Jump to content

"झाडीबोली" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Content deleted Content added
Malle
खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन
(चर्चा | योगदान)
ओळ ७५: ओळ ७५:
* २१वे झाडीबोली साहित्य संमेलन : ११-१२ जानेवारी २०१४, आसगाव तर्फे पवनी येथे; अध्यक्ष : बापूरावजी टोंगे
* २१वे झाडीबोली साहित्य संमेलन : ११-१२ जानेवारी २०१४, आसगाव तर्फे पवनी येथे; अध्यक्ष : बापूरावजी टोंगे
* २२वे झाडीबोली साहित्य संमेलन १० जानेवारी २०१५ रोजी गोंदिया जिल्ह्यातल्या सालेकसा या गावी झाले. साहित्यिक धनंजय ओक या संमेलनाचे (बहुधा) अध्यक्ष असावेत.
* २२वे झाडीबोली साहित्य संमेलन १० जानेवारी २०१५ रोजी गोंदिया जिल्ह्यातल्या सालेकसा या गावी झाले. साहित्यिक धनंजय ओक या संमेलनाचे (बहुधा) अध्यक्ष असावेत.
* २४वे झाडीबोली साहित्य संमेलन जानेवारी २०१७
* २४वे झाडीबोली साहित्य संमेलन जानेवारी २०१७च्या पहिल्या आठवड्यात राका या गावी झाले.
* २५वे झाडीबोली साहित्य संमेलन २३ व २४ डिसेंबर २०१७ रोजी भंडारा जिल्ह्यातील जवाहरनगर येथे झाले. या संमेलनाच्या अध्यक्षपदी कवी, समीक्षक तथा ग्रामगीताचार्य बंडोपंत बोढेकर होते.


डोंबिवली येथे फेब्रुवारी २०१७मध्ये झालेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. अक्षयकुमार काळे यांनी झाडीपट्टीतील साकोली येथील जनसाहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषविले होते. विदर्भ साहित्य संघाच्या संमेलनाच्या तळोधी-बाळापूर येथील संमेलनाचे अध्यक्षपदही त्यांनी भूषविले होते. मतांसाठी जोगवा मागताना डॉ. काळे यांनी काढलेल्या विनंती पत्रकात अनेकांच्या नावांसोबत झाडीबोली साहित्य मंडळाच्या अध्यक्षांचेही नाव आहे. या पार्श्वभूमीवर डॉ. काळे यांच्या समक्ष झाडीबोलीची उपेक्षा होते ही अतिशय वेदनादायक बाब आहे. डोंबिवली संमेलनात माझे नाव सोडा, पण डॉ. राजन जयस्वाल, लखनसिंह कटरे, हिरामण लांजे, ना. गो. थुटे, डॉ. तीर्थराज कापगते यापैकी एखाद्याला तरी आमंत्रित करायला हवे होते, असे डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर यांनी नमूद केले.
डोंबिवली येथे फेब्रुवारी २०१७मध्ये झालेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. अक्षयकुमार काळे यांनी झाडीपट्टीतील साकोली येथील जनसाहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषविले होते. विदर्भ साहित्य संघाच्या संमेलनाच्या तळोधी-बाळापूर येथील संमेलनाचे अध्यक्षपदही त्यांनी भूषविले होते. मतांसाठी जोगवा मागताना डॉ. काळे यांनी काढलेल्या विनंती पत्रकात अनेकांच्या नावांसोबत झाडीबोली साहित्य मंडळाच्या अध्यक्षांचेही नाव आहे. या पार्श्वभूमीवर डॉ. काळे यांच्या समक्ष झाडीबोलीची उपेक्षा होते ही अतिशय वेदनादायक बाब आहे. डोंबिवली संमेलनात माझे नाव सोडा, पण डॉ. राजन जयस्वाल, लखनसिंह कटरे, हिरामण लांजे, ना. गो. थुटे, डॉ. तीर्थराज कापगते यापैकी एखाद्याला तरी आमंत्रित करायला हवे होते, असे डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर यांनी नमूद केले.

२३:३०, ४ एप्रिल २०१८ ची आवृत्ती

Look up झाडीबोली in
Wiktionary, the free marathi dictionary.
झाडीबोली ह्या बोलीभाषेची शब्दसूची
विक्शनरी, या मुक्त शब्दकोशात पाहा/तपासा/अद्याप नसलेले शब्द/वाक्यांश जोडा अथवा सूची:मराठी बोलीभाषातील शब्द येथे मराठी बोलीभाषांची सामायिक शब्दसूची पहा


या लेखातील किंवा विभागातील मजकूर http://kavyashilpnews.blogspot.in/2012/10/blog-post_21.html येथून कॉपी-पेस्ट करून उतरवल्याप्रमाणे वाटत आहे आणि हा प्रकार संभाव्य प्रताधिकारभंग ठरण्याची शक्यता आहे.
या लेखातील अ-मुक्त, प्रताधिकारित आशय हटवायला आणि प्रताधिकारमुक्त आशय भरायला ह्या लेखाचे संपादन करावे. यथोचित संपादन झाल्यावर हा साचा येथून काढावा.



झाडीबोली नावाची एक बोली महाराष्ट्र राज्याच्या ईशान्य दिशेला असलेल्या काही भागात बोलली जाते.. महाराष्ट्र­ाच्या भंडारा, गोंदिया, चंद्रपूर आणि गडचिरोली या चार जिल्ह्यांचा भूभाग 'झाडीमंडळ' किंवा 'झाडीपट्टी' या नावाने ओळखला जातो. या प्रदेशात बोलली जाणारी मराठी भाषेची बोली 'झाडीबोली' या नावाने प्रचलित आहे. आज या चार जिल्ह्यांशिवाय या जिल्ह्यांच्या उत्तर व पूर्व सीमेवरील मध्य प्रदेशातील बालाघाट, दुर्गराजनांदगाव या जिल्ह्यांचा काही भाग आणि भंडारा व चंद्रपूर जिल्ह्यांच्या पश्चिम सीमेवरील नागपूर जिल्ह्याचा काही भाग यांचा झाडी भाषिक प्रदेश म्हणून समावेश करावा लागतो. झाडीपट्टीच्या चार जिल्ह्यांतील बावन्न लक्ष आणि सीमाप्रदेशातील दहा लक्ष असे एकूण बासष्ट लक्ष लोक झाडीबोली बोलतात.[ संदर्भ हवा ]

झाडीबोलीची वैशिष्ट्ये

==झाडीबोलीतील काही खास शब्द==mandav

लोकसाहित्य

झाडीबोलीत लोकसाहित्याचे आहे. क्रीडागीते, पाळणागीते, सासुरवाशिणीची गीते असे प्रकार आहेत. रोवण्याची गाणी . महादेवाची गाणी बिरवे

भिंगीसोंग आणि दंडीगान . दंडार, खडीगंमत, गंगासागर, डाहाका आणि गोंधड काव्यप्रकार आहेत.

नियतकालिके

झाडीबोलीचे स्वत:चे मासिक आहे. डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर यांच्या संपादकत्वाखाली 'लाडाची बाई' हे बाल मासिक झाडीबोलीत (देवनागरी लिपीत) भाषेत जानेवारी २०१०पासून प्रकाशित होत आहे. हे झाडी भाषेतील पहिले मासिक आहे. [ संदर्भ हवा ]

प्रकाशित साहित्य

झाडीबोलीत सर्व प्रथम लेखन प्रकाशित करण्याचा मान डॉ.हरिश्चंद्र बोरकर यांच्याकडे जातो. 'पवनपर्व' या साकोली येथून दर रविवारी प्रकाशित होणार्‍या ’रविवासरी’ नावाच्या साप्ताहिकात 'वद्राचा देव खाल्या आला' ही त्यांची झाडीबोलीतील कथा १६ मार्च १९८०च्या अंकात प्रकाशित झाली. ही झाडीबोलीतील पहिली प्रकाशित कथा होय.[ संदर्भ हवा ] तसेच याच नियतकालिकात 'अडचा घुटाची भूक' ही त्यांची झाडीबोलीतील कविता २० मार्च १९८१ च्या अंकात प्रकाशित झाली. ही झाडीबोलीतील पहिली प्रकाशित कविता समजली जाते.[ संदर्भ हवा ]

'झाडीबोलीचे भाषावैज्ञानिक अध्ययन' ह्या विषयावर डॉ.हरिश्चंद्र बोरकर यांनी पीएच.डी.चा प्रबंध लिहिला होता.

झाडीबोली साहित्य मंडळाने मराठी बोली साहित्य संघ ही संस्था १५ ऑगस्ट २००३ रोजी स्थापली.

कविता संग्रह

  • सपनधून (कवी ना.गो. थुटे -१ जानेवारी २०००) हा झाडीबोलीतील पहिला प्रकाशित कवितासंग्रह.
  • अंजनाबाईची कविता (कवयित्री अंजनाबाई खुणे -९ जाने २०००)
  • आदवा (चारोळीसंग्रह-कवी राजन जयस्वाल -९ जानेवारी २०००)
  • हिरवा पदर (कवितासंग्रह कवी हिरामन लांजे(रमानंद) -२००२)
  • रूप झाडीचा (वा.चं. ठाकरे -२००२)
  • कानात सांग (डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर -२००२)
  • माज्या मुलकाची कता (विठ्ठल लांजेवार -२००२)
  • झाडीपट्टीचा बारसा (रामचंद्र डोंगरवार -२००३)
  • झाडी भुलामाय (प्र.ग. तल्लारवार(प्रगत) -२००६)
  • आदवा(कवितासंग्रह कवी राजन जयस्वाल -२००४)
  • अंजनाबाईची गाणी(अंजनाबाई खुणे -२००५)
  • सोनुली (पांडुरंग भेलावे -२००६)
  • मातीत मिरली माती' (मुरलीधर खोटेले -२००७)
  • माजी मायबोली (बापुराव टोंगे -२००८)
  • झाडीची माती (मिलिंद रंगारी -२००८)
  • मोहतेल (प्रल्हाद मेश्राम)
  • रंगल्या तांदराचा सडा (मनराज पटेल)
  • घामाचा दाम (डोमा कापगते)
  • कविता झाडीची (झाडीबोलीतील २५ उत्कृष्ट कवितांचा संग्रह - संपादक डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर, ना. गो. थुटे -२००२) इत्यादी.

कथासंग्रह

  • वास्तुक (घनश्याम डोंगरे -.१९९८) झाडीबोलीतला पहिला कथासंग्रह.
  • पोरका (मा.तु. खिरटकर -२००१
  • गंप्याची बंडी (दिवाकर मोरस्कर -२००१)
  • विश्वंभरा (सुमिता कोंडबत्तुनवार -२००२)
  • चटनीचा पेंड (वा.चं. ठाकरे -२००८)
  • कवितेत रंगल्या कता (बापुराव टोंगे -२००९)
  • झाडीबोलीतील सर्वोत्कृष्ट कथांचा संग्रह 'जागली'( संपादक, राजन जयस्वाल -२००१)

कादंबऱ्या/चरित्रे

  • झाडीचा झोलना (आत्मचरित्र, अंजनाबाई खुणे -२०१२)
  • बाप्तिस्मा ते धर्मांतर (आत्मकथन-इसादास भडके)
  • भाराटी (घनश्याम डोंगरे)

अन्य साहित्य

  • झाडीबोली भाषा आणि अभ्यास (डॉ.हरिश्चंद्र बोरकर)
  • झाडीबोली-मराठी शब्दकोश (डॉ.हरिश्चंद्र बोरकर)

पुरस्कार

  • ’भाराटी' ला नाशिक येथील प्रतिष्ठेचा बंधुमाधव पुरस्कार मिळाला.
  • ”बाप्तिस्मा ते धर्मांतर’ला महाराष्ट्र­ शासनाच्या उत्कृष्ट वाङ्मय पुरस्कारांसह अनेक पुरस्कार लाभलेले आहेत.
  • डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर यांच्या 'झाडी बोली : भाषा आणि अभ्यास' आणि 'भाषिक भ्रमंती' या दोन ग्रंथांना महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट वाङ्मय पुरस्कार मिळाला आहे.

झाडीबोली साहित्य संमेलने

  • १९ जानेवारी १९९२ रोजी रेंगेपार (कोहळी) या गावी झाडीबोली साहित्य मंडळाच्या ध्वजाखाली पहिले झाडीबोली साहित्य संमेलन झाले. आजतागायत (इ.स.२०१५) शासकीय मदतीशिवाय या मंडळाने बावीस साहित्य संमेलने घेतली आहेत.
  • इ.स. १९९५च्या सेंदूरवाफा येथील तिसर्‍या झाडीबोली साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद दिवंगत प्रा. द.सा.बोरकर यांनी भूषविले होते.
  • १२व्या संमेलनाच्या अध्यक्षा अंजनाबाई होत्या.
  • १८वे झाडीबोली साहित्य संमेलन - १९-२० डिसेंबर २०१०. बोंडगावदेवी (गोंदिया जिल्हा) येथे.
  • १९वे, २४-२५ डिसेंबर २०११, भजेपार (अंजोरा) येथे; अध्यक्ष कवी व कथाकार राम महाजन
  • २०वे झाडीबोली संमेलन, ७-८ जानेवारी २०१३, नवेबांधगाव (गोंदिया) येथे; अध्यक्ष : नीलकंठ रणदिवे
  • २१वे झाडीबोली साहित्य संमेलन : ११-१२ जानेवारी २०१४, आसगाव तर्फे पवनी येथे; अध्यक्ष : बापूरावजी टोंगे
  • २२वे झाडीबोली साहित्य संमेलन १० जानेवारी २०१५ रोजी गोंदिया जिल्ह्यातल्या सालेकसा या गावी झाले. साहित्यिक धनंजय ओक या संमेलनाचे (बहुधा) अध्यक्ष असावेत.
  • २४वे झाडीबोली साहित्य संमेलन जानेवारी २०१७च्या पहिल्या आठवड्यात राका या गावी झाले.
  • २५वे झाडीबोली साहित्य संमेलन २३ व २४ डिसेंबर २०१७ रोजी भंडारा जिल्ह्यातील जवाहरनगर येथे झाले. या संमेलनाच्या अध्यक्षपदी कवी, समीक्षक तथा ग्रामगीताचार्य बंडोपंत बोढेकर होते.

डोंबिवली येथे फेब्रुवारी २०१७मध्ये झालेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. अक्षयकुमार काळे यांनी झाडीपट्टीतील साकोली येथील जनसाहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषविले होते. विदर्भ साहित्य संघाच्या संमेलनाच्या तळोधी-बाळापूर येथील संमेलनाचे अध्यक्षपदही त्यांनी भूषविले होते. मतांसाठी जोगवा मागताना डॉ. काळे यांनी काढलेल्या विनंती पत्रकात अनेकांच्या नावांसोबत झाडीबोली साहित्य मंडळाच्या अध्यक्षांचेही नाव आहे. या पार्श्वभूमीवर डॉ. काळे यांच्या समक्ष झाडीबोलीची उपेक्षा होते ही अतिशय वेदनादायक बाब आहे. डोंबिवली संमेलनात माझे नाव सोडा, पण डॉ. राजन जयस्वाल, लखनसिंह कटरे, हिरामण लांजे, ना. गो. थुटे, डॉ. तीर्थराज कापगते यापैकी एखाद्याला तरी आमंत्रित करायला हवे होते, असे डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर यांनी नमूद केले.

अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनातील खास बोलींवरील परिसंवादात झाडीबोलीचा एकही प्रतिनिधी नाही. हे सारे अनवधानाने किंवा अज्ञानामुळे संबंधितांकडून घडले असावे, त्यामागे कोणताही दुष्ट अथवा वावगा हेतू नव्हता अशी वस्तुस्थिती असेल तर या चुकीच्या संदर्भात निदान दिलगिरीच्या पत्राची अपेक्षा आणि प्रतीक्षा करणे झाडीबोली चळवळीला आणि समस्त झाडीभाषकाला अयोग्य नाही ना?

- डॉ. हरिश्चंद्र बोरकर

झाडीपट्टी परिवर्तनशील साहित्य संमेलन

  • १ले : येरंडी(तालुका अर्जुनी मोरगाव, जिल्हा गोंदिया); २३-३-२०१२

हे सुद्धा पहा

या भाषेतील काही शब्द व त्याचे मराठीतील अर्थ

झाडीबोलीतील शब्द मराठीतील त्या अर्थाचा किंवा
त्याचे जवळपास पोचणारा शब्द
बंडी बैलगाडी
वद्र वरती/वरचे बाजूस
खाल्तं खाली/खालचे बाजूस
चेंगणे चढणे
खासर खाचर
काह्यले कशाला
पुन्नाहुन पुन्हा/परत
ऊबार जास्तीचा
काउन कां म्हणून
गेल्ता गेला होता
माह्यासंग माझे सोबत
बंडी उलार (बंडीचे चाकाच्या/अक्षाच्या मागच्या
बाजूस जास्त भार लादल्याने समोरची
बाजू वर होण्याची स्थिती)
शेयरात शहरात
गावाले गावाला
तेथं तिथे
येथं येथे
कऊल कवेलू (Roof Tile)
जगरं कुंभाराने, कच्चे मातीचे मडके भाजण्यासाठी
रचलेली गवऱ्यांची(शोभण्या) आरास)
घेवाले घ्यायला
जावाले जायला
भासरा नवऱ्याचा मोठा भाऊ/ दिर
आढं माळा/गच्ची/छत
खाती लोहार
सालदार (साल=वर्ष) वर्षाचे कराराने ठेवलेला शेतीवरील
काम करण्यासाठीचा नोकर
तांदुर तांदुळ
  1. ^ संदर्भाचा संदर्भhttp://indiacode.nic.in/fullact1.asp?tfnm=196123 हे संस्थळ २० एप्रील २०१४ रोजी सायं १७ वाजून १५ मिनीटांनी जसे अभ्यासले