लोकशाही निर्देशांक
Appearance
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
जास्त बळकट लोकशाही असलेले देश गडद हिरव्या रंगाने दर्शवले आहेत.
संपूर्ण
लोकशाही:
9.01-10.008.01-9.00दोषपूर्ण
लोकशाही:
7.01-8.006.01-7.00मिश्र
राजवटी:
5.01-6.004.01-5.00हुकुमशाही
राजवटी:
3.01-4.002.01-3.000.00-2.00 पुरेशी माहिती उपलब्ध नाही
लोकशाही निर्देशांक (Democracy Index) हा जगातील देशांमधील लोकशाहीचे मूल्यमापन करण्यासाठी वापरला जातो. ह्यामध्ये जगातील १६७ देशांना ० ते १० दरम्यान गूण दिले जातात. ० ते ३ गूण मिळालेले देश हुकुमशाही, ४ ते ६ गूणांचे देश मिश्र राजवटी, ६ ते ८ गूण मिळालेले देश दोषपूर्ण लोकशाही तर ८ ते १० गूण मिळालेल्या देशांमध्ये संपूर्ण लोकशाही आहे असे मानले जाते. ह्यासाठी प्रत्येक देशांसाठी ४ वर्गातील एकूण २५ विविध सूचक वापरले जातात.
२००६ साली लोकशाही निर्देशांक सर्वप्रथम बनवला गेला व प्रत्येक २ वर्षांनी त्यामध्ये बदल केले जात आहेत.
सूचक
[संपादन]लोकशाही निर्देशांकाचा आकडा ठरवण्यासाठी साधारण ४ प्रश्नगट वापरले जातात.
- देशातील राष्ट्रीय निवडणुका स्वायत्तपणे व न्यायोचित होतात का.
- देशामधील मतदारांची सुरक्षा
- विदेशी महासत्तांचा राष्ट्रीय सरकारवर अंमल आहे का.
- धोरणे लागू करण्याचे अधिकार सरकारी कर्मचाऱ्यांना (civil servants) आहेत का.
राजवट प्रकार | गूण | देशांची संख्या | देशांची टक्केवारी | जगातील लोकसंख्येची टक्केवारी |
---|---|---|---|---|
संपूर्ण लोकशाह्या | 8.0 to 10 | 24 | 14.4 | 12.5 |
दोषपूर्ण लोकशाह्या | 6.0 to 7.9 | 52 | 31.1 | 35.5 |
मिश्र राजवटी | 4.0 to 5.9 | 39 | 23.4 | 14.4 |
हुकुमशाही राजवटी | 0 to 3.9 | 52 | 31.1 | 37.6 |
प्रदेशानुसार लोकशाही निर्देशांक
[संपादन]क्रम | प्रदेश | देश | 2006 | 2008 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013[२] | 2014 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | उत्तर अमेरिका | 2 | 8.64 | 8.64 | 8.63 | 8.59 | 8.59 | 8.59 | 8.59 |
2 | पश्चिम युरोप | 21 | 8.60 | 8.61 | 8.45 | 8.40 | 8.44 | 8.41 | 8.41 |
3 | लॅटिन अमेरिका व कॅरिबियन | 24 | 6.37 | 6.43 | 6.37 | 6.35 | 6.36 | 6.38 | 6.36 |
4 | आशिया व ऑस्ट्रेलेशिया | 28 | 5.44 | 5.58 | 5.53 | 5.51 | 5.56 | 5.61 | 5.70 |
5 | मध्य व पूर्व युरोप | 28 | 5.76 | 5.67 | 5.55 | 5.50 | 5.51 | 5.53 | 5.58 |
6 | सहाराच्या दक्षिणेकडील आफ्रिका | 44 | 4.24 | 4.28 | 4.23 | 4.32 | 4.33 | 4.36 | 4.34 |
7 | मध्य पूर्व व उत्तर आफ्रिका | 20 | 3.54 | 3.48 | 3.52 | 3.62 | 3.73 | 3.68 | 3.65 |
जग | 167 | 5.52 | 5.55 | 5.46 | 5.49 | 5.52 | 5.53 | 5.55 |
संपूर्ण यादी
[संपादन]संपूर्ण यादी इकॉनॉमिस्ट मासिकाच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.[३]
क्रम | देश | गूण | प्रकार |
---|---|---|---|
1 | नॉर्वे | 9.93 | संपूर्ण लोकशाही |
2 | स्वीडन | 9.73 | संपूर्ण लोकशाही |
3 | आइसलँड | 9.58 | संपूर्ण लोकशाही |
4 | न्यूझीलंड | 9.26 | संपूर्ण लोकशाही |
5 | डेन्मार्क | 9.11 | संपूर्ण लोकशाही |
6 | स्वित्झर्लंड | 9.09 | संपूर्ण लोकशाही |
7 | कॅनडा | 9.08 | संपूर्ण लोकशाही |
8 | फिनलंड | 9.03 | संपूर्ण लोकशाही |
9 | ऑस्ट्रेलिया | 9.01 | संपूर्ण लोकशाही |
10 | नेदरलँड्स | 8.92 | संपूर्ण लोकशाही |
11 | लक्झेंबर्ग | 8.88 | संपूर्ण लोकशाही |
12 | आयर्लंड | 8.72 | संपूर्ण लोकशाही |
13 | जर्मनी | 8.64 | संपूर्ण लोकशाही |
14 | ऑस्ट्रिया | 8.54 | संपूर्ण लोकशाही |
15 | माल्टा | 8.39 | संपूर्ण लोकशाही |
16 | युनायटेड किंग्डम | 8.31 | संपूर्ण लोकशाही |
17 | उरुग्वे | 8.17 | संपूर्ण लोकशाही |
17 | मॉरिशस | 8.17 | संपूर्ण लोकशाही |
19 | अमेरिका | 8.11 | संपूर्ण लोकशाही |
20 | जपान | 8.08 | संपूर्ण लोकशाही |
21 | दक्षिण कोरिया | 8.06 | संपूर्ण लोकशाही |
22 | स्पेन | 8.05 | संपूर्ण लोकशाही |
23 | फ्रान्स | 8.04 | संपूर्ण लोकशाही |
24 | कोस्टा रिका | 8.03 | संपूर्ण लोकशाही |
25 | चेक प्रजासत्ताक | 7.94 | दोषपूर्ण लोकशाही |
26 | बेल्जियम | 7.93 | दोषपूर्ण लोकशाही |
27 | भारत | 7.92 | दोषपूर्ण लोकशाही |
28 | बोत्स्वाना | 7.87 | दोषपूर्ण लोकशाही |
29 | इटली | 7.85 | दोषपूर्ण लोकशाही |
30 | दक्षिण आफ्रिका | 7.82 | दोषपूर्ण लोकशाही |
31 | केप व्हर्दे | 7.81 | दोषपूर्ण लोकशाही |
32 | चिली | 7.80 | दोषपूर्ण लोकशाही |
33 | पोर्तुगाल | 7.79 | दोषपूर्ण लोकशाही |
34 | एस्टोनिया | 7.74 | दोषपूर्ण लोकशाही |
35 | तैवान | 7.65 | दोषपूर्ण लोकशाही |
36 | इस्रायल | 7.63 | दोषपूर्ण लोकशाही |
37 | स्लोव्हेनिया | 7.57 | दोषपूर्ण लोकशाही |
38 | लिथुएनिया | 7.54 | दोषपूर्ण लोकशाही |
39 | लात्व्हिया | 7.48 | दोषपूर्ण लोकशाही |
40 | पोलंड | 7.47 | दोषपूर्ण लोकशाही |
41 | ग्रीस | 7.45 | दोषपूर्ण लोकशाही |
42 | सायप्रस | 7.40 | दोषपूर्ण लोकशाही |
43 | जमैका | 7.39 | दोषपूर्ण लोकशाही |
44 | ब्राझील | 7.38 | दोषपूर्ण लोकशाही |
45 | स्लोव्हाकिया | 7.35 | दोषपूर्ण लोकशाही |
46 | पूर्व तिमोर | 7.24 | दोषपूर्ण लोकशाही |
47 | पनामा | 7.08 | दोषपूर्ण लोकशाही |
48 | त्रिनिदाद आणि टोबॅगो | 6.99 | दोषपूर्ण लोकशाही |
49 | इंडोनेशिया | 6.95 | दोषपूर्ण लोकशाही |
50 | क्रोएशिया | 6.93 | दोषपूर्ण लोकशाही |
51 | हंगेरी | 6.90 | दोषपूर्ण लोकशाही |
52 | आर्जेन्टिना | 6.84 | दोषपूर्ण लोकशाही |
53 | सुरिनाम | 6.77 | दोषपूर्ण लोकशाही |
53 | फिलिपिन्स | 6.77 | दोषपूर्ण लोकशाही |
55 | बल्गेरिया | 6.73 | दोषपूर्ण लोकशाही |
56 | सर्बिया | 6.71 | दोषपूर्ण लोकशाही |
57 | रोमेनिया | 6.68 | दोषपूर्ण लोकशाही |
57 | मेक्सिको | 6.68 | दोषपूर्ण लोकशाही |
59 | डॉमिनिकन प्रजासत्ताक | 6.67 | दोषपूर्ण लोकशाही |
60 | लेसोथो | 6.66 | दोषपूर्ण लोकशाही |
61 | मंगोलिया | 6.62 | दोषपूर्ण लोकशाही |
62 | कोलंबिया | 6.55 | दोषपूर्ण लोकशाही |
63 | पेरू | 6.54 | दोषपूर्ण लोकशाही |
64 | एल साल्व्हाडोर | 6.53 | दोषपूर्ण लोकशाही |
65 | मलेशिया | 6.49 | दोषपूर्ण लोकशाही |
66 | हाँग काँग | 6.46 | दोषपूर्ण लोकशाही |
67 | झांबिया | 6.39 | दोषपूर्ण लोकशाही |
68 | घाना | 6.33 | दोषपूर्ण लोकशाही |
69 | मोल्दोव्हा | 6.32 | दोषपूर्ण लोकशाही |
70 | ट्युनिसिया | 6.31 | दोषपूर्ण लोकशाही |
71 | पेराग्वे | 6.26 | दोषपूर्ण लोकशाही |
72 | मॅसिडोनिया | 6.25 | दोषपूर्ण लोकशाही |
73 | नामिबिया | 6.24 | दोषपूर्ण लोकशाही |
74 | सेनेगाल | 6.15 | दोषपूर्ण लोकशाही |
75 | पापुआ न्यू गिनी | 6.03 | दोषपूर्ण लोकशाही |
75 | सिंगापूर | 6.03 | दोषपूर्ण लोकशाही |
77 | माँटेनिग्रो | 5.94 | मिश्र राजवट |
78 | गयाना | 5.91 | मिश्र राजवट |
79 | इक्वेडोर | 5.87 | मिश्र राजवट |
80 | होन्डुरास | 5.84 | मिश्र राजवट |
81 | जॉर्जिया | 5.82 | मिश्र राजवट |
82 | ग्वातेमाला | 5.81 | मिश्र राजवट |
83 | बोलिव्हिया | 5.79 | मिश्र राजवट |
83 | माली | 5.79 | मिश्र राजवट |
85 | बांगलादेश | 5.78 | मिश्र राजवट |
86 | टांझानिया | 5.77 | मिश्र राजवट |
87 | श्रीलंका | 5.69 | मिश्र राजवट |
88 | आल्बेनिया | 5.67 | मिश्र राजवट |
89 | मलावी | 5.66 | मिश्र राजवट |
90 | बेनिन | 5.65 | मिश्र राजवट |
91 | फिजी | 5.61 | मिश्र राजवट |
92 | युक्रेन | 5.42 | मिश्र राजवट |
93 | थायलंड | 5.39 | मिश्र राजवट |
94 | निकाराग्वा | 5.32 | मिश्र राजवट |
95 | किर्गिझस्तान | 5.24 | मिश्र राजवट |
96 | युगांडा | 5.22 | मिश्र राजवट |
97 | केन्या | 5.13 | मिश्र राजवट |
98 | तुर्कस्तान | 5.12 | मिश्र राजवट |
98 | लेबेनॉन | 5.12 | मिश्र राजवट |
100 | व्हेनेझुएला | 5.07 | मिश्र राजवट |
101 | लायबेरिया | 4.95 | मिश्र राजवट |
102 | भूतान | 4.87 | मिश्र राजवट |
103 | बॉस्निया आणि हर्झगोव्हिना | 4.78 | मिश्र राजवट |
103 | कंबोडिया | 4.78 | मिश्र राजवट |
105 | नेपाळ | 4.77 | मिश्र राजवट |
106 | पॅलेस्टाईन | 4.72 | मिश्र राजवट |
107 | मोझांबिक | 4.66 | मिश्र राजवट |
108 | पाकिस्तान | 4.64 | मिश्र राजवट |
109 | सियेरा लिओन | 4.56 | मिश्र राजवट |
110 | मादागास्कर | 4.42 | मिश्र राजवट |
111 | इराक | 4.23 | मिश्र राजवट |
112 | मॉरिटानिया | 4.17 | मिश्र राजवट |
113 | आर्मेनिया | 4.13 | मिश्र राजवट |
114 | बर्किना फासो | 4.09 | मिश्र राजवट |
115 | नायजर | 4.02 | मिश्र राजवट |
116 | मोरोक्को | 4.00 | हुकुमशाही राजवट |
117 | अल्जीरिया | 3.83 | हुकुमशाही राजवट |
118 | हैती | 3.82 | हुकुमशाही राजवट |
119 | लीबिया | 3.80 | हुकुमशाही राजवट |
120 | कुवेत | 3.78 | हुकुमशाही राजवट |
121 | जॉर्डन | 3.76 | हुकुमशाही राजवट |
121 | गॅबन | 3.76 | हुकुमशाही राजवट |
121 | नायजेरिया | 3.76 | हुकुमशाही राजवट |
124 | इथियोपिया | 3.72 | हुकुमशाही राजवट |
125 | बेलारूस | 3.69 | हुकुमशाही राजवट |
126 | कोत द'ईवोआर | 3.53 | हुकुमशाही राजवट |
127 | क्युबा | 3.52 | हुकुमशाही राजवट |
127 | कोमोरोस | 3.52 | हुकुमशाही राजवट |
129 | टोगो | 3.45 | हुकुमशाही राजवट |
130 | व्हियेतनाम | 3.41 | हुकुमशाही राजवट |
130 | कामेरून | 3.41 | हुकुमशाही राजवट |
132 | रशिया | 3.39 | हुकुमशाही राजवट |
133 | अँगोला | 3.35 | हुकुमशाही राजवट |
134 | बुरुंडी | 3.33 | हुकुमशाही राजवट |
135 | रवांडा | 3.25 | हुकुमशाही राजवट |
136 | कतार | 3.18 | हुकुमशाही राजवट |
137 | कझाकस्तान | 3.17 | हुकुमशाही राजवट |
138 | इजिप्त | 3.16 | हुकुमशाही राजवट |
139 | ओमान | 3.15 | हुकुमशाही राजवट |
140 | इस्वाटिनी | 3.09 | हुकुमशाही राजवट |
141 | म्यानमार | 3.05 | हुकुमशाही राजवट |
141 | गांबिया | 3.05 | हुकुमशाही राजवट |
143 | गिनी | 3.01 | हुकुमशाही राजवट |
144 | चीन | 3.00 | हुकुमशाही राजवट |
145 | जिबूती | 2.99 | हुकुमशाही राजवट |
146 | काँगोचे प्रजासत्ताक | 2.89 | हुकुमशाही राजवट |
147 | बहरैन | 2.87 | हुकुमशाही राजवट |
148 | अझरबैजान | 2.83 | हुकुमशाही राजवट |
149 | यमनचे प्रजासत्ताक | 2.79 | हुकुमशाही राजवट |
150 | झिम्बाब्वे | 2.78 | हुकुमशाही राजवट |
151 | अफगाणिस्तान | 2.77 | हुकुमशाही राजवट |
152 | संयुक्त अरब अमिराती | 2.64 | हुकुमशाही राजवट |
153 | सुदान | 2.54 | हुकुमशाही राजवट |
154 | उझबेकिस्तान | 2.45 | हुकुमशाही राजवट |
155 | इरिट्रिया | 2.44 | हुकुमशाही राजवट |
156 | ताजिकिस्तान | 2.37 | हुकुमशाही राजवट |
157 | लाओस | 2.21 | हुकुमशाही राजवट |
158 | इराण | 1.98 | हुकुमशाही राजवट |
159 | गिनी-बिसाउ | 1.93 | हुकुमशाही राजवट |
160 | तुर्कमेनिस्तान | 1.83 | हुकुमशाही राजवट |
161 | सौदी अरेबिया | 1.82 | हुकुमशाही राजवट |
162 | काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक | 1.75 | हुकुमशाही राजवट |
163 | सीरिया | 1.74 | हुकुमशाही राजवट |
164 | इक्वेटोरीयल गिनी | 1.66 | हुकुमशाही राजवट |
165 | चाड | 1.50 | हुकुमशाही राजवट |
166 | मध्य आफ्रिकेचे प्रजासत्ताक | 1.49 | हुकुमशाही राजवट |
167 | उत्तर कोरिया | 1.08 | हुकुमशाही राजवट |
संदर्भ आणि नोंदी
[संपादन]- ^ The EIU Democracy Index for the year 2014, Democracy Index 2014.
- ^ Democracy Index 2013, Democracy Index 2013, Democracy in limbo.
- ^ http://www.sudestada.com.uy/Content/Articles/421a313a-d58f-462e-9b24-2504a37f6b56/Democracy-index-2014.pdf