ईद-उल-फित्र

ईद-उल-फित्र
भारताचा शिक्का - 2017, ईद उत्सव (सेवाईया)
अधिकृत नाव	अरबी: عيد الفطر
इतर नावे	उपवासचा सन, रमजान ईद, जकात कडण्याचा सन
साजरा करणारे	मुस्लिम
प्रकार	इस्लामिक
महत्त्व	रमजान मध्ये इस्लाममध्ये उपवास समाप्त झाल्याची आठवण म्हणून
उत्सव साजरा	ईदची नमाज, जकात, सामाजिक मेळावे, सणाचे जेवण, ईदी (भेटवस्तू), नवीन वस्त्र, गले
दिनांक	1 शव्वाल
यांच्याशी निगडीत	रमजान, ईद-उल-अधा

ईद अल-फित्र; अरबी: عيد الفطر दोन अधिकृत इस्लाममध्ये साजरे होणाऱ्या सुट्ट्या (दुसरा म्हणजे ईद-उल-अधा) पूर्वीचा आहे. सुट्टी जगभरात मुस्लिम साजरी करतात कारण ते रमजान महिन्याच्या पहाटे ते सूर्यास्तापर्यंतच्या उपवासाची समाप्ती दर्शवते. तो इस्लामिक कॅलेंडर मध्ये शव्वाल च्या पहिल्या दिवशी येतो; हे नेहमी त्याच ग्रेगोरियन कॅलेंडर वर येत नाही, कारण कोणत्याही चंद्राच्या हिजरी महिन्याची सुरुवात स्थानिक धार्मिक अधिकाऱ्यांनी अमावस्या कधी दिसली यावर आधारित बदलते. जगभरातील विविध भाषांमध्ये आणि देशांमध्ये सुट्टीला इतर विविध नावांनी ओळखले जाते. दिवसाला रमजान ईद किंवा फक्त ईद असेही म्हणतात. ईद-उल-फित्रमध्ये एक विशिष्ट नमाज़ (इस्लामिक प्रार्थना) असते ज्यामध्ये दोन रकात (युनिट्स) असतात. मैदान किंवा मोठा हॉल. हे केवळ मंडळीत (jamāʿat) केले जाऊ शकते आणि त्यात सात अतिरिक्त तकबीर ("अल्लाहू अकबर" म्हणताना कानापर्यंत हात वर करणे) समाविष्ट आहे. , याचा अर्थ "देव सर्वात मोठा आहे") सुन्नी इस्लाम च्या हनाफी शाळेमध्ये: पहिल्या रकात च्या सुरुवातीला तीन आणि रुकु च्या आधी तीन, दुसऱ्या रकात मध्ये. इतर सुन्नी शाळांमध्ये साधारणपणे १२ तकबीर असतात, त्याचप्रमाणे सात आणि पाचच्या गटात विभागले जातात. शिया इस्लाम मध्ये, नमाज मध्ये रकात च्या शेवटी सहा तकबीर आहेत. किराआत, रुकू च्या आधी, आणि दुसऱ्यामध्ये पाच. स्थानिकांच्या न्यायशास्त्रीय मतानुसार, हे नमाज एकतर फर्ज (فرض, अनिवार्य), मुसतहाब (जोरदार शिफारस केलेले) किंवा मंदुब (मांदुब, श्रेयस्कर). नमाज नंतर, मुस्लिम ईद अल-फित्र विविध प्रकारे साजरे करतात.अन्नासह ("ईद पाककृती") ही मध्यवर्ती थीम आहे, ज्यामुळे सुट्टीला "स्वीट ईद" किंवा "शिर खुरमा" असे टोपणनाव देखील मिळते.

इतिहास

मुस्लिम परंपरेनुसार ईद अल-फित्रची उत्पत्ती इस्लाममधील पैगंबर आणि दूत मुहंमद यांनी केली होती. काही परंपरा नुसार, हे सण मक्केतून मूहम्मदानचे स्थलांतर नंतर मदीना मध्ये सुरू झाले. अनस, इस्लामिक संदेष्ट्याचे एक सुप्रसिद्ध सहकारी, यांनी कथन केले की, जेव्हा मुहम्मद मदीना येथे आले, तेव्हा त्यांना लोक दोन विशिष्ट दिवस साजरे करताना आढळले ज्यात त्यांनी मनोरंजन आणि आनंदाने स्वतःचे मनोरंजन केले. यावर, मुहम्मद यांनी टिप्पणी केली की देवाने सणाचे दोन दिवस निश्चित केले आहेत: ईद अल-फित्र आणि ईद-उल-अधा.

सणाचे स्वरूप

परस्पर शुभेच्छा

पवित्र रमजान महिन्यात चंद्रदर्शन होईपर्यंत दररोज उपवास म्हणजे रोजे पाळले जातात. यामध्ये सूर्योदयापूर्वी अन्नग्रहण केले जाते. सूर्यास्तापर्यंत उपवास पाळला जातो. सूर्यास्ताला प्रार्थना झाल्यावर उपवास सोडला जातो. असे दररोज रोजे पाळले जातात .या काळात कुराण ग्रंथाचे वाचन व चिंतन-मनन केले जाते. रमजान महिन्यातील रोजे संपल्यानंतर ईद येते. ईदला नवीन वस्त्र परिधान करून मुस्लिम बांधव ईदगाह किंवा मशिदीत नमाज अदा करायला जातात. अल्लाच्या प्रती नमाज अदा केल्यानंतर मुस्लिम बांधव एकमेकांना आलिंगन देऊन ईदच्या शुभेच्छा देतात. या दिवशी मित्र असो वा शत्रू ते दोघांची गळाभेट घेऊन शुभेच्छा देतात.

ईदच्या दिवशी मुस्लिम धर्मातील महिलावर्गात मोठा उत्साह दिसून येतो. पहिल्या दुसऱ्या रोजापासून घरात त्या शेवया तयार करायला सुरुवात करतात. मात्र, हे चित्र आता केवळ ग्रामीण भागातच दिसते, शहरी भागात सगळ्याच गोष्टी तयार मिळायला लागल्या आहेत. ईदला आपल्या घराला रंगरंगोटी करून आप्तजनांना आपल्याकडे शिरखुर्मा खाण्यासाठी आमंत्रित करतात.

विशेष पक्क्वान शीरकुर्मा

रमजान ईदचा दुसरा दिवस हा 'बासी ईद' नावाने ओळखला जातो.

खुलताबादचे स्थानमहात्म्य

ईद-ए-मिलादच्या दिवशी खुलताबादचे महत्त्व अनन्यसाधारण असे आहे. खुलताबाद येथील हजरत बावीस ख्वाजा सय्यद जैनोद्दीन चिश्ती यांच्या दर्ग्यात १४०० वर्षांपूर्वीचा हजरत मोहम्मद पैगंबर यांचा पवित्र पोशाख ‘पैराहन-ए-मुबारक‘ गेल्या ७०० वर्षांपासून जतन करून ठेवण्यात आलेला आहे. हजरत महंमद पैगंबर यांच्या पोशाखामुळे खुलताबाद येथील हजरत ख्वाजा जैनोद्दीन चिश्ती यांच्या दर्ग्याला काश्मीरमध्ये असलेल्या हजरतबल दर्ग्याच्या बरोबरीचे महत्त्व आहे. येथे दर्शनासाठी देशाच्या कानाकोपऱ्यातून मुस्लिम भाविक मोठया श्रद्धेने लाखोंच्या संख्येने गर्दी करतात. येथील समोरच असलेल्या हजरत ख्वाजा बु-हानोद्दिन यांच्या दर्ग्यात ‘मुॅं-ए-मुबारक‘ (मिशीचा केस) व पैराहन-ए-मुबारक (पवित्र पोशाख) ईद-ए-मिलादच्या दिवशी दर्शनासाठी खुला केला जातो. ईद-ए-मिलादुन्नबी निमित्त ‘मुबारक‘ या पर्वकाळात हा पोशाख व मिशीचा केस दर्शनासाठी काचेच्या पेटीत खुला ठेवण्यात येतो. यावेळी गोडभात प्रसाद म्हणून वाटला जातो.

प्रेषित हजरत महंमद पैगंबर

इस्लाम धर्माचे संस्थापक प्रेषित हजरत महंमद पैगंबर यांचा जन्म इ.स. ५७१ मध्ये सौदी अरेबियाच्या मक्का या गावी झाला. जन्माअगोदरच महंमद पैगंबर यांचे पितृछत्र हरपले होते. वयाच्या सहाव्या वर्षी त्यांच्या मातोश्रीना पण देवाज्ञा झाली. लहानपणीच माता-पित्याचे छत्र हरपलेल्या अशा या एकाकी पडलेल्या बालकाचे त्याच्या चुलत्याने संगोपन केले. लहानपणापासूनच शिक्षणापासून वंचित राहिलेला हा बालक धर्माचा संस्थापक बनला. आपल्या जीवनकाळात हजरत मोहमद यांनी समस्त मानवजातीला उदारता, समता, विश्वबंधुत्व, सामाजिक न्याय आणि समरसतेची शिकवण दिली. त्यांची शिकवण केवळ काही विशिष्ट जातीधर्मापुरती मर्यादित नव्हती, तर संपूर्ण मानव जातीच्या कल्याणासाठी होती.

हे सुद्धा पहा

• इस्लाम धर्म