऊंच मिनार आहे. ह्याच्या बांधकामाची सुरुवात ईसवी सन ११९३ मध्ये कुतुबुद्दिन ऐबक ह्याने सुरू केली. पण तो कुतुब मिनारचा फक्त पाया पूर्ण करू शकला.त्याचा ऊत्तराधिकारी ईल्तुतमिश ह्याने आणखिन ३ मजले चढविले. सर्वात शेवटचा पाचवा मजला फिरोझ शाह तुघलक ह्याने ईसवी सन १३८६ मध्ये पूर्ण केला. कुतुब मिनार वर सर्व बाजुंनी कुराणातिल वचने कोरलेली आहेत. कुतुब मिनारच्या निर्मिती आधी ह्या परिसरात लाल कोट ही दिल्ली (त्यावेळी धिल्लीका)चे शेवटचे हिंदू राजे तोमर आणि चौहान ह्यांची राजधानी होती. ह्या परिसरात आधी २७ हिंदू आणि जैन मंदिरे होती. ही मंदिरे उध्वस्त करून त्यांच्या दगड - विटांपासुन कुतुब मिनारची निर्मिती केली गेली. कुतुब मिनारावर एका ठिकाणी "श्री विश्वकर्मा प्रसादे रचिता" असे कोरलेले आढळते. आजही ह्या मंदिरांचे भग्नावशेष ह्या परिसरात पहायला मिळतात. कुतुब मिनार ह्या मंदिरांच्या भग्नावशेषांवर आज ऊभा आहे

दुर्घटना[संपादन]

सन १९८१ मध्ये कुतुबमिनार, दिल्ली येथे अचानक विद्युत पुरवठा खंडल्यामुळे अंधार झाला.त्यामुळे झालेल्या धावपळीत ४५ लोकांचा मृत्यू. त्यातच कोणीतरी कुतुबमिनार पडतो आहे अशी ठोकलेली अफवा. यात लहान मुलांची संख्या जास्त होती.[ संदर्भ हवा ]

बाह्य दुवे[संपादन]