"कृष्णदयार्णव" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

कृष्णदयार्णव
जन्म नाव	नरहर नारायण जोशी-कुलकर्णी
टोपणनाव	कृष्णदयार्णव
जन्म	इ.स. १६७५ (अक्षय्य तृतीया)
मृत्यू	१३ नोव्हेंबर १७४०
कार्यक्षेत्र	साहित्य
भाषा	मराठी
विषय	भक्ती, अध्यात्म
प्रसिद्ध साहित्यकृती	श्रीकृष्णस्वयंवर
प्रभाव	एकनाथ

इतिहास न्याहाळा

← मागील फरक पुढील फरक →

Content deleted Content added

दृश्यविकिमजकूर

Inline

००:१६, १९ जानेवारी २०२० ची आवृत्ती

कृष्णदयार्णव (मूळ नाव : नरहर नारायण जोशी-कुलकर्णी) (जन्म : कोपर्डे-सातारा, अक्षय्य तृतीया-इ.स. १६७५; मृत्यू : पैठण, १३ नोव्हेंबर १७४०) हे मराठी कवी होते. एकनाथांचे शिष्य असलेल्या कृष्णदयार्णवांनी 'श्रीकृष्णस्वयंवर' नावाचा ओवीबद्ध ग्रंथ रचला.

कृष्णदयार्णवांचे घराणे पिढीजात वतनदार असलेल्या जोशी - कुलकर्ण्यांचे. वडील नारायणराव आणि आई बहिणाबाई. वयाच्या पाचव्या वर्षी मुंज झाल्यावर वडिलांच्या हाताखाली कृष्णदयार्णवांचे पारंपरिक पद्धतीने शिक्षण सुरू होते. वयाच्या आठव्या वर्षी त्यांचे लग्न झाले. ते अवघे १२ वर्षांचे असताना त्यांचे वडील वारले व प्रपंचांचा भार त्यांच्यावर पडला. या सुमारास औरंगजेबाचे दक्षिणेवर आक्रमण झाल्याने त्यांनी कुटुंबीयांसह अंबेजोगाई येथे स्थलांतर केले.

पुढे गुरु श्रीगोविंद यांनी कृष्णदयार्णव यांना दीक्षामंत्र दिला (सन १६९६). त्यांच्या हाताखाली शास्त्राध्ययन केल्यावर ते अंबेजोगाईस परतले. पण तो तोपर्यंत सारा मुलुख मोगलांनी उद्ध्वस्त केला होता. तेव्हा बीडजवळील पिंपनेर येथे ते स्थायिक झाले.

कृष्णदयार्णवांना महारोग लागला. त्यावर उपाय म्हणून भागवताच्या दशमस्कंधावर त्यांनीं 'हरिवरदा' नावाची प्राकृत टीका लिहिण्यास सुरुवात केली. त्यावेळी त्यांचे वय ५४ होते. या ग्रंथास श्रीधरी टीकेचा आधार आहे. पूर्वार्धाचे ४९ अध्याय संपले व रोग नाहींसा झाला. उत्तरार्धाचे ३७ अध्याय संपविले, ३८ व्या अध्यायाचे २३ श्लोक झाले आणि कृष्णदयार्णवस्वामी पैठण येथें समाधिस्त झाले. या ग्रंथाचे लेखन तब्बल १२ वर्षे चालले. ४२ हजार ओव्या लिहून हा ग्रंथ अपुराच होता. त्यातील ओवी एकनाथांच्या ओवीसारखी साडेचार चरणी आहे. या ग्रंथात फारशी - अरबी शब्दांच्या प्रवेश होऊ नये, म्हणून त्यांनी संस्कृत प्रतिशब्द घडविले. तथापि सन १७४०च्या सुमारास कृष्णदयार्णवांचे निधन झाल्याने, अपुरा राहिलेला हा ग्रंथ त्यांचे शिष्य उत्तमश्लोक यांनी पुढे पूर्ण केला.

याशिवाय, काही स्फुट कविताही कृष्णदयार्णवांच्या नावावर आहेत.

कृ्ष्णदयार्णवांनी श्रीकृष्ण उपासनेचा भारतभर प्रसार केला. त्यासाठी १६ मठांची त्यांनी स्थापना केली.

कृ्ष्णदयार्णवांची ग्रंथरचना

चिन्मयानंदबोस
तत्त्वयानंद
विचारचंद्रिका
सारांशात्मक गीता
शिवचरित्रकथा
श्रीकृष्णस्वयंवर (ओवीबद्ध)
सिद्धान्तसार
हरिवरदा (ओवीबद्ध)

@@ ओळ ६: / ओळ ६: @@
 | पूर्ण_नाव = नरहर नारायण जोशी-कुलकर्णी
 | टोपण_नाव = कृष्णदयार्णव
-| जन्म_दिनांक = इ.स. १६९४
+| जन्म_दिनांक = इ.स. १६७५ (अक्षय्य तृतीया)
 | जन्म_स्थान =
-| मृत्यू_दिनांक = [[नोव्हेंबर १३]], [[इ.स. १७४०|१७४०]]
+| मृत्यू_दिनांक = १३ नोव्हेंबर १७४०
 | मृत्यू_स्थान =
 | कार्यक्षेत्र = [[साहित्य]]
@@ ओळ ३०: / ओळ ३०: @@
 | तळटिपा =
 }}
-'''कृष्णदयार्णव''' (मूळ नाव : नरहर नारायण जोशी-कुलकर्णी) (जन्म : कोपर्डे-सातारा, इ.स. १६९४; मृत्यू : १३ नोव्हेंबर १७४०) हे [[मराठी भाषा|मराठी]] कवी होते. [[एकनाथ|एकनाथांचे]] शिष्य असलेल्या कृष्णदयार्णवांनी 'श्रीकृष्णस्वयंवर' नावाचा ओवीबद्ध ग्रंथ रचला.
+'''कृष्णदयार्णव''' (मूळ नाव : नरहर नारायण जोशी-कुलकर्णी) (जन्म : कोपर्डे-सातारा, अक्षय्य तृतीया-इ.स. १६७५; मृत्यू : पैठण, १३ नोव्हेंबर १७४०) हे [[मराठी भाषा|मराठी]] कवी होते. [[एकनाथ|एकनाथांचे]] शिष्य असलेल्या कृष्णदयार्णवांनी 'श्रीकृष्णस्वयंवर' नावाचा ओवीबद्ध ग्रंथ रचला.
 कृष्णदयार्णवांचे घराणे पिढीजात वतनदार असलेल्या जोशी - कुलकर्ण्यांचे. वडील नारायणराव आणि आई बहिणाबाई. वयाच्या पाचव्या वर्षी मुंज झाल्यावर वडिलांच्या हाताखाली कृष्णदयार्णवांचे पारंपरिक पद्धतीने शिक्षण सुरू होते. वयाच्या आठव्या वर्षी त्यांचे लग्न झाले. ते अवघे १२ वर्षांचे असताना त्यांचे वडील वारले व प्रपंचांचा भार त्यांच्यावर पडला. या सुमारास औरंगजेबाचे दक्षिणेवर आक्रमण झाल्याने त्यांनी कुटुंबीयांसह अंबेजोगाई येथे स्थलांतर केले.
-पुढे गुरु श्रीगोविंद यांनी कृष्णदयार्णव यांना दीक्षामंत्र दिला. त्यांच्या हाताखाली शास्त्राध्ययन केल्यावर ते अंबेजोगाईस परतले. पण तो तोपर्यंत सारा मुलुख मोगलांनी उद्ध्वस्त केला होता. तेव्हा बीडजवळील पिंपनेर येथे ते स्थायिक झाले.
+पुढे गुरु श्रीगोविंद यांनी कृष्णदयार्णव यांना दीक्षामंत्र दिला (सन १६९६). त्यांच्या हाताखाली शास्त्राध्ययन केल्यावर ते अंबेजोगाईस परतले. पण तो तोपर्यंत सारा मुलुख मोगलांनी उद्ध्वस्त केला होता. तेव्हा बीडजवळील पिंपनेर येथे ते स्थायिक झाले.
-कृष्णदयार्णवांनी वयाच्या ५० व्या वर्षी पैठणजवळ 'हरिवरदा' या ग्रंथलेखनाचा प्रारंभ केला. हा ओवीबद्ध ग्रंथ म्हणजे, श्रीमदभागवताच्या दशमस्कधांवरील टीका. या ग्रंथाचे लेखन तब्बल १२ वर्षे चालले. ४२ हजार ओव्या लिहून हा ग्रंथ अपुराच होता. त्यातील ओवी एकनाथांच्या ओवीसारखी साडेचार चरणी आहे. या ग्रंथात फारशी - अरबी शब्दांच्या प्रवेश होऊ नये, म्हणून त्यांनी संस्कृत प्रतिशब्द घडविले. तथापि सन १७४०च्या सुमारास कृष्णदयार्णवांचे निधन झाल्याने हा ग्रंथ अपुराच राहिला. तो त्यांचे शिष्य उत्तमश्लोक यांनी पुढे पूर्ण केला.
+कृष्णदयार्णवांना महारोग लागला. त्यावर उपाय म्हणून भागवताच्या दशमस्कंधावर त्यांनीं 'हरिवरदा' नावाची प्राकृत टीका लिहिण्यास सुरुवात केली. त्यावेळी त्यांचे वय ५४ होते. या ग्रंथास श्रीधरी टीकेचा आधार आहे. पूर्वार्धाचे ४९ अध्याय संपले व रोग नाहींसा झाला. उत्तरार्धाचे ३७ अध्याय संपविले, ३८ व्या अध्यायाचे २३ श्लोक झाले आणि कृष्णदयार्णवस्वामी पैठण येथें समाधिस्त झाले.  या ग्रंथाचे लेखन तब्बल १२ वर्षे चालले. ४२ हजार ओव्या लिहून हा ग्रंथ अपुराच होता. त्यातील ओवी एकनाथांच्या ओवीसारखी साडेचार चरणी आहे. या ग्रंथात फारशी - अरबी शब्दांच्या प्रवेश होऊ नये, म्हणून त्यांनी संस्कृत प्रतिशब्द घडविले. तथापि सन १७४०च्या सुमारास कृष्णदयार्णवांचे निधन झाल्याने, अपुरा राहिलेला हा ग्रंथ त्यांचे शिष्य उत्तमश्लोक यांनी पुढे पूर्ण केला.
+याशिवाय, काही स्फुट कविताही कृष्णदयार्णवांच्या नावावर आहेत.
 कृ्ष्णदयार्णवांनी श्रीकृष्ण उपासनेचा भारतभर प्रसार केला. त्यासाठी १६ मठांची त्यांनी स्थापना केली.
@@ ओळ ४८: / ओळ ५०: @@
 * श्रीकृष्णस्वयंवर (ओवीबद्ध)
 * सिद्धान्तसार
+* हरिवरदा (ओवीबद्ध)
 {{मराठी कवी}}
@@ ओळ ५३: / ओळ ५६: @@
 {{DEFAULTSORT:कृष्णदयार्णव}}
 [[वर्ग:मराठी कवी]]
-[[वर्ग:इ.स. १६९४ मधील जन्म]]
+[[वर्ग:इ.स. १६७५ मधील जन्म]]
 [[वर्ग:इ.स. १७४० मधील मृत्यू]]