लोकशाही निर्देशांक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
२०१४ लोकशाही निर्देशांक नकाशा.
जास्त बळकट लोकशाही असलेले देश गडद हिरव्या रंगाने दर्शवले आहेत.

  पुरेशी माहिती उपलब्ध नाही

लोकशाही निर्देशांक (Democracy Index) हा जगातील देशांमधील लोकशाहीचे मूल्यमापन करण्यासाठी वापरला जातो. ह्यामध्ये जगातील १६७ देशांना ० ते १० दरम्यान गूण दिले जातात. ० ते ३ गूण मिळालेले देश हुकुमशाही, ४ ते ६ गूणांचे देश मिश्र राजवटी, ६ ते ८ गूण मिळालेले देश दोषपूर्ण लोकशाही तर ८ ते १० गूण मिळालेल्या देशांमध्ये संपूर्ण लोकशाही आहे असे मानले जाते. ह्यासाठी प्रत्येक देशांसाठी ४ वर्गातील एकूण २५ विविध सूचक वापरले जातात.

२००६ साली लोकशाही निर्देशांक सर्वप्रथम बनवला गेला व प्रत्येक २ वर्षांनी त्यामध्ये बदल केले जात आहेत.

सूचक[संपादन]

लोकशाही निर्देशांकाचा आकडा ठरवण्यासाठी साधारण ४ प्रश्नगट वापरले जातात.

  1. देशातील राष्ट्रीय निवडणुका स्वायत्तपणे व न्यायोचित होतात का.
  2. देशामधील मतदारांची सुरक्षा
  3. विदेशी महासत्तांचा राष्ट्रीय सरकारवर अंमल आहे का.
  4. धोरणे लागू करण्याचे अधिकार सरकारी कर्मचाऱ्यांना (civil servants) आहेत का.

लोकशाही निर्देशांकामधील राजवटींचे प्रकार[१][संपादन]

राजवट प्रकार गूण देशांची संख्या देशांची टक्केवारी जगातील लोकसंख्येची टक्केवारी
संपूर्ण लोकशाह्या 8.0 to 10 24 14.4 12.5
दोषपूर्ण लोकशाह्या 6.0 to 7.9 52 31.1 35.5
मिश्र राजवटी 4.0 to 5.9 39 23.4 14.4
हुकुमशाही राजवटी   0 to 3.9 52 31.1 37.6

प्रदेशानुसार लोकशाही निर्देशांक[संपादन]

क्रम प्रदेश देश 2006 2008 2010 2011 2012 2013[२] 2014
1 उत्तर अमेरिका 2 8.64 8.64 8.63 8.59 8.59 8.59 8.59
2 पश्चिम युरोप 21 8.60 8.61 8.45 8.40 8.44 8.41 8.41
3 लॅटिन अमेरिकाकॅरिबियन 24 6.37 6.43 6.37 6.35 6.36 6.38 6.36
4 आशियाऑस्ट्रेलेशिया 28 5.44 5.58 5.53 5.51 5.56 5.61 5.70
5 मध्यपूर्व युरोप 28 5.76 5.67 5.55 5.50 5.51 5.53 5.58
6 सहाराच्या दक्षिणेकडील आफ्रिका 44 4.24 4.28 4.23 4.32 4.33 4.36 4.34
7 मध्य पूर्वउत्तर आफ्रिका 20 3.54 3.48 3.52 3.62 3.73 3.68 3.65
  जग 167 5.52 5.55 5.46 5.49 5.52 5.53 5.55

संपूर्ण यादी[संपादन]

संपूर्ण यादी इकॉनॉमिस्ट मासिकाच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.[३]

क्रम देश गूण प्रकार
1 नॉर्वे ध्वज नॉर्वे 9.93 संपूर्ण लोकशाही
2 स्वीडन ध्वज स्वीडन 9.73 संपूर्ण लोकशाही
3 आइसलँड ध्वज आइसलँड 9.58 संपूर्ण लोकशाही
4 न्यूझीलंड ध्वज न्यूझीलंड 9.26 संपूर्ण लोकशाही
5 डेन्मार्क ध्वज डेन्मार्क 9.11 संपूर्ण लोकशाही
6 स्वित्झर्लंड ध्वज स्वित्झर्लंड 9.09 संपूर्ण लोकशाही
7 कॅनडा ध्वज कॅनडा 9.08 संपूर्ण लोकशाही
8 फिनलंड ध्वज फिनलंड 9.03 संपूर्ण लोकशाही
9 ऑस्ट्रेलिया ध्वज ऑस्ट्रेलिया 9.01 संपूर्ण लोकशाही
10 Flag of the Netherlands नेदरलँड्स 8.92 संपूर्ण लोकशाही
11 लक्झेंबर्ग ध्वज लक्झेंबर्ग 8.88 संपूर्ण लोकशाही
12 आयर्लंडचे प्रजासत्ताक ध्वज आयर्लंड 8.72 संपूर्ण लोकशाही
13 जर्मनी ध्वज जर्मनी 8.64 संपूर्ण लोकशाही
14 ऑस्ट्रिया ध्वज ऑस्ट्रिया 8.54 संपूर्ण लोकशाही
15 माल्टा ध्वज माल्टा 8.39 संपूर्ण लोकशाही
16 Flag of the United Kingdom युनायटेड किंग्डम 8.31 संपूर्ण लोकशाही
17 उरुग्वे ध्वज उरुग्वे 8.17 संपूर्ण लोकशाही
17 मॉरिशस ध्वज मॉरिशस 8.17 संपूर्ण लोकशाही
19 Flag of the United States अमेरिका 8.11 संपूर्ण लोकशाही
20 जपान ध्वज जपान 8.08 संपूर्ण लोकशाही
21 दक्षिण कोरिया ध्वज दक्षिण कोरिया 8.06 संपूर्ण लोकशाही
22 स्पेन ध्वज स्पेन 8.05 संपूर्ण लोकशाही
23 फ्रान्स ध्वज फ्रान्स 8.04 संपूर्ण लोकशाही
24 कोस्टा रिका ध्वज कोस्टा रिका 8.03 संपूर्ण लोकशाही
25 Flag of the Czech Republic चेक प्रजासत्ताक 7.94 दोषपूर्ण लोकशाही
26 बेल्जियम ध्वज बेल्जियम 7.93 दोषपूर्ण लोकशाही
27 भारत ध्वज भारत 7.92 दोषपूर्ण लोकशाही
28 बोत्स्वाना ध्वज बोत्स्वाना 7.87 दोषपूर्ण लोकशाही
29 इटली ध्वज इटली 7.85 दोषपूर्ण लोकशाही
30 दक्षिण आफ्रिका ध्वज दक्षिण आफ्रिका 7.82 दोषपूर्ण लोकशाही
31 केप व्हर्दे ध्वज केप व्हर्दे 7.81 दोषपूर्ण लोकशाही
32 चिली ध्वज चिली 7.80 दोषपूर्ण लोकशाही
33 पोर्तुगाल ध्वज पोर्तुगाल 7.79 दोषपूर्ण लोकशाही
34 एस्टोनिया ध्वज एस्टोनिया 7.74 दोषपूर्ण लोकशाही
35 Flag of the Republic of China तैवान 7.65 दोषपूर्ण लोकशाही
36 इस्रायल ध्वज इस्रायल 7.63 दोषपूर्ण लोकशाही
37 स्लोव्हेनिया ध्वज स्लोव्हेनिया 7.57 दोषपूर्ण लोकशाही
38 लिथुएनिया ध्वज लिथुएनिया 7.54 दोषपूर्ण लोकशाही
39 लात्व्हिया ध्वज लात्व्हिया 7.48 दोषपूर्ण लोकशाही
40 पोलंड ध्वज पोलंड 7.47 दोषपूर्ण लोकशाही
41 ग्रीस ध्वज ग्रीस 7.45 दोषपूर्ण लोकशाही
42 सायप्रस ध्वज सायप्रस 7.40 दोषपूर्ण लोकशाही
43 जमैका ध्वज जमैका 7.39 दोषपूर्ण लोकशाही
44 ब्राझील ध्वज ब्राझील 7.38 दोषपूर्ण लोकशाही
45 स्लोव्हाकिया ध्वज स्लोव्हाकिया 7.35 दोषपूर्ण लोकशाही
46 पूर्व तिमोर ध्वज पूर्व तिमोर 7.24 दोषपूर्ण लोकशाही
47 पनामा ध्वज पनामा 7.08 दोषपूर्ण लोकशाही
48 त्रिनिदाद आणि टोबॅगो ध्वज त्रिनिदाद आणि टोबॅगो 6.99 दोषपूर्ण लोकशाही
49 इंडोनेशिया ध्वज इंडोनेशिया 6.95 दोषपूर्ण लोकशाही
50 क्रोएशिया ध्वज क्रोएशिया 6.93 दोषपूर्ण लोकशाही
51 हंगेरी ध्वज हंगेरी 6.90 दोषपूर्ण लोकशाही
52 आर्जेन्टिना ध्वज आर्जेन्टिना 6.84 दोषपूर्ण लोकशाही
53 सुरिनाम ध्वज सुरिनाम 6.77 दोषपूर्ण लोकशाही
53 Flag of the Philippines फिलिपिन्स 6.77 दोषपूर्ण लोकशाही
55 बल्गेरिया ध्वज बल्गेरिया 6.73 दोषपूर्ण लोकशाही
56 सर्बिया ध्वज सर्बिया 6.71 दोषपूर्ण लोकशाही
57 रोमेनिया ध्वज रोमेनिया 6.68 दोषपूर्ण लोकशाही
57 मेक्सिको ध्वज मेक्सिको 6.68 दोषपूर्ण लोकशाही
59 Flag of the Dominican Republic डॉमिनिकन प्रजासत्ताक 6.67 दोषपूर्ण लोकशाही
60 लेसोथो ध्वज लेसोथो 6.66 दोषपूर्ण लोकशाही
61 मंगोलिया ध्वज मंगोलिया 6.62 दोषपूर्ण लोकशाही
62 कोलंबिया ध्वज कोलंबिया 6.55 दोषपूर्ण लोकशाही
63 पेरू ध्वज पेरू 6.54 दोषपूर्ण लोकशाही
64 एल साल्व्हाडोर ध्वज एल साल्व्हाडोर 6.53 दोषपूर्ण लोकशाही
65 मलेशिया ध्वज मलेशिया 6.49 दोषपूर्ण लोकशाही
66 हाँग काँग ध्वज हाँग काँग 6.46 दोषपूर्ण लोकशाही
67 झांबिया ध्वज झांबिया 6.39 दोषपूर्ण लोकशाही
68 घाना ध्वज घाना 6.33 दोषपूर्ण लोकशाही
69 मोल्दोव्हा ध्वज मोल्दोव्हा 6.32 दोषपूर्ण लोकशाही
70 ट्युनिसिया ध्वज ट्युनिसिया 6.31 दोषपूर्ण लोकशाही
71 पेराग्वे ध्वज पेराग्वे 6.26 दोषपूर्ण लोकशाही
72 Flag of the Republic of Macedonia मॅसिडोनिया 6.25 दोषपूर्ण लोकशाही
73 नामिबिया ध्वज नामिबिया 6.24 दोषपूर्ण लोकशाही
74 सेनेगाल ध्वज सेनेगाल 6.15 दोषपूर्ण लोकशाही
75 पापुआ न्यू गिनी ध्वज पापुआ न्यू गिनी 6.03 दोषपूर्ण लोकशाही
75 सिंगापूर ध्वज सिंगापूर 6.03 दोषपूर्ण लोकशाही
77 माँटेनिग्रो ध्वज माँटेनिग्रो 5.94 मिश्र राजवट
78 गयाना ध्वज गयाना 5.91 मिश्र राजवट
79 इक्वेडोर ध्वज इक्वेडोर 5.87 मिश्र राजवट
80 होन्डुरास ध्वज होन्डुरास 5.84 मिश्र राजवट
81 जॉर्जिया ध्वज जॉर्जिया 5.82 मिश्र राजवट
82 ग्वातेमाला ध्वज ग्वातेमाला 5.81 मिश्र राजवट
83 बोलिव्हिया ध्वज बोलिव्हिया 5.79 मिश्र राजवट
83 माली ध्वज माली 5.79 मिश्र राजवट
85 बांगलादेश ध्वज बांगलादेश 5.78 मिश्र राजवट
86 टांझानिया ध्वज टांझानिया 5.77 मिश्र राजवट
87 श्रीलंका ध्वज श्रीलंका 5.69 मिश्र राजवट
88 आल्बेनिया ध्वज आल्बेनिया 5.67 मिश्र राजवट
89 मलावी ध्वज मलावी 5.66 मिश्र राजवट
90 बेनिन ध्वज बेनिन 5.65 मिश्र राजवट
91 फिजी ध्वज फिजी 5.61 मिश्र राजवट
92 युक्रेन ध्वज युक्रेन 5.42 मिश्र राजवट
93 थायलंड ध्वज थायलंड 5.39 मिश्र राजवट
94 निकाराग्वा ध्वज निकाराग्वा 5.32 मिश्र राजवट
95 किर्गिझस्तान ध्वज किर्गिझस्तान 5.24 मिश्र राजवट
96 युगांडा ध्वज युगांडा 5.22 मिश्र राजवट
97 केन्या ध्वज केन्या 5.13 मिश्र राजवट
98 तुर्कस्तान ध्वज तुर्कस्तान 5.12 मिश्र राजवट
98 लेबेनॉन ध्वज लेबेनॉन 5.12 मिश्र राजवट
100 व्हेनेझुएला ध्वज व्हेनेझुएला 5.07 मिश्र राजवट
101 लायबेरिया ध्वज लायबेरिया 4.95 मिश्र राजवट
102 भूतान ध्वज भूतान 4.87 मिश्र राजवट
103 बॉस्निया आणि हर्झगोव्हिना ध्वज बॉस्निया आणि हर्झगोव्हिना 4.78 मिश्र राजवट
103 कंबोडिया ध्वज कंबोडिया 4.78 मिश्र राजवट
105 नेपाळ ध्वज नेपाळ 4.77 मिश्र राजवट
106 पॅलेस्टाईन ध्वज पॅलेस्टाईन 4.72 मिश्र राजवट
107 मोझांबिक ध्वज मोझांबिक 4.66 मिश्र राजवट
108 पाकिस्तान ध्वज पाकिस्तान 4.64 मिश्र राजवट
109 सियेरा लिओन ध्वज सियेरा लिओन 4.56 मिश्र राजवट
110 मादागास्कर ध्वज मादागास्कर 4.42 मिश्र राजवट
111 इराक ध्वज इराक 4.23 मिश्र राजवट
112 मॉरिटानिया ध्वज मॉरिटानिया 4.17 मिश्र राजवट
113 आर्मेनिया ध्वज आर्मेनिया 4.13 मिश्र राजवट
114 बर्किना फासो ध्वज बर्किना फासो 4.09 मिश्र राजवट
115 नायजर ध्वज नायजर 4.02 मिश्र राजवट
116 मोरोक्को ध्वज मोरोक्को 4.00 हुकुमशाही राजवट
117 अल्जीरिया ध्वज अल्जीरिया 3.83 हुकुमशाही राजवट
118 हैती ध्वज हैती 3.82 हुकुमशाही राजवट
119 लीबिया ध्वज लीबिया 3.80 हुकुमशाही राजवट
120 कुवेत ध्वज कुवेत 3.78 हुकुमशाही राजवट
121 जॉर्डन ध्वज जॉर्डन 3.76 हुकुमशाही राजवट
121 गॅबन ध्वज गॅबन 3.76 हुकुमशाही राजवट
121 नायजेरिया ध्वज नायजेरिया 3.76 हुकुमशाही राजवट
124 इथियोपिया ध्वज इथियोपिया 3.72 हुकुमशाही राजवट
125 बेलारूस ध्वज बेलारूस 3.69 हुकुमशाही राजवट
126 कोत द'ईवोआर ध्वज कोत द'ईवोआर 3.53 हुकुमशाही राजवट
127 क्युबा ध्वज क्युबा 3.52 हुकुमशाही राजवट
127 Flag of the Comoros कोमोरोस 3.52 हुकुमशाही राजवट
129 टोगो ध्वज टोगो 3.45 हुकुमशाही राजवट
130 व्हियेतनाम ध्वज व्हियेतनाम 3.41 हुकुमशाही राजवट
130 कामेरून ध्वज कामेरून 3.41 हुकुमशाही राजवट
132 रशिया ध्वज रशिया 3.39 हुकुमशाही राजवट
133 अँगोला ध्वज अँगोला 3.35 हुकुमशाही राजवट
134 बुरुंडी ध्वज बुरुंडी 3.33 हुकुमशाही राजवट
135 रवांडा ध्वज रवांडा 3.25 हुकुमशाही राजवट
136 कतार ध्वज कतार 3.18 हुकुमशाही राजवट
137 कझाकस्तान ध्वज कझाकस्तान 3.17 हुकुमशाही राजवट
138 इजिप्त ध्वज इजिप्त 3.16 हुकुमशाही राजवट
139 ओमान ध्वज ओमान 3.15 हुकुमशाही राजवट
140 इस्वाटिनी ध्वज इस्वाटिनी 3.09 हुकुमशाही राजवट
141 म्यानमार ध्वज म्यानमार 3.05 हुकुमशाही राजवट
141 गांबिया ध्वज गांबिया 3.05 हुकुमशाही राजवट
143 गिनी ध्वज गिनी 3.01 हुकुमशाही राजवट
144 Flag of the People's Republic of China चीन 3.00 हुकुमशाही राजवट
145 जिबूती ध्वज जिबूती 2.99 हुकुमशाही राजवट
146 Flag of the Republic of the Congo काँगोचे प्रजासत्ताक 2.89 हुकुमशाही राजवट
147 बहरैन ध्वज बहरैन 2.87 हुकुमशाही राजवट
148 अझरबैजान ध्वज अझरबैजान 2.83 हुकुमशाही राजवट
149 यमनचे प्रजासत्ताक ध्वज यमनचे प्रजासत्ताक 2.79 हुकुमशाही राजवट
150 झिम्बाब्वे ध्वज झिम्बाब्वे 2.78 हुकुमशाही राजवट
151 अफगाणिस्तान ध्वज अफगाणिस्तान 2.77 हुकुमशाही राजवट
152 संयुक्त अरब अमिराती ध्वज संयुक्त अरब अमिराती 2.64 हुकुमशाही राजवट
153 सुदान ध्वज सुदान 2.54 हुकुमशाही राजवट
154 उझबेकिस्तान ध्वज उझबेकिस्तान 2.45 हुकुमशाही राजवट
155 इरिट्रिया ध्वज इरिट्रिया 2.44 हुकुमशाही राजवट
156 ताजिकिस्तान ध्वज ताजिकिस्तान 2.37 हुकुमशाही राजवट
157 लाओस ध्वज लाओस 2.21 हुकुमशाही राजवट
158 इराण ध्वज इराण 1.98 हुकुमशाही राजवट
159 गिनी-बिसाउ ध्वज गिनी-बिसाउ 1.93 हुकुमशाही राजवट
160 तुर्कमेनिस्तान ध्वज तुर्कमेनिस्तान 1.83 हुकुमशाही राजवट
161 सौदी अरेबिया ध्वज सौदी अरेबिया 1.82 हुकुमशाही राजवट
162 Flag of the Democratic Republic of the Congo काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक 1.75 हुकुमशाही राजवट
163 सीरिया ध्वज सीरिया 1.74 हुकुमशाही राजवट
164 इक्वेटोरीयल गिनी ध्वज इक्वेटोरीयल गिनी 1.66 हुकुमशाही राजवट
165 चाड ध्वज चाड 1.50 हुकुमशाही राजवट
166 Flag of the Central African Republic मध्य आफ्रिकेचे प्रजासत्ताक 1.49 हुकुमशाही राजवट
167 उत्तर कोरिया ध्वज उत्तर कोरिया 1.08 हुकुमशाही राजवट

संदर्भ आणि नोंदी[संपादन]