Jump to content

युरोपियन संघ

दुवे संपादा
विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(युरोपीय संघ या पानावरून पुनर्निर्देशित)

आयरिश: An tAontas Eorpach


इंग्लिश: European Union
इटालियन: Unione europea
एस्टोनियन: Euroopa Liit
क्रोएशियन: Europska unija
ग्रीक: Ευρωπαϊκή Ένωση
चेक: Evropská unie
जर्मन: Europäische Union
डच: Europese Unie
डॅनिश: Den Europæiske Union
पोर्तुगीज: União Europeia
पोलिश: Unia Europejska
फिनिश: Euroopan unioni
फ्रेंच: Union européenne
बल्गेरियन: Европейски съюз
माल्टी: Unjoni Ewropea
रोमेनियन: Uniunea Europeană
लात्व्हियन: Eiropas Savienība
लिथुएनियन: Europos Sąjunga
स्पॅनिश: Unión Europea
स्लोव्हाक: Európska únia
स्लोव्हेन: Evropska unija
स्वीडिश: Europeiska unionen


हंगेरियन: Európai Unió
जगाच्या नकाशावर युरोपियन संघ
लघुरूप EU
ध्येय United in diversity (विविधतेमध्ये एकता)
स्थापना २५ मार्च १९५७
सदस्यत्व
२७ सदस्य देश 
अधिकृत भाषा
२३

युरोपियन युनियन (अर्थ:युरोपियन संघ) (The European Union-EU) अथवा युरोपियन महासंघ हा युरोप खंडातील २७ देशांचा संघ आहे. या संघाचे उद्दीष्ट युरोपीय देशांमध्ये राजकीय व शासकीय संयु्क्तता आणणे, समान अर्थव्यवस्था व समान व्यापार-नियम लागू करणे, समान चलन (युरो-€) अस्तित्त्वात आणणे हे आहे. युरोप खंडातील सर्वात मोठे राजकीय व आर्थिक अस्तित्त्व युरोपियन संघाला लाभले आहे. संघाची एकूण लोकसंख्या ४९ कोटी ३० लाख आणि वार्षिक उत्पन्न (GDP) €१०५ ($१३७) निखर्व आहे. युरोपियन संघात खालील देश आहेत.

युनायटेड किंग्डममध्ये २३ जून २०१६ रोजी घेण्यात आलेल्या मतदानामध्ये ब्रिटिश नागरिकांनी युरोपियन संघ सोडण्याच्या बाजूने कौल दिला.[१][२] त्यामुळे २०१९ साली युनायटेड किंग्डम अधिकृतपणे युरोपियन संघातून बाहेर पडेल.[१]

इतिहास

[संपादन]
European Commission (Brussels)

दुसऱ्या महायुद्धानंतर आर्थिक सहकार्य तसेच व्यापारवर्धित करण्याच्या उद्देशाने युरोपीय  देश एकत्र येऊ लागले ,१९५७ मध्ये बेल्जीयम ,जर्मनी ,फ्रान्स ,इटली ,लक्झेमबर्ग आणि आणि नेदरलॅंड या सहा देशांनी युरोपियन इकॉनॉमिक कम्युनिटी या संस्थेची स्थापना केली युरोपस्थित २८ देशांची युरोपियन युनियन ही अतिप्रगत अशी आर्थिक युनियन आहे. युरोपियन कोल ॲंड स्टील कम्युनिटी आणि युरोपियन आर्थिक युनियन यांच्यापासुन युरोपियन युनियनचा जन्म झाला.१९९३ मध्ये मॅस्ट्रिच कराराने युरोपियन युनियन हे नाव देण्यात आले . लिस्बन कराराने अलीकडे २००९मध्ये युरोपियन युनियनमध्ये सुधारित घटना लागू झाली आहे . १ जुलै २०१३ पासून क्रोशिया हा नवीन देश सदस्य होत असल्यामुळे युरोपियन युनियनमध्ये आता २८ देश  आहेत .  या संघाने युरोपमधील विविध सदस्य देशांत एकत्रित बाजारप्रणाली विकसित केली आहे . युरोपमध्ये वस्तू , सेवा व भांडवल यांचा मुक्त संचार होणे , हे उद्दिष्ट आहे .समुदायातील सर्व देशांनी वस्तूंची देवाणघेवाण करताना सर्व वस्तूवरील जकात रद्द केली आहे .सभासद देशांकरिता युरो चलन निश्चित केले .

==भूगोल==यूरोपयन युनियन हा यूरोप या खंडामध्ये येतो

राजकारण

[संपादन]

न्यायव्यवस्था

[संपादन]

युरोपियन न्यायालय ॰ ॰ युरोपिय युनियनमधील कायद्याचे व करारांचे अर्थ लावणे, व त्यांच्या आधारे सदस्य देशातील वादांचा निवाडा करणे हे कार्य युरोपियन न्यायव्यवस्था पार पाडते.

विदेश संबंध

[संपादन]

अर्थव्यवस्था :- युरोपियन युनियन ही एक आर्थिक व त्याचप्रमाणे मौद्रिक युनियन करण्याच्या उद्देशाने सर्व सदस्य देशांचे राजकोषीय  धोरण व  चलनविषयक धोरण एकरूप करण्यासाठी प्रयत्न सुरू झाले.

[संपादन]

संस्कृती

[संपादन]

सदस्य राष्ट्रे

[संपादन]
चिन्ह ध्वज देश
 सामील
 लोकसंख्या
 किमी²
 दरडोई उत्पन्न चलन
 जिनी
 माविनि
 परिषदेमधील
मते 		संसदेमधील
जागा 		भाषा भूभाग
ऑस्ट्रिया ऑस्ट्रिया 1995-01-01 &0000000008443000.000000८४,४३,०००[३] &0000000000083855.000000८३,८५५ &0000000000042409.000000४२,४०९[४] युरो &0000000000000029.100000२९.१[५] &0000000000000000.895000०.८९५[६] 10 19 जर्मन –
बेल्जियम बेल्जियम 1957स्थापक &0000000011041300.000000१,१०,४१,३००[३] &0000000000030528.000000३०,५२८ &0000000000037883.000000३७,८८३[४] युरो &0000000000000033.000000३३.०[५] &0000000000000000.897000०.८९७[६] 12 22 डच
फ्रेंच
जर्मन 		–
बल्गेरिया बल्गेरिया 2007-01-01 &0000000007327200.000000७३,२७,२००[३] &0000000000110994.000000१,१०,९९४ &0000000000014312.000000१४,३१२[४] लेव्ह &0000000000000029.200000२९.२[५] &0000000000000000.782000०.७८२[६] 10 18 बल्गेरियन –
क्रोएशिया क्रोएशिया 2013-07-01 &0000000004398000.000000४३,९८,०००[३] &0000000000056594.000000५६,५९४ &0000000000017810.000000१७,८१०[४] कुना &0000000000000029.000000२९[५] &0000000000000000.805000०.८०५[६] 7 12 क्रोएशियन –
सायप्रस सायप्रस 2004-05-01 &0000000000862000.000000८,६२,०००[३] &0000000000009251.000000९,२५१ &0000000000027086.000000२७,०८६[४] युरो &0000000000000031.200000३१.२[५] &0000000000000000.848000०.८४८[६] 4 6 ग्रीक
तुर्की
3 वगळून
चेक प्रजासत्ताक चेक प्रजासत्ताक 2004-05-01 &0000000010505400.000000१,०५,०५,४००[३] &0000000000078866.000000७८,८६६ &0000000000027191.000000२७,१९१[४] कोरुना &0000000000000025.800000२५.८[५] &0000000000000000.873000०.८७३[६] 12 22 चेक –
डेन्मार्क डेन्मार्क 1973-01-01 &0000000005580500.000000५५,८०,५००[३] &0000000000043075.000000४३,०७५ &0000000000037657.000000३७,६५७[४] क्रोन &0000000000000024.700000२४.७[५] &0000000000000000.901000०.९०१[६] 7 13 डॅनिश
2 वगळून
एस्टोनिया एस्टोनिया 2004-05-01 &0000000001339700.000000१३,३९,७००[३] &0000000000045227.000000४५,२२७ &0000000000021713.000000२१,७१३[४] युरो &0000000000000036.000000३६.०[५] &0000000000000000.846000०.८४६[६] 4 6 एस्टोनियन –
फिनलंड फिनलंड 1995-01-01 &0000000005401300.000000५४,०१,३००[३] &0000000000338424.000000३,३८,४२४ &0000000000036395.000000३६,३९५[४] युरो &0000000000000026.900000२६.९[५] &0000000000000000.892000०.८९२[६] 7 13 फिनिश
स्वीडिश
1
फ्रान्स फ्रान्स 1957स्थापक &0000000065397900.000000६,५३,९७,९००[३] &0000000000674843.000000६,७४,८४३ &0000000000035548.000000३५,५४८[४] युरो &0000000000000032.700000३२.७[५] &0000000000000000.893000०.८९३[६] 29 74 फ्रेंच
5 + 7 वगळून
जर्मनी जर्मनी 1957स्थापक[d] &0000000081843700.000000८,१८,४३,७००[३] &0000000000357021.000000३,५७,०२१ &0000000000039028.000000३९,०२८[४] युरो &0000000000000028.300000२८.३[५] &0000000000000000.920000०.९२०[६] 29 99 जर्मन –
ग्रीस ग्रीस 1981-01-01 &0000000011290900.000000१,१२,९०,९००[३] &0000000000131990.000000१,३१,९९० &0000000000024505.000000२४,५०५[४] युरो &0000000000000034.300000३४.३[५] &0000000000000000.860000०.८६०[६] 12 22 ग्रीक –
हंगेरी हंगेरी 2004-05-01 &0000000009957700.000000९९,५७,७००[३] &0000000000093030.000000९३,०३० &0000000000019638.000000१९,६३८[४] फोरिंट &0000000000000030.000000३०.०[५] &0000000000000000.831000०.८३१[६] 12 22 हंगेरियन –
आयर्लंडचे प्रजासत्ताक आयर्लंड 1973-01-01 &0000000004582800.000000४५,८२,८००[३] &0000000000070273.000000७०,२७३ &0000000000041921.000000४१,९२१[४] युरो &0000000000000034.300000३४.३[५] &0000000000000000.916000०.९१६[६] 7 12 आयरिश
इंग्लिश 		–
इटली इटली 1957स्थापक &0000000060820800.000000६,०८,२०,८००[३] &0000000000301338.000000३,०१,३३८ &0000000000030136.000000३०,१३६[४] युरो &0000000000000036.000000३६.०[५] &0000000000000000.881000०.८८१[६] 29 73 इटालियन –
लात्व्हिया लात्व्हिया 2004-05-01 &0000000002041800.000000२०,४१,८००[३] &0000000000064589.000000६४,५८९ &0000000000018255.000000१८,२५५[४] लाट्स &0000000000000035.700000३५.७[५] &0000000000000000.814000०.८१४[६] 4 9 लात्व्हियन –
लिथुएनिया लिथुएनिया 2004-05-01 &0000000003007800.000000३०,०७,८००[३] &0000000000065200.000000६५,२०० &0000000000021615.000000२१,६१५[४] लिताज &0000000000000035.800000३५.८[५] &0000000000000000.818000०.८१८[६] 7 12 लिथुएनियन –
लक्झेंबर्ग लक्झेंबर्ग 1957स्थापक &0000000000524900.000000५,२४,९००[३] &0000000000002586.400000२,५८६.४ &0000000000079785.000000७९,७८५[४] युरो &0000000000000030.800000३०.८[५] &0000000000000000.875000०.८७५[६] 4 6 फ्रेंच
जर्मन
लक्झेंबर्गिश 		–
माल्टा माल्टा 2004-05-01 &0000000000416100.000000४,१६,१००[३] &0000000000000316.000000३१६ &0000000000027022.000000२७,०२२[४] युरो &0000000000000025.800000२५.८[५] &0000000000000000.847000०.८४७[६] 3 6 माल्टी
इंग्लिश 		–
नेदरलँड्स नेदरलँड्स 1957स्थापक &0000000016730300.000000१,६७,३०,३००[३] &0000000000041543.000000४१,५४३ &0000000000042194.000000४२,१९४[४] युरो &0000000000000030.900000३०.९[५] &0000000000000000.921000०.९२१[६] 13 26 डच
6 वगळून
पोलंड पोलंड 2004-05-01 &0000000038538400.000000३,८५,३८,४००[३] &0000000000312685.000000३,१२,६८५ &0000000000020592.000000२०,५९२[४] झुवॉटी &0000000000000034.900000३४.९[५] &0000000000000000.821000०.८२१[६] 27 51 पोलिश –
पोर्तुगाल पोर्तुगाल 1986-01-01 &0000000010541800.000000१,०५,४१,८००[३] &0000000000092390.000000९२,३९० &0000000000023385.000000२३,३८५[४] युरो &0000000000000038.500000३८.५[५] &0000000000000000.816000०.८१६[६] 12 22 पोर्तुगीज
2
रोमेनिया रोमेनिया 2007-01-01 &0000000020121641.000000२,०१,२१,६४१[३] &0000000000238391.000000२,३८,३९१ &0000000000012808.000000१२,८०८[४] लेउ &0000000000000031.500000३१.५[५] &0000000000000000.786000०.७८६[६] 14 33 रोमेनियन –
स्लोव्हाकिया स्लोव्हाकिया 2004-05-01 &0000000005404300.000000५४,०४,३००[३] &0000000000049035.000000४९,०३५ &0000000000024249.000000२४,२४९[४] युरो &0000000000000025.800000२५.८[५] &0000000000000000.840000०.८४०[६] 7 13 स्लोव्हाक –
स्लोव्हेनिया स्लोव्हेनिया 2004-05-01 &0000000002055500.000000२०,५५,५००[३] &0000000000020273.000000२०,२७३ &0000000000028195.000000२८,१९५[४] युरो &0000000000000031.200000३१.२[५] &0000000000000000.892000०.८९२[६] 4 8 स्लोव्हेन –
स्पेन स्पेन 1986-01-01 &0000000046196300.000000४,६१,९६,३००[३] &0000000000504030.000000५,०४,०३० &0000000000030557.000000३०,५५७[४] युरो &0000000000000032.000000३२.०[५] &0000000000000000.885000०.८८५[६] 27 54 स्पॅनिश[e]
4
स्वीडन स्वीडन 1995-01-01 &0000000009482900.000000९४,८२,९००[३] &0000000000449964.000000४,४९,९६४ &0000000000041191.000000४१,१९१[४] क्रोना &0000000000000025.000000२५.०[५] &0000000000000000.916000०.९१६[६] 10 20 स्वीडिश –
युनायटेड किंग्डम युनायटेड
किंग्डम 		1973-01-01 &0000000062989600.000000६,२९,८९,६००[३] &0000000000243610.000000२,४३,६१० &0000000000036941.000000३६,९४१[४] पाउंड स्टर्लिंग &0000000000000036.000000३६.०[५] &0000000000000000.875000०.८७५[६] 29 73 इंग्लिश
1 + 13 वगळून
एकूण / सरासरी – &0000000508077900.000000५०,८०,७७,९००[३] &अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ",".अभिव्यक्ती त्रुटी: अनोळखी उद्गारवाचक चिन्ह ","४,३८१,३७६ &0000000000033800.000000३३,८००[७] युरो &0000000000000030.700000३०.७[८] &0000000000000000.845000०.८४५[९] 352 766 24 (official) –
टिपा
  1. ^ युरोपियन संघाने उत्तर सायप्रसचे सार्वभौमत्व अमान्य केले आहे.
  2. ^ संयुक्त राष्ट्रांद्वारे शासन .
  3. ^ a b See Article 355(1) of the Treaty on the Functioning of the European Union.[१] Archived 2012-10-28 at the Wayback Machine.
  4. ^ जर्मनीच्या पुन:एकत्रीकरणानंतर ३ ऑक्टोबर १९९० रोजी भूतपूर्व पूर्व जर्मनी देशाची राज्ये पश्चिम जर्मनीमध्ये समाविष्ट केली गेली.
  5. ^ स्थानिक मान्यताप्राप्त भाषा: बास्क, कातालान व गालिसियन.

अधिकृत भाषा

[संपादन]

खालील २३ भाषा युरोपियन संघाच्या अधिकृत भाषा आहेत.

भाषा अधिकृत वापरकर्ते वापरास सुरुवात
बल्गेरियन बल्गेरिया ध्वज बल्गेरिया 2007
चेक Flag of the Czech Republic चेक प्रजासत्ताक
स्लोव्हाकिया ध्वज स्लोव्हाकिया1 		2004
डॅनिश डेन्मार्क ध्वज डेन्मार्क
जर्मनी ध्वज जर्मनी2 		1973
डच Flag of the Netherlands नेदरलँड्स
बेल्जियम ध्वज बेल्जियम 		1958
इंग्लिश आयर्लंडचे प्रजासत्ताक ध्वज आयर्लंड
माल्टा ध्वज माल्टा
Flag of the United Kingdom युनायटेड किंग्डम 		1973
एस्टोनियन एस्टोनिया ध्वज एस्टोनिया 2004
फिनिश फिनलंड ध्वज फिनलंड 1995
फ्रेंच बेल्जियम ध्वज बेल्जियम
फ्रान्स ध्वज फ्रान्स
इटली ध्वज इटली3
लक्झेंबर्ग ध्वज लक्झेंबर्ग 		1958
जर्मन ऑस्ट्रिया ध्वज ऑस्ट्रिया
बेल्जियम ध्वज बेल्जियम
डेन्मार्क ध्वज डेन्मार्क4
जर्मनी ध्वज जर्मनी
इटली ध्वज इटली5
लक्झेंबर्ग ध्वज लक्झेंबर्ग 		1958
ग्रीक सायप्रस ध्वज सायप्रस
ग्रीस ध्वज ग्रीस
इटली ध्वज इटली6 		1981
हंगेरियन हंगेरी ध्वज हंगेरी
ऑस्ट्रिया ध्वज ऑस्ट्रिया7
रोमेनिया ध्वज रोमेनिया8
स्लोव्हाकिया ध्वज स्लोव्हाकिया1
स्लोव्हेनिया ध्वज स्लोव्हेनिया9 		2004
आयरिश आयर्लंडचे प्रजासत्ताक ध्वज आयर्लंड
Flag of the United Kingdom युनायटेड किंग्डम10 		2007
इटालियन इटली ध्वज इटली
स्लोव्हेनिया ध्वज स्लोव्हेनिया11 		1958
लात्व्हियन लात्व्हिया ध्वज लात्व्हिया 2004
लिथुएनियन लिथुएनिया ध्वज लिथुएनिया 2004
माल्टी माल्टा ध्वज माल्टा 2004
पोलिश पोलंड ध्वज पोलंड 2004
पोर्तुगीज पोर्तुगाल ध्वज पोर्तुगाल 1986
रोमेनियन रोमेनिया ध्वज रोमेनिया 2007
स्लोव्हाक स्लोव्हाकिया ध्वज स्लोव्हाकिया
Flag of the Czech Republic चेक प्रजासत्ताक 		2004
स्लोव्हेन स्लोव्हेनिया ध्वज स्लोव्हेनिया
ऑस्ट्रिया ध्वज ऑस्ट्रिया12
इटली ध्वज इटली13 		2004
स्पॅनिश स्पेन ध्वज स्पेन 1986
स्वीडिश स्वीडन ध्वज स्वीडन
फिनलंड ध्वज फिनलंड14 		1995

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ a b "ब्रिटनकरांचा 'ब्रेक्झिट'च्या बाजूने कौल".
  2. ^ "इंग्लंड युरोपियन युनियनमधून बाहेर पडणार!". 2016-06-25 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2016-06-24 रोजी पाहिले.
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Council Decision of 14 January 2013 (2013/37/EU[मृत दुवा]) as amended by Council Decision of 1 July 2013 (2013/345/EU[मृत दुवा]) amending the Council's Rules of Procedure.
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Report for Selected Countries and Subjects IMF
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab UNDP.org
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab "Inequality-adjusted Human Development Index [[वर्ग:मृत बाह्य दुवे असणारे सर्व लेख]][[वर्ग:मृत बाह्य दुवे असणारे लेख ]][[[Wikipedia:Link rot|मृत दुवा]]]". HDRO (Human Development Report Office) संयुक्त राष्ट्रे विकास कार्यक्रम. 2019-01-07 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 20 July 2013 रोजी पाहिले. URL–wikilink conflict (सहाय्य)
  7. ^ "Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table". Epp.eurostat.ec.europa.eu. 26 April 2011 रोजी पाहिले.
  8. ^ Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table. Epp.eurostat.ec.europa.eu (2013-06-14). Retrieved on 2013-07-29.
  9. ^ Mihaiu, Diana Marieta; Opreana, Alin (April 2011). "Correlation Analysis Between the Health System and Human Development Level Within the European Union" (PDF). International Journal of Trade, Economics and Finance. 2 (2). doi:10.7763/IJTEF.2011.V2.85.

बाह्य दुवे

[संपादन]
 विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत:
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=युरोपियन_संघ&oldid=2473324" पासून हुडकले