ओडिशाचे मुख्यमंत्री

ओडिशाचे मुख्यमंत्री ; ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ; Chief Minister of The State of Odisha
	ओडिशाची राजमुद्रा
	भारतीय ध्वजचिन्ह
	विद्यमान; मोहन चरण माझी; (भारतीय जनता पक्ष); १२ जून २०२४ पासून
शैली	राज्यसरकार प्रमुख
सदस्यता	ओडिशा विधानसभा
वरिष्ठ अधिकारी	ओडिशाचे राज्यपाल
नियुक्ती कर्ता	ओडिशाचे राज्यपाल
कालावधी	५ वर्ष
पूर्वाधिकारी	ओरिसाचे पंतप्रधान
निर्मिती	१५ ऑगस्ट १९४७
पहिले पदधारक	हरेकृष्ण महताब

ओडिशा या भारतीय राज्याचे मुख्यमंत्री हे ओडिशा सरकारचे प्रमुख आहेत. भारतीय राज्यघटनेनुसार, राज्यपाल हे राज्याचे न्यायमूर्ती प्रमुख आहेत, परंतु वास्तविक कार्यकारी अधिकार मुख्यमंत्र्यांकडे आहे. ओडिशा विधानसभेच्या निवडणुकांनंतर, राज्यपाल सहसा बहुमत असलेल्या पक्षाला (किंवा युती) सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात. राज्यपाल मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतात, ज्यांचे मंत्री परिषद एकत्रितपणे विधानसभेला जबाबदार असते. त्यांना विधानसभेचा विश्वास आहे हे पाहता मुख्यमंत्रिपदाचा कार्यकाळ हा पाच वर्षांचा असतो आणि त्याला मुदतीची मर्यादा नसते.^[१]

१ एप्रिल १९३६ रोजी ओरिसा प्रांताची निर्मिती झाली. या प्रांतावर परळखेमुंडीचा राजा महाराजा कृष्णचंद्र गजपती नारायण देव यांचे नियंत्रण होते. त्यांनी जुलै १९३७ पर्यंत येथे राज्य केले. त्यानंतर अखिल भारतीय काँग्रेस पक्षाचे नेते विश्वनाथ दास यांनी आणखी दोन वर्षांसाठी पदभार स्वीकारला. १९४६ मध्ये शेवटी डॉ. हरेकृष्ण महाताब यांच्याकडे सोपवण्यापूर्वी राजाने पुन्हा ताबा घेतला.

भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर आणि राज्यघटना लागू झाल्यानंतर राज्याने लोकशाहीच्या तत्त्वांनुसार काम सुरू केले. पहिल्या निवडणुकीपर्यंत डॉ. हरेकृष्ण महाताब हे ओडिशाचे मुख्यमंत्री राहिले आणि नंतर ते नबकृष्ण चौधरी यांनी घेतले. १९४६ पासून ओडिशाच्या मुख्यमंत्र्यांची यादी येथे आहे. १९४६ पासून ओडिशाचे १४ मुख्यमंत्री झाले. २००० पासून सेवा करत असलेले, बिजू जनता दलाचे नवीन पटनायक हे विद्यमान मुख्यमंत्री आहेत, आणि ओडिशाच्या इतिहासातील सर्वात जास्त काळ सेवा देणारे मुख्यमंत्री आहेत.

यादी

क्र	नाव	पदावरील काळ		कार्यकाळ	निवडणूक	पक्ष
ओरिसा राज्य (१९४७ ते २०११) (२६ जानेवारी १९५० रोजी ब्रिटिशकालीन ओरिसा प्रांत स्वतंत्र भारतात राज्य म्हणून सामील. अंतरिम विधानसभा गठित. प्रथम निवडणूक १९५२ साली झाली.)
१	हरेकृष्ण कृष्णचरणदास महताब (१८९९-१९८७) (मतदारसंघ: पूर्व भद्रक)	२६ जानेवारी १९५०	१२ मे १९५०	० वर्षे, &0000000000000106.000000१०६ दिवस	— (अंतरिम मंत्रीमंडळ)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
२	नबकृष्ण गोकुलनंद चौधरी (१९०१-१९८४) (मतदारसंघ: बरचना)	१२ मे १९५०	१९ ऑक्टोबर १९५६	&0000000000000006.000000६ वर्षे, &0000000000000160.000000१६० दिवस	— (अंतरिम मंत्रीमंडळ) ————————— १९५२
(१)	हरेकृष्ण कृष्णचरणदास महताब (दुसरा कार्यकाळ) (१८९९-१९८७) (मतदारसंघ: सोरो)	१९ ऑक्टोबर १९५६	२५ फेब्रुवारी १९६१	&0000000000000004.000000४ वर्षे, &0000000000000129.000000१२९ दिवस	— ————————— १९५७
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	२५ फेब्रुवारी १९६१	२३ जून १९६१	० वर्षे, &0000000000000118.000000११८ दिवस	—	-
३	बिजयानंद लक्ष्मीनारायण पटनायक (१९१६-१९९७) (मतदारसंघ: चौडवार)	२३ जून १९६१	२ ऑक्टोबर १९६३	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000101.000000१०१ दिवस	१९६१	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
४	बिरेन मित्रा (१९१७-१९७८) (मतदारसंघ: कटक शहर)	२ ऑक्टोबर १९६३	२१ फेब्रुवारी १९६५	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000142.000000१४२ दिवस	—
५	सदाशिव त्रिपाठी (१९१०-१९८०) (मतदारसंघ: ओमरकोट)	२१ फेब्रुवारी १९६५	८ मार्च १९६७	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000015.000000१५ दिवस	—
६	राजेंद्र नारायण सिंह देव (१९१२-१९७५) (मतदारसंघ: बोलांगिर)	८ मार्च १९६७	९ जानेवारी १९७१	&0000000000000003.000000३ वर्षे, &0000000000000307.000000३०७ दिवस	१९६७	स्वतंत्र पक्ष
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	९ जानेवारी १९७१	३ एप्रिल १९७१	० वर्षे, &0000000000000084.000000८४ दिवस	—	-
७	बिश्वनाथ दास (१८८९-१९८४) (मतदारसंघ: रुरकेला)	३ एप्रिल १९७१	१४ जून १९७२	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000072.000000७२ दिवस	१९७१	अपक्ष
८	नंदिनी देवेंद्र सत्पथी (१९३१-२००६) (मतदारसंघ: कटक)	१४ जून १९७२	३ मार्च १९७३	० वर्षे, &0000000000000262.000000२६२ दिवस	—	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (रेक्विझिश्तनीस्त)
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	३ मार्च १९७३	६ मार्च १९७४	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000003.000000३ दिवस	—	-
(८)	नंदिनी देवेंद्र सत्पथी (दुसरा कार्यकाळ) (१९३१-२००६) (मतदारसंघ: धेनकनाल)	६ मार्च १९७४	१६ डिसेंबर १९७६	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000285.000000२८५ दिवस	१९७४	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (रेक्विझिश्तनीस्त)
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	१६ डिसेंबर १९७६	२९ डिसेंबर १९७६	० वर्षे, &0000000000000013.000000१३ दिवस	—	-
९	बिनायक आचार्य (१९१८-१९८३) (मतदारसंघ: बेरहामपूर)	२९ डिसेंबर १९७६	३० एप्रिल १९७७	० वर्षे, &0000000000000122.000000१२२ दिवस	—	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (रेक्विझिश्तनीस्त)
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	३० एप्रिल १९७७	२६ जून १९७७	० वर्षे, &0000000000000057.000000५७ दिवस	—	-
१०	ॲड. नीलमणी चंद्रशेखर राउत्रे (१९२०-२००४) (मतदारसंघ: वासूदेवपूर)	२६ जून १९७७	१७ फेब्रुवारी १९८०	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000236.000000२३६ दिवस	१९७७	जनता पक्ष
-	पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट)	१७ फेब्रुवारी १९८०	९ जून १९८०	० वर्षे, &0000000000000113.000000११३ दिवस	—	-
११	जानकी बल्लभ पटनाईक (१९२७-२०१५) (मतदारसंघ: अथागढ)	९ जून १९८०	७ डिसेंबर १९८९	&0000000000000009.000000९ वर्षे, &0000000000000181.000000१८१ दिवस	१९८० ————————— १९८९	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा)
१२	हेमानंद वासुदेव बिस्वाल (१९३९-२०२२) (मतदारसंघ: लायकेरा)	७ डिसेंबर १९८९	५ मार्च १९९०	० वर्षे, &0000000000000088.000000८८ दिवस	—	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा)
(३)	बिजयानंद लक्ष्मीनारायण पटनायक (दुसरा कार्यकाळ) (१९१६-१९९७) (मतदारसंघ: भुबनेश्वर)	५ मार्च १९९०	१५ मार्च १९९५	&0000000000000005.000000५ वर्षे, &0000000000000010.000000१० दिवस	१९९०	जनता दल
(११)	जानकी बल्लभ पटनाईक (दुसरा कार्यकाळ) (१९२७-२०१५) (मतदारसंघ: बेगुनिया)	१५ मार्च १९९५	१७ फेब्रुवारी १९९९	&0000000000000003.000000३ वर्षे, &0000000000000339.000000३३९ दिवस	१९९५	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
१३	गिरीधर गामांग (जन्म १९४३) (मतदारसंघ: लक्ष्मीपूर)	१७ फेब्रुवारी १९९९	६ डिसेंबर १९९९	० वर्षे, &0000000000000292.000000२९२ दिवस	—
(१२)	हेमानंद वासुदेव बिस्वाल (दुसरा कार्यकाळ) (१९३९-२०२२) (मतदारसंघ: लायकेरा)	६ डिसेंबर १९९९	५ मार्च २०००	० वर्षे, &0000000000000090.000000९० दिवस	—
१४	नवीन बिजयानंद पटनायक (जन्म १९४६) (मतदारसंघ: हिंजली)	५ मार्च २०००	३१ ऑक्टोबर २०११	&0000000000000011.000000११ वर्षे, &0000000000000240.000000२४० दिवस	२००० ————————— २००४ ————————— २००९	बिजू जनता दल
ओडिशा राज्य (२०११ पासून) (१ नोव्हेंबर २०११ रोजी ओरिसा राज्य नामांतर अधिनियम, २०११ द्वारे ओरिसाचे नाव बदलून ओडिशा केले गेले.)
(१४)	नवीन बिजयानंद पटनायक (दुसरा कार्यकाळ) (जन्म १९४६) (मतदारसंघ: हिंजली)	१ नोव्हेंबर २०११	१२ जून २०२४	&0000000000000012.000000१२ वर्षे, &0000000000000224.000000२२४ दिवस	— ————————— २०१४ ————————— २०१९	बिजू जनता दल
१५	ॲड. मोहनचरण गुणाराम माझी (जन्म १९७२) (मतदारसंघ: किओंझर)	१२ जून २०२४	पदस्थ	० वर्षे, &0000000000000313.000000३१३ दिवस	२०२४	भारतीय जनता पक्ष

संदर्भ

^ Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Odisha as well.

[term1-1] Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Odisha as well.

[१]