"माधव त्रिंबक पटवर्धन" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

१३:१३, २१ जानेवारी २०१२ ची आवृत्ती

माधव त्र्यंबक पटवर्धन ऊर्फ माधव जूलियन (२१ जानेवारी, इ.स. १८९४; बडोदा - २९ नोव्हेंबर, इ.स. १९३९) हे मराठी भाषेतील कवी, रविकिरण मंडळाचे संस्थापक व सर्वांत यशस्वी सदस्य होते.^[१]. हे पेशाने फारसी आणि इंग्रजीचे प्राध्यापक होते. इंग्लिश कवी शेले याने रचलेल्या ज्यूलियन आणि मडालो या कवितेवरून यांनी "जूलियन" असे टोपणनाव धारण केले ^{[ संदर्भ हवा ]}. (माधव त्र्यंबक पटवर्धनांचे जूलियन नावाच्या मुलीवर प्रेम होते. तिच्याशी प्रेमभंग झाल्यानंतर तिची आठवण म्हणून त्यांनी माधव जूलियन हे टोपण नाव घेतले हीच माहिती लोकप्रसिद्ध आहे). गझल व रुबाई हे काव्यप्रकार फारसीतून मराठीत प्रथम आणण्याचे श्रेय यांना देण्यात येते ^{[ संदर्भ हवा ]}. माधव ज्यूलियनांनी दित्जू मा.जू. आणि एम ज्यूलियन या नावांनीही लिखाण केले आहे. पटवर्धनांनी कविवर्य भा.रा. तांबे यांच्या कवितांचे संकलन आणि संपादनही केले आहे. उत्कृष्ट संपादनाचा हा एक नमुना मानला जातो. त्यांचे काही लिखाण इंग्रजीतही आहे.

पटवर्धनांनी कवितांशिवाय भाषाशास्त्रीय लेखनही केले. सोप्या व शुद्ध मराठी लेखनाचे पुरस्कारणार्‍या पटवर्धनांनी भाषाशुद्धि-विवेक हा ग्रंथ लिहिला. ह्या ग्रंथात कालबाह्य ठरलेल्या शेकडो मराठी शब्दांची सूची समाविष्ट आहे.

जीवन

पटवर्धनांचा जन्म इ.स. १८९४ साली बडोदा, बडोदा संस्थान येथे झाला. त्यांनी इ.स. १९१६ साली फारसी भाषा हा विशेष विषय निवडून बी.ए. पदवी मिळवली, तर इ.स. १९१८ साली इंग्रजी साहित्य हा विषय निवडून एम.ए.चा पदव्युत्तर अभ्यासक्रम पुरा केला. शिक्षणानंतर इ.स. १९१८ ते इ.स. १९२४ या कालखंडात ते फर्गसन महाविद्यालय, पुणे येथे फारसी भाषा शिकवत होते. त्यानंतर ते कोल्हापूर येथील राजाराम महाविद्यालयात फारसीचे प्राध्यापक म्हणून रुजू झाले. तेथे त्यांनी इ.स. १९२५ ते इ.स. १९३९ या काळात अध्यापन केले. इ.स. १९३९मध्ये माधव त्र्यंबक पटवर्धनांना मुंबई विद्यापीठाची डी.लिट्. ही पदवी मिळाली. त्याच वर्षी त्यांचे निधन झाले.

माधव ज्यूलियन यांच्या पत्नी लीलाताई पटवर्धन यांनी आमची अकरा वर्षे (१९४५) या पुस्तकात माधवरावांच्या आठवणी सांगितल्या आहेत. माधवरावांचे व्यक्तिमत्त्व वादळी ठरल्यामुळे त्यांच्या निधनानंतर त्यांच्यावर तीन-चार चरित्रग्रंथ लिहिले गेले आहेत.

प्रकाशित साहित्य

फारसी - मराठी शब्दकोष (इ.स. १९२५)
विरहतरङ्ग (इ.स. १९२६, खंडकाव्य)
नकुलालङ्कार (इ.स्. १९२९, दीर्घकाव्य)
स्वप्नरंजन (१९३४, काव्यसंग्रह)
गज्जलांजली(१९३३, स्फुट गझला)
तुटलेले दिवे (१९३८, एक 'सुनितांची माला'नामक दीर्घकाव्य आणि बाकीच्या स्फुट कविता)
उमरखय्यामच्या रुबाया (इ.स. १९२९, मूळ पर्शियन रुबायांचा पहिला अनुवाद)
द्राक्षकन्या (इ.स. १९३१, रुबायांचे दुसरे मराठी भाषांतर)
मधुलहरी (मृत्यूनंतर इ.स. १९४०, रुबायांचे सुधारित तिसरे भाषांतर)
सुधारक (१९२८, दीर्घकाव्य)
भाषाशुद्धि-विवेक (१९३८, लेख आणि भाषणे)
छंदोरचना (१९३७, संशोधनात्मक)
काव्यविहार (इ.स. १९४७, लेखसंग्रह)
काव्यचिकित्सा (निधनोत्तर इ.स. १९६४, लेखसंग्रह)

प्रसिद्ध कविता

कशासाठी पोटासाठी
जीव तुला लोभला माझ्यावरी
प्रेम कोणीही करीना
प्रेमस्वरूप आई
मराठी असे आमुची मायबोली

पुरस्कार आणि गौरव

इ.स. १९३३मध्ये नाशिक येथे झालेल्या कविसंमेलनाचे अध्यक्ष.
इ.स. १९३४मध्ये बडोदे येथे झालेल्या साहित्यसंमेलनात ते कविशाखेचे अध्यक्ष होते.
अध्यक्ष, इ.स. १९३६मध्ये जळगाव येथे झालेल्या मराठी साहित्य संमेलन.
"छंदोरचना" साठी मुंबई विद्यापीठाकडून डी. लिट. प्रदान. (मराठी साहित्यातील योगदानाबद्दल भारतातली पहिली डी. लिट.)

संकीर्ण

आचार्य अत्र्यांचा "झेंडूची फुले" हा काव्यसंग्रह माधव ज्यूलियन व रविकिरण मंडळाचे इतर सदस्य ह्यांच्या हलक्या फुलक्या प्रेमकवितांचे विडंबन आहे.
माधव ज्यूलियन यांच्या सर्व कवितांचे संकलन व संपादन प्रा. रा.श्री. जोग, डॉ. द.न. गोखले, डॉ. सु.रा. चुनेकर यांनी 'समग्र माधव ज्यूलियन' या नावाने केले आहे.

संदर्भ व नोंदी

^ जॉर्ज,के.एम. (इंग्लिश भाषेत) http://books.google.com/books?id=m1R2Pa3f7r0C&lpg=PA841&ots=unqa1X-zFK&dq=madhav%20julian&pg=PA841#v=onepage&q=madhav%20julian&f=false. Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)

[1] जॉर्ज,के.एम. (इंग्लिश भाषेत) http://books.google.com/books?id=m1R2Pa3f7r0C&lpg=PA841&ots=unqa1X-zFK&dq=madhav%20julian&pg=PA841#v=onepage&q=madhav%20julian&f=false. Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)

[१]

@@ ओळ १: / ओळ १: @@
-'''माधव त्र्यंबक पटवर्धन''' ऊर्फ '''माधव जूलियन''' ([[२१ जानेवारी]], [[इ.स. १८९४]]; [[बडोदा]] - [[२९ नोव्हेंबर]], [[इ.स. १९३९]]) हे [[मराठी भाषा|मराठी भाषेतील]] कवी,  [[रविकिरण मंडळ|रविकिरण मंडळा]]चे संस्थापक व सर्वांत यशस्वी सदस्य होते.<ref>{{स्रोत पुस्तक | दुवा = http://books.google.com/books?id=m1R2Pa3f7r0C&lpg=PA841&ots=unqa1X-zFK&dq=madhav%20julian&pg=PA841#v=onepage&q=madhav%20julian&f=false | शीर्षक = ''मॉडर्न इंडियन लिटरेचर, अ‍ॅन अँथॉलजी, व्हॉल्यूम ३'' | लेखक = जॉर्ज,के.एम. | प्रकाशक = साहित्य अकादमी | आय.एस.बी.एन. = ८१७२०१३४२८ | वर्ष = इ.स. १९९२ | भाषा = इंग्लिश }}</ref>. हे पेशाने [[फारसी भाषा|फारसी]] आणि [[इंग्रजी भाषा|इंग्रजीचे]] प्राध्यापक होते. इंग्लिश कवी [[शेले]] याने रचलेल्या ''ज्यूलियन आणि मडालो'' या कवितेवरून यांनी "जूलियन" असे टोपणनाव धारण केले {{संदर्भ हवा}}. (माधव त्र्यंबक पटवर्धनांचे जूलियन नावाच्या मुलीवर प्रेम होते.  तिच्याशी प्रेमभंग झाल्यानंतर तिची आठवण म्हणून त्यांनी माधव जूलियन हे टोपण नाव घेतले हीच माहिती लोकप्रसिद्ध आहे). [[गझल]] व रुबाई हे काव्यप्रकार फारसीतून मराठीत प्रथम आणण्याचे श्रेय यांना देण्यात येते {{संदर्भ हवा}}.
+'''माधव त्र्यंबक पटवर्धन''' ऊर्फ '''माधव जूलियन''' ([[२१ जानेवारी]], [[इ.स. १८९४]]; [[बडोदा]] - [[२९ नोव्हेंबर]], [[इ.स. १९३९]]) हे [[मराठी भाषा|मराठी भाषेतील]] कवी,  [[रविकिरण मंडळ|रविकिरण मंडळा]]चे संस्थापक व सर्वांत यशस्वी सदस्य होते.<ref>{{स्रोत पुस्तक | दुवा = http://books.google.com/books?id=m1R2Pa3f7r0C&lpg=PA841&ots=unqa1X-zFK&dq=madhav%20julian&pg=PA841#v=onepage&q=madhav%20julian&f=false | शीर्षक = ''मॉडर्न इंडियन लिटरेचर, अ‍ॅन अँथॉलजी, व्हॉल्यूम ३'' | लेखक = जॉर्ज,के.एम. | प्रकाशक = साहित्य अकादमी | आय.एस.बी.एन. = ८१७२०१३४२८ | वर्ष = इ.स. १९९२ | भाषा = इंग्लिश }}</ref>. हे पेशाने [[फारसी भाषा|फारसी]] आणि [[इंग्रजी भाषा|इंग्रजीचे]] प्राध्यापक होते. इंग्लिश कवी [[शेले]] याने रचलेल्या ''ज्यूलियन आणि मडालो'' या कवितेवरून यांनी "जूलियन" असे टोपणनाव धारण केले {{संदर्भ हवा}}. (माधव त्र्यंबक पटवर्धनांचे जूलियन नावाच्या मुलीवर प्रेम होते.  तिच्याशी प्रेमभंग झाल्यानंतर तिची आठवण म्हणून त्यांनी माधव जूलियन हे टोपण नाव घेतले हीच माहिती लोकप्रसिद्ध आहे). [[गझल]] व रुबाई हे काव्यप्रकार फारसीतून मराठीत प्रथम आणण्याचे श्रेय यांना देण्यात येते {{संदर्भ हवा}}. माधव ज्यूलियनांनी दित्जू मा.जू. आणि एम ज्यूलियन या नावांनीही लिखाण केले आहे.  पटवर्धनांनी कविवर्य भा.रा. तांबे यांच्या कवितांचे संकलन आणि संपादनही केले आहे. उत्कृष्ट संपादनाचा हा एक नमुना मानला जातो. त्यांचे काही लिखाण इंग्रजीतही आहे.
 पटवर्धनांनी कवितांशिवाय भाषाशास्त्रीय लेखनही केले. सोप्या व शुद्ध मराठी लेखनाचे पुरस्कारणार्‍या पटवर्धनांनी भाषाशुद्धि-विवेक हा ग्रंथ लिहिला. ह्या ग्रंथात कालबाह्य ठरलेल्या शेकडो मराठी शब्दांची सूची समाविष्ट आहे.
 == जीवन ==
-पटवर्धनांचा जन्म इ.स. १८९४ साली [[बडोदा]], [[बडोदा संस्थान]] येथे झाला. त्यांनी इ.स. १९१६ साली [[फारसी भाषा]] हा विशेष विषय निवडून बी.ए. पदवी मिळवली, तर इ.स. १९१८ साली [[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] साहित्य हा विषय निवडून एम.ए.चा पदव्युत्तर अभ्यासक्रम पुरा केला. शिक्षणानंतर इ.स. १९१८ ते इ.स. १९२४ या कालखंडात ते [[फर्गसन महाविद्यालय]], [[पुणे]] येथे फारसी भाषा शिकवत होते. त्यानंतर ते [[कोल्हापूर]] येथील राजाराम महाविद्यालयात फारसीचे प्राध्यापक म्हणून रुजू झाले. तेथे त्यांनी इ.स. १९२५ ते इ.स. १९३९ या काळात अध्यापन केले.
+पटवर्धनांचा जन्म इ.स. १८९४ साली [[बडोदा]], [[बडोदा संस्थान]] येथे झाला. त्यांनी इ.स. १९१६ साली [[फारसी भाषा]] हा विशेष विषय निवडून बी.ए. पदवी मिळवली, तर इ.स. १९१८ साली [[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] साहित्य हा विषय निवडून एम.ए.चा पदव्युत्तर अभ्यासक्रम पुरा केला. शिक्षणानंतर इ.स. १९१८ ते इ.स. १९२४ या कालखंडात ते [[फर्गसन महाविद्यालय]], [[पुणे]] येथे फारसी भाषा शिकवत होते. त्यानंतर ते [[कोल्हापूर]] येथील राजाराम महाविद्यालयात फारसीचे प्राध्यापक म्हणून रुजू झाले. तेथे त्यांनी इ.स. १९२५ ते इ.स. १९३९ या काळात अध्यापन केले. इ.स. १९३९मध्ये माधव त्र्यंबक पटवर्धनांना मुंबई विद्यापीठाची डी.लिट्. ही पदवी मिळाली. त्याच वर्षी त्यांचे निधन झाले.
+माधव ज्यूलियन यांच्या पत्नी लीलाताई पटवर्धन यांनी '''आमची अकरा वर्षे''' (१९४५) या पुस्तकात माधवरावांच्या आठवणी सांगितल्या आहेत.  माधवरावांचे व्यक्तिमत्त्व वादळी ठरल्यामुळे त्यांच्या निधनानंतर त्यांच्यावर तीन-चार चरित्रग्रंथ लिहिले गेले आहेत.
 == प्रकाशित साहित्य ==
 * फारसी - मराठी शब्दकोष (इ.स. १९२५)
-* विरह-तरंग (इ.स. १९२६, खंडकाव्य)
+* विरहतरङ्ग (इ.स. १९२६, खंडकाव्य)
+* नकुलालङ्कार (इ.स्. १९२९, दीर्घकाव्य)
-* स्वप्नलहरी (काव्यसंग्रह)
+* स्वप्नरंजन (१९३४, काव्यसंग्रह)
-* सुधारक   (१९२८)
+* गज्जलांजली(१९३३, स्फुट गझला)
-* भाषाशुद्धि-विवेक
+* तुटलेले दिवे (१९३८, एक 'सुनितांची माला'नामक दीर्घकाव्य आणि बाकीच्या स्फुट कविता)
-* छंदोरचना (संशोधनात्मक)
+* उमरखय्यामच्या रुबाया (इ.स. १९२९, मूळ पर्शियन रुबायांचा पहिला अनुवाद)
+* द्राक्षकन्या (इ.स. १९३१, रुबायांचे दुसरे मराठी भाषांतर)
+* मधुलहरी (मृत्यूनंतर इ.स. १९४०, रुबायांचे सुधारित तिसरे भाषांतर)
+* सुधारक   (१९२८, दीर्घकाव्य)
+* भाषाशुद्धि-विवेक (१९३८, लेख आणि भाषणे)
+* छंदोरचना (१९३७, संशोधनात्मक)
+* काव्यविहार (इ.स. १९४७, लेखसंग्रह)
+* काव्यचिकित्सा (निधनोत्तर इ.स. १९६४, लेखसंग्रह)
 === प्रसिद्ध कविता ===
@@ ओळ २२: / ओळ ३२: @@
 == पुरस्कार आणि गौरव ==
+* इ.स. १९३३मध्ये नाशिक येथे झालेल्या कविसंमेलनाचे अध्यक्ष.
-* अध्यक्ष, इ.स. १९३६ [[जळगाव]] येथील [[अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन|मराठी साहित्य संमेलन]].
+*  इ.स. १९३४मध्ये बडोदे येथे झालेल्या साहित्यसंमेलनात  ते कविशाखेचे अध्यक्ष होते.
+* अध्यक्ष, इ.स. १९३६मध्ये  [[जळगाव]] येथे झालेल्या  [[अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन|मराठी साहित्य संमेलन]].
 * "छंदोरचना" साठी मुंबई विद्यापीठाकडून डी. लिट. प्रदान. (मराठी साहित्यातील योगदानाबद्दल भारतातली पहिली डी. लिट.)
 == संकीर्ण ==
-* [[प्रल्हाद केशव अत्रे|आचार्य अत्र्यां]]चा "झेंडूची फुले" हा काव्य संग्रह माधव ज्यूलियन व [[रविकिरण मंडळ|रविकिरण मंडळा]]चे इतर सदस्य ह्यांच्या हलक्या फुलक्या प्रेमकवितांचे विडंबन आहे.
+* [[प्रल्हाद केशव अत्रे|आचार्य अत्र्यां]]चा "झेंडूची फुले" हा काव्यसंग्रह माधव ज्यूलियन व [[रविकिरण मंडळ|रविकिरण मंडळा]]चे इतर सदस्य ह्यांच्या हलक्या फुलक्या प्रेमकवितांचे विडंबन आहे.
+* माधव ज्यूलियन यांच्या सर्व कवितांचे संकलन व संपादन प्रा. रा.श्री. जोग, डॉ. द.न. गोखले, डॉ. सु.रा. चुनेकर यांनी 'समग्र माधव ज्यूलियन' या नावाने केले आहे.
 ==संदर्भ व नोंदी==