मिझोरमचे मुख्यमंत्री

मिझोरमचे मुख्यमंत्री हे भारतातील मिझोरम राज्याचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत. भारतीय राज्यघटनेनुसार, राज्याचे राज्यपाल हे त्या राज्याचे न्यायप्रविष्ट प्रमुख असतात, परंतु वास्तविक कार्यकारी अधिकार मुख्यमंत्री असतात. मिझोरम विधानसभेच्या निवडणुकांनंतर, मिझोरमचे राज्यपाल सहसा बहुमत असलेल्या पक्षाला (किंवा युतीला) सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात. राज्यपाल हे मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतात, ज्यांचे मंत्री परिषद एकत्रितपणे विधानसभेला जबाबदार असते. त्यांना विधानसभेचा विश्वास आहे हे पाहता मुख्यमंत्रिपदाचा कार्यकाळ हा पाच वर्षांचा असतो आणि त्याला मुदतीची मर्यादा नसते.^[१]

१९७२ पासून, चार पक्षांतील पाच लोकांनी मिझोरमचे मुख्यमंत्री म्हणून काम केले आहे. भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे नेते पु ललथनहवला यांच्याकडे २१ वर्षांपेक्षा जास्त काळ सत्ता होती.

यादी[संपादन]

क्र	नाव	मतदारसंघ	कार्यकाळ^[२]			पक्ष^[a]	विधानसभा (निवडणूक)
१	सी. चुंगा	कोलासिब विधानसभा मतदारसंघ	३ मे १९७२	१० मे १९७७	&0000000000000005.000000५ वर्षे, &0000000000000007.000000७ दिवस	मिझो युनियन	(१९७२ निवडणूक)
–	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	११ मे १९७७	१ जून १९७८	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000021.000000२१ दिवस	-
२	टी. सायलो	ऐझॉल उत्तर विधानसभा मतदारसंघ	२ जून १९७८	१० नोव्हेंबर १९७८	० वर्षे, &0000000000000161.000000१६१ दिवस	मिझोरम पीपल्स कॉन्फरन्स	(१९७८ निवडणूक)
–	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	१० नोव्हेंबर १९७८	८ मे १९७९	० वर्षे, &0000000000000179.000000१७९ दिवस	-
(२)	टी. सायलो	ऐझॉल उत्तर विधानसभा मतदारसंघ	८ मे १९७९	४ मे १९८४	&0000000000000004.000000४ वर्षे, &0000000000000362.000000३६२ दिवस	मिझोरम पीपल्स कॉन्फरन्स	(१९७९ निवडणूक)
३	पु ललथनहवला	सरचिप विधानसभा मतदारसंघ	५ मे १९८४	२० ऑगस्ट १९८६	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000107.000000१०७ दिवस	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस	(१९८४ निवडणूक)
४	लालडेंगा	ऐझॉल उत्तर २ विधानसभा मतदारसंघ	२१ ऑगस्ट १९८६	१९ फेब्रुवारी १९८७	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000017.000000१७ दिवस	मिझो नॅशनल फ्रंट	(१९८४ निवडणूक)
४	लालडेंगा	ऐझॉल उत्तर २ विधानसभा मतदारसंघ	२० फेब्रुवारी १९८७	७ सेप्टेंबर १९८८		मिझो नॅशनल फ्रंट	१ली (१९८७-८९) (१९८७ निवडणूक)
–	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	७ सेप्टेंबर १९८८	२४ जानेवारी १९८९	० वर्षे, &0000000000000139.000000१३९ दिवस	-	१ली (१९८७-८९) (१९८७ निवडणूक)
(३)	पु ललथनहवला	सरचिप विधानसभा मतदारसंघ	२४ जानेवारी १९८९	७ डिसेंबर १९९३	&0000000000000009.000000९ वर्षे, &0000000000000313.000000३१३ दिवस	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस	२री (१९८९-९३) (१९८९ निवडणूक)
(३)	पु ललथनहवला	सरचिप विधानसभा मतदारसंघ	८ डिसेंबर १९९३	३ डिसेंबर १९९८		भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस	३री (१९९३-९८) (१९९३ निवडणूक)
५	झोरामथंगा	चंफई विधानसभा मतदारसंघ	३ डिसेंबर १९९८	४ डिसेंबर २००३	&0000000000000010.000000१० वर्षे, &0000000000000008.000000८ दिवस	मिझो नॅशनल फ्रंट	४थी (१९९८-०३) (१९९८ निवडणूक)
५	झोरामथंगा	चंफई विधानसभा मतदारसंघ	४ डिसेंबर २००३	११ डिसेंबर २००८		मिझो नॅशनल फ्रंट	५वी (२००३-०८) (२००३ निवडणूक)
(३)	पु ललथनहवला	सरचिप विधानसभा मतदारसंघ	११ डिसेंबर २००८	११ डिसेंबर २०१३	&0000000000000010.000000१० वर्षे, &0000000000000003.000000३ दिवस	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस	६वी (२००८-१३) (२००८ निवडणूक)
(३)	पु ललथनहवला	सरचिप विधानसभा मतदारसंघ	१२ डिसेंबर २०१३	१४ डिसेंबर २०१८		भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस	७वी (२०१३-१८) (२०१३ निवडणूक)
(५)	झोरामथंगा	ऐझॉल पूर्व १ विधानसभा मतदारसंघ	१५ डिसेंबर २०१८	पदस्थ	&0000000000000005.000000५ वर्षे, &0000000000000134.000000१३४ दिवस	मिझो नॅशनल फ्रंट	८वी (२०१८-२३) (२०१८ निवडणूक)

तळटीप[संपादन]

^ या स्तंभात फक्त मुख्यमंत्र्यांच्या पक्षाची नावे आहेत. ते ज्या राज्य सरकारचे नेतृत्व करतात ते अनेक पक्ष आणि अपक्षांची जटिल युती असू शकते; जे येथे सूचीबद्ध नाही.
^ ^a ^b ^c राष्ट्रपती राजवट लादली जाऊ शकते जेव्हा एखाद्या राज्यातील सरकार राज्यघटनेनुसार कार्य करू शकत नाही, जी बहुतेक वेळा घडते कारण विधानसभेत कोणत्याही पक्षाला किंवा युतीला बहुमत नसते. जेव्हा एखाद्या राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू होते, तेव्हा तिची मंत्रिमंडळ विसर्जित होते. अशा प्रकारे मुख्यमंत्र्यांचे पद रिक्त होते, आणि प्रशासन राज्यपालांच्या ताब्यात असते, जे केंद्र सरकारच्या वतीने काम करतात.^[३]

संदर्भ[संपादन]

^ Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Mizoram as well.
^ "About Government-Chief Minister". Mizoram state official website.
^ Amberish K. Diwanji. "A dummy's guide to President's rule". Rediff.com. 15 March 2005.

[3] या स्तंभात फक्त मुख्यमंत्र्यांच्या पक्षाची नावे आहेत. ते ज्या राज्य सरकारचे नेतृत्व करतात ते अनेक पक्ष आणि अपक्षांची जटिल युती असू शकते; जे येथे सूचीबद्ध नाही.

[PR-4] राष्ट्रपती राजवट लादली जाऊ शकते जेव्हा एखाद्या राज्यातील सरकार राज्यघटनेनुसार कार्य करू शकत नाही, जी बहुतेक वेळा घडते कारण विधानसभेत कोणत्याही पक्षाला किंवा युतीला बहुमत नसते. जेव्हा एखाद्या राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू होते, तेव्हा तिची मंत्रिमंडळ विसर्जित होते. अशा प्रकारे मुख्यमंत्र्यांचे पद रिक्त होते, आणि प्रशासन राज्यपालांच्या ताब्यात असते, जे केंद्र सरकारच्या वतीने काम करतात.^[३]

[term1-1] Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Mizoram as well.

[2] "About Government-Chief Minister". Mizoram state official website.

[5] Amberish K. Diwanji. "A dummy's guide to President's rule". Rediff.com. 15 March 2005.

[१]

[२]

[a]

[b]

[३]