रियो डी जानीरो

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(रियो दि जानेरो या पानावरून पुनर्निर्देशित)
रियो डी जानीरो
Rio de Janeiro
ब्राझीलमधील शहर


ध्वज
चिन्ह
रियो डी जानीरो is located in ब्राझील
रियो डी जानीरो
रियो डी जानीरो
रियो डी जानीरोचे ब्राझीलमधील स्थान

गुणक: 22°54′S 43°12′W / 22.900°S 43.200°W / -22.900; -43.200

देश ब्राझील ध्वज ब्राझील
राज्य रियो डी जानीरो
स्थापना वर्ष १ मार्च १५६५
क्षेत्रफळ १,२६० चौ. किमी (४९० चौ. मैल)
समुद्रसपाटीपासुन उंची ० फूट (० मी)
लोकसंख्या  
  - शहर ६०,९३,४७२
  - घनता ४,७८१ /चौ. किमी (१२,३८० /चौ. मैल)
http://www.rio.rj.gov.br


रियो डी जानीरो हे ब्राझील देशातील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर आहे. इ.स. १७६३ ते १९६० दरम्यान ही ब्राझीलची राजधानी होती. २०१६मध्ये रियो डी जानीरोमध्ये ऑलिंपिक खेळस्पर्धा झाल्या.तसेच हे एक उत्तम बंदर असून व्यापाराचे प्रमुख केंद्र आहे.पहिली वसुंधरा परिषद १९९२ साली ब्राझील देशाच्या याच शहरात झाली होती.या शहराला दक्षिण अटलांटिक महासागराचा समुद्रकिनारा लाभला आहे.हे शहर दक्षिण अमेरिका खंडातील तिसऱ्या क्रमांकाचे सर्वाधिक लोकसंख्येचे शहर आहे.

नाव[संपादन]

या शहराचे नाव रिओ डी जनेरिओ असे आहे.या नावाचा पोर्तुगीज भाषेत अर्थ जानेरीओची नदी असा होतो.या शहराचे दुसरे उपनाव अ सिदादे मार्विलोह्सा अर्थात अद्भुत शहर असे सुद्धा प्रचलित आहे.

इतिहास[संपादन]

हे शहर पोर्तुगीज सत्तेच्या अधिपत्याखाली दोन शतक ब्राझील देशाची राजधानी होते.

भूगोल[संपादन]

हे ब्राझीलच्या पूर्व किनारपट्टीवरील एक महत्त्वाचे शहर आहे.या किनारपट्टीला दक्षिण अटलांटिक महासागराचा किनारा आहे.हे शहर ब्राझीलच्या आग्नेय दिशेस आहे.या शहराची समुद्र्सापाटीपासूनची उंची सर्वसाधारणपणे २०० मी एवढी आहे.या शहराच्या किनाऱ्यावर पुळण व तटीय वालुकागिरी दिसतात.या प्रदेशातील नद्या मुख्यतः कमी लांबीच्या आहेत.जसे रिओ डी जनेरिओ हे शहर आहे तसेच ते राज्य सुद्धा आहे.

हवामान[संपादन]

रिओ डी जनेरिओ हे शहर किनारी भागात असल्याने या भगातून आग्नेय वारे ब्राझील देशात प्रवेशतात.तसच जवळील प्राकृतिक विभाग असलेल्या अजस्त्र कडयामुळे या भागात प्रतिरोध प्रकारचा पाऊस पडतो.या शहराच्या भौगोलिक स्तिथीमुळे या शहरातील हवामान सौम्य व आर्द्र प्रकारचे आहे.तसेच या शहरात फेब्रुवारी महिन्यात सर्वाधिक तापमान असते. आणि डिसेंबर ते मार्च या काळात जास्त पाऊस पडतो.


__LEAD_SECTION__[संपादन]


रिओ डी जानेरो
महानगर
Município do Rio de Janeiro
Flag of रिओ डी जानेरोCoat of arms of रिओ डी जानेरो
रिओ डी जानेरो राज्यातील स्थान
रिओ डी जानेरो राज्यातील स्थान
गुणक: 22°54′40″S 43°12′20″W / 22.91111°S 43.20556°W / -22.91111; -43.20556गुणक: 22°54′40″S 43°12′20″W / 22.91111°S 43.20556°W / -22.91111; -43.20556
देश ब्राझील
क्षेत्र दक्षिणपूर्व
राज्य रिओ डी जानेरो (राज्य)
ऐतिहासिक देश Kingdom of Portugal
United Kingdom of Portugal, Brazil and the Algarves
Empire of Brazil
स्थापित १५५५
स्थापित 1 मार्च 1565; 459 वर्षां पूर्वी (1565-०३-01)[१]
Named for सेंट सेबास्टियन
सरकार
 • प्रकार मेयर काउन्सिल
 • Body मुन्सिपल चेम्बर ऑफ रिओ डी जानेरो
 • मेयर Eduardo Paes (सोशल डेमोक्रॅटिक पक्ष)
 • व्हाइस मेयर Nilton Caldeira (Liberal Party (Brazil, 2006)|PL)
क्षेत्रफळ
 • महानगर १२२१ km (४८६.५ sq mi)
 • Metro
४,५३९.८ km (१७५९.६ sq mi)
Elevation
२ m (७ ft)
Lowest elevation
० m (० ft)
लोकसंख्या
 (२०२०)[२]
 • महानगर ६७,४७,८१५
 • Rank दुसरा
 • लोकसंख्येची घनता एक्स्प्रेशन त्रुटी: अनोळखी / कार्यवाहक/किमी2 (एक्स्प्रेशन त्रुटी: अनोळखी round कार्यवाहक/चौ मै)
Demonym(s) Carioca
पोस्टल कोड
20000-001 ते 23799-999
Area code(s) २१
Nominal 2018 US$ 93.9 billion (2nd)[३]
संकेतस्थळ prefeitura.rio
साचा:Designation list

रियो दि जानेरो (;[४] शब्दशः अर्थ, जानेवारी महिन्याची नदी), किंवा फक्त रिओ,[५] ही ब्राझील मधील रिओ डी जानेरो राज्याची राजधानी आहे. रिओ दी जानेरो हे ब्राझीलमधील दुसरे-सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले शहर आहे ( साओ पाउलो नंतर) आणि अमेरिका खंडातील सहावे-सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले शहर आहे. विशेष म्हणजे, हे बीटा जागतिक शहर म्हणून GaWC द्वारे सूचीबद्ध केले आहे आणि रिओ डी जनेरियोचा भाग जागतिक वारसा स्थळ म्हणून घोषित केला गेला आहे. [६]

१५६५ मध्ये पोर्तुगीजांनी स्थापन केलेले हे शहर सुरुवातीला पोर्तुगीज साम्राज्याच्या रिओ डी जनेरियोच्या कॅप्टनसीचे आसन होते. १७६३ मध्ये, ते पोर्तुगीज साम्राज्याच्या ब्राझील राज्याची राजधानी बनले. १८०८ मध्ये, जेव्हा पोर्तुगीज रॉयल कोर्ट ब्राझीलला गेले तेव्हा रिओ दि जानेरो हे पोर्तुगालच्या राणी मारिया प्रथमच्या दरबाराचे स्थान बनले. त्यानंतर तिने आपला मुलगा, पोर्तुगालचा राजकुमार रीजेंट जॉन VI याच्या नेतृत्वाखाली, ब्राझीलला राज्याच्या प्रतिष्ठेपर्यंत पोहोचवले. १८२२ पर्यंत ब्राझीलचे स्वातंत्र्ययुद्ध सुरू होईपर्यंत रिओ हे प्लुरीकॉन्टिनेंटल राजेशाहीची राजधानी म्हणून राहिले. हे इतिहासातील मोजक्याच उदाहरणांपैकी एक आहे की वसाहत करणाऱ्या देशाची राजधानी अधिकृतपणे त्याच्या वसाहतींपैकी एका शहरात स्थलांतरित झाली. नंतर १८८९ पर्यंत हे शहर स्वतंत्र राजेशाही असलेल्या ब्राझीलच्या साम्राज्याची राजधानी होते. पुढे १९६० मध्ये ब्राझीलची राजधानी ब्राझिलियाला हस्तांतरित करण्यात आली.

रिओ दी जानेरो हे या देशातील दुसऱ्या क्रमांकाचे महानगरपालिका जीडीपी आहे, [७] आणि २००८ मध्ये ते जगातील ३०व्या क्रमांकाचे आहे [८] हे R$ 343 असा अंदाज आहे अब्ज या शहरात ब्राझिलियन तेल, खाणकाम आणि दूरसंचार कंपन्यांचे मुख्यालय आहे, ज्यात देशातील दोन प्रमुख कॉर्पोरेशन्स, पेट्रोब्रास आणि व्हॅले आणि लॅटिन अमेरिकेतील सर्वात मोठे टेलिमीडिया समूह, ग्रुपो ग्लोबो यांचा समावेश आहे. अनेक विद्यापीठे आणि संस्थांचे घर, हे ब्राझीलमधील संशोधन आणि विकासाचे दुसरे सर्वात मोठे केंद्र आहे, 2005 च्या डेटानुसार राष्ट्रीय वैज्ञानिक उत्पादनाच्या 17 टक्के वाटा आहे. [९] गुन्हेगारीची उच्च समज असूनही, ब्राझीलमधील बहुतेक राज्यांच्या राजधानींपेक्षा या शहरात गुन्हेगारीचे प्रमाण कमी आहे. [१०]

रिओ दी जानेरो हे दक्षिण गोलार्धातील सर्वात जास्त भेट दिलेल्या शहरांपैकी एक आहे आणि ते त्याच्या नैसर्गिक सेटिंग्ज, कार्निव्हल, सांबा, बोसा नोव्हा, आणि बॅल्नेरियो समुद्रकिनारे [११] जसे की बारा दा तिजुका, कोपाकाबाना, इपनेमा आणि लेब्लॉन म्हणून ओळखले जाते. समुद्रकिना-यांव्यतिरिक्त, काही प्रसिद्ध खुणांमध्‍ये कोर्कोवाडो पर्वतावरील क्राइस्‍ट द रिडीमरचा महाकाय पुतळा आहे, ज्याला जगातील नवीन सात आश्चर्यांपैकी एक असे नाव दिले आहे; शुगरलोफ माउंटन त्याच्या केबल कारसह ; सांबोड्रोमो (सांबड्रोम), एक कायमस्वरूपी भव्य-रेखा असलेला परेड मार्ग जो कार्निव्हल दरम्यान वापरला जातो; आणि माराकाना स्टेडियम, जगातील सर्वात मोठ्या फुटबॉल स्टेडियमपैकी एक. २०१६ उन्हाळी ऑलिम्पिक आणि २०१६ उन्हाळी पॅरालिम्पिकचे यजमानपद रिओ दी जानेरो हे होते, त्यामुळे या स्पर्धांचे यजमानपद मिळवणारे शहर हे पहिले दक्षिण अमेरिकन आणि पोर्तुगीज भाषिक शहर बनले आणि तिसऱ्यांदा ऑलिम्पिक दक्षिण गोलार्धातील शहरात आयोजित करण्यात आले. [१२] माराकाना स्टेडियममध्ये 1950 आणि 2014 फिफा विश्वचषक, 2013 फिफा कॉन्फेडरेशन कप आणि XV पॅन अमेरिकन गेम्सची फायनल झाली. 2024 मध्ये, शहर G20 शिखर परिषद आयोजित करेल. [१३] [१४]

  1. ^ "Rio de Janeiro Info". paralumun.com. Archived from the original on 27 December 2008. 6 August 2016 रोजी पाहिले.
  2. ^ "2019 population estimates. Brazilian Institute of Geography and Statistics (IBGE)". Ibge.gov.br. Archived from the original on 18 May 2021. 30 May 2020 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Gross Domestic Product of Municipalities". ibge.gov.br. Brazilian Institute of Geography and Statistics. Archived from the original on 5 November 2021. 5 November 2021 रोजी पाहिले.
  4. ^ Larousse Concise Dictionary: Portuguese-English, 2008, p. 339.
  5. ^ "Rio de Janeiro: travel guide". Archived from the original on 13 June 2015. 14 May 2015 रोजी पाहिले.
  6. ^ "Rio de Janeiro: Carioca Landscapes between the Mountain and the Sea". UNESCO. 1 July 2012. Archived from the original on 7 July 2022. 1 July 2012 रोजी पाहिले.
  7. ^ "Posição ocupada pelos 100 maiores municípios em relação ao Produto Interno Bruto" (PDF). Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE). 16 December 2008. Archived from the original (PDF) on 19 April 2009. 16 December 2008 रोजी पाहिले.
  8. ^ "The 150 richest cities in the world by GDP in 2005". City Mayors Statistics. 11 March 2007. Archived from the original on 18 September 2012. 8 September 2008 रोजी पाहिले.
  9. ^ "Assessoria de Comunicação e Imprensa". Universidade Estadual de Campinas (Unicamp). 17 June 2005. Archived from the original on 17 June 2008. 8 September 2008 रोजी पाहिले.
  10. ^ "Veja o ranking das capitais mais violentas do Brasil". www.estadao.com.br. O Estado de Sao Paulo. Archived from the original on 21 June 2022. 31 October 2018 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Rio de Janeiro's Beach Culture" Archived 2018-07-05 at the Wayback Machine. Tayfun King, Fast Track, BBC World News (11 September 2009)
  12. ^ "BBC Sport, Rio to stage 2016 Olympic Games". BBC News. 2 October 2009. Archived from the original on 13 February 2019. 4 October 2009 रोजी पाहिले.
  13. ^ "Rio de Janeiro sediará cúpula do G20 em 2024". CNN Brazil (पोर्तुगीज भाषेत). 9 May 2023. Archived from the original on 19 May 2023. 19 May 2023 रोजी पाहिले.
  14. ^ "Rio de Janeiro sediará cúpula dos chefes de Estado do G20 em 2024". G1 (पोर्तुगीज भाषेत). 9 May 2023. Archived from the original on 19 May 2023. 19 May 2023 रोजी पाहिले.