भारतातील गव्हर्नर जनरल यांची यादी
भारतात गव्हर्नर-जनरल पदाची निर्मिती रेग्युलेटिंग अ‍ॅक्ट १७७३ कायद्यानुसार झाली. त्यावेळी बंगाल प्रांत असल्याने न्यायालयाने नियुक्त संचालक मंडळाने अर्थात, ईस्ट इंडिया कंपनीच्या न्यायालयाने गव्हर्नर जनरल या पदाची निर्मिती केली.
Chater Act(सनदी कायदा) १८३३ या शीर्षकासह गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया नेमला गेला.
१७७३ च्या नियमन अधिनियमाने फोर्ट विल्यम ऑफ प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर जनरल किंवा बंगालचे गव्हर्नर जनरल या उपाधीने ईस्ट इंडिया कंपनी (ईआयसी) च्या कोर्टाचे संचालक नियुक्त करण्यासाठी हे कार्यालय तयार केले. न्यायालयाचे संचालक नियुक्त केले गेले. गव्हर्नर जनरलला मदत करण्यासाठी फोर कौन्सिल ऑफ इंडिया (भारतातील) आणि १७७३-१७८४ दरम्यान गव्हर्नर जनरलवर परिषदेचा निर्णय बंधनकारक होता.
सेंट हेलेना अ‍ॅक्ट १८३३. (किंवा भारत सरकारचा कायदा १८३३) यांनी या कार्यालयाला नव्याने नियुक्त केलेले गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया.
१८५७ च्या भारतीय विद्रोहानंतर कंपनीचा अंमल संपुष्टात आला, परंतु ब्रिटीश भारत व इतर राज्ये यांच्याबरोबरच ब्रिटीश राजवटीच्या थेट अंशाखाली आली. भारत सरकार अधिनियम १८५८ मध्ये भारताचे राज्य सचिव कार्यालय तयार केले गेले. १८५८ च्या भारताच्या कारभारावर देखरेख करण्यासाठी, १५ सदस्यांसह (लंडनमधील) नवे कौन्सिल ऑफ इंडियाने सल्ला दिला. विद्यमान चारचे कौन्सिल ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया ऑफ इंडिया किंवा एक्झिक्युटिव्ह कौन्सिल ऑफ इंडिया असे औपचारिकपणे नाव बदलण्यात आले. नंतर भारत सरकार अधिनियम १९३५ ने भारतीय परिषद रद्द केली.
१८५८ च्या भारत सरकारचा कायदा लागू केल्यावर, मुकुटचे प्रतिनिधित्व करणारे गव्हर्नर जनरल व्हायसरॉय म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 'व्हायसरॉय' हा पदनाम बहुधा सामान्य भाषेत वापरला जात असला तरी त्याला वैधानिक अधिकार नव्हते आणि संसदेत कधीच कार्यरत नव्हते. १८५८ च्या घोषणेने लॉर्ड कॅनिंगला "पहिला व्हायसराय आणि गव्हर्नर जनरल" म्हणून संबोधिले, परंतु १८५८ च्या घोषित घोषणेने भारत सरकारची सत्ता स्वीकारण्याची घोषणा केली, परंतु त्याचे वारसदार म्हणून नियुक्त केलेल्या वॉरंटपैकी कोणीही त्यांना 'व्हायसराय' आणि पदवी म्हणून संबोधले नाही. प्राधान्याने वागणाऱ्या वॉरंटमध्ये आणि सार्वजनिक सूचनांमध्ये वारंवार वापरला जात असे, मुळात सार्वभौम प्रतिनिधीच्या राज्य आणि सामाजिक कार्याशी संबंधित एक समारंभ होता. गव्हर्नर-जनरल हे मुकुटचे एकमेव प्रतिनिधी म्हणून कार्यरत राहिले आणि भारत सरकारच्या गव्हर्नर जनरलच्या नियुक्त्यांची नियुक्ती ब्रिटिश मुकुट यांनी भारतीय राज्यसचिव यांच्या सल्ल्यानुसार केली. अनुक्रमे १९५० आणि १९५७ मध्ये प्रजासत्ताक राज्यघटना लागू न होईपर्यंत गव्हर्नर जनरल यांचे कार्यालय नवीन राज्यांत प्रत्येक औपचारिक पदाच्या रूपात अस्तित्त्वात राहिले.
असंबद्ध मजकूर[संपादन]
नंतर १८५७ चे स्वातंत्र्ययुद्ध, कंपनी नियम आणले होते एक ओवरनंतर, आणि ब्रिटिश भारत सोबत उमदा स्टेट्स आला अंतर्गत थेट नियम मुकुट आहे. भारत सरकारने कायदा १८५८ तयार कार्यालय सचिव राज्य भारत १८५८ मध्ये देखरेख व्यवहार of India, which सल्ला दिला होता, एक नवीन परिषद भारतातील १५ सदस्य (लंडन मध्ये आधारित). विद्यमान परिषदेच्या चार औपचारिक म्हणून नामकरण करण्यात परिषदेच्या गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया किंवा कार्यकारी कौन्सिल ऑफ इंडिया. कौन्सिल ऑफ इंडिया नंतर नाहीसे by गव्हर्नमेंट ऑफ इंडिया अ‍ॅक्ट १९३५.
खालील उचलून भारत सरकारने कायदा १८५८, गव्हर्नर-जनरल म्हणून प्रतिनिधीत्व मुकुट म्हणून ओळखले झाले व्हाईसरॉय. नाव 'व्हाईसरॉय', जरी तो सर्वात वारंवार वापरले सामान्य बोलणे, होती नाही वैधानिक अधिकार, आणि कधीच काम करून संसद. तरी घोषणा १८५८ घोषणा समज भारत सरकारने करून मुकुट उल्लेख प्रभु कॅनिंग "म्हणून पहिला व्हाईसरॉय व गव्हर्नर-जनरल", काहीही वॉरंट नियुक्ती त्याच्या उत्तराधिकारी म्हणून त्यांना संदर्भित 'Viceroys', आणि शीर्षक होते, जे वारंवार वापरले वॉरंट वागण्याचा प्राधान्य आणि सार्वजनिक सूचना होती, मुळात एक समारंभ वापरले संबंधात, राज्य आणि सामाजिक कार्ये सार्वभौम च्या प्रतिनिधी. The गव्हर्नर-जनरल चालू असल्याचे एकमेव प्रतिनिधी मुकुट, आणि भारत सरकारने चालू निहित गव्हर्नर-जनरल—परिषद.[१]. १८५८ सालापासून, ब्रिटिश क्राउनने भारताच्या गव्हर्नर-जनरलची (Governor-General of India) नियुक्ती भारताच्या राज्य-सचिवाच्या (Secretary of State for India) शिफारशीनुसार करण्यास सुरूवात केली. प्रत्येक प्रांत जोपर्यंत स्वतंत्र भारताचे संविधान अंगीकृत करत नाही तोपर्यंत गव्हर्नर-जनरलचे कार्यालय हे औपचारीक म्हणून राहिले.
असंबद्ध मजकूर संपला.
व्हाईसरॉय आणि गव्हर्नर-जनरल यांची यादी[संपादन]
| अ.क्र. | नाव (जन्म–मृत्यू) |
चित्र | कारकीर्द सुरु | कार्यकाल समाप्त | कार्यकाळातील घटना | नियुकी कोणी केली |
|---|---|---|---|---|---|---|
| फोर्ट विल्यम(बंगाल) प्रांताचे गव्हर्नर्स, १७७३–१८३३ | ||||||
| १ | वॉरन हेस्टिंग्स (१७३२–१८१८) |
|
२० ऑक्टोबर १७७३ (originally joined on २८ एप्रिल १७७२) | १ फेब्रुवारी १७८५ |
१७७४
|
ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी (१७७३–१८५८) |
| २ | सर जॉन मॅंकफेरसन (हंगामी) |
_by_anonymous_(circa_1772-1792).jpg)
|
१ फेब्रुवारी १७८५ | १२ सप्टेंबर १७८६ | ||
| ३ | लॉर्ड कॉर्नवॉलिस [३] (१७३८–१८०५) |
|
१२ सप्टेंबर १७८६ | २८ ऑक्टोबर १७९३ | कॉर्नवॉलिस कोडची सुरुवात
| |
| ४ | सर जॉन शोअर (१७५१–१८३४) |
|
२८ ऑक्टोबर १७९३ | १८ मार्च १७९८ |
| |
| ५ | सर अल्युर्ड क्लार्क (हंगामी) |
|
१८ मार्च १७९८ | १८ मे १७९८ | ||
| ६ | रिचर्ड वेलस्ली, पहिला मार्क्वेस वेलस्ली
The Earl of Mornington [४] |
|
१८ मे १७९८ | ३० जुलै १८०५ |
| |
| ७ | लॉर्ड कॉर्नवॉलिस (१७३८–१८०५) |
|
३० जुलै १८०५ | ५ ऑक्टोबर १८०५ | ||
| ८ | सर जॉर्ज बार्लो (हंगामी) |
|
१० ऑक्टोबर १८०५ | ३१ जुलै १८०७ | * वेल्लोर येथे सिपाही विद्रोह (भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पहिल्या युद्धाचा प्रस्ताव)
| |
| ९ | लॉर्ड मिंटो (१७५१–१८१४) |
|
३१ जुलै १८०७ | ४ ऑक्टोबर १८१३ |
| |
| १० | फ्रान्सिस एडवर्ड रॉडन-हेस्टिंग्ज, पहिला मार्क्वेस हेस्टिंग्ज, अर्ल ऑफ मोईरा
[५] (१७५४–१८२६) |
.jpg)
|
४ ऑक्टोबर १८१३ | ९ जानेवारी १८२३ |
| |
| ११ | जॉन ॲडम (हंगामी) |
.svg)
|
९ जानेवारी १८२३ | १ ऑगस्ट १८२३ |
| |
| १२ | लॉर्ड एम्हेरस्ट[६] (१७७३–१८५७) |
|
१ ऑगस्ट १८२३ | १३ मार्च १८२८ |
| |
| १३ | विल्यम बटरवर्थ बेली (हंगामी) |
|
१३ मार्च १८२८ | ४ जुलै १८२८ | ||
| भारताचे गव्हर्नर्स जनरल, १८३३–१८५८ | ||||||
| १४ | लॉर्ड विल्यम बेंटिंक (१७७४–१८३९) |
|
४ जुलै १८२८ | २० मार्च १८३५ |
|
ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी (१७७३–१८५८) |
| १५ | सर चार्ल्स मेटकाफ (हंगामी) |
|
२० मार्च १८३५ | ४ मार्च १८३६ |
| |
| १६ | लॉर्ड अॉकलंड[७] (१७८४–१८४९) |
|
४ मार्च १८३६ | २८ फेब्रुवारी १८४२ | ||
| १७ | The Lord Ellenborough लॉर्ड एलनबरो (१७९०–१८७१) |
|
२८ फेब्रुवारी १८४२ | जून १८४४ | ||
| १८ | William Wilberforce Bird विल्यम वेल्बरफोर्स बर्ड (हंगामी) |
|
जून १८४४ | २३ जुलै १८४४ | ||
| १९ | लॉर्ड हार्डिंग[८] (१७८५–१८५६) |
|
२३ जुलै १८४४ | १२ जानेवारी १८४८ |
| |
| २० | लॉर्ड डलहौसी [९] (१८१२–१८६०) |
|
१२ जानेवारी १८४८ | २८ फेब्रुवारी १८५६ |
आणि त्यास जोडणे हे होते. बर्मावर बिनधास्त हल्ला झाला)
| |
| गव्हर्नर जनरल आणि भारतातील व्हाईसरॉय, १८५८–१९४७ | ||||||
| २१ | लॉर्ड कॅंनिंग[१०] (१८१२–१८६२) |
|
२८ फेब्रुवारी १८५६ | २१ मार्च १८६२ |
|
व्हिक्टोरिया राणी.svg) (१८३७–१९०१) |
| २२ | द अर्ल ऑफ एल्जिन (१८११–१८६३) |
|
२१ मार्च १८६२ | २० नोव्हेंबर १८६३ |
| |
| २३ | सर रॉबर्ट नेपीअर (हंगामी) |
|
२१ नोव्हेंबर १८६३ | २ डिसेंबर १८६३ | ||
| २४ | सर विल्यम डेनिसन (हंगामी) |
|
२ डिसेंबर १८६३ | १२ जानेवारी १८६४ | ||
| २५ | सर जॉन लॉरेन्स, Bt (१८११–१८७९) |
|
१२ जानेवारी १८६४ | १२ जानेवारी १८६९ |
| |
| २६ | द अर्ल ऑफ मेयो (१८२२–१८७२) |
|
१२ जानेवारी १८६९ | ८ फेब्रुवारी १८७२ |
| |
| २७ | सर जॉन स्ट्रेची (हंगामी) |
|
९ फेब्रुवारी १८७२ | २३ फेब्रुवारी १८७२ | ||
| २८ | लॉर्ड नेपिअर (हंगामी) |
|
२४ फेब्रुवारी १८७२ | ३ मे १८७२ | ||
| २९ | लॉर्ड नॉर्थब्रूक (१८२६–१९०४) |
|
३ मे १८७२ | १२ एप्रिल १८७६ |
| |
| ३० | लॉर्ड लिटन (१८३१–१८९१) |
|
१२ एप्रिल १८७६ | ८ जून १८८० |
| |
| ३१ | लॉर्ड रिपन १८२७–१९०९) |
|
८ जून १८८० | १३ डिसेंबर १८८४ |
| |
| ३२ | लॉर्ड डफरिन (१८२६–१९०२) |
|
१३ डिसेंबर १८८४ | १० डिसेंबर १८८८ |
| |
| ३३ | लॉर्ड लान्सडाऊन (१८४५–१९२७) |
|
१० डिसेंबर १८८८ | ११ ऑक्टोबर १८९४ |
| |
| ३४ | द अर्ल ऑफ एल्जिन (१८४९–१९१७) |
|
११ ऑक्टोबर १८९४ | ६ जानेवारी १८९९ |
| |
| ३५ | लॉर्ड कर्झन[१२] (१८५९–१९२५) |
|
६ जानेवारी १८९९ | १८ नोव्हेंबर १९०५ |
| |
| ३६ | लॉर्ड मिंटो (१८४५–१९१४) |
|
१८ नोव्हेंबर १९०५ | २३ नोव्हेंबर १९११ |
|
सातवा एडवर्ड, युनायटेड किंग्डम (१९०१–१९१०) |
| ३७ | लॉर्ड हार्डिंग (१८५८–१९४४) |
|
२३ नोव्हेंबर १९११ | ४ एप्रिल १९१६ |
|
पाचवा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम (१९१०–१९३६) |
| ३८ | लॉर्ड चेम्सफर्ड (१८६८–१९३३) |
|
४ एप्रिल १९१६ | २ एप्रिल १९२१ |
| |
| ३९ | लॉर्ड रीडिंग (१८६०–१९३५) |
|
२ एप्रिल १९२१ | ३ एप्रिल १९२६ |
| |
| ४० | लॉर्ड आयर्विन (१८८१–१९५९) |
|
३ एप्रिल १९२६ | १८ एप्रिल १९३१ |
| |
| ४१ | लॉर्ड विलिंग्डन (१८६६–१९४१) |
|
१८ एप्रिल १९३१ | १८ एप्रिल १९३६ |
| |
| ४२ | लॉर्ड लिनलिथगो (१८८७–१९५२) |
१८ एप्रिल १९३६ | १ ऑक्टोबर १९४ ३ |
|
एडवर्ड आठवा (१९३६) | |
| ४३ | लॉर्ड वेव्हेल (१८८३–१९५०) |
|
१ ऑक्टोबर १९४३ | २१ फेब्रुवारी १९४७ |
|
जॉर्ज सहावा (१९३६–१९५२) |
| ४४ | लॉर्ड माउंटबॅटन (१९००–१९७९) |
|
२१ फेब्रुवारी १९४७ | १५ ऑगस्ट १९४७ | ||
| स्वातंत्र्यत्तोर भारतातील गव्हर्नर जनरल, १९४७–१९५० | ||||||
| ४४ | लॉर्ड माउंटबॅटन[१४] (१९००–१९७९) |
|
१५ ऑगस्ट १९४७ | २१ जून १९४८ |
|
जॉर्ज सहावा (१९३६–१९५२) |
| ४५ | चक्रवर्ती राजगोपालाचारी (१८७८–१९७२) |
|
२१ जून १९४८ | २६ जानेवारी १९५० |
| |
तळटीप[संपादन]
- ^ Imperial Gazetteer of India, Clarendon Press, Oxford, New Edition 1909, vol 4, p. 16.
- ^ {{{शीर्षक}}}.
- ^ Created Marquess Cornwallis in 1792.
- ^ Created Marquess Wellesley in 1799.
- ^ Created Marquess of Hastings in 1816
- ^ Created Earl Amherst in 1826.
- ^ Created Earl of Auckland in 1839.
- ^ Created Viscount Hardinge in 1846.
- ^ Created Marquess of Dalhousie in 1849.
- ^ Created Earl Canning in 1859.
- ^ "What was the Arms Act 1878? - Quora".
- ^ The Lord Ampthill was acting Governor-General in 1904
- ^ Day B., Richard & Gaido Daniel (2009). Witnesses to Permanent Revolution: The Documentary Record. London: LEIDEN • BOSTON. p. 406. ISBN 978 90 04 167704.
- ^ Created Earl Mountbatten of Burma on 28 ऑक्टोबर 1947.