दालन:हिंदू धर्म
हिंदू धर्म
हिंदू धर्म (संस्कृत: सनातन धर्म) एक धर्म आहे (किंवा, जीवनशैली), ज्यांचे अनुयायी बहुतेक भारतात, नेपाळ आणि मॉरीशसमध्ये बहुतेक आहेत.याला जगातील सर्वात जुने धर्म म्हटले जाते. त्याला 'वैदिक सनातन वर्णाश्रम धर्म' असेही म्हणतात, याचा अर्थ मूळ लिखाणाचा मूळ मूळपासूनच आहे. [१] विद्वान हिंदू धर्माला वेगवेगळ्या संस्कृती आणि संस्कृतींचा एक संयोग मानतात, ज्याचे संस्थापक नाही. या धर्मात अनेक वेगवेगळ्या पूजा पद्धती, मते, संस्कृती आणि तत्त्वज्ञान आहेत. [२] अनुयायांच्या संख्येवर आधारित हे जगातील तिसरे सर्वात मोठे धर्म आहे. भारतातील बहुतेक भक्त संख्येवर आधारित आहेत आणि टक्केवारीच्या आधारे नेपाळमध्ये आहेत.जरी अनेक देवता आणि देवतांची पूजा केली जाते, तरी ते प्रत्यक्षात एक ऐक्यवादी धर्म आहे. [३] , [४] [५] त्याला सनातन धर्म किंवा वैदिक धर्म देखील म्हणतात. इंडोनेशियामध्ये या धर्माचे औपचारिक नाव "हिंदू अगम" आहे. हिंदू केवळ एक धर्म किंवा समुदायच नाही तर जीवन जगण्याचा एक मार्ग आहे.[६] इतिहासमुख्य सिद्धान्त धर्मग्रन्थदेवांची नावे आणि दैवतांची देणगीहिंदू शास्त्रवचनांनुसार, राक्षस देव धर्माच्या धर्माचे प्रतीक आहेत. पण तुम्हाला माहिती आहे की पौराणिक कथांमध्ये, देव आणि राक्षसांचा एकमात्र पिता म्हणून उल्लेख केला आहे, परंतु वेगवेगळ्या माताांची आई आहे. यानुसार, देव-राक्षसांचा पिता ऋषि कश्यप आहे. आत्ताच देवीच्या आईचे नाव अदिति आहे आणि राक्षसांच्या आईचे नाव दिती आहे. [७]
२००८ साली झालेल्या गणनेनुसार जगभरातील अधिकतम हिंदू लोकसंख्या असलेल्या 20 राष्ट्रांमध्ये 80.5% 54%[९] 15%[१४] 9%[१५]
6.7% 6.3%[१६]
6%
3%
2.1%[१७] हिन्दू संस्कृतिवैदिक मंत्र आणि यज्ञप्राचीन काळात, आर्य वैदिक मंत्र आणि अग्नि त्यागाने अनेक देवतांची पूजा करत असे. आर्यन देवतांची मूर्ती किंवा मंदिरे नव्हती. मुख्य आर्यन देवता: देवराज इंद्र, अग्नि, सोम आणि वरुण. त्यांच्यासाठी वैदिक मंत्र वाचले गेले आणि अग्नी, घी, दूध, दही, जवळी इत्यादि अर्पण केले गेले. प्रजापती ब्रह्मा, विष्णु आणि शिव त्या वेळी थोडेफार उल्लेख करतात. तीर्थ यात्राभारत हा एक विशाल देश आहे, परंतु तोपर्यंत तो तिचा विस्तार आणि महानता आपल्याला कळत नाही. या बाजूला, बर्याच महान पुरुषांचे लक्ष चालू राहिले, परंतु आज 120 वर्षापूर्वी आदिगुरु शंकराचार्य यांनी यासाठी एक महत्वपूर्ण कार्य केल.त्यांनी भारतीय बाजूला चार मठ उभारले, उत्तरेस बद्रीनाथजवळ ज्योतिपीठ, दक्षिण में रामेश्वरम जवळचे श्रृंगेरी पीठ, पूर्वेस जगन्नाथपुरी मधील गोवर्धन पीठ आणि पश्चिमेकडील द्वारकापीठ. असं म्हणतात जे चार पीठ (धाम) ची यात्रा करतात ते पुण्य कमावतात मूर्तिपूजाबहुतेक हिंदू देवतांच्या मूर्तींची पूजा करतात. त्यांच्यासाठी, मूर्ती ही एक सोपा साधन आहे, ज्यामध्ये निरर्थक देवाला कोणत्याही प्रकारच्या सुंदर मार्गाने पाहिले जाऊ शकते. काही लोक समजतात म्हणून हिंदू लोक खरोखर दगड आणि लोह पूजा करत नाहीत. हिंदूंना देवाची उपासना करण्याचा एकमात्र मार्ग म्हणजे मूर्तीपूजा. मंदिरहिंदूंच्या पूजेच्या ठिकाणी मंदिरे म्हणतात. प्राचीन वैदिक काळात कोणतेही मंदिर नव्हते. मग अग्निच्या जागी पूजा केली गेली, जिथे देवाचे प्रतीक म्हणून एक सोन्याची मूर्ती स्थापित केली गेली. एका दृश्यानुसार बुद्ध आणि जैन धर्माच्या मूर्ती आणि बुद्ध आणि महावीरांच्या मूर्तींनी पूजा केल्यामुळे हिंदूंचाही त्यांच्यावर प्रभाव पडला आणि त्यांनी मंदिर बांधण्यास सुरुवात केली.प्रत्येक मंदिरात एक किंवा अधिक देवतांची पूजा केली जाते. ईश्वरदेवच्या पुतळ्याला अभयारण्यमध्ये सन्मानित केले जाते. मंदिर प्राचीन आणि मध्ययुगीन भारतीय कला यांचे सर्वोत्तम प्रतीक आहे. अनेक मंदिरामध्ये दरवर्षी अनेक यात्रेकरू येतात. धार्मिक शिक्षकबहुतेक हिंदू हिंदू धर्मातील सर्वोच्च धार्मिक शिक्षक म्हणून चार शंकराचार्य (ज्योतिर्मठ, द्वारिका, शृंगेरी आणि पुरी मठ) यांचा विचार करतात. प्रमुख उत्सव  नवीन वर्ष - द्वादशमासै: संवत्सर:। असे वेद एक शब्द आहे, म्हणून ते संसार बनले आहे. प्रारंभदिन चैत्र शुक्ल प्रतिपदा हे सर्व वर्षांमध्ये सर्वात उपयुक्त दिवस आहे. सर्व हिंदु हे संपूर्ण भारतभर वेगवेगळ्या नावांनी साजरे करतात. प्राचीन काळात ऋषिर्मम्भित्ती सत्यय्या चल्मा आणि नवदर्षभा टिनो यांना मगुष्काल प्रतिपदापासून एकत्रित केले गेले होते. श्रावण पौर्णिमेला नारळी अर्थात राखी पौर्णिमा साजरी होते त्या दिवशी समुद्राला नारळ वाहून पूजन केलं जातं तसेच बहीण भावाला राखी बांधते. श्रावण कृष्ण अष्टमीवर [[जन्माष्टमी] उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी सकाळी 12 वाजता मुलाचा उपवास साजरा केला जातो, भगवान कृष्णाचा जन्म साजरा केला जातो, त्यानंतर तो प्रसादने उपवास करतो, किंवा दुसऱ्या दिवशी सकाळी दही-कलाकंद अर्पण करून उपवास करतो. भाद्रपद महिन्यात चतुर्थीला गणेश पूजन केलं जातं ते अनंत चतुर्दशी पर्यंत १० दिवस केलं जातं हा उत्सव मूळ महाराष्ट्रात साजरा होतो. छठ हा हिंदू धर्म सूर्यप्रकाशासाठी प्रसिद्ध उत्सव आहे. मूळतः शास्त्रीच्या उपासनेमुळे छठ असे म्हटले जाते. हा उत्सव वर्षामध्ये दोनदा साजरा केला जातो, परंतु कालांतराने, आता ती बिहार, पूर्वी उत्तर प्रदेशपर्यंत प्रतिबंधित आहे. आश्विन शुक्ल प्रतिपिदा नवरात्रि उत्सव सुरू करतात. नवरात्रि उत्सवातील पडदे नवरात्रि उत्सव अख्ख दीपच्या माध्यमातून, दुर्गा देवीची पूजा नऊ दिवसांसाठी साजरा केला जातो. आश्विन शुक्ल दशमी हा विजया दशमी उत्सव साजरा केला जातो. दशहराच्या पहिल्या नऊ दिवसात (नवरात्रि), 10 दिग्दर्शन देवीच्या सामर्थ्याने प्रभावित होते आणि त्यांना नियंत्रण मिळते, दहा दिशांवरील विजय प्राप्त होतो. या दिवशी रामने रावण जिंकला होता. शाकाहारकोणत्याही हिंदूसाठी शाकाहारी असणे आवश्यक नाही, जरी शाकाहार हा सात्त्विक आहार मानला जातो. शाकाहारीपणाच्या आवश्यक आवश्यकता पेक्षा अधिक स्वीकारणे देखील राजे मानले जाते. मांसाहारीपणा चांगला नाही म्हणून मानला जात नाही कारण मांसाचे, जनावरांचे मिश्रण केले जाते, म्हणूनच तामसिक हे पदार्थ आहे. एका सर्वेक्षणानुसार, वैदिक कालावधीनुसार सुमारे 70% हिंदू, बहुतेक ब्राह्मण आणि गुवाहाटी आणि मारवाडी हिंदू पारंपरिकपणे शाकाहारी आहेत. ते कधीही गोमांस खात नाहीत, कारण गाय हिंदू धर्मातील आई म्हणून मानली गेली आहे. काही हिंदू मंदिरांमध्ये प्राण्यांची बलिदान, परंतु आजकाल ही प्रथा हिंदूंना निंदा केली जात आहे.
वर्ण व्यवस्थापुरातन हिंदू व्यवस्थेत पात्रता प्रणाली आणि जातीचे विशेष महत्त्व होते. चार प्रमुख वर्ण - ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, क्षुद्र, पूर्वी या प्रणाली प्रभावी होत्या. त्या काळात असा अलिखित नियम होता कि, जर एखादा कोणत्याही जातीमध्ये जन्माला आला व सैन्यात काम केले, तर तो क्षत्रिय झाला असता. अवतारवैष्णव धर्मावलंबी और अधिकतर हिंदू, भगवान विष्णुयांचे १० अवतार मानतात :- मत्स्य, कूर्म, वराह, वामन, नरसिंह, परशुराम, राम, कृष्ण, बुद्ध और कल्कि संदर्भ
| |||||||||||||||||||||||||
संक्षिप्त सूची | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
तुम्ही काय करू शकताविकिपीडिया:विकिप्रकल्प हिंदू धर्म/करावयाच्या गोष्टींची यादी |