अल्क धातू
अल्क धातू[१] (अन्य नामभेद: अल्कली धातू ; इंग्लिश: Alkali metal , अल्कली मेटल ;) हे आवर्त सारणीमधील एकसंयुजी, धनविद्युतभारी धातूंना उद्देशून योजले जाणारे समूहवाचक नाव आहे. यांच्या इलेक्ट्रॉन-रचनेत बाहेरील कक्षेत एकच इलेक्ट्रॉन असतो. त्यामुळे हे धातू अतिशय विक्रियाशील असतात. आवर्त सारणीमधील इतर मूलद्रव्यांप्रमाणे या गटातील मूलद्रव्येही एकमेकांसारखे गुणधर्म दाखवतात.
या गटातील धातू खालीलप्रमाणे व वाढत्या अणुभाराप्रमाणे त्यांच्या गुणधर्मांत होणारा बदल खालील तत्क्यात दाखवला आहे :
Z | मूलद्रव्य | इलेक्ट्रॉन रचना |
---|---|---|
१ | हायड्रोजन | १ |
३ | लिथियम | २,१ |
११ | सोडियम | २,८,१ |
१९ | पोटॅशियम | २,८,८,१ |
३७ | रुबिडियम | २,८,१८,८,१ |
५५ | सीझियम | २,८,१८,१८,८,१ |
८७ | फ्रान्सियम | २,८,१८,३२,१८,८,१ |
अल्कली धातू वाढत्या अणुक्रमांकाप्रमाणे गुणधर्मात बदल दाखवतात. उदाहरणार्थ, त्यांची विद्युतऋणता कमी होत जाते; विक्रियाशीलता वाढत जाते; विलयबिंदू व उकळणबिंदू वाढत जातो; घनता वाढत जाते. पोटॅशियम व फ्रांसियम हे धातू याला अपवाद आहेत; त्यांची घनता अनुक्रमे सोडियम व सीशियम यांपेक्षा कमी असते.
अल्क धातू | अणुभार | विलयबिंदू (के) | उकळणबिंदू (के) | घनता (ग्रा·सेंमी−३) | विद्युतऋणता (पॉलिंग) |
---|---|---|---|---|---|
लिथियम | ६.९४१ | ४५३ | १६१५ | ०.५३४ | ०.९८ |
सोडियम | २२.९९० | ३७० | ११५६ | ०.९६८ | ०.९३ |
पोटॅशियम | ३९.०९८ | ३३६ | १०३२ | ०.८९ | ०.८२ |
रुबिडियम | ८५.४६८ | ३१२ | ९६१ | १.५३२ | ०.८२ |
सीझियम | १३२.९०५ | ३०१ | ९४४ | १.९३ | ०.७९ |
फ्रान्सियम | (२२३) | २९५ | ९५० | १.८७ | ०.७० |
संदर्भ[संपादन]
- ^ वैज्ञानिक पारिभाषिक संज्ञा. p. १०.
बाह्य दुवे[संपादन]
- "ग्रुप १: द अल्कली मेटल्स ("गट १: अल्क धातू")" (इंग्लिश भाषेत).CS1 maint: unrecognized language (link)
- "गट १ मूलद्रव्यांचे आण्विक व भौतिक गुणधर्म" (इंग्लिश भाषेत).CS1 maint: unrecognized language (link)
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
H | He | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |||||||||||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | |||||||||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Uuq | Uup | Uuh | Uus | Uuo | |||||||||
|