राष्ट्रीय मुक्त विद्यालयीन शिक्षण संस्था

National Institute of Open Schooling
लघुरूप	NIOS
स्थापना	1989
प्रकार	Governmental Board of Education
मुख्यालय	Noida, Uttar Pradesh, India
अधिकृत भाषा	Hindi; English;
Chairman	Sh.Bishwajit Kumar Singh
संकेतस्थळ	www.nios.ac.in

नॅशनल इंस्टिट्यूट ऑफ ओपन स्कूलिंग (एनआयओएस), पूर्वी नॅशनल ओपन स्कूल, (२००२ मध्ये नाव बदलले गेले) हे भारत सरकारच्या अंतर्गत शिक्षण मंडळ आहे. साक्षरता वाढविण्याच्या हेतूने समाजातील सर्व घटकांना शिक्षण देण्यासाठी आणि लवचिक शिक्षणासाठी पुढे जाण्याच्या उद्देशाने १९८९^[१] मध्ये भारत सरकारच्या मानव संसाधन विकास मंत्रालयाने याची स्थापना केली. एनआयओएस हा एक राष्ट्रीय बोर्ड आहे. हे व्यावसायिक अभ्यासक्रम देखील देते.

एनआयओएसमध्ये २०० ते २०० पर्यंतच्या माध्यमिक व वरिष्ठ माध्यमिक स्तरावरील सुमारे १ दशलक्ष विद्यार्थ्यांची एकत्रित नोंद होती आणि दरवर्षी सुमारे ३५०,००० विद्यार्थ्यांची नोंद होते ज्यामुळे ती जगातील सर्वात मोठी मुक्त शाळा प्रणाली बनली आहे.^[२]

आंतरराष्ट्रीय सहयोग आणि परदेशी केंद्रे

एनआयओएस कॉमनवेल्थ ऑफ लर्निंग (सीओएल) आणि युनेस्कोला सहकार्य करतो.^[३] यामध्ये बहरेन, संयुक्त अरब अमिराती, ओमान, कुवैत, नेपाळ, कॅनडा, सौदी अरेबियाचे किंग्डम, ऑस्ट्रेलिया, युनायटेड किंग्डम, न्यू झीलंड, मलेशिया, सिंगापूर आणि अमेरिकेच्या अमेरिकेत असलेल्या भारतीय प्रवाश्यांसाठी अभ्यास केंद्र आहेत.^[४]

उपलब्ध शिक्षणक्रम

एनआयओएस खालील अभ्यासक्रम देतात: ^{[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (August 2018)">उद्धरण आवश्यक</span> ]}

ओपन बेसिक एज्युकेशन प्रोग्राम, ज्यात खालील तीन स्तरांचे कोर्स आहेत
- ओबीई 'ए' लेव्हल कोर्स - इयत्ता ३ च्या समकक्ष
- ओबीई 'बी' लेव्हल कोर्स - इयत्ता पाचवीच्या बरोबरीचा
- ओबीई 'सी' लेव्हल कोर्स - इयत्ता आठवीच्या बरोबरीचा
माध्यमिक कोर्स - दहावीच्या समतुल्य
वरिष्ठ माध्यमिक कोर्स - बारावीच्या समतुल्य
व्यावसायिक शिक्षण अभ्यासक्रम
जीवन संवर्धन कार्यक्रम
डी.ई.एल. Archived 2020-04-11 at the Wayback Machine. ईडी. अर्थात Archived 2020-04-11 at the Wayback Machine.

परीक्षा

सार्वजनिक परीक्षा वर्षातून दोनदा एप्रिल-मे आणि ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये एनआयओएसने निश्चित केलेल्या तारखांवर घेतल्या जातात. तथापि, ज्या विषयांमध्ये विषयनिहाय शिक्षणासाठी एनआयओएसमध्ये प्रवेश घेतला आहे अशा विषयांमध्ये फक्त स्तर व वरिष्ठ माध्यमिक स्तरावरील ऑन-डिमांड परिक्षेद्वारे भाग घेण्यास पात्र आहे.^[५] सार्वजनिक परीक्षांचे निकाल साधारणत: परीक्षेच्या शेवटच्या तारखेनंतर सहा आठवड्यांनी जाहीर केले जातात.

मागील वर्षांच्या निकालांची आकडेवारी

परीक्षा सत्र	दहावीची आकडेवारी		१२ वीची आकडेवारी
परीक्षा सत्र	विद्यार्थी हजर झाले	उत्तीर्ण	विद्यार्थी हजर झाले	उत्तीर्ण
एप्रिल 2019	सुमारे 1.7 लाख	34.42%	सुमारे 1.8 लाख	-
ऑक्टोबर 2018	118805	39.25	174352	31.78
एप्रिल 2018	174365	34.42	181696	38.54
ऑक्टोबर 2017	105729	31.86	127791	36.37
एप्रिल 2017	135234	38.89	175528	39.61
ऑक्टोबर २०१.	116162	38.04	146902	31.27

मंडळाची प्रादेशिक कार्यालये

प्रादेशिक कार्यालये	कार्यक्षेत्र / राज्ये समाविष्ट
दिल्ली I	पूर्व दिल्ली, उत्तर दिल्ली, उत्तर पूर्व दिल्ली, उत्तर पश्चिम दिल्ली, झज्जर, गौतम बुध नगर आणि गाझियाबाद
दिल्ली II	दक्षिण दिल्ली, पश्चिम दिल्ली, दक्षिण पश्चिम दिल्ली, मध्य दिल्ली, नवी दिल्ली, गुडगाव आणि फरीदाबाद
बेंगलुरू	कर्नाटक
हैदराबाद	तेलंगणा
विशाखापट्टणम	आंध्र प्रदेश
पुणे	महाराष्ट्र आणि गोवा, दमण आणि दीव
चंदीगड	हरियाणा ( फरीदाबाद, गुडगाव आणि झज्जर वगळता), हिमाचल प्रदेश, पंजाब, जम्मू-काश्मीर आणि चंदीगड
कोलकाता	सिक्कीम, पश्चिम बंगाल आणि अंदमान निकोबार बेटे आणि सुभेन्ट्रे भुवनेश्वर
भुवनेश्वर	ओडिशा
कोची	केरळा
चेन्नई	तामिळनाडू आणि पांडिचेरी
पटना	बिहार
जयपूर	राजस्थान
गांधीनगर	गुजरात
भोपाळ	मध्य प्रदेश
रायपूर	छत्तीसगड
गुवाहाटी	आसाम, मेघालय, नागालँड, त्रिपुरा, मिझोरम, अरुणाचल प्रदेश, मणिपूर
रांची	झारखंड

संदर्भ

^ "National Institute Of Open Schooling". Nos.org. 2012-02-19. 7 March 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-03-03 रोजी पाहिले.
^ "pub_PS_OpenSchooling_web" (PDF). Col.org. 2015-07-03 रोजी पाहिले.
^ "International Centre for Training in Open Schooling". Nos.org. 1945-11-16. 25 February 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-03-03 रोजी पाहिले.
^ Majumdar Sahil, Pallavi (15 October 2002). "Open school for UAE expats". टाइम्स ऑफ इंडिया. 2013-07-09 रोजी पाहिले.
^ "Evaluation System". NIOS. 2013-07-09 रोजी पाहिले.

बाह्य दुवे

अधिकृत संकेतस्थळ

[1] "National Institute Of Open Schooling". Nos.org. 2012-02-19. 7 March 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-03-03 रोजी पाहिले.

[2] "pub_PS_OpenSchooling_web" (PDF). Col.org. 2015-07-03 रोजी पाहिले.

[3] "International Centre for Training in Open Schooling". Nos.org. 1945-11-16. 25 February 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-03-03 रोजी पाहिले.

[4] Majumdar Sahil, Pallavi (15 October 2002). "Open school for UAE expats". टाइम्स ऑफ इंडिया. 2013-07-09 रोजी पाहिले.

[5] "Evaluation System". NIOS. 2013-07-09 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]