Jump to content

आशियातील धर्म

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(आशिया खंडातील धर्म या पानावरून पुनर्निर्देशित)

आशिया खंडात धर्म (२०२०)[१][a]

  हिंदू (26.1%)
  इस्लाम (25.7%)
  नास्तिक (20%)
  बौद्ध (11.3%)
  लोकधर्म (8.6%)
  ख्रिश्चन (7.2%)
  इतर (1.2%)

आशिया हा सर्वात मोठा आणि सर्वाधिक लोकसंख्येचा खंड आहे. हा खंड अनेक धर्मांचे जन्मस्थान आहे जसे की बौद्ध, ख्रिश्चन, कन्फ्यूशिअन, हिंदू, इस्लाम, जैन, यहुदी (ज्यू), शिंटो, शीख, ताओ आणि पारशी (झोरोस्ट्रियन). सर्व प्रमुख धार्मिक परंपरा या प्रदेशात पाळल्या जातात आणि नवीन प्रकार सतत उदयास येत आहेत. आशिया खंड हा संस्कृतीच्या विविधतेसाठी ओळखला जातो. इस्लाम आणि हिंदू धर्म हे आशियातील सर्वात मोठे धर्म आहेत आणि प्रत्येकी अंदाजे १.२ अब्ज अनुयायी आहेत.

इतिहास

[संपादन]

आशिया हे ११ प्रमुख धर्मांचे जन्मस्थान आहे, ज्यांच्या लिखित नोंदींमध्ये ज्यू, हिंदू, ताओ, शिंटोइझम, झोरोस्ट्रियन, बौद्ध, जैन, ख्रिश्चन, इस्लाम, शीख आणि बहाई धर्म यांचा समावेश आहे.

अब्राहमिक धर्म

[संपादन]

यहुदी धर्म

[संपादन]

यहुदी धर्म हा इस्रायलमधील प्रमुख धर्म आहे (७५.६%), ज्याची नाममात्र ज्यू लोकसंख्या सुमारे ६.१ दशलक्ष आहे. [२]

इस्रायलच्या बाहेर तुर्की (१७,४००), [३] अझरबैजान (९,१००), [४] इराण (८,७५६), [५] भारत (५,०००) आणि उझबेकिस्तान (४,०००) मध्ये ज्यू लोकांचे छोटे समुदाय राहतात. [६]

ख्रिश्चन धर्म

[संपादन]
CSI - भारतातील पहिले अँग्लिकन चर्च [७]

ख्रिश्चन धर्म हा अब्राहमिक एकेश्वरवादी धर्म आहे. त्याचे अनुयायी, ज्यांना ख्रिश्चन म्हणून ओळखले जाते. सुमारे २.४ अब्ज अनुयायांसह हा जगातील सर्वात मोठा धर्म आहे आणि सांस्कृतिक आणि पारंपारिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्ण आहे. २०१० मध्ये प्यू रिसर्च सेंटरनुसार २८६ दशलक्ष अनुयायांसह ख्रिश्चन धर्म हा आशियातील एक व्यापक अल्पसंख्याक धर्म आहे, [८] आणि ब्रिटानिका बुक ऑफ द इयर २०१४ नुसार जवळजवळ ३६४ दशलक्ष अनुयायी आहेत. [९] एकूण लोकसंख्येच्या सुमारे १२.६% आहे.

मोठ्या ख्रिश्चन लोकसंख्येचे आशियाई देश आहेत: फिलीपिन्स (८४ दशलक्ष), [१०] चीन (६८ दशलक्ष), [११] भारत (३० दशलक्ष), [१२] इंडोनेशिया (२३ दशलक्ष), कझाकिस्तान (४.७ दशलक्ष), [१३] दक्षिण कोरिया (१५ दशलक्ष), [१३] व्हिएतनाम (७ दशलक्ष), [१४] जॉर्जिया (४.६ दशलक्ष), [१५] आर्मेनिया (३.२ दशलक्ष), [१६] मलेशिया (२.६ दशलक्ष), [१७] जपान (२.५ दशलक्ष), [१३] पाकिस्तान (२.५ दशलक्ष), [१८] उझबेकिस्तान (२.५ दशलक्ष), [१९] सीरिया (१.८ दशलक्ष), [२०] श्रीलंका (१.५ दशलक्ष), [२१] पूर्व तिमोर (१.२ दशलक्ष) [२२] आणि तैवान (एक दशलक्ष). [२३]

इस्लाम

[संपादन]
अफगाणिस्तानमधील मशीद

इस्लाम हा एकेश्वरवादी आणि अब्राहमिक धर्म आहे. सुमारे १.३ अब्ज अनुयायांसह इस्लाम हा आशियातील दोन सर्वात मोठ्या धर्मांपैकी एक आहे. [२४][२५] दक्षिण आणि आग्नेय आशिया हे सर्वाधिक लोकसंख्या असलेल्या मुस्लिम देशांचे घर आहे. इंडोनेशिया, पाकिस्तान, भारत आणि बांगलादेशमध्ये प्रत्येकी १०० दशलक्षाहून अधिक मुसलमान अनुयायी आहेत.

इंडोनेशिया ८६% मुस्लिम आहे आणि जगातील सर्वात जास्त मुस्लिम लोकसंख्या असलेला देश आहे. पाकिस्तान ९७% मुस्लिम आहे व बांगलादेश ८९% आहे. भारताची मुस्लिम लोकसंख्या एकूण लोकसंख्येच्या १४% आहे, जी अंदाजे २०० दशलक्ष आहे. [२६]

बहाई धर्म

[संपादन]
बहाई मंदिर ( बट्टामबांग, कंबोडिया )

बहाई धर्म हा एक अब्राहमिक धर्म आहे जरी तो ख्रिश्चन, इस्लाम आणि यहुदी धर्मापेक्षा खूप वेगळा आहे. त्याची स्थापना बहाउल्लाहने तत्कालीन पर्शियामध्ये (इराण) केली होती. आज बहाईची सर्वात मोठी राष्ट्रीय लोकसंख्या भारतात आहे जी १.७ दशलक्ष [२७] ते २ दशलक्ष पेक्षा जास्त आहे, [२८] व दिल्लीत लोटस टेंपल देखील आहे.

पूर्व आशियाई धर्म

[संपादन]

कन्फ्युशियसवाद

[संपादन]

कन्फ्यूशियसवादाची स्थापना प्राचीन चीनमध्ये कन्फ्यूशियसने (551 - 479 इ.स.पू.) केली होती. कन्फ्यूशियसवाद हा नैतिक, सामाजिक, राजकीय, तात्विक आणि धार्मिक चिंतेचा एक संकुल आहे ज्याने पूर्व आशियातील संस्कृती आणि इतिहास व्यापला आहे.

ताओवाद

[संपादन]

ताओवाद ही एक वैविध्यपूर्ण तात्विक आणि धार्मिक परंपरा आहे जी ताओ (रोमनीकृत "दाओ") च्या सामंजस्याने जगण्यावर जोर देते. ही संकल्पना इतर चीनी तत्त्वज्ञान आणि धर्मांसह सामायिक केली गेली आहे.[२९]

चीन, तैवान, हाँगकाँग, सिंगापूर, मलेशिया, कोरिया, जपान, व्हिएतनाम समुदायांमध्ये लक्षणीय ताओवादी समुदाय आढळून येतात.

शिंटो

[संपादन]
क्योटोमधील कामिगामो जिंजा येथे मुलांच्या सुमो स्पर्धेनंतर शिंटो शुद्धीकरण संस्कार

कामी-नो-मिची हे सध्याचे जपान आणि त्याच्या प्राचीन भूतकाळातील संबंध प्रस्थापित करण्यासाठी चालवल्या जाणाऱ्या पद्धतींचा हा एक संच आहे.

शिंटो हा जपानमधील सर्वात मोठा धर्म आहे, जो जवळपास ८०% लोकसंख्येद्वारे पाळला जातो, तरीही यापैकी फक्त काही टक्के लोक सर्वेक्षणात स्वतःला "शिंटोवादी" म्हणून ओळखतात. [३०] सन् २००६ आणि २००८ मध्ये केलेल्या सर्वेक्षणानुसार जपानच्या लोकसंख्येपैकी ३% ते ३.९% लोक शिंटो पंथाचे सदस्य आहेत. [३१]

भारतीय धर्म

[संपादन]

धार्मिक धर्म हे आशियातील सर्वात जुने धर्म आहेत. सर्व भारतीय धर्मांचा उगम भारतीय उपखंडात झाला. या सर्व धर्मांमध्ये धर्म, कर्म आणि पुनर्जन्म यासारख्या समान संकल्पना आहेत, परंतु या संकल्पनांचा अर्थ प्रत्येक धर्मानुसार बदलतो.

हिंदू धर्म

[संपादन]
भक्तपूर, नेपाळमधील मंदिर

मुख्यतः दक्षिण आणि आग्नेय आशियामध्ये सुमारे १.३ अब्ज अनुयायांसह हिंदू धर्म हा आशियातील सर्वात मोठा धर्म आहे. [३२] हिंदू धर्म, सर्व धार्मिक धर्मांप्रमाणेच, भारतात उगम पावतो. जागतिक हिंदू लोकसंख्येपैकी ९४% पेक्षा जास्त लोक भारतात राहतात. भूतान, फिजी, इंडोनेशिया, मलेशिया, बांग्लादेश या आशियाई राष्ट्रांमधील सशक्त अल्पसंख्याकांसह लोकसंख्याशास्त्रीयदृष्ट्या, हा भारतातील (८०%), नेपाळ (८५%), आणि बाली बेट (८७%), [३३] सर्वात मोठा धर्म आहे. २०२० पर्यंत, भारताची हिंदू लोकसंख्या १.१ अब्ज आहे, नेपाळची हिंदू लोकसंख्या २३.५ दशलक्ष आहे आणि बांगलादेशात १४.५ दशलक्ष हिंदू आहेत. [३४]

बौद्ध धर्म

[संपादन]
गौतम बुद्ध

बौद्ध धर्माची स्थापना गौतम बुद्ध यांनी केली होती, ज्यांना बुद्ध म्हणून ओळखले जाते. बौद्ध धर्म हा चौथा सर्वात मोठा जागतिक धर्म आणि आशियातील तिसरा सर्वात मोठा धर्म आहे, ज्याचे पालन आशियातील १२-१६% लोकसंख्येने केले आहे.[३५] हा थायलंड (९५%), म्यानमार (८९%), कंबोडिया (९८%), [३५] [३६] श्रीलंका (७०%), लाओस (६७%), मंगोलिया (५४%), जपान (६७%[३७]), भूतान (७५%), तिबेट (७९%) आणि मकाऊ (८०%), [३८] तैवान (३५%), सिंगापूर (३३%), दक्षिण कोरिया (२२.९%), मलेशिया (१९.८%), चीन (१८.२%), हाँगकाँग (१५%), उत्तर कोरिया (१३.८%), नेपाळ (१०.७%), व्हिएतनाम (१०%), [३५] लडाख (३९.७%) आणि सिक्कीम (२७.४%) [३९] मध्ये मोठ्या बौद्ध लोकसंख्या राहतात.

इस्लामच्या आगमनापूर्वी, मध्य आशिया, अफगाणिस्तान, मलेशिया, फिलीपिन्स आणि इंडोनेशियामध्ये बौद्ध धर्म हा सर्वात मोठ्या प्रमाणावर प्रचलित धर्मांपैकी एक होता. [४०] [४१] [४२]

जैन धर्म

[संपादन]

जैन धर्म हा भारतीय धर्म आहे. जैन बहुसंख्य भारतात आढळतात परंतु जगभरात ते वाढत्या प्रमाणात आढळतात. [४३] जैनांचा भारतातील नैतिक, राजकीय आणि आर्थिक क्षेत्रात लक्षणीय प्रभाव आणि योगदान आहे.[४४] [४५] जैन ग्रंथालये ही देशातील सर्वात जुनी ग्रंथालये आहेत. [४६] [४७] हे परंपरेने भारतीय उपखंडापुरतेच मर्यादित राहिले आहे. हे वर्धमान महावीर आणि इतर २३ तीर्थंकरांच्या शिकवणीवर आधारित आहे.

शीख धर्म

[संपादन]

शीख धर्म हा जगातील पाचवा सर्वात मोठा संघटित धर्म आहे, [४८] ज्याचे अंदाजे ३० दशलक्ष अनुयायी आहेत. [४९] आणि सर्वात सतत वाढत असलेल्यांपैकी एक धर्म आहे. [५०] गुरू नानक देव यांनी १५०० च्या दशकात स्थापन केलेला हा एकेश्वरवादी धर्म आहे. धर्माची मुळे भारतीय उपखंडाच्या उत्तरेकडील पंजाब प्रदेशात आहेत.

शीख धर्म हा भारतातील चौथा सर्वात मोठा धर्म असून एकूण लोकसंख्येच्या २% शीख आहेत. मलेशिया, थायलंड, ब्रह्मदेश, फिलीपिन्स, पाकिस्तान, अफगाणिस्तान, हाँगकाँग, सिंगापूर, इंडोनेशिया, कुवेत आणि संयुक्त अरब अमिराती येथेही शिखांची संख्या मोठी आहे .

इराणी धर्म

[संपादन]

झोरास्ट्रियन / पारशी धर्म

[संपादन]
यझदमधील झोरोस्ट्रियन फायर टेंपल

झोरोस्ट्रिनिझम हा एकेकाळी पर्शियन साम्राज्याचा राज्य धर्म होता, परंतु आता तो अल्पसंख्याक आहे जो भारत आणि इराणमध्ये आढळतो. हे एकेश्वरवादी देव अहुरा माझदाची पूजा करतात ज्याची स्थापना झोरोस्टरने केली होती.

सध्या झोरोस्ट्रियन धर्माचे पालन करणाऱ्यांची एकूण संख्या अज्ञात आहे. २००४ च्या अंदाजाने हे १२४,००० ते १९०,००० श्रेणी होते, [५१] त्यापैकी अंदाजे निम्मे भारतात ( पारशी आणि इराणी गट) आहे.

अधर्म

[संपादन]

२०१२ मधील प्यू रिसर्च सेंटरच्या सर्वेक्षणानुसार, धार्मिकदृष्ट्या असंबद्ध (अज्ञेयवादी आणि नास्तिकांसह) आशियातील लोकसंख्येच्या सुमारे २१.२% आहेत. [५२] त्याच सर्वेक्षणानुसार, चार आशियाई देश/प्रदेशातील बहुसंख्य लोकसंख्या धार्मिकदृष्ट्या असंबद्ध आहे: उत्तर कोरिया (७१%), जपान (५७%), हाँगकाँग (५६%), आणि मुख्य भूभाग चीन (५२%). [५२]

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ "Religious Composition by Country, 2010-2050". www.pewforum.org. 2019-12-21 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-10-18 रोजी पाहिले.
  2. ^ Yoram Ettinger (April 5, 2013). "Defying demographic projections". Israel Hayom. 29 October 2013 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Turkey Virtual Jewish History Tour | Jewish Virtual Library". jewishvirtuallibrary.org. 15 December 2014 रोजी पाहिले.
  4. ^ "Ethnic composition of Azerbaijan 2009". Pop-stat.mashke.org. 1971-04-07. 2012-12-22 रोजी पाहिले.
  5. ^ "Jewish woman brutally murdered in Iran over property dispute". The Times of Israel. November 28, 2012. Aug 16, 2014 रोजी पाहिले. A government census published earlier this year indicated there were a mere 8,756 Jews left in Iran
  6. ^ World Jewish Population 2007 Archived 2009-03-26 at the Wayback Machine., American Jewish Yearbook, vol. 107 (2007), p. 592.
  7. ^ "St. George Fort, Chennai St George Fort India". Tamilnadu Tourism. 2013-07-28 रोजी पाहिले.
  8. ^ "Christians". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 18 December 2012. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  9. ^ Britannica Book of the Year 2014. March 2014. ISBN 9781625131713. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  10. ^ "Philippines still top Christian country in Asia, 5th in world". Inquirer Global Nation. December 21, 2011.
  11. ^ "Regional Distribution of Christians". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 19 December 2011. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  12. ^ "Religion Census: A faithful count". The Hindu Business Line. 2004-11-16. 2013-07-28 रोजी पाहिले.
  13. ^ a b c "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population" (PDF). Pew Research Center.
  14. ^ "Vietnam". U.S. Department of State. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  15. ^ "2002 census results" (PDF). p. 132. October 23, 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. June 10, 2012 रोजी पाहिले.
  16. ^ "The Armenian Apostolic Church (World Council of Churches)".
  17. ^ "2010 Population and Housing Census of Malaysia" (PDF) (मलय and इंग्रजी भाषेत). Department of Statistics, Malaysia. 13 November 2013 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 17 June 2012 रोजी पाहिले.
  18. ^ "Country Profile: Pakistan" (PDF). Library of Congress Country Studies on Pakistan. Library of Congress. February 2005. 2013-02-19 रोजी पाहिले. Religion: Approximately 1.6 percent of the population is Hindu, 1.6 percent is Christian, and 0.3 percent belongs to other religions, such as Bahaism and Sikhism.
  19. ^ "Uzbekistan". State.gov. 19 August 2010. 28 January 2011 रोजी पाहिले.
  20. ^ "The World Factbook". 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  21. ^ "A3 : Population by religion according to districts, 2012". Census of Population & Housing, 2011. Department of Census & Statistics, Sri Lanka. 2019-01-07 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-11-22 रोजी पाहिले.
  22. ^ "Timor-Leste". www.cia.gov. 13 March 2018 रोजी पाहिले.
  23. ^ "The World Factbook". cia.gov. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  24. ^ "THE GLOBAL RELIGIOUS LANDSCAPE: Muslims". pewforum. 2012-12-18 रोजी पाहिले.[permanent dead link]
  25. ^ "The Global Religious Landscape" (PDF). Pewforum.org. 25 January 2017 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 7 May 2020 रोजी पाहिले.
  26. ^ "SY Quraishi: India is secular because most Hindus are secular: Former CEC SY Quraishi - the Economic Times". 2018-03-24 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-03-13 रोजी पाहिले.
  27. ^ Source: Year 2000 Estimated Baha'i statistics from: David Barrett, World Christian Encyclopedia, 2000; Total population statistics, mid-2000 from Population Reference Bureau
  28. ^ [१]National Spiritual Assembly of the Baháʼís of India
  29. ^ Laozi. "Tao Te Ching, 1. chapter, translated by Livia Kohn (1993)". 29 May 2012 रोजी पाहिले.
  30. ^ "Association of Shinto Shrines | 設立". Jinja Honcho. 2013-05-05 रोजी पाहिले.
  31. ^ "2008 NHK survey of religion in Japan — 宗教的なもの にひかれる日本人〜ISSP国際比較調査（宗教）から〜" (PDF). NHK Culture Research Institute.
  32. ^ "THE GLOBAL RELIGIOUS LANDSCAPE: Hindus". pewforum. 18 December 2012. 2012-12-18 रोजी पाहिले.
  33. ^ Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut (2010 Census). bps.go.id
  34. ^ "[Analysis] Are there any takeaways for Muslims from the Narendra Modi government?". DNA. 27 May 2014. 2014-05-31 रोजी पाहिले.
  35. ^ a b c "Global Religious Landscape - Religious Composition by Country". The Pew Forum. 16 November 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 28 July 2013 रोजी पाहिले.
  36. ^ "Buddhists". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 18 December 2012. 13 March 2015 रोजी पाहिले.
  37. ^ Iwai, Noriko (11 October 2017). Measuring religion in Japan: ISM, NHK and JGSS (PDF) (Report). JGSS Research Center.
  38. ^ "state.gov". 15 December 2014 रोजी पाहिले.
  39. ^ "C-1 Population By Religious Community". Census of India Website. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. 28 April 2017 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
  40. ^ Jerry Bentley, Old World Encounters: Cross-Cultural Contacts in Pre-Modern Times (New York: Oxford University Press), 46
  41. ^ Vijaya Samarawickrama. "The Encyclopedia of Malaysia : Religions and Beliefs". Encyclopedia.com.my. 2012-06-18 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2013-07-28 रोजी पाहिले.
  42. ^ "Mahayana Buddhism: Buddhism in Indonesia". Buddhanet.net. 1934-03-10. 2013-07-28 रोजी पाहिले.
  43. ^ Estimates for the population of Jains differ from just over four million to twelve million due to difficulties of Jain identity, with Jains in some areas counted as a Hindu sect.
  44. ^ "Press Information Bureau, Government of India". Pib.nic.in. 2004-09-06. 2010-09-01 रोजी पाहिले.
  45. ^ "Census of India 2001". Censusindia.net. 2010-09-01 रोजी पाहिले.
  46. ^ The Jain Knowledge Warehouses: Traditional Libraries in India, John E. Cort, Journal of the American Oriental Society, Vol. 115, No. 1 (January – March, 1995), pp. 77–87
  47. ^ "History - Melbourne Shwetambar Jain Sangh Inc". Melbournejainsangh.org. 2013-07-28 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2013-07-28 रोजी पाहिले.
  48. ^ Adherents.com. "Religions by adherents". रोजी मूळ पानापासून संग्रहितApril 21, 2005. 2003-02-09 रोजी पाहिले.CS1 maint: unfit url (link)
  49. ^ "Sikhism: What do you know about it?". The Washington Post. 13 December 2012 रोजी पाहिले.
  50. ^ "The List: The World's -Growing Religions". Foreign Policy. Foreign Policy. रोजी मूळ पानापासून संग्रहित2012-05-26. 2010-11-05 रोजी पाहिले.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
  51. ^ According to a survey in 2004 by the Zoroastrian Associations of North America, the number of Zoroastrians worldwide was estimated at between 124,000 and 190,000.
  52. ^ a b "Religiously Unaffiliated". 2013-07-30 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-11-22 रोजी पाहिले.


चुका उधृत करा: "lower-alpha" नावाच्या गटाकरिता <ref>खूणपताका उपलब्ध आहेत, पण संबंधीत <references group="lower-alpha"/> खूण मिळाली नाही.

"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=आशियातील_धर्म&oldid=2476253" पासून हुडकले