Jump to content

"इंग्रजी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

दुवे संपादा
विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
No edit summary
ज (चर्चा | योगदान)
५७,२९९ edits
No edit summary
ओळ २: ओळ २:
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|left|upright|EN ([[ISO 639]]-1)]]
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|left|upright|EN ([[ISO 639]]-1)]]


'''इंग्लिश''' अथवा '''इंग्रजी''' भाषा ही पश्चिम जर्मेनिक भाषाकुळातील एक भाषा आहे. इंग्लिश [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], [[कॅनडा]], [[इंग्लंड]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यूझीलंड]] ह्या देशांमध्ये प्रमुख भाषा आहे. ( [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिकन संयुक्त संस्थानांमध्ये]] इंग्लिश प्रमुख भाषा असली करी तिला राज्यघटना अथवा इतर कोणत्याही कायद्याद्वारे अधिकृत भाषेचा दर्जा नाही. कॅनड्यामध्ये इंग्लिश व फ्रेंच ह्या दोन अधिकृत भाषा आहेत.) कित्येक देशांची ''दुसरी भाषा'' व ''शासकीय भाषा'' आहे. जगभरात सर्वांत जास्त शिकवल्या जाणाऱ्या व समजल्या जाणाऱ्या भाषेत इंग्लिश भाषेची गणना होते.
इंग्लंड देशात राहणार्‍या लोकांना इंग्रज म्हणतात, आणि त्यांच्या भाषेला इंग्रजी. संस्कृतमध्ये इंग्रजीला आंग्लभाषा म्हणत असल्याने मराठीसह अनेक भार्तीय भाषांमध्ये इंग्रजी भाषा ही आंग्लभाषा म्हणूनही ओळखली जाते. '''इंग्रजी''' भाषा (इंग्लिश) ही पश्चिम जर्मेनिक भाषाकुळातील एक भाषा आहे. ही भाषा [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], [[कॅनडा]], [[इंग्लंड]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यूझीलंड]] ह्या देशांमध्ये प्रमुख भाषा आहे. ( [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिकन संयुक्त संस्थानांमध्ये]] इंग्लिश प्रमुख भाषा असली करी तिला राज्यघटना अथवा इतर कोणत्याही कायद्याद्वारे अधिकृत भाषेचा दर्जा नाही. कॅनडामध्ये इंग्लिश व फ्रेंच ह्या दोन अधिकृत भाषा आहेत.) कित्येक देशांची ''दुसरी भाषा'' व ''शासकीय भाषा'' आहे. जगभरात सर्वांत जास्त शिकवल्या जाणार्‍या व समजल्या जाणार्‍या भाषांत इंग्लिश भाषेची गणना होते.


[[चित्र:Anglospeak(800px).png|thumb|right|300px|निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही प्रमुख व शासकीय भाषा आहे व फिकट निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही केवळ शासकीय भाषा आहे]]
[[चित्र:Anglospeak(800px).png|thumb|right|300px|निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही प्रमुख व शासकीय भाषा आहे व फिकट निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही केवळ शासकीय भाषा आहे]]
३५ कोटी लोकांची इंग्लिश ही मातॄभाषा आहे तर जवळजवळ १५ कोटी लोकांची ''दुसरी भाषा''. जगभरात सुमारे १०० कोटी लोक या भाषेत साक्षर आहेत. इंग्लिश विज्ञान-तंत्रज्ञान, व्यापार, इंटरनेटसह अनेक विषयात अत्यंत समॄद्ध आहे.
३५ कोटी लोकांची इंग्रजी ही मातॄभाषा आहे तर जवळजवळ १५ कोटी लोकांची ''दुसरी भाषा''. जगभरात सुमारे १०० कोटी लोक या भाषेत साक्षर आहेत. इंग्रजी ही विज्ञान-तंत्रज्ञान, व्यापार, इंटरनेटसह अनेक विषयात अत्यंत समॄद्ध आहे.


इंग्लिश ही पश्चिम-जर्मेनिक भाषा आहे. एंग्लो-सॅक्सन कुळातील ''जुन्या इंग्लिश'' भाषेपासून इंग्लिश भाषेची उत्पत्ती झाली आहे. इंग्लिशची मुळे जर्मेनिक भाषांत आहे व व्याकरण जुन्या इंग्लिशचे आहे. ब्रिटिश साम्राज्यातून पसरलेल्या इंग्लिश भाषेला आंतरराष्ट्रीय महत्त्व [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] महासत्ता झाल्यामुळे आले. जागतीकरणामुळे इंग्लिशचे महत्त्व अनन्यसाधारण झाले आहे. संपर्क,रोजगार, शिक्षण इत्यादींकरता इंग्लिशचे किमान ज्ञान असणे गरजेचे आहे. भारत हा इंग्लिश ही दुसरी भाषा असणारा महत्त्वाचा देश आहे व भारतीय इंग्लिश ही इंग्लिशची एक बोलीभाषा म्हणून ओळखली जाते.
इंग्लिश ही पश्चिम-जर्मेनिक भाषा आहे. अँग्लो-सॅक्सन कुळातील ''जुन्या इंग्लिश'' भाषेपासून इंग्लिश भाषेची उत्पत्ती झाली आहे. इंग्लिशची मुळे जर्मेनिक भाषांत आहे व व्याकरण जुन्या इंग्लिशचे आहे. ब्रिटिश साम्राज्यातून पसरलेल्या इंग्लिश भाषेला आंतरराष्ट्रीय महत्त्व [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] महासत्ता झाल्यामुळे आले. जागतीकरणामुळे इंग्लिशचे महत्त्व अनन्यसाधारण झाले आहे. संपर्क, रोजगार, शिक्षण इत्यादींकरता इंग्लिशचे किमान ज्ञान असणे गरजेचे आहे. भारत हा इंग्लिश ही दुसरी भाषा असणारा महत्त्वाचा देश आहे व भारतीय इंग्लिश ही इंग्लिशची एक बोलीभाषा म्हणून ओळखली जाते.


== स्वर ==
== स्वर ==
ओळ १५: ओळ १५:
! colspan="5" style="text-align:left; background:#dedede"| [[:en:monophthong]]s
! colspan="5" style="text-align:left; background:#dedede"| [[:en:monophthong]]s
|-
|-
| {{IPA|i/i:}} || [[:en:Close front unrounded vowel]] || ई || mach'''i'''ne||ae, e, ee, ea, ei, ie, i, ey, oe.
| {{IPA|i/i:}} || [[:en:Close front unrounded vowel]] || ई || mach'''i'''ne||ae (æ), e, ee, ea, ei, ie, i, ey, oe (œ).
|-
|-
| {{IPA|ɪ}} || [[:en:Near-close near-front unrounded vowel]] || इ|| b'''i'''t|| i, ie, y, ey, ui.
| {{IPA|ɪ}} || [[:en:Near-close near-front unrounded vowel]] || इ|| b'''i'''t|| i, ie, y, ey, ui.
|-
|-
| {{IPA|ɛ}} || [[:en:Open-mid front unrounded vowel]] || ऱ्हस्व ए|| r'''e'''d|| e, ea, a, ai, ay.
| {{IPA|ɛ}} || [[:en:Open-mid front unrounded vowel]] || र्‍हस्व ए|| r'''e'''d|| e, ea, a, ai, ay.
|-
|-
| {{IPA|æ}} || [[:en:Near-open front unrounded vowel]] || ऎ || c'''a'''t|| a
| {{IPA|æ}} || [[:en:Near-open front unrounded vowel]] ||अॅ || c'''a'''t|| a
|-
|-
| {{IPA|ɒ}} || [[:en:Open back rounded vowel]] || ऱ्हस्व ऑ|| h'''o'''t||o, ua, au, ou, ow
| {{IPA|ɒ}} || [[:en:Open back rounded vowel]] || र्‍हस्व ऑ|| h'''o'''t||o, ua, au, ou, ow
|-
|-
| {{IPA|ɔ:}} || [[:en:Open-mid back rounded vowel]] || दीर्घ ऒ || c'''au''ght||a, or, ore, ough, oor, aw, al, oar, ough, o, ar
| {{IPA|ɔ:}} || [[:en:Open-mid back rounded vowel]] || दीर्घ ऑ || c'''au''ght||a, or, ore, ough, oor, aw, al, oar, ough, o, ar
|-
|-
| {{IPA|ɑ/a:}} || [[:en:Open back unrounded vowel]] || आ|| f'''a'''ther||a, au, ah, al.
| {{IPA|ɑ/a:}} || [[:en:Open back unrounded vowel]] || आ|| f'''a'''ther||a, au, ah, al.
ओळ ३३: ओळ ३३:
| {{IPA|u/u:}} || [[:en:Close back rounded vowel]] || ऊ ||r'''u'''le||u, oo, o, ou, ui, ew, eau, oe, wo
| {{IPA|u/u:}} || [[:en:Close back rounded vowel]] || ऊ ||r'''u'''le||u, oo, o, ou, ui, ew, eau, oe, wo
|-
|-
| {{IPA|ʌ/ɐ}} || [[:en:Open-mid back unrounded vowel]], [[:en:Near-open central vowel]] || ऱ्हस्व अ|| c'''u'''t|| u, o, ou, oo, oe
| {{IPA|ʌ/ɐ}} || [[:en:Open-mid back unrounded vowel]], [[:en:Near-open central vowel]] || र्‍हस्व अ|| c'''u'''t|| u, o, ou, oo, oe
|-
|-
| {{IPA|ɝ/ɜ:}} || [[:en:Open-mid central unrounded vowel]] || दीर्घ अ ||b'''ir'''d||er, ir, ur, or, ear, our
| {{IPA|ɝ/ɜ:}} || [[:en:Open-mid central unrounded vowel]] || दीर्घ अ ||b'''ir'''d||er, ir, ur, or, ear, our
ओळ ३९: ओळ ३९:
| {{IPA|ə}} || [[:en:Schwa]] || अ||'''a'''bove|| a, ar, e, er, o (unstressed)
| {{IPA|ə}} || [[:en:Schwa]] || अ||'''a'''bove|| a, ar, e, er, o (unstressed)
|-
|-
| {{IPA|ɨ}} || [[:en:Close central unrounded vowel]] || अतिऱ्हस्व इ|| ros'''e'''z||es, i
| {{IPA|ɨ}} || [[:en:Close central unrounded vowel]] || अतिर्‍हस्व इ|| ros'''e'''z||es, i
|-
|-
! colspan="5" style="text-align:left; background:#dedede"| [[:en:diphthongs]]
! colspan="5" style="text-align:left; background:#dedede"| [[:en:diphthongs]]
|-
|-
| {{IPA|eɪ}} || [[:en:Close-mid front unrounded vowel]] <br /> [[:en:Close front unrounded vowel]] ||एS/*एइ||g'''a'''te||a, ay, ai, ey, ea
| {{IPA|eɪ}} || [[:en:Close-mid front unrounded vowel]] <br /> [[:en:Close front unrounded vowel]] ||एऽ/*एइ||g'''a'''te||a, ay, ai, ey, ea
|-
|-
| {{IPA|oʊ/əʊ}} || [[:en:Close-mid back rounded vowel]] <br /> [[:en:Near-close near-back rounded vowel]] ||ओ || h'''o'''me||o, ow, oa, ou
| {{IPA|oʊ/əʊ}} || [[:en:Close-mid back rounded vowel]] <br /> [[:en:Near-close near-back rounded vowel]] ||ओ || h'''o'''me||o, ow, oa, ou
ओळ ७०: ओळ ७०:
|
|
|
|
| style="text-align:center;" |{{IPA|t *त--ट d *द--ड}}
| style="text-align:center;" |{{IPA|t *त--ट d द--ड}}
|
|
|
|
ओळ ८६: ओळ ८६:
|
|
|-
|-
|'''[[:en:flap consonant|flap उत्क्षिपित]]'''
|'''[[:en:flap consonant|flap उत्क्षिप्‍त]]'''
|
|
|
|
|
|
| style="text-align:center;" |{{IPA|ɾ *र}}
| style="text-align:center;" |{{IPA|ɾ र}}
|
|
|
|
ओळ ९८: ओळ ९८:
|'''[[:en:fricative consonant|fricative संघर्षी]]'''
|'''[[:en:fricative consonant|fricative संघर्षी]]'''
|
|
| style="text-align:center;"|{{IPA|f *फ़ v *व}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|f फ़ v व्ह}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|θ *थ ð *द}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|θ थ ð द}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|s स z *ज़}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|s स z ज़}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|ʃ *श ʒ *श्झ}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|ʃ श ʒ झ}}
|
|
|
|
| style="text-align:center;"|{{IPA|h *ह}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|h ह}}
|-
|-
|'''[[:en:affricate consonant|affricate स्पर्श-संघर्षी]]'''
|'''[[:en:affricate consonant|affricate स्पर्श-संघर्षी]]'''
ओळ १११: ओळ १११:
|
|
|
|
| style="text-align:center;" |{{IPA|tʃ *च dʒ *ज}}
| style="text-align:center;" |{{IPA|tʃ च dʒ ज}}
|
|
|
|
ओळ १२०: ओळ १२०:
|
|
|
|
| style="text-align:center;" |{{IPA|ɹ *र}}
| style="text-align:center;" |{{IPA|ɹ र}}
|
|
| style="text-align:center;"|{{IPA|j य}}
| style="text-align:center;"|{{IPA|j य}}
ओळ १३०: ओळ १३०:
|
|
|
|
| style="text-align:center;" |{{IPA|l ल, ɫ *ल}}
| style="text-align:center;" |{{IPA|l ल, ɫ ल}}
|
|
|
|
ओळ १३७: ओळ १३७:
|}
|}


इथे * चा अर्थ ते उच्चार साधारणपणे मराठी अथवा इतर भारतीय भाषात वापरला जात नाही.
इथे * चा अर्थ हा उच्चार साधारणपणे इंग्रजी भाषेत वापरला जात नाही.


=== ध्वनि-अक्षर संबंध ===
=== ध्वनि-अक्षर संबंध ===

२३:२०, १० डिसेंबर २०१५ ची आवृत्ती

हा लेख इंग्लिश भाषा याबद्दल आहे. या शब्दाच्या इतर उपयोगांसाठी पाहा, इंग्लिश.
EN (ISO 639-1)

इंग्लंड देशात राहणार्‍या लोकांना इंग्रज म्हणतात, आणि त्यांच्या भाषेला इंग्रजी. संस्कृतमध्ये इंग्रजीला आंग्लभाषा म्हणत असल्याने मराठीसह अनेक भार्तीय भाषांमध्ये इंग्रजी भाषा ही आंग्लभाषा म्हणूनही ओळखली जाते. इंग्रजी भाषा (इंग्लिश) ही पश्चिम जर्मेनिक भाषाकुळातील एक भाषा आहे. ही भाषा अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने, कॅनडा, इंग्लंड, ऑस्ट्रेलिया व न्यूझीलंड ह्या देशांमध्ये प्रमुख भाषा आहे. ( अमेरिकन संयुक्त संस्थानांमध्ये इंग्लिश प्रमुख भाषा असली करी तिला राज्यघटना अथवा इतर कोणत्याही कायद्याद्वारे अधिकृत भाषेचा दर्जा नाही. कॅनडामध्ये इंग्लिश व फ्रेंच ह्या दोन अधिकृत भाषा आहेत.) कित्येक देशांची दुसरी भाषा व शासकीय भाषा आहे. जगभरात सर्वांत जास्त शिकवल्या जाणार्‍या व समजल्या जाणार्‍या भाषांत इंग्लिश भाषेची गणना होते.

निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही प्रमुख व शासकीय भाषा आहे व फिकट निळ्या रंगाने दर्शविलेल्या भागात इंग्लिश ही केवळ शासकीय भाषा आहे

३५ कोटी लोकांची इंग्रजी ही मातॄभाषा आहे तर जवळजवळ १५ कोटी लोकांची दुसरी भाषा. जगभरात सुमारे १०० कोटी लोक या भाषेत साक्षर आहेत. इंग्रजी ही विज्ञान-तंत्रज्ञान, व्यापार, इंटरनेटसह अनेक विषयात अत्यंत समॄद्ध आहे.

इंग्लिश ही पश्चिम-जर्मेनिक भाषा आहे. अँग्लो-सॅक्सन कुळातील जुन्या इंग्लिश भाषेपासून इंग्लिश भाषेची उत्पत्ती झाली आहे. इंग्लिशची मुळे जर्मेनिक भाषांत आहे व व्याकरण जुन्या इंग्लिशचे आहे. ब्रिटिश साम्राज्यातून पसरलेल्या इंग्लिश भाषेला आंतरराष्ट्रीय महत्त्व अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने महासत्ता झाल्यामुळे आले. जागतीकरणामुळे इंग्लिशचे महत्त्व अनन्यसाधारण झाले आहे. संपर्क, रोजगार, शिक्षण इत्यादींकरता इंग्लिशचे किमान ज्ञान असणे गरजेचे आहे. भारत हा इंग्लिश ही दुसरी भाषा असणारा महत्त्वाचा देश आहे व भारतीय इंग्लिश ही इंग्लिशची एक बोलीभाषा म्हणून ओळखली जाते.

स्वर

IPA Description मराठी उच्चार (सर्वसाधारण) इंग्लिश शब्द इंग्लिश स्पेलिंगसाठी अक्षर/अक्षरे
en:monophthongs
i/i: en:Close front unrounded vowel ई machine ae (æ), e, ee, ea, ei, ie, i, ey, oe (œ).
ɪ en:Near-close near-front unrounded vowel इ bit i, ie, y, ey, ui.
ɛ en:Open-mid front unrounded vowel र्‍हस्व ए red e, ea, a, ai, ay.
æ en:Near-open front unrounded vowel अॅ cat a
ɒ en:Open back rounded vowel र्‍हस्व ऑ hot o, ua, au, ou, ow
ɔ: en:Open-mid back rounded vowel दीर्घ ऑ c'aught a, or, ore, ough, oor, aw, al, oar, ough, o, ar
ɑ/a: en:Open back unrounded vowel आ father a, au, ah, al.
ʊ en:Near-close near-back rounded vowel उ put u, o, ou, oo, ui
u/u: en:Close back rounded vowel ऊ rule u, oo, o, ou, ui, ew, eau, oe, wo
ʌ/ɐ en:Open-mid back unrounded vowel, en:Near-open central vowel र्‍हस्व अ cut u, o, ou, oo, oe
ɝ/ɜ: en:Open-mid central unrounded vowel दीर्घ अ bird er, ir, ur, or, ear, our
ə en:Schwa अ above a, ar, e, er, o (unstressed)
ɨ en:Close central unrounded vowel अतिर्‍हस्व इ rosez es, i
en:diphthongs
eɪ en:Close-mid front unrounded vowel
en:Close front unrounded vowel		 एऽ/*एइ gate a, ay, ai, ey, ea
oʊ/əʊ en:Close-mid back rounded vowel
en:Near-close near-back rounded vowel		 ओ home o, ow, oa, ou
aɪ en:Open front unrounded vowel
en:Near-close near-front rounded vowel		 ऐ/आइ time i, y, igh, ei, uy
aʊ en:Open front unrounded vowel
en:Near-close near-back rounded vowel		 औ/आउ house ou, ow
ɔɪ en:Open-mid back rounded vowel
en:Close front unrounded vowel		 *ऑइ spoil oi, oy

व्यंजने

bilabial ओष्ठ्य Labiodental दन्त्योष्ठ्य dental दन्त्य alveolar वर्त्स्य post-
alveolar परा-वर्त्स 		palatal तालव्य velar कण्ठ्य glottal काकल्य
plosive स्पर्श p प b ब t *त--ट d द--ड k क g ग
nasal अनुनासिक m म n न ŋ ङ
flap उत्क्षिप्‍त ɾ र
fricative संघर्षी f फ़ v व्ह θ थ ð द s स z ज़ ʃ श ʒ झ h ह
affricate स्पर्श-संघर्षी tʃ च dʒ ज
en:approximant अर्धस्वर w *व ɹ र j य
lateral approximant पार्श्विक l ल, ɫ ल

इथे * चा अर्थ हा उच्चार साधारणपणे इंग्रजी भाषेत वापरला जात नाही.

ध्वनि-अक्षर संबंध

IPA इंग्लिश अक्षर |इतर भाषात
p p
b b
t t, th (rarely) thyme, Thames th thing ( African-American, New York)
d d th that ( African-American, New York)
k c (+ a, o, u, consonants), k, ck, ch, qu (rarely) conquer, kh (in foreign words)
g g, gh, gu (+ a, e, i), gue (final position)
m m
n n
ŋ n (before g or k), ng
f f, ph, gh (final, infrequent) laugh, rough th thing (many forms of English used in England)
v v th with ( en:Cockney, en:Estuary English)
θ th : there is no obvious way to identify which is which from the spelling.
ð
s s, c (+ e, i, y), sc (+ e, i, y)
z z, s (finally or occasionally medially),
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=इंग्रजी&oldid=1371168" पासून हुडकले