गंगा जमना
1961 film by Nitin Bose | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | चलचित्र | ||
|---|---|---|---|
| गट-प्रकार |
| ||
| मूळ देश | |||
| संगीतकार | |||
| पटकथा | |||
| निर्माता | |||
| Performer | |||
| दिग्दर्शक | |||
| प्रमुख कलाकार | |||
| प्रकाशन तारीख |
| ||
| कालावधी |
| ||
| |||
 | |||
गंगा जमना हा १९६१ चा भारतीय गुन्हेगारी नाट्यपट आहे, जो दिलीप कुमार लिखित आणि निर्मीत आहे, आणि नितीन बोस यांनी दिग्दर्शित केला आहे, ज्यात वजाहत मिर्झा यांनी संवाद लिहिले आहेत.[१][२] कुमारने नंतर सांगितले की, त्याने चित्रपटाचे दिग्दर्शन आणि संपादनही केले होते.[३] यात दिलीप कुमार यांच्यासोबत वैजयंतीमाला आणि त्यांचा वास्तविक जीवनातील भाऊ नासिर खान प्रमुख भूमिकेत आहेत. उत्तर भारतातील ग्रामीण अवध प्रदेशात आधारित, हा चित्रपट गंगा आणि जमना (कुमार आणि खान) या दोन गरीब भावांची कथा सांगतो आणि कायद्याच्या विरोधी बाजूने त्यांची मार्मिकता आणि भावंडांची शत्रुता, एक डाकू आणि दुसरा पोलीस अधिकारी आहे. हा चित्रपट त्याच्या टेक्निकलर निर्मिती, अवधी बोलीचा वापर आणि डाकू चित्रपट शैलीचे एक निश्चित उदाहरण आहे. २००३ मध्ये आघाडीच्या भारतीय दिग्दर्शकांच्या मताचा विचार करून आउटलुक मासिकाच्या सर्वेक्षणात बॉलीवूडच्या २५ महान चित्रपटांमध्य तो ११ व्या स्थानावर होते.[४]
सहा महिन्यांच्या विलंबानंतर हा चित्रपट अखेर जानेवारी १९६१ मध्ये प्रदर्शित झाला. या चित्रपटाला समीक्षक आणि प्रेक्षकांचा चांगला प्रतिसाद मिळाला. हा १९६० च्या दशकातील सर्वात मोठा हिट चित्रपट होता आणि बॉक्स ऑफिस कलेक्शनच्या दृष्टीने सर्वात यशस्वी भारतीय चित्रपटांपैकी एक होता. भारतात आणि परदेशात अंदाजे ८४ दशलक्ष तिकिटांची विक्री झाली. विविध संदर्भानुसार, तिकीटाची किमत महागाईसाठी समायोजित केलेल्यानंतर, आतापर्यंतच्या १० सर्वाधिक कमाई करणाऱ्या भारतीय चित्रपटांपैकी हा आहे.[५] २०११ मध्ये, ७३६ कोटींच्या समायोजित निव्वळ कमाईसह, हा चित्रपट बॉक्स ऑफिस इंडिया मासिकाने मुघल-ए-आझम (१९६०) च्या मागे आणि शोले (१९७५) च्या पुढे यादीत दुसऱ्या क्रमांकावर होता.[६]
पात्र[संपादन]
- दिलीपकुमार - गंगाराम "गंगा"
- वैजयंतीमाला - धन्नो
- नासिर खान - जमना
- अरुणा इराणी - कमला
- कन्हैयालाल - कल्लू
- अन्वर हुसेन - हरिराम
- नजीर हुसेन - पोलीस अधीक्षक
- लीला चिटणीस - गोविंदी
- हेलन - गणिका
गीत[संपादन]
चित्रपटाचे गीत नौशाद यांनी संगीतबद्ध केला होता आणि शकील बदायुनी यांनी गीते लिहिली होती ज्यात ८ गाणी आहेत जी मोहम्मद रफी, लता मंगेशकर, आशा भोसले आणि हेमंत कुमार यांनी गायली आहे.
२०११ मध्ये, एम.एस.एनने गांधी जयंतीनिमित्त बॉलीवूडमधील १० देशभक्तीपर गाण्यांच्या यादीत "इंसाफ की डागर पे" याला पहिल्या क्रमांकावर ठेवले.[७]
| गाणे | गायक |
|---|---|
| "ढुंढो ढुंढो रे सजना" | लता मंगेशकर |
| "दगाबाज, तोरी बातियाँ" | लता मंगेशकर |
| "दो हंसों का जोडा" | लता मंगेशकर |
| "झनन घुंगर बाजे" | लता मंगेशकर |
| "नैन लाड जाये तो" | मोहम्मद रफी |
| "ओ छलिया रे, छलिया रे, मन में हमारा" | मोहम्मद रफी, आशा भोसले |
| "तोरा मन बडा पापी" | आशा भोसले |
| " इन्साफ की डागर पे " | हेमंत कुमार |
| "चल चल री गोरिया पी की नगरिया" | मोहम्मद रफी, वैजयंतीमाला |
पुरस्कार[संपादन]
| पुरस्कार | श्रेणी | विजेता | निकाल | Note | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|
| बंगाल फिल्म जर्नालिस्ट असोसिएशन पुरस्कार | सर्वोत्कृष्ट भारतीय चित्रपट | दिलीपकुमार | विजयी | [८] [९] [१०] [११] [१२] [१३] [१४] | |
| सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक | नितीन बोस | ||||
| सर्वोत्कृष्ट अभिनेता | दिलीपकुमार | ||||
| सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री | वैजयंतीमाला | ||||
| सर्वोत्कृष्ट संगीत दिग्दर्शक | नौशाद | ||||
| सर्वोत्कृष्ट संवाद | वजाहत मिर्झा | ||||
| सर्वोत्कृष्ट गीतकार | शकिल बदायुनी | ||||
| सर्वोत्कृष्ट सिनेमॅटोग्राफर | व्ही. बाबासाहेब | ||||
| सर्वोत्कृष्ट ऑडिओग्राफी | एम. आय. धरमसे | ||||
| बोस्टन आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव | पॉल रेव्हर सिल्व्हर बाउल | दिलीपकुमार | समकालीन समस्यांच्या सादरीकरणात स्पष्टता आणि अखंडतेसाठी (निर्माता म्हणून) | ||
| चेकोस्लोव्हाकिया कला अकादमी, प्राग | विशेष सन्मान डिप्लोमा | अभिनेता | |||
| फिल्मफेर पुरस्कार | सर्वोत्तम चित्रपट | नामांकन | |||
| सर्वोत्तम दिग्दर्शक | नितीन बोस | ||||
| सर्वोत्तम अभिनेता | दिलीपकुमार | ||||
| सर्वोत्तम अभिनेत्री | वैजयंतीमाला | विजयी | |||
| सर्वोत्तम संगीत दिग्दर्शक | नौशाद | नामांकन | |||
| सर्वोत्तम संवाद | वजाहत मिर्झा | विजयी | |||
| सर्वोत्कृष्ट सिनेमॅटोग्राफर | व्ही. बाबासाहेब | विजयी | |||
| १५ वा कार्लोवी व्हॅरी आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव | क्रिस्टल ग्लोबसाठी भारताचे अधिकृत नामांकन | दिलीपकुमार | नामांकन मिळाले नाही | ||
| विशेष पुरस्कार | विजयी | निर्माता आणि पटकथा लेखक म्हणून | |||
| राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार | सर्वोत्कृष्ट हिंदी चित्रपट | नितीन बोस दिलीपकुमार |
संदर्भ[संपादन]
- ^ "Ganga Jamuna (DVD)". Amazon. 5 February 2019 रोजी पाहिले.
- ^ Ashish Rajadhyaksha; Paul Willemen (1999). Encyclopaedia of Indian cinema. British Film Institute. pp. 658–14. ISBN 978-0-85170-455-5. 22 December 2011 रोजी पाहिले.
- ^ Subhash K. Jha (May 4, 2007). "˜No one can tell the whole truth". Mumbai Mirror. 2021-09-29 रोजी पाहिले.
- ^ "Bollywood's Best Films | May 12, 2003". 2016-01-08. Archived from the original on 8 January 2016. 2021-07-26 रोजी पाहिले.
- ^ Thombare, Suparna (2019-07-23). "Which is the Highest Grossing Indian Film of All Time?". TheQuint. 2021-09-29 रोजी पाहिले.
- ^ "Top 50 Film of Last 50 Years | Box Office India : India's premier film trade magazine". 2012-03-17. Archived from the original on 17 March 2012. 2021-09-29 रोजी पाहिले.
- ^ "India@64: Top 10 Patriotic songs of Bollywood". MSN. 9 August 2011. Archived from the original on 15 June 2012. 2011-10-22 रोजी पाहिले.
- ^ "BFJA Awards (1962)". Gomolo.com. Archived from the original on 4 March 2016. 2011-10-13 रोजी पाहिले.
- ^ "The Nominations – 1968". Indiatimes. Archived from the original on 8 July 2012. 2011-10-13 रोजी पाहिले.
- ^ "The Winners – 1960". Indiatimes. Archived from the original on 9 July 2012. 2011-10-13 रोजी पाहिले.
- ^ "25th Annual BFJA Awards". BFJA. Archived from the original on 24 February 2008. 2011-11-22 रोजी पाहिले.
- ^ India. Ministry of Information and Broadcasting. Research and Reference Division, India. Ministry of Information and Broadcasting. Research, Reference, and Training Division, India. Ministry of Information and Broadcasting. Publications Division (1964). India, a reference annual. Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. p. 134. 22 December 2011 रोजी पाहिले.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- ^ Stanley Reed (1963). The Times of India directory and year book including who's who. Bennett, Coleman and Co. Ltd. p. 134. 22 December 2011 रोजी पाहिले.
- ^ Indian Council for Cultural Relations (1962). Cultural news from India, Volumes 3-4. Indian Council for Public Relations. p. 10. 14 January 2012 रोजी पाहिले.