कच्छ जिल्हा

	कच्छ जिल्हा ; કચ્છ જિલ્લો;
	गुजरात राज्यातील जिल्हा
	कच्छ जिल्हा चे स्थानगुजरात मधील स्थान
देश	भारत
राज्य	गुजरात
मुख्यालय	भूज
	क्षेत्रफळ
- एकूण	४५,६१२ चौरस किमी (१७,६११ चौ. मैल)
	लोकसंख्या
-एकूण	१५२६३२१ (२००१)
-लोकसंख्या घनता	३३ प्रति चौरस किमी (८५ /चौ. मैल)
-शहरी लोकसंख्या	३०%
	प्रशासन
-जिल्हाधिकारी	ए.जे.शाह
-लोकसभा मतदारसंघ	कच्छ (लोकसभा मतदारसंघ)
-खासदार	पुनमबेन जाट
	संकेतस्थळ

कच्छ भारतच्या गुजरात राज्यातील एक जिल्हा आहे. भुज हे जिल्ह्याचे मुख्यालय आहे.क्षेत्र दृष्टीने हा राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. प्राचीन सिंधू संस्कृती विकसित केलेली पुरातन महानगर ढोलाविरा , कच्छ जिल्ह्यात आहे. कच्छ भाषा , सिंधी भाषा आणि गुजराती भाषा बऱ्याचदा वापरल्या जातात.

चतुःसीमा

कच्छ हे चार विभागांमध्ये विभागले गेले आहे,

(अ) वागड (रापार व भाचौ तालुका व छोटा राणा यांचा परिसर),

(ब) कांठी (अंजार मुंद्रा व मांडवी तालुका यांचा समुद्री किनारपट्टी),

(क) पासम बन्नीसह हे क्षेत्र भुज, नखतरणा व आसपासचा परिसर आणि

(ड) मागपट ज्यात नाखतराना आणि लखपत तालुक्याचा काही भाग समाविष्ट आहे.

कच्छ राज्यांतर्गत कच्छचे बनी, अब्दासा, अंजार, बन्नी, भुवद चवसी, ग्रेडो, हलार चोविसी, कांद, कांथो, खादीर, मोडसा, प्राणथळ, प्रवर व वागड असे विभागले गेले.

कच्छ जिल्हा हा दहा तालुक्यांमध्ये विभागलेला आहे: आबादासा (आडासा-नलिया), अंजार, भाचाऊ, भुज, गांधीधाम, लखपत, मांडवी, मुंद्रा, नखतरणा आणि रापार.

भुज शहरातून, कच्छ जिल्ह्यातील विविध पर्यावरणीयदृष्ट्या समृद्ध आणि वन्यजीव संवर्धन क्षेत्र, जसे भारतीय वन्य गधा अभयारण्य, कच्छ वाळवंट अभयारण्य, नारायण सरोवर अभयारण्य, कच्छ बस्टार्ड अभयारण्य, बन्नी ग्रासँड अभयारण्य आणि चारी-वेटलँड संवर्धन आरक्षणास भेट देऊ शकते. भुजमध्ये संगमरवरीचे बनलेले श्री स्वामीमीनारायण मंदिर सर्वश्रुत आहे. भगवान स्वामीनारायण दर्शनासाठी शेकडो प्रवासी भुज येथे येतात.

इतिहास

गिरणींच्या अवशेषांवर आधारित कच्छ हा प्राचीन सिंधू संस्कृतीचा एक भाग मानला जातो. १२80० मध्ये कच्छ हा स्वतंत्र प्रदेश होता. 1815 मध्ये ते ब्रिटिश साम्राज्याखाली आले. तत्कालीन कच्छच्या महाराजांनी ब्रिटिश सत्ता राजावाडा म्हणून स्वीकारली. १ 32 in२ मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर कच्छ हा तत्कालीन 'महागुजरात' राज्याचा जिल्हा बनला. १ 50 .० मध्ये कच्छ भारताचे राज्य बनले. १ नोव्हेंबर १ On .6 रोजी ते मुंबई राज्यात आले. १ 60 .० मध्ये भाषेच्या जोरावर मुंबई राज्य महाराष्ट्र व गुजरात मध्ये विभागले गेले आणि कच्छ गुजरातचा एक भाग झाला.

१ 19. In मध्ये भारताच्या फाळणीनंतर सिंध आणि कराची येथे असलेले बंदर पाकिस्तानच्या ताब्यात गेले. स्वतंत्र भारत सरकारने कच्छातील कांडला येथे नवीन बंदर विकसित करण्याचा निर्णय घेतला. कंदला बंदर हे पश्चिम भारताच्या एक महत्त्वाचे बंदर आहे.

इतिहासात, 14 जून 1815 मध्ये कच्छचा पहिला भूकंप नोंदविला गेला. २ January जानेवारी २००१ला झालेल्या भूकंपाचे तीव्र केंद्र कच्छ जिल्ह्यातील अंजार येथे होते. १ 185 185 वर्षांच्या कच्छच्या भूगोलशास्त्राच्या इतिहासातील हा सर्वात मोठा भूकंप होता.

कच्छचा इतिहास प्रागैतिहासिक कालखंडात सापडतो. या प्रदेशात सिंधू संस्कृतीशी संबंधित अनेक स्थळे आहेत आणि हिंदू पुराणकथांमध्ये त्याचा उल्लेख आहे. ऐतिहासिक काळात अलेक्झांडरच्या काळात ग्रीक लेखनात कच्छचा उल्लेख होता. ग्रीको-बॅक्ट्रियन साम्राज्यातील मेननडर १ ने राज्य केले, ज्याला मौर्य साम्राज्याने व साकांनी इंडो-सिथियन्सने राज्य केले. पहिल्या शतकात, हे गुप्त साम्राज्यानंतर पाश्चात्य गटांखाली होते. पाचव्या शतकापर्यंत वल्लभीचे मैत्रकाचे नियंत्रण होते, तेथून गुजरातच्या सत्ताधारी गटांशी घनिष्ट संबंध सुरू झाले. चवदाने सातव्या शतकापर्यंत पूर्व आणि मध्य भागांवर राज्य केले, परंतु दहाव्या शतकापर्यंत चालुक्यांच्या ताब्यात आले. चौलुक्यांचा नाश झाल्यानंतर वाघेलांनी राज्य केले. मुस्लिम राज्यकर्त्यांनी सिंध जिंकल्यानंतर, राजपूत सन्मा कच्छच्या दिशेने दक्षिणेकडे जाऊ लागला आणि सुरुवातीला पश्चिम प्रांतावर राज्य केले. दहाव्या शतकापर्यंत त्यांनी कच्छच्या महत्त्वाच्या भागावर नियंत्रण ठेवले आणि तेराव्या शतकात त्यांनी संपूर्ण कच्छ ताब्यात घेतले आणि जडेजा ही नवीन वंशवादी ओळख स्वीकारली.

तीन शतके, कच्छचे विभाजन झाले आणि जडेजा बांधवांच्या तीन वेगवेगळ्या शाखांद्वारे त्यांचे राज्य चालवले गेले. सोळाव्या शतकात, या शाखांमधील राऊ खिंगरजी प्रथम यांनी कच्छला एक नियम म्हणून एकत्र केले आणि त्यांच्या थेट वंशजांनी दोन शतके राज्य केले. गुजरात सल्तनत आणि मोगलांशी त्याचे चांगले संबंध होते. त्याच्या दुसऱ्या वंशातील, राधान दुसऱ्याने तीन मुलगे सोडले, त्यांपैकी दोन मेले आणि तिसरा मुलगा प्रगमलजी याने राज्याचा ताबा घेतला आणि सतराव्या शतकाच्या सुरुवातीच्या काळात राज्यकर्त्यांच्या घराण्याची स्थापना केली. इतर बांधवांच्या वंशजांनी काठीवाडमध्ये राज्य स्थापन केले. अशांत काळानंतर आणि सिंध सैन्यांशी लढाई केल्या नंतर अठराव्या शतकाच्या मध्यभागी हे राज्य स्थिर होते, ज्याला बार भयनी जमात असे म्हणतात. राव यांना पदवी प्रमुख म्हणून कायम ठेवले व स्वतंत्रपणे राज्य केले. १19१ in मध्ये कच्छ युद्धात पराभूत झाला तेव्हा राज्याने ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची आत्महत्या स्वीकारली. 1819 मध्ये झालेल्या भूकंपात हे राज्य उद्ध्वस्त झाले होते. हे राज्य स्थिर होते आणि नंतरच्या शासकांच्या अधीन व्यापारात त्याची भरभराट झाली.

१ 1947 in in मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर कच्छने भारताच्या वर्चस्वाचा कार्यभार स्वीकारला आणि स्वतंत्र आयुक्त नेमला गेला. १ 50 .० मध्ये हे भारतीय संघराज्यात एक राज्य स्थापन झाले. 1956 मध्ये राज्यात भूकंप झाला. १ नोव्हेंबर १ 195 .6 रोजी कच्छ राज्याचे मुंबई राज्यात विलीनीकरण केले गेले, १ 60 .० मध्ये गुजरात आणि महाराष्ट्रात विभागले गेले आणि कच्छ गुजरातचा भाग झाला. राज्यात 1998 मध्ये उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ आणि 2001 मध्ये भूकंपांचा परिणाम झाला होता. राज्यात जलद औद्योगिकीकरण आणि नंतरच्या काही वर्षांत पर्यटनामध्ये वाढ दिसून आली.

बाह्य दुवे