कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालय (भारत)
agriculture ministry of India | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | ministry of agriculture, भारताच्या केंद्र सरकारच्या मंत्रालयांची यादी | ||
|---|---|---|---|
| ह्याचा भाग | भारताचे केंद्रीय मंत्रिमंडळ, भारत सरकार | ||
| स्थान | नवी दिल्ली, नवी दिल्ली जिल्हा, Delhi division, National Capital Territory of Delhi, भारत | ||
| कार्यक्षेत्र भाग | भारत | ||
| अधिकृत संकेतस्थळ | |||
| |||
 | |||
कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालय (पूर्वीचे नाव कृषी मंत्रालय) ही भारत सरकारची एक शाखा आहे. ही भारतातील शेतीशी संबंधित नियम आणि कायदे तयार करण्यासाठी व प्रशासनासाठी सर्वोच्च संस्था आहे. मंत्रालयाच्या कार्यक्षेत्रातील तीन व्यापक क्षेत्रे म्हणजे कृषी, अन्न प्रक्रिया आणि सहकार. कृषी मंत्रालयाचे अध्यक्ष कृषिमंत्री नरेंद्र सिंग तोमर हे आहेत. अभिषेक सिंग चौहान, कृष्णा राज आणि परसोत्तमभाई रूपाला हे राज्यमंत्री आहेत.
भारतातील अर्ध्याहून अधिक लोकसंख्येसाठी शेती हा जगण्याचा मुख्य स्रोत आहे. शेती हा बिगर-शेती क्षेत्राला आवश्यक असणारा बराच वेतन आणि उद्योग क्षेत्रातील कच्चा माल पुरविते. भारत ही मोठ्या प्रमाणात कृषी अर्थव्यवस्था आहे. २००९-१० मध्ये ५२.१% लोक थेट किंवा अप्रत्यक्षरित्या कृषी व त्यासंबंधित क्षेत्रात काम करतात असे आर्थिक सर्वेक्षण ने प्रकाशीत केले. केंद्र सरकार, राज्य सरकार आणि शेतकरी समुदायाच्या संयुक्त प्रयत्नांना यश आले आहे आणी २०१०-११ मध्ये २४४.७८ दशलक्षसाचा:भारतीय जनता पक्ष/meta/color टन धान्याचे विक्रमी उत्पादन झाले. कृषी व सहकार विभागाच्या मार्गदर्शनाखाली राबविल्या जाणाऱ्या कृषी मिशन मोड प्रकल्प (Agriculture MMP) सारख्या विविध पीक विकास योजनांतर्गत नवीन विकसित पीक उत्पादन तंत्रज्ञान शेतकऱ्यांना प्रभावीपणे हस्तांतरित करून हे विक्रमी उत्पादन साध्य केले गेले आहे. विक्रमी उत्पादन होण्यामागील इतर कारणांमध्ये वाढीव किमान आधारभूत किंमतींच्या माध्यमातून विविध पिकांच्या प्रतिफळ किंमतीचा समावेश आहे.
इतिहास
[संपादन]भारतातील सर्व शेतीविषयक बाबी हाताळण्यासाठी जून १८७१ मध्ये महसूल, कृषी व वाणिज्य विभाग स्थापन करण्यात आले. हे मंत्रालय स्थापन होईपर्यंत शेतीशी संबंधित बाबी गृह खात्याच्या कामकाजात येत होत्या. १८८१ मध्ये शिक्षण, आरोग्य, कृषी, महसूल यांना एकत्रितपणे सामोरे जाण्यासाठी महसूल व कृषी विभाग स्थापन करण्यात आला. तथापि, १९४७ मध्ये, कृषी विभाग हे कृषी मंत्रालयाच्या रूपात पुन्हा नामित करण्यात आले.[१] शेती समुदायाच्या गरजा भागविल्या पाहिजेत म्हणून १५ ऑगस्ट २०१५ रोजी कृषी मंत्रालयाचे नाव बदलून कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालय असे नामकरण झाले.[२]
रचना आणि विभाग
[संपादन]कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयात खालील दोन विभाग आहेत:
- कृषी, सहकार व शेतकरी कल्याण विभाग
या विभागाच्या जबाबदाऱ्या भारत सरकार (व्यवसायाचे वाटप) नियम, १९६१ मध्ये देण्यात आल्या आहेत, ज्या वेळोवेळी सुधारित होतात. या संदर्भातील "सहकार" हे शेतकरी सहकारी चळवळ आहे ज्यास सरकार मोठ्या प्रमाणात प्रोत्साहन देते. कृषी एमएमपी हा एक वेगळा कार्यक्रम आहे जो विविध प्रांतात राष्ट्रीय स्तरावर आणि विविध माध्यमांमार्फत राबविल्या जाणाऱ्या कृषी ई-गव्हर्नन्स प्रकल्प आहे.
- कृषी संशोधन व शिक्षण विभाग
या विभागाच्या जबाबदाऱ्या मूलभूत आणि ऑपरेशन संशोधन, तंत्रज्ञान विकास, देशभरातील विविध संस्था आणि राज्य सरकार यांच्यात संबंध सुधारणे आहेत. याव्यतिरिक्त, हा विभाग भारतीय कृषी संशोधन परिषदेचे व्यवस्थापन करतो.
मंत्री
[संपादन],_signed_image_for_Walter_Nash_(NZ_Prime_Minister),_1958_(16017609534).jpg)
_(cropped).jpg)
.JPG)
.jpg)
संदर्भ
[संपादन]- ^ "Organisational History of the Department of Agriculture & Cooperation" (PDF). 25 April 2012 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 5 July 2012 रोजी पाहिले.
- ^ https://www.thehindu.com/news/national/69th-independence-day-prime-minister-narendra-modis-independence-day-speech/article7544397.ece
- ^ "[१]". External link in
|title=(सहाय्य); Missing or empty|url=(सहाय्य)[२] (RAJYA SABHA MEMBERS, BIOGRAPHICAL SKETCHES, 1952 - 2003: J) - ^ "[३]". External link in
|title=(सहाय्य); Missing or empty|url=(सहाय्य)[४] (RAJYA SABHA MEMBERS, BIOGRAPHICAL SKETCHES, 1952 - 2003: J) - ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2012-02-23 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ a b c "Biographical Sketch of Member of 12th Lok Sabha". 47.132. 2014-05-21 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "9th Lok Sabha, Members Bioprofile". loksabha.nic.in. National Informatics Centre. 2014-05-19 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. May 19, 2014 रोजी पाहिले.
- ^ "Official biographical sketch on Lok Sabha website". 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Fifteenth Lok Sabha, Members Bioprofile : Bhajan Lal,Shri". 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Members Bioprofile". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ a b "Biographical Sketch of Member of 12th Lok Sabha". 47.132. 3 एप्रिल 2015 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ "Biographical Sketch of Member of XI Lok Sabha". 47.132. 2014-05-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-11-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Sixteenth Lok Sabha, Members Bioprofile : Devegowda,Shri H.D." 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ a b c d "Fourteenth Lok Sabha, Members Bioprofile : Nitish Kumar,Shri". 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ Official biographical sketch on Lok Sabha website Archived 1 February 2013 at the Wayback Machine.
- ^ "Official biographical sketch on Lok Sabha website". 47.132. 2016-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Official biographical sketch on Lok Sabha website". 47.132. 2014-04-13 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2 April 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Archived copy". 20 April 2015 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2015-04-24 रोजी पाहिले.CS1 maint: archived copy as title (link)
