भारतातील गव्हर्नर जनरल यांची यादी

गव्हर्नर-जनरल ची निर्मिती रेग्युलेटिंग अ‍ॅक्ट १७७३ कायद्यानुसार झाली. त्यावेळी बंगाल प्रांत असल्याने न्यायालयाने नियुक्त संचालक मंडळाने अर्थात, ईस्ट इंडिया कंपनीच्या न्यायालयाने गव्हर्नर जनरल या पदाची निर्मिती केली.

सेंट हेलेना कायदा १८३३ (किंवा भारत सरकारचा कायदा १८३३) या शीर्षकासह गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया नेमला गेला.

१७७३ च्या नियमन अधिनियमाने फोर्ट विल्यम ऑफ प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर जनरल किंवा बंगालचे गव्हर्नर जनरल या उपाधीने ईस्ट इंडिया कंपनी (ईआयसी) च्या कोर्टाचे संचालक नियुक्त करण्यासाठी हे कार्यालय तयार केले. न्यायालयाचे संचालक नियुक्त केले गेले.  गव्हर्नर जनरलला मदत करण्यासाठी फोर कौन्सिल ऑफ इंडिया (भारतातील) आणि १७७३-१७८४ दरम्यान गव्हर्नर जनरलवर परिषदेचा निर्णय बंधनकारक होता.

सेंट हेलेना अ‍ॅक्ट १८३३. (किंवा भारत सरकारचा कायदा १८३३) यांनी या कार्यालयाला नव्याने नियुक्त केलेले गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया.

१८५७ च्या भारतीय विद्रोहानंतर कंपनीचा अंमल संपुष्टात आला, परंतु ब्रिटीश भारत व इतर राज्ये यांच्याबरोबरच ब्रिटीश राजवटीच्या थेट अंशाखाली आली. भारत सरकार अधिनियम १८५८ मध्ये भारताचे राज्य सचिव कार्यालय तयार केले गेले.  १८५८ च्या भारताच्या कारभारावर देखरेख करण्यासाठी, १५ सदस्यांसह (लंडनमधील) नवे कौन्सिल ऑफ इंडियाने सल्ला दिला.  विद्यमान चारचे कौन्सिल ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया ऑफ इंडिया किंवा एक्झिक्युटिव्ह कौन्सिल ऑफ इंडिया असे औपचारिकपणे नाव बदलण्यात आले.  नंतर भारत सरकार अधिनियम १९३५ ने भारतीय परिषद रद्द केली.

१८५८ च्या भारत सरकारचा कायदा लागू केल्यावर, मुकुटचे प्रतिनिधित्व करणारे गव्हर्नर जनरल व्हायसरॉय म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 'व्हायसरॉय' हा पदनाम बहुधा सामान्य भाषेत वापरला जात असला तरी त्याला वैधानिक अधिकार नव्हते आणि संसदेत कधीच कार्यरत नव्हते.  १८५८ च्या घोषणेने लॉर्ड कॅनिंगला "पहिला व्हायसराय आणि गव्हर्नर जनरल" म्हणून संबोधिले, परंतु १८५८ च्या घोषित घोषणेने भारत सरकारची सत्ता स्वीकारण्याची घोषणा केली, परंतु त्याचे वारसदार म्हणून नियुक्त केलेल्या वॉरंटपैकी कोणीही त्यांना 'व्हायसराय' आणि पदवी म्हणून संबोधले नाही.  प्राधान्याने वागणाऱ्या वॉरंटमध्ये आणि सार्वजनिक सूचनांमध्ये वारंवार वापरला जात असे, मुळात सार्वभौम प्रतिनिधीच्या राज्य आणि सामाजिक कार्याशी संबंधित एक समारंभ होता.  गव्हर्नर-जनरल हे मुकुटचे एकमेव प्रतिनिधी म्हणून कार्यरत राहिले आणि भारत सरकारच्या गव्हर्नर जनरलच्या नियुक्त्यांची नियुक्ती ब्रिटिश मुकुट यांनी भारतीय राज्यसचिव यांच्या सल्ल्यानुसार केली.  अनुक्रमे १९५० आणि १९५७ मध्ये प्रजासत्ताक राज्यघटना लागू न होईपर्यंत गव्हर्नर जनरल यांचे कार्यालय नवीन राज्यांत प्रत्येक औपचारिक पदाच्या रूपात अस्तित्त्वात राहिले.

असंबद्ध मजकूर

नंतर १८५७ चे स्वातंत्र्ययुद्ध, कंपनी नियम आणले होते एक ओवरनंतर, आणि ब्रिटिश भारत सोबत उमदा स्टेट्स आला अंतर्गत थेट नियम मुकुट आहे. भारत सरकारने कायदा १८५८ तयार कार्यालय सचिव राज्य भारत १८५८ मध्ये देखरेख व्यवहार of India, which सल्ला दिला होता, एक नवीन परिषद भारतातील १५ सदस्य (लंडन मध्ये आधारित). विद्यमान परिषदेच्या चार औपचारिक म्हणून नामकरण करण्यात परिषदेच्या गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया किंवा कार्यकारी कौन्सिल ऑफ इंडिया. कौन्सिल ऑफ इंडिया नंतर नाहीसे by गव्हर्नमेंट ऑफ इंडिया अ‍ॅक्ट १९३५.

खालील उचलून भारत सरकारने कायदा १८५८, गव्हर्नर-जनरल म्हणून प्रतिनिधीत्व मुकुट म्हणून ओळखले झाले व्हाईसरॉय. नाव 'व्हाईसरॉय', जरी तो सर्वात वारंवार वापरले सामान्य बोलणे, होती नाही वैधानिक अधिकार, आणि कधीच काम करून संसद. तरी घोषणा १८५८ घोषणा समज भारत सरकारने करून मुकुट उल्लेख प्रभु कॅनिंग "म्हणून पहिला व्हाईसरॉय व गव्हर्नर-जनरल", काहीही वॉरंट नियुक्ती त्याच्या उत्तराधिकारी म्हणून त्यांना संदर्भित 'Viceroys', आणि शीर्षक होते, जे वारंवार वापरले वॉरंट वागण्याचा प्राधान्य आणि सार्वजनिक सूचना होती, मुळात एक समारंभ वापरले संबंधात, राज्य आणि सामाजिक कार्ये सार्वभौम च्या प्रतिनिधी. The गव्हर्नर-जनरल चालू असल्याचे एकमेव प्रतिनिधी मुकुट, आणि भारत सरकारने चालू निहित गव्हर्नर-जनरल--परिषद.. १८५८ सालापासून, ब्रिटिश क्राउनने भारताच्या गव्हर्नर-जनरलची (Governor-General of India) नियुक्ती भारताच्या राज्य-सचिवाच्या (Secretary of State for India) शिफारशीनुसार करण्यास सुरूवात केली. प्रत्येक प्रांत जोपर्यंत स्वतंत्र भारताचे संविधान अंगीकृत करत नाही तोपर्यंत गव्हर्नर-जनरलचे कार्यालय हे औपचारीक म्हणून राहिले.

असंबद्ध मजकूर संपला.

व्हाईसरॉय आणि गव्हर्नर-जनरल यांची यादी

अ.क्र.	नाव (जन्म–मृत्यू)	चित्र	कारकीर्द सुरु	कार्यकाल समाप्त	कार्यकाळातील घटना	नियुकी कोणी केली
फोर्ट विल्यम(बंगाल) प्रांताचे गव्हर्नर्स, १७७३–१८३३
१	वॉरन हेस्टिंग्स (१७३२–१८१८)		२० ऑक्टोबर १७७३ (originally joined on २८ एप्रिल १७७२)	१ फेब्रुवारी १७८५	रेग्युलेटिंग अ‍ॅक्ट, १७७३ बंगाल सर्वोच्च परीषद बंगाल एशियाटिक सोसायटी शाह आलम दुसरा या मुघल सम्राटाचे पेन्शन बंद केले. बंगालमध्ये द्विदल राज्यपद्धती थांबवली. जॉनथन डंकन द्वारा नवीन संस्कृत शाळा टांकसाळ मुर्शिदाबाद वरून कोलकाताला हलवली. बंगाल गॅझेट - १७८० पहिले भारतीय वृतपत्र प्रसिद्ध कलेक्टर पदाची निर्मिती महाभियोगाचा खटला चालविण्यात आलेला पहिला गव्हर्नर जनरल. पहिले आंग्ल मराठा युद्ध (१७७५–८२) दूसरे आंग्ल म्हैसूर युद्ध (१७८०–८४ ) पहिले रोहिला युद्ध १७७३–१७७४ दुसरा रोहिला उठाव १७७९ फोर्ट विल्यम येथे सर्वोच्च न्यायालयची स्थापना झाली १७७४ जमीन वस्तीवर प्रयोग.(१७७२-पाच वर्षांचा तोडगा,१७७६ मध्ये १ वर्षात बदलला) भगवद गीतेचे इंग्रजीत भाषांतर चार्ल्स विकिन्सन	ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी
२	सर जॉन मॅंकफेरसन (हंगामी) (१७४ ५–१८२१)		१ फेब्रुवारी १७८५	१२ सप्टेंबर १७८६
३	लॉर्ड कॉर्नवॉलिस (१७३८–१८०५)		१२ सप्टेंबर १७८६	२८ ऑक्टोबर १७९३	कॉर्नवॉलिस कोडची सुरुवात कनिष्ठ न्यायालय आणि अपील न्यायालयाची स्थापना केली कायम धारा पद्धत बिहार आणि बंगाल प्रांतात सुरु केली. (इ.स. १७९३) तिसरे म्हेसुर युद्ध (१७९० ते १७९३) भारतामध्ये नागरी सेवेला सुरूवात बनारस येथे संस्कृत विद्यालय (आता वाराणसी) जोनाथन डंकन (तत्कालीन मुंबईचे राज्यपाल) यांनी स्थापन केले सूर्यास्त कायदा सादर केला Sunset Law
४	सर जॉन शोअर (१७५१–१८३४ )		२८ ऑक्टोबर १७९३	१८ मार्च १७९८	अहस्तंतरणीय धोरण इ.स. १७९३ चा चार्टर ॲंक्ट खर्ड्याची लढाई निझाम आणि मराठा (१७९५)
५	सर अल्युर्ड क्लार्क (हंगामी) (१७४ ४ –१८३२)		१८ मार्च १७९८	१८ मे १७९८
६	रिचर्ड वेलस्ली, पहिला मार्क्वेस वेलस्ली The Earl of Mornington (१७६०–१८४ २)		१८ मे १७९८	३० जुलै १८०५	तैनाती फौज धोरण चौथे अंग्लो म्हैसूर युद्ध इ.स. १७९९ दुसरे अंग्लो मराठा युद्ध (१८०३–०५) फोर्ट विल्यम कॉलेज कोलकाता मद्रास प्रेसिडेंन्सीची स्थापना(निर्मिती) १८०१
७	लॉर्ड कॉर्नवॉलिस (१७३८–१८०५)		३० जुलै १८०५	५ ऑक्टोबर १८०५
८	सर जॉर्ज बार्लो (हंगामी) (१७६२–१८४ ७)		१० ऑक्टोबर १८०५	३१ जुलै १८०७	* वेल्लोर येथे सिपाही विद्रोह (भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पहिल्या युद्धाचा प्रस्ताव) बँक ऑफ कलकत्ता (१८०६) ची स्थापना झाली (नंतर इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया,आता स्टेट बँक ऑफ इंडिया)
९	लॉर्ड मिंटो (१७५१–१८१४ )		३१ जुलै १८०७	४ ऑक्टोबर १८१३	१८१३ चा चार्टर ॲंक्ट महाराज रणजित सिंग सोबत १८०९ मध्ये अमृतसरच्या तह केला
१०	The Earl of Moira (१७५४ –१८२६)		४ ऑक्टोबर १८१३	९ जानेवारी १८२३	अहस्तांतरणीय धोरण बंद केले तिसरे आंग्ल मराठा युद्ध (१८१६-१८१८) सागौलीचा तह १८१६ मुंबई(बॉम्बे) प्रेसिडेंन्सीची निर्मिती १८१८ मद्रास प्रांतात रयतवारीला सुरूवात महालवारी पद्धत मध्य भारत, पंजाब, आणि पश्चिम उत्तर प्रदेशात सुरूवात १८१७ मध्ये कलकत्ता येथे हिंदू महाविद्यालय (आताचे प्रेसिडेन्सी विद्यापीठ) पिंडारी युद्ध (१८१७-१८१८) (भारताच्या पिंडारी वंशाचे संपूर्ण विनाश) १८२३ मध्ये सार्वजनिक सूचना समितीची स्थापना केली गेली
११	जॉन ॲडम (हंगामी) (१७७९–१८२५)		९ जानेवारी १८२३	१ ऑगस्ट १८२३	परवाना नियमन राजा राम मोहन रॉय यांनी स्थापना केलेली कलकत्ता युनिटेरियन कमिटी
१२	लॉर्ड एम्हेरस्ट (१७७३–१८५७)		१ ऑगस्ट १८२३	१३ मार्च १८२८	पहिले ॲंग्लो बर्मा युद्ध ( १८२४ –२६ )(ईस्ट इंडिया कंपनीने बर्मी किंग बॅगिडॉचा पराभव केला आणि आसाम, मणिपूर, अरकान आणि तेनासेरिमला जोडले) कलकत्ता येथे संस्कृत महाविद्यालयाची स्थापना (१८२४) यांडाबोचा तह, १८२६(ईस्ट इंडिया कंपनीने बर्मी किंग बॅगिडॉ कडून 1 दशलक्ष पौंड अपमानित केले आणि काढले)
१३	विल्यम बटरवर्थ बेली (हंगामी) (१७८२–१८६०)		१३ मार्च १८२८	४ जुलै १८२८
भारताचे गव्हर्नर्स जनरल, १८३३–१८५८
१४	लॉर्ड विल्यम बेंटिंक (१७७४ –१८३९)		४ जुलै १८२८	२० मार्च १८३५	भारताचे पहिले गव्हर्नर जनरल सती बंदी कायदा बंगाल प्रांतात, १८२९ चार्टर ॲंक्ट, इ.स. १८३३ सेंट हेलेना ॲंक्ट इ.स. १८३३ इंग्रजी शिक्षण कायदा इ.स. १८३५ वैद्यकीय महाविद्यालय व रूग्णालय कोलकाता	ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी
१५	सर चार्ल्स मेटकाफ (acting) (१७८५–१८४ ६)		२० मार्च १८३५	४ मार्च १८३६
१६	लॉर्ड अॉकलंड (१७८४ –१८४ ९)		४ मार्च १८३६	२८ फेब्रुवारी १८४२
१७	The Lord Ellenborough लॉर्ड एलनबरो (१७९०–१८७१)		२८ फेब्रुवारी १८४२	जून १८४४
१८	William Wilberforce Bird विल्यम वेल्बरफोर्स बर्ड (acting) (१७८४ –१८५७)		जून १८४४	२३ जुलै १८४४
१९	लॉर्ड हार्डिंग (१७८५–१८५६)		२३ जुलै १८४४	१२ जानेवारी १८४८	पहिले आंग्लो शिख युद्ध (१८४५–४६) दुसरे ॲंग्लो शिख युद्ध (१८४८–४९) लाहोर समझोता
२०	लॉर्ड डलहौसी (१८१२–१८६०)		१२ जानेवारी १८४८	२८ फेब्रुवारी १८५६	व्यपगत सिद्धांत चार्लस वूडचा खलीता (१८५४) शिमला येथे ग्रीष्मकालीन राजधानीची स्थापना दुसरे अँग्लो-बर्मी युद्ध (१८५२) (डॅल्हौसीचे एकमात्र उद्दीष्ट बर्मीच्या प्रांतातील अधिक भागांचा अपमान करणे आणि त्यास जोडणे हे होते. बर्मावर बिनधास्त हल्ला झाला) मुंबई ठाणे पहिली रेल्वे धावली (१८५३) पोस्ट ऑफिस कायदा इ.स. (१८५४) हिंदू विधवा पुनर्विवाह कायदा इ.स. (१८५६) सार्वजनिक बांधकाम विभाग (१८५४) दुसरे इंग्रज-शीख युद्ध (१८४८-१८४९) (ब्रिटीशांनी शीख साम्राज्याला पूर्णपणे पराभूत केले) संथाल विद्रोह (१८५५) (१५,००० संथाल ब्रिटीश सैन्याने बंडखोरीच्या वेळी ठार मारले. संथाल वस्ती नष्ट करण्यासाठी हत्तींचा वापर करण्यात आला) रूरकी येथे अभियांत्रिकी महाविद्यालय स्थापना डायमंड हार्बर ते कलकत्ता दरम्यान प्रथम टेलीग्राफ लाइन टाकली गेली. (१८५१) बेथून कॉलेजिएट स्कूल (१८४९) (ज्याला कलकत्ता फीमेल स्कूल देखील म्हटले जाते) जॉन इलियट ड्रिंकवॉटर बेथून यांनी स्थापित केले.
गव्हर्नर जनरल आणि भारतातील व्हाईसरॉय, १८५८–१९४७
२१	लॉर्ड कॅंनिंग (१८१२–१८६२)		२८ फेब्रुवारी १८५६	२१ मार्च १८६२	मुंबई कोलकाता आणि मद्रास विद्यापीठ स्थापन १८५७ १८५७ चा उठाव भारत सरकारचा कायदा(गवर्नमेंट ऑफ इंडिया ॲंक्ट), १८५८ हिंदू विधवा पुनर्विवाह कायदा इ.स.१८५६ अर्थसंकल्प प्रणाली सुरू केली इम्पीरियल सिव्हिल सर्व्हिसेसची स्थापना १८५९-६० मध्ये बंगालमध्ये इंडिगो बंड १८६० मध्ये भारतीय दंड संहिता लागू करणे भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण स्थापना १८६१	व्हिक्टोरिया राणी
२२	द अर्ल ऑफ एल्जिन (१८११–१८६३)		२१ मार्च १८६२	२० नोव्हेंबर १८६३	१८६२ मध्ये कलकत्ता उच्च न्यायालय (२ जुलै), मुंबई उच्च न्यायालय (१ ऑगस्ट) आणि मद्रास उच्च न्यायालय (१ ऑगस्ट) ची स्थापना.
२३	सर रॉबर्ट नेपीअर (acting) (१८१०–१८९०)		२१ नोव्हेंबर १८६३	२ डिसेंबर १८६३
२४	Sir William Denison (acting) (१८०४ –१८७१)		२ डिसेंबर १८६३	१२ जानेवारी १८६४
२५	सर जॉन लॉरेन्स, Bt (१८११–१८७९)		१२ जानेवारी १८६४	१२ जानेवारी १८६९	भूतान युद्ध
२६	The Earl of Mayo (१८२२–१८७२)		१२ जानेवारी १८६९	८ फेब्रुवारी १८७२	Assassinated by a Pathan Sher Ali Afridi
२७	सर जॉन स्ट्रेची (acting) (१८२३–१९०७)		९ फेब्रुवारी १८७२	२३ फेब्रुवारी १८७२
२८	लॉर्ड नेपिअर (acting) (१८१९–१८९८)		२४ फेब्रुवारी १८७२	३ मे १८७२
२९	लॉर्ड नॉर्थब्रूक (१८२६–१९०४ )		३ मे १८७२	१२ एप्रिल १८७६
३०	लॉर्ड लिटन (१८३१–१८९१)		१२ एप्रिल १८७६	८ जून १८८०	व्हर्नाक्युलर प्रेस ॲक्ट दुसरे आंग्ल-अफगाण युद्ध The Indians Act(१८७८)
३१	लॉर्ड रिपन १८२७–१९०९)		८ जून १८८०	१३ डिसेंबर १८८४	पहिला कारखाना कायदा (१८८१) Repeal of the Vernacular Press Act (१८८२) इल्बर्ट बिल
३२	लॉर्ड डफरिन (१८२६–१९०२)		१३ डिसेंबर १८८४	१० डिसेंबर १८८८	भारतीय राष्ट्रीय कॉग्रेसची स्थापना Third Anglo-Burmese War
३३	लॉर्ड लान्सडाऊन (१८४ ५–१९२७)		१० डिसेंबर १८८८	११ ऑक्टोबर १८९४
३४	द अर्ल ऑफ एल्जिन (१८४ ९–१९१७)		११ ऑक्टोबर १८९४	६ जानेवारी १८९९
३५	लॉर्ड कर्झन (१८५९–१९२५)		६ जानेवारी १८९९	१८ नोव्हेंबर १९०५	बंगालची फाळणी (१९०५) दुसरा दिल्ली दरबार(१९०३)
३६	लॉर्ड मिंटो (१८४५–१९१४ )		१८ नोव्हेंबर १९०५	२३ नोव्हेंबर १९११	एडवर्ड सातवे
३७	लॉर्ड हार्डिंग (१८५८–१९४ ४ )		२३ नोव्हेंबर १९११	४ एप्रिल १९१६	जॉर्ज पंचम
३८	लॉर्ड चेम्सफर्ड (१८६८–१९३३)		४ एप्रिल १९१६	२ एप्रिल १९२१
३९	लॉर्ड रीडिंग (१८६०–१९३५)		२ एप्रिल १९२१	३ एप्रिल १९२६
४ ०	लॉर्ड अर्विन (१८८१–१९५९)		३ एप्रिल १९२६	१८ एप्रिल १९३१
४ १	लॉर्ड विलिंग्डन (१८६६–१९४१)		१८ एप्रिल १९३१	१८ एप्रिल १९३६
४ २	लॉर्ड लिनलिथगो (१८८७–१९५२)		१८ एप्रिल १९३६	१ ऑक्टोबर १९४ ३	एडवर्ड आठवा
४ ३	लॉर्ड वेव्हेल (१८८३–१९५०)		१ ऑक्टोबर १९४ ३	२१ फेब्रुवारी १९४ ७	जॉर्ज सहावा
४ ४	लॉर्ड माउंटबॅटन (१९००–१९७९)	145x145अंश	२१ फेब्रुवारी १९४७	१५ ऑगस्ट १९४७
स्वातंत्र्यत्तोर भारतातील गव्हर्नर जनरल, १९४७–१९५०
४ ४	लॉर्ड माउंटबॅटन (१९००–१९७९)	145x145अंश	१५ ऑगस्ट १९४७	२१ जून १९४८	जॉर्ज सहावा
४ ५	चक्रवर्ती राजगोपालाचारी (१८७८–१९७२)		२१ जून १९४ ८	२६ जानेवारी १९५०

तळटीप

वर्ग:भारताचे गव्हर्नर जनरल