मराठी विश्वकोश

मराठी विश्वकोश संकेतस्थळाबद्दलचा मराठी विकिपीडिया वरील केवळ विश्वकोशीय लेख आहे.

मोफत असलेली संकेतस्थळेसुद्धा बऱ्याचदा प्रताधिकारीत म्हणजे कॉपीराईटेड असतात. मराठी विकिपीडियावरील जाणत्या सदस्यांनी वेळोवेळी केलेल्या तपासणीनुसार, संबधीत मराठी विश्वकोश वेबसाइट/संकेतस्थळ कॉपीराईटेडच आहे. मराठी विकिपीडिया मुक्त ज्ञानाचा प्रसार करत असला तरी कॉपीराईट कायद्यांना पूर्ण गांभीर्याने घेते. या संकेतस्थळावरील लेखन जसेच्या तसे मराठी विकिपीडियावर नकल-डकव (कॉपीपेस्ट) करणे प्रतिबंधीत आहे याची नोंद घ्यावी.

नेहमीचे प्रश्न आणि उत्तरदायकत्वास नकार

मुख्य पान: विकिपीडिया:सर्वसाधारण उत्तरदायकत्वास नकार

व्यापार चिन्हे (ट्रेडमार्क)

विकिपीडिया विश्वकोश (एनसायक्लोपीडिया)च्या पानातून /लेखातून नमूद केलेली, वापरलेली (used) किंवा संदर्भ दिलेली कोणतीही व्यापार चिन्हे, सेवा चिन्हे (service marks), collective marks, design rights हे, त्यांच्या संबंधित मालकांची संपत्ती आहेत. त्यांचा (इतरांच्या संपत्तीचा), या विकिपीडियातील लेखातील मूळ लेखकास असलेल्या CC-BY-SA आणि GFDL ने अभिप्रेत अशा परवान्याअतंर्गत, समान माहितीच्या पलीकडे तुम्ही उपयोग करू शकता, असा त्याचा अर्थ होत नाही (म्हणजे उपयोग करू शकत नाही).

तसे स्पष्ट अधिकृतपणे नमूद नसल्यास, विकिपीडिया आणि Wikimedia सारखी संकेतस्थळे अशा कोणत्याही मालकी हक्कदारांनी दुजोरा दिलेली endorsed अथवा त्यांच्याशी जोडली गेलेली affiliated नाहीत, असेच अपेक्षित आहे. आणि अर्थातच त्यामुळे, विकिपीडिया अन्यथा otherwise सुरक्षित अशी साधनसामग्री materials वापरण्यास कोणतीही परवानगी देऊ शकत नाही/देत नाही. अथवा अशा प्रकारच्या कोणत्याही अमूर्त सामग्रीचा incorporeal property ^{[मराठी शब्द सुचवा]} केलेला कोणताही उपयोग सर्वस्वी तुमच्या स्वतःच्या जबाबदारीवर असेल.

अधिकृत संकेतस्थळ:विकिपीडिया:सर्वसाधारण उत्तरदायकत्वास नकार येथे नमुद केल्या प्रमाणे येथे लिहिलेल्या कोणत्याही गोष्टीची/माहितीची परिपूर्णता, तिचा अचूकपणा किंवा तिची विश्वासार्हता यांची संबधित विषयांतील तज्‍ज्ञ व्यक्तीकडून पडताळणी झाली असल्याची/माहितीचे समसमी़क्षण झाले असल्याची कोणतीही खात्री/हमी उपलब्ध नाही, हे कृपया लक्षात घ्यावे.तशी कोणतीही जबाबदारी विकिपीडिया,विकिमिडिया अथवा तीचे दुसरे सद्स्य मुळीच घेत नाहीत.

याचा अर्थ असा नव्हे की, विकिपीडियात महत्त्वाची व अचूक माहिती असणारच नाही. उलट, येथे असलेली बहुतेक माहिती आपल्याला महत्त्वाची व अचूक अशीच आढळेल.विकिपीडिया वाचक आणि संपादक सदस्यांनी नमुद अधिकृत संकेतस्थळ खरोखर अधिकृत आहे याची खात्री करण्यात दक्ष रहावे असे आवाहन आहे.

तरीपण, विकिपीडिया येथे आढळण्यार्‍या माहितीच्या वैधतेची हमी (खात्री, guarantee) देता येत नाही.

सर्वसाधारण सजगतेच्या दृष्टीने वाचकांनी हेही लक्षात घ्यावे कि काही वेळा काही अधिकृत संकेतस्थळे अनधिकृतपणे कोणत्याही क्षणी कोणत्याही कालावधीकरिता हॅक अथवा उत्पातित झालेली असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.त्यामुळे तेथील माहितीची पडताळणी तुमच्या स्वतःच्या जबाबदारीवर तुम्ही स्वतः दक्षतेने करणे नेहमीच गरजेचे असते.

संस्था

बर्‍याचदा मराठी विकिपीडिया आणि विश्वकोश संकल्पनेची कल्पना नसलेले लोक गूगल सारख्या शोध संकेतस्थळावरून मराठी विकिपीडियातील ते शोधत असलेल्या संस्थेबद्दलच्या लेखावर पोहोचतात तो लेख म्हणजे अधिकृत संकेतस्थळ नाही हे न समजल्यामुळे त्याच पानावर/चर्चा पानावर अथवा विकिपीडिया मदतकेंद्रावर आपल्या शंका आणि समस्या अनवधानाने मांडताना आढळून येतात.(त्यानंतर बहूतेक वेळा मराठी विकिपीडिया संपादक तो मजकुर उत्पात म्हणून वगळून टाकतात आणि मराठी विकिपीडिया बद्दल विनाकारण गैरसमज निर्माण होऊ शकतात)

हे टाळण्याच्या दृष्टीने संस्था विषयक लेखात लावण्या करिता {{कोशीयलेख/संस्था}} लघुपथ {{संकोले}} हा साचा बनवला आहे तो सर्व संस्था खासकरून सर्व महाराष्ट्रासंबधी सर्व संस्था विषयक लेखात आवर्जून लावण्यात वाचक आणि सदस्यांनी सहकार्य करावे.

मराठी विश्वकोश हा महाराष्ट्र शासन तयार करवून घेत असलेला आणि मुळात पुस्तकरूपात असलेला मराठी ज्ञानकोश आहे. तो आता डिजिटल झाला आहे. हा ज्ञानकोश आंतरजालावर ऑनलाइन व मोफत वाचता येतो.^[१]

मराठी विश्वकोशाच्या विसाव्या खंडाचा पूर्वार्ध जानेवारी २०१५मध्ये आणि उत्तरार्ध जून २००१५मध्ये प्रकाशित करण्यात आला.^[२] मूळ २० छापील खंडांचे डिजिटायझेशन करून ते क्रमाक्रमाने आंतरजालावर उपलब्ध करून देण्याचा उपक्रम २५ ऑक्टोबर २०११ पासून सुरू झाला. प्रकाशित झालेले २० खंड आंतरजालावर सीडॅकच्या सहकार्याने आले आहेत. मानव्य विद्या विज्ञान व तंत्रज्ञान यांतील सर्व विषयाचे ज्ञान एका व्यापक योजनेखाली संकलित करणारा असा हा मराठी विश्वकोश कोणताही एक महत्त्वाचा विषय अन्य अनेक विषयांशी संलग्न असतो .

पुरस्कार

महाराष्ट्र राज्य मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळाने पुण्यातील ‘सी-डॅक जिस्ट’च्या सहकार्याने निर्माण केलेल्या ‘मराठी विश्वकोश डॉट इन’ या संकेतस्थळला ई-गव्हर्नन्सचा ‘प्लॅटिनम ॲवॉर्ड’ मिळालेला आहे.^[३]

मराठी विश्वकोशाची विषयव्याप्ती

मराठी विश्वकोशात सुमारे शंभर विषयांवरील विविध नोंदींचा समावेश आहे.

मानव्यविद्या

पहा मुख्य लेख : मानव्यविद्या

विज्ञान व तंत्रविद्या

अभियांत्रिकी
- अणुक्रेंदीय
- नाविक
- यांत्रिक
- रासायनिक
- विद्युत्
- वैमानिकी
- संदेशवहन
- स्थापत्य
- स्वयंचल
अवकाशविज्ञान
उद्योग व व्यापार
कीटकविज्ञान
कृषिविज्ञान
गणितशास्त्र
जीवरसायनशास्त्र
ज्योतिषशास्त्र
धातुविज्ञान
पशुविकारविज्ञान
प्राणिविज्ञान
भूविज्ञान
भौतिकी
मत्स्योद्योग
रसायनशास्त्र
वनस्पतिरोगविज्ञान
वनस्पतिविज्ञान
वातावरणविज्ञान
वैद्यक : (१) मानवी, (२) पशू
- (अ) औषधविज्ञान,
- (आ) चिकित्सा,
- (इ) रोगविज्ञान.
वैज्ञानिक संस्था
शारीरक्रियाविज्ञान
शारीर
संग्रहालये
सांख्यिकी
सूक्ष्मजीवविज्ञान

घटक खंडांचे विवरण

मराठी विश्वकोश खंडपरिचय
खंड क्र.	पहिली नोंद	अखेरची नोंद	पृष्ठे†	प्रकाशन
०१	अंक	आतुर चिकित्सा	९४४	१९७६
०२	आतुर निदान	एप्स्टाइन, जेकब	१०४२	१९७६
०३	एबिंगहाऊस, हेरमान	किसांगानी	९६५	१९७६
०४	कीकट	गाल्फिमिया ग्लॉका	९९७	१९७६
०५	गाल्वा, एव्हारीस्त	चेदि	१०२२	१९७६
०६	चेन, सर एर्न्स्ट बोरिस	डोळा	१०८३	१९७७
०७	ड्यूइसबुर्क	धरणगाव	१०७८	१९७७
०८	धरणे व बंधारे	न्वाकशॉट	११११	-
०९	पउमचरिउ	पेहलवी साहित्य	११४३	-
१०	पैकारा	बंदरे	१२५३	-
११	बंदा	ब्वेनस एअरीझ	१११२	-
१२	भंगुरतारा	महाराष्ट्र राज्य	१५८६	-
१३	महाराष्ट्र राज्य इलेक्ट्रॉनिकी विकास महामंडळ (मेल्ट्रॉन)	म्हैसूर संस्थान	१३२८	-
१४	यंग, एडवर्ड	रेयून्यों बेट	१३०७	-
१५	रेल्वे	वाद्य व वाद्यवर्गीकरण	१३९६	-
१६	वाद्यवृंद	विज्ञानशिक्षण	९९९	-
१७	विज्ञानाचे तत्त्वज्ञान	शेक्सपिअर, विल्यम	८९३	फेब्रुवारी २००७
१८	शेख अमर	सह्याद्रि	८७७	ऑगस्ट २००९
१९	सॅंगर, फ्रेडरिक	सृष्टि व मानव	-	संकेतस्थळावर उपलब्ध
२० पूर्वार्ध	सेई शोनागुन	हर्षचरित	७५४	जानेवारी २०१५
२० उत्तरार्ध	हर्षवर्धन समाट	झेयवाद	७५५-१३३६	जून २०१५
२१	परिभाषा-संग्रह	-	-	आगामी
२२	मानचित्रसंग्रह	-	-	आगामी
२३	सूची	-	-	आगामी

† केवळ नोंदींच्या मजकुराच्या पृष्ठांचाच समावेश. आरंभीच्या पृष्ठांचा आणि प्रत्येक खंडाच्या अखेरीस असलेल्या चित्रपत्रांचा समावेश नाही.

हे सुद्धा पहा

महाराष्ट्र दालन

संदर्भ व नोंदी

^ https://vishwakosh.marathi.gov.in/
^ "मराठी विश्वकोश इतिहास". मराठी विश्वकोश. 2019-11-06 रोजी पाहिले.
^ म.टा. प्रतिनिधी (७ सप्टेंबर २०१३). "विश्वकोशाच्या वेबसाइटला 'प्लॅटिनम ॲवॉर्ड'". महाराष्ट्र टाईम्स. मुंबई. ११ सप्टेंबर २०१३ रोजी पाहिले.^{[permanent dead link]}

बाह्य दुवे

[1] ttps://vishwakosh.marathi.gov.in/

[2] "मराठी विश्वकोश इतिहास". मराठी विश्वकोश. 2019-11-06 रोजी पाहिले.

[3] म.टा. प्रतिनिधी (७ सप्टेंबर २०१३). "विश्वकोशाच्या वेबसाइटला 'प्लॅटिनम ॲवॉर्ड'". महाराष्ट्र टाईम्स. मुंबई. ११ सप्टेंबर २०१३ रोजी पाहिले.^{[permanent dead link]}

[१]

[२]

[३]