आसामचे मुख्यमंत्री
| आसामचे मुख्यमंत्री
অসম ৰাজ্যৰ মুখ্যমন্ত্ৰী Chief Minister of State of Assam | |
|---|---|
 आसामची राजमुद्रा | |
 भारतीय ध्वजचिन्ह | |
| आसाम सरकार | |
| दर्जा | राज्यशासनाचे प्रमुख |
| सदस्यता | आसाम विधिमंडळ (विधानसभा) |
| मुख्यालय | मंत्रालय, दिसपूर |
| नियुक्ती कर्ता | आसामचे राज्यपाल |
| कालावधी | ५ वर्ष |
| निर्मिती | २६ जानेवारी १९५० |
| पहिले पदधारक | गोपीनाथ बोरदोलोई |
| उपाधिकारी | आसामचे उपमुख्यमंत्री |
आसामचा मुख्यमंत्री हा भारताच्या आसाम राज्याचा सरकारप्रमुख आहे. भारतीय संविधानानुसार राज्यप्रमुख जरी राज्यपाल असला तरी राज्याची सर्व सुत्रे व निर्णयक्षमता मुख्यमंत्र्याच्या व त्याच्या मंत्रीमंडळाच्या हातात असते. आसाम विधानसभा निवडणुकीमध्ये सर्वाधिक जागा मिळवणाऱ्या राजकीय पक्षाला राज्यपाल सरकारस्थापनेसाठी आमंत्रित करतो. त्या पक्षाच्या विधिमंडळ समितीद्वारे मुख्यमंत्र्याची निवड केली जाते. बहुमत सिद्ध करून मुख्यमंत्री आपल्या पदावर पाच वर्षे राहू शकतो.
१९४६ सालापासून आजवर १५ व्यक्ती आसामच्या मुख्यमंत्रीपदावर राहिल्या आहेत. २०१६ सालच्या निवडणुकीत प्रथमच बहुमत मिळालेल्या भारतीय जनता पक्षाचे नेते सर्बानंद सोनोवाल हे भाजपचे आसाममधील पहिले मुख्यमंत्री होते. मे २०२१ पासून भाजपचे हिमंता बिस्वा सरमा मुख्यमंत्रीपदावर आहेत.
मुख्यमंत्र्यांची यादी
[संपादन]| क्र | नाव | चित्र | पदावरील काळ | कार्यकाळ | निवडणूक | पक्ष | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ब्रिटिश भारत आसाम प्रांत (१९३७ ते १९५०) (ब्रिटिश शासनाखालील भारत सरकार अधिनियम, १९३५ द्वारे आसाम प्रांतासाठी विधानमंडळाची स्थापना. तेव्हा आसामचे पंतप्रधान असे संबोधन) | ||||||||
| १ | ॲड. मोहम्मद तय्यबुल्लाह सादुल्लाह (१८८५-१९५५) (मतदारसंघ: कामरूप दक्षिण) |
|
१ एप्रिल १९३७ | १९ सप्टेंबर १९३८ | १ वर्ष, १७१ दिवस | १९३७ (ब्रिटिश भारत निवडणूक) |
आसाम खोरं पक्ष | |
| २ | गोपीनाथ बोरदोलोई (१८९०-१९५०) (मतदारसंघ: कामरूप सदर दक्षिण) |
|
१९ सप्टेंबर १९३८ | १७ नोव्हेंबर १९३९ | १ वर्ष, ५९ दिवस | — | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |
| (१) | ॲड. मोहम्मद तय्यबुल्लाह सादुल्लाह (१८८५-१९५५) (मतदारसंघ: कामरूप दक्षिण) |
|
१७ नोव्हेंबर १९३९ | ११ फेब्रुवारी १९४६ | ६ वर्षे, ८६ दिवस | — | आसाम खोरं पक्ष | |
| (२) | गोपीनाथ बोरदोलोई (१८९०-१९५०) (मतदारसंघ: कामरूप सदर दक्षिण) |
|
११ फेब्रुवारी १९४६ | १४ ऑगस्ट १९४७ | १ वर्ष, १८४ दिवस | १९४६ (ब्रिटिश भारत निवडणूक) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |
| स्वतंत्र भारत (१९४७ पासून) एकत्रित आसाम राज्य (१९४७ ते १९५७) | ||||||||
| १ | गोपीनाथ बोरदोलोई (१८९०-१९५०) (मतदारसंघ: कामरूप सदर दक्षिण) |
|
१५ ऑगस्ट १९४७ | ५ ऑगस्ट १९५० | २ वर्षे, ३५५ दिवस | १९४६ (ब्रिटिश भारत निवडणूक) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |
| २ | बिष्णुराम मेधी (१८८८-१९८१) (मतदारसंघ: हाजो) |
|
५ ऑगस्ट १९५० | २८ डिसेंबर १९५७ | ७ वर्षे, १४५ दिवस | — ————————— १९५२ ————————— १९५७ | ||
| विभाजित आसाम राज्य (पहिले विभाजन) (१९५७ ते १९७२) (आसाम राज्याचे विभाजन करत नागालँड केंद्रशासित प्रदेश म्हणून वेगळा झाला.) | ||||||||
| ३ | बिमला प्रसाद चालिहा (१९१२-१९७१) मतदारसंघ: बदरपूर (१९६२ पर्यंत) सोनारी (१९६२ पासून) |
२८ डिसेंबर १९५७ | ११ नोव्हेंबर १९७० | १२ वर्षे, ३१८ दिवस | — ————————— १९६२ ————————— १९६७ |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ||
| भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (रेक्विझिश्तनीस्त) | ||||||||
| ४ | ॲड. महेंद्र मोहन चौधरी (१९०८-१९८२) (मतदारसंघ: पूर्व गुवाहाटी) |
११ नोव्हेंबर १९७० | ३१ जानेवारी १९७२ | १ वर्ष, ८१ दिवस | — | |||
| विभाजित आसाम राज्य (दुसरे विभाजन) (१९७२ पासून) (१९७२ मध्ये उत्तर पूर्व पुनर्रचना अधिनियमद्वारे आसाम राज्यापासून विभाजन करत मेघालय राज्य तर मिझोरम आणि अरुणाचल प्रदेश या दोन केंद्रशासित प्रदेशांची स्थापना.) | ||||||||
| ५ | ॲड. सरतचंद्र लालसिंह सिन्हा (१९१४-२००५) (मतदारसंघ: पूर्व बिलासीपारा) |
|
३१ जानेवारी १९७२ | १२ मार्च १९७८ | ६ वर्षे, ४० दिवस | — ————————— १९७२ |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (रेक्विझिश्तनीस्त) | |
| ६ | गोलाप कोमोल बोर्बोरा (१९२६-२००६) (मतदारसंघ: तिनसुकिया) |
|
१२ मार्च १९७८ | ९ सप्टेंबर १९७९ | १ वर्ष, १८१ दिवस | १९७८ | जनता पक्ष | |
| ७ | ॲड. जोगेंद्रनाथ हजारिका (१९२४-१९९८) (मतदारसंघ: दुलाईजन) |
|
९ सप्टेंबर १९७९ | ११ डिसेंबर १९७९ | ० वर्षे, ९३ दिवस | — | ||
| - | पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट) |
|
१२ डिसेंबर १९७९ | ५ डिसेंबर १९८० | ० वर्षे, ३५९ दिवस | — | - | |
| ८ | सय्यदा अन्वरा तैमूर (१९३६-२०२०) (मतदारसंघ: दलगाव) |
६ डिसेंबर १९८० | ३० जून १९८१ | ० वर्षे, २०६ दिवस | — | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) | ||
| - | पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट) |
|
३० जून १९८१ | १३ जानेवारी १९८२ | ० वर्षे, १९७ दिवस | — | - | |
| ९ | ॲड. केसबचंद्र गोगोई (१९२५-१९९८) (मतदारसंघ: दिब्रुगढ) |
१३ जानेवारी १९८२ | १९ मार्च १९८२ | ० वर्षे, ६५ दिवस | — | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) | ||
| - | पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट) |
|
१९ मार्च १९८२ | २७ फेब्रुवारी १९८३ | ० वर्षे, ३४५ दिवस | — | - | |
| १० | हितेश्वर हलधर सैकिया (१९३४-१९९६) (मतदारसंघ: नझिरा) |
.jpg)
|
२७ फेब्रुवारी १९८३ | २४ डिसेंबर १९८५ | २ वर्षे, ३०० दिवस | १९८३ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) | |
| ११ | ॲड. प्रफुलकुमार देबकांत महंत (जन्म १९५२) (मतदारसंघ: नौगाँग) |
,_Dr._Mahesh_Sharma,_in_New_Delhi_on_July_20,_2017_(cropped).jpg)
|
२४ डिसेंबर १९८५ | २८ नोव्हेंबर १९९० | ४ वर्षे, ३३९ दिवस | १९८५ | आसाम गण परिषद | |
| - | पर रिकामे (राष्ट्रपती राजवट) |
|
२८ नोव्हेंबर १९९० | ३० जून १९९१ | ० वर्षे, २१४ दिवस | — | - | |
| (१०) | हितेश्वर हलधर सैकिया (दुसरा कार्यकाळ) (१९३४-१९९६) (मतदारसंघ: नझिरा) |
|
३० जून १९९१ | २२ एप्रिल १९९६ | ४ वर्षे, २९७ दिवस | १९९१ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) | |
| १२ | डॉ. भूमिधर बखतराम बर्मन (१९३१-२०२१) (मतदारसंघ: बर्रखर्ती) |
.jpg)
|
२२ एप्रिल १९९६ | १५ मे १९९६ | ० वर्षे, २३ दिवस | — | ||
| (११) | ॲड. प्रफुलकुमार देबकांत महंत (दुसरा कार्यकाळ) (जन्म १९५२) (मतदारसंघ: बरहामपूर) |
|
१५ मे १९९६ | १८ मे २००१ | ५ वर्षे, ३ दिवस | १९९६ | आसाम गण परिषद | |
| १३ | ॲड. तरुण कमलेश्वर गोगोई (१९३६-२०२०) (मतदारसंघ: टिटाबर) |
|
१८ मे २००१ | २४ मे २०१६ | १५ वर्षे, ६ दिवस | २००१ ————————— २००६ ————————— २०११ |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |
| १४ | ॲड. सर्बानंद जिबेश्वर सोनोवाल (जन्म १९६२) (मतदारसंघ: मजुली) |
.jpg)
|
२४ मे २०१६ | १० मे २०२१ | ४ वर्षे, ३५१ दिवस | २०१६ | भारतीय जनता पक्ष | |
| १५ | डॉ. हिमंता बिस्वा सरमा (जन्म १९६९) (मतदारसंघ: जलुकबारी) |
.jpg)
|
१० मे २०२१ | विद्यमान | ३ वर्षे, ३५३ दिवस | २०२१ | ||
आसाममधील राष्ट्रपती राजवट तपशील
[संपादन]आसाममध्ये आत्तापर्यंत एकूण चार वेळा राष्ट्रपती राजवट लावण्यात आली आहे.
- पहिला कार्यकाळ : १२ डिसेंबर १९७९ ते ५ डिसेंबर १९८० : अखिल आसाम विद्यार्थी परिषदेने सुरू केलेल्या आसाम आंदोलनामुळे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) आणि भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाने तत्कालीन मुख्यमंत्री ॲड. जोगेंद्रनाथ हजारिका यांच्या सरकारचा पाठिंबा काढून घेतल्याने परिणामी सरकार कोसळले व राष्ट्रपती राजवट लावण्यात आली. तदनंतर भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) पक्षाने भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाच्या पाठिंब्यावर संख्याबळ मिळवले व भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) पक्षाच्या सय्यदा अन्वरा तैमूरच्या नेतृत्वात नवे सरकार स्थापन करण्याकरता राष्ट्रपती राजवट ५ डिसेंबर १९८० रोजी उठली. राष्ट्रपती राजवट उठल्यावर भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) पक्षाच्या सय्यदा अन्वरा तैमूर या मुख्यमंत्री झाल्या.
- दुसरा कार्यकाळ : ३० जून १९८१ ते १३ जानेवारी १९८२ : सय्यदा अन्वरा तैमूर यांचे सरकार विधानसभेत अविश्वास प्रस्तावात कोसळले. राष्ट्रपती राजवट लावण्यात आली. १९७ दिवसांच्या चर्चासंघर्षानंतर भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (इंदिरा) पक्षाच्या विधिमंडळ बैठकीत ॲड. केसबचंद्र गोगोई यांची मुख्यमंत्रीपदी निवड झाल्याने अखेर १३ जानेवारी १९८२ रोजी राष्ट्रपती राजवट उठली.
- तिसरा कार्यकाळ : १९ मार्च १९८२ ते २७ फेब्रुवारी १९८३ : ॲड. केसबचंद्र गोगोई यांचे सरकार कोसळले. विधानसभा विसर्जित करण्यात येऊन राष्ट्रपती राजवट लावण्यात आली. निवडणुकीद्वारे नवीन विधानसभा गठित झाल्यानंतर २७ फेब्रुवारी १९८३ रोजी राष्ट्रपती राजवट उठविण्यात आली.
- चौथा कार्यकाळ : २८ नोव्हेंबर १९९० ते ३० जून १९९१ : आसाम गण परिषदेचे ॲड. प्रफुलकुमार देबकांत महंतांच्या नेतृत्वतील बहुमतातले सरकार बंदी घालण्यात आलेली संघटना युनायटेड लिबरेशन फ्रंट ऑफ असोमच्या दहशतवादी कारवायांमुळे अंतर्गत सुरक्षेला धोका निर्माण झाल्यामुळे बरखास्त करण्यात आले. २८ नोव्हेंबर १९९० रोजी विधानसभा विसर्जित करण्यात येऊन राष्ट्रपती राजवट लावण्यात आली. १९९१ मध्ये निवडणुकीद्वारे नवीन विधानसभा गठित झाल्यानंतर ३० जून १९९१ रोजी राष्ट्रपती राजवट उठविण्यात आली.
टीपा
[संपादन]संदर्भ
[संपादन] भारतामधील राज्यांचे विद्यमान मुख्यमंत्री | |
|---|---|