"भारताचे राष्ट्रपती" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
No edit summary
खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन
No edit summary
खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन
ओळ १: ओळ १:
{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post = राष्ट्रपती
| body = भारता
| native_name = <sub>President of India</sub>
| flag = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize = 110px
| flagborder = Presidential Standard
| flagcaption =
| insignia = Emblem of India.svg
| insigniasize = 120px
| insigniacaption = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image = Ram Nath Kovind official portrait.jpg
| imagesize =
| alt =
| incumbent = [[रामनाथ कोविंद]]
| acting =
| incumbentsince = २५ जुलै २०१७
| type =
| status =
| department =
| style = राष्ट्रपती महोदय<br>{{small|(भारतात)}}<br>Honourable President of India<br>{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of =
| reports_to =
| residence = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat =
| nominator =
| appointer = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified =
| termlength = ५ वर्ष
| termlength_qualified =
| constituting_instrument =
| precursor =
| formation = [[भारताचे संविधान]]<br>२६ जानेवारी १९५०
| first = [[राजेंद्र प्रसाद]]<br>२६ जानेवारी १९५०
| last =
| abolished =
| succession =
| abbreviation =
| unofficial_names =
| deputy =
| salary = ५,००,००० (प्रति माह)<ref>{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}</ref>
| website = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

[[चित्र:Presidential Standard of India.PNG|250 px|इवलेसे|राष्ट्रपतींची अधिकृत मुद्रा]]
[[चित्र:Presidential Standard of India.PNG|250 px|इवलेसे|राष्ट्रपतींची अधिकृत मुद्रा]]
[[File:RamNathKovind.png|250 px|इवलेसे|[[रामनाथ कोविंद]] हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत (२५ जुलै २०१७ पासून)]]
[[File:RamNathKovind.png|250 px|इवलेसे|[[रामनाथ कोविंद]] हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत (२५ जुलै २०१७ पासून)]]

१५:१५, २२ जानेवारी २०१९ ची आवृत्ती

भारताचे राष्ट्रपती
President of India
विद्यमान
रामनाथ कोविंद
२५ जुलै २०१७ पासून
शैली राष्ट्रपती महोदय
(भारतात)
Honourable President of India
(भारताबाहेर)
निवास राष्ट्रपती भवन
नियुक्ती कर्ता इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
कालावधी ५ वर्ष
निर्मिती भारताचे संविधान
२६ जानेवारी १९५०
पहिले पदधारक राजेंद्र प्रसाद
२६ जानेवारी १९५०
वेतन ५,००,००० (प्रति माह)[१]
संकेतस्थळ President of India
राष्ट्रपतींची अधिकृत मुद्रा
रामनाथ कोविंद हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत (२५ जुलै २०१७ पासून)

भारताचा राष्ट्रपती हा भारत देशाचा राष्ट्रप्रमुख आहे. राष्ट्रपती हा सरकारचा, संसदेचा व न्यायसंस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो भारतीय सेनेचा लष्करप्रमुख (कमांडर-इन-चीफ) देखील आहे. राजेंद्र प्रसाद हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर रामनाथ कोविंद हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत.

भारताच्या संविधानानुसार राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या लोकसभा व राज्यसभा तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मंडळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत संपायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. नवी दिल्लीमधील राष्ट्रपती भवन हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मंत्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत संविधान उल्लंघन करत नाही तोपर्यंत पंतप्रधानांना पंतप्रधान आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बंधनकारक आहे.

इतिहास

१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून स्वातंत्र्य म्हणून स्वातंत्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानंतर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीय संविधान सभेने देशासाठी एक संपूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.[२] राजेंद्र प्रसाद यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी राष्ट्राध्यक्ष यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.[३] अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मंडळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनंतरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमंडळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि संविधान (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमंडळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

यादी

१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.

  • (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.
# नाव चित्र पदग्रहण पद सोडले उप-राष्ट्रपती टीपा
१ डॉ. राजेंद्र प्रसाद
(१८८४-१९६३) 		२६ जानेवारी १९५० १३ मे १९६२ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन बिहार राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.[४][५] ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.[६]
२ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन
(१८८८-१९७५) 		१३ मे १९६२ १३ मे १९६७ डॉ. झाकिर हुसेन डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्ववेत्ते होते.
3 झाकिर हुसेन
(१८९७-१९६९) 		[ चित्र हवे ] १३ मे १९६७ ३ मे १९६९ वराहगिरी वेंकट गिरी डॉ. हुसेन ह्यांना पद्म विभूषण व भारतरत्न हे पुरस्कार मिळाले होते.
वराहगिरी वेंकट गिरी *
(१८९४-१९८०) 		[ चित्र हवे ] ३ मे १९६९ २० जुलै १९६९
मोहम्मद हिदायतुल्ला *
(१९०५-१९९२) 		[ चित्र हवे ] २० जुलै १९६९ २४ ऑगस्ट १९६९ राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
४ वराहगिरी वेंकट गिरी
(१८९४-१९८०) 		२४ ऑगस्ट १९६९ २४ ऑगस्ट १९७४ गोपाल स्वरूप पाठक कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती आहेत.
5 फक्रुद्दीन अली अहमद
(१९०५-१९७७) 		100 px २४ ऑगस्ट १९७४ ११ फेब्रुवारी १९७७ बी.डी. जत्ती
बी.डी. जत्ती *
(१९१२-२००२) 		[ चित्र हवे ] ११ फेब्रुवारी १९७७ २५ जुलै १९७७
६ नीलम संजीव रेड्डी
(१९१३-१९९६) 		२५ जुलै १९७७ २५ जुलै १९८२ मोहम्मद हिदायतुल्ला
७ झैल सिंग
(१९१६-१९९४) 		२५ जुलै १९८२ २५ जुलै १९८७ रामस्वामी वेंकटरमण १९७२ साली झैल सिंग पंजाबचे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
८ रामस्वामी वेंकटरमण
(१९१०-२००९) 		२५ जुलै १९८७ २५ जुलै १९९२ शंकरदयाळ शर्मा वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
९ शंकरदयाळ शर्मा
(१९१८-१९९९) 		२५ जुलै १९९२ २५ जुलै १९९७ के.आर. नारायणन ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे मध्य प्रदेश राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
१० के.आर. नारायणन
(१९२०-२००५) 		२५ जुलै १९९७ २५ जुलै २००२ कृष्णकांत
११ डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम
(जन्म १९३१) 		२५ जुलै २००२ २५ जुलै २००७ भैरोसिंग शेखावत अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.[७] त्यांना देखील भारतरत्न पुरस्कार मिळाला होता.[८][९][१०]
१२ प्रतिभा पाटील
(जन्म १९३४) 		२५ जुलै २००७ २५ जुलै २०१२ मोहम्मद हमीद अन्सारी राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
१३ प्रणव मुखर्जी
(जन्म १९३५) 		२५ जुलै २०१२ २५ जुलै २०१७ मोहम्मद हमीद अन्सारी मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
१४ रामनाथ कोविंद २५ जुलै २०१७ विद्यमान व्यंकय्या नायडू २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका छोट्याशा गावात झाला.

संदर्भ

  1. ^ "President okays her own salary hike by 300 per cent". The Indian Express. 3 January 2009. 6 May 2012 रोजी पाहिले.
  2. ^ Sharma; B.k, Sharma (2007-08-01). Introduction to the Constitution of India (इंग्रजी भाषेत). Prentice-Hall Of India Pvt. Limited. ISBN 9788120332461.
  3. ^ web.archive.org https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm. 2019-01-22 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  4. ^ The Hindu. India http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm. 30 November 2008 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  5. ^ Time http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html. 30 November 2008 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  6. ^ The Hindu. India http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm. ३० नोव्हेंबर २००८ रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  7. ^ Ramana, M. V. (2002). New Delhi: Orient Longman. p. 169 http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&pg=RA1-PA169&dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)
  8. ^ Tyagi, Kavita; Misra, Padma. PHI Learning Pvt. Ltd. p. 124. ISBN 978-81-203-4238-5 http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&pg=PA124. 2 May 2012 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  9. ^ Hindustan Times. Indo-Asian News Service http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special. 2 May 2012 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  10. ^ Perappadan, Bindu Shajan. The Hindu. Chennai, India http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm. 2 May 2012 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)

बाह्य दुवे

  1. राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=भारताचे_राष्ट्रपती&oldid=1660857" पासून हुडकले