विश्वकर्मा

भगवान विश्वकर्मा देवांचे वास्तुकला तज्ञ आहेत. त्यांनी भगवान श्रीकृष्णासाठी द्वारका,पांडवासाठी हस्तिनापूर व रावणासाठी सोन्याची लंका तयार केली. या नगरांच्या रचनेत, सौंदर्य, अचुकता व सुखसोयी यांचा मिलाप होता.ते वास्तुशास्त्राचे पहिले प्रणेते आहेत.भगवान विश्वकर्मा यांनी लंकेत प्रवेश करण्यासाठी श्रीरामाला सहकार्य केले होते. त्यांच्या मार्गदर्शनाखालीच महाबली हनुमान, नल−निल या सारख्या वानरसेनेतील स्थापत्य तज्ञांनी रामसेतू बांधला.भगवान विश्वकर्मा यांनी १४ ब्रम्हांडाची रचना केली. त्यात वायुमंडळ, कैलास,वैकुंठ, ब्रम्हपुरी, इंद्रपुरी,स्वर्ग, पृथ्वी, पाताळातील नागलोक इत्यांदिंची रचना केली होती.

त्यांनी 'विश्वकर्मा वास्तुशास्त्र' या ग्रंथाची रचना केली.ब्रह्माच्या इच्छेनुसार त्यांनी नित्य नवीन औजारे शोधलीत.त्यांना सौर उर्जा वापरण्याचे व त्या उर्जेच्या नियंत्रणाचे ज्ञान प्राप्त होते. सूर्याचे या शक्तिचा वापर करून त्यांनी विष्णू शिव व इंद्रासाठी क्रमाने सुदर्शन चक्र, त्रिशूळ व विजय रथ निर्माण केला.ते हरहुन्नरी होते.अन्य विविध शास्त्रांच्या निर्माणात, त्याचे नियम ठरविण्यात,व त्या त्या शास्त्रांच्या विकासास त्यांनी हातभार लावला.शस्त्रे व अस्त्रे, अलंकार, विमान आदिंचेही त्यांनी निर्माण केले.सुमारे १२०० च्या जवळपास यंत्र-तंत्र,शस्त्रास्त्रे व साधनांच्या त्यांनी निर्मिती केली.पांडवांसाठी मयसभा बनविणारा मयासूर त्यांचा शिष्यच होता. श्री विश्वकर्मा पूजा दिवस हा हिंदू देव, दैवी शिल्पकार, विश्वकर्मा यांच्यासाठी उत्सवाचा दिवस आहे.[3] त्यांना स्वयंभू आणि जगाचा निर्माता मानले जाते. त्यांनी द्वारका हे पवित्र शहर वसवले जेथे कृष्णाने राज्य केले, माया संमेलन पांडव, आणि देवांसाठी अनेक भव्य शस्त्रे बनवणारे होते. त्याला निर्माता, अभियंता, वैज्ञानिक, विश्वाचा निर्माता असे म्हणतात.या पाच शास्त्रज्ञांपैकी बिल्डर झाले, अनेक शास्त्रज्ञ बिल्डर आहेत. ', याचा उल्लेख ऋग्वेदात आहे, आणि त्याचे श्रेय स्थापत्य वेद, यांत्रिकी आणि वास्तुशास्त्राचे विज्ञान आहे. विश्वकर्माचे विशेष पुतळे आणि चित्रे सहसा प्रत्येक कामाच्या ठिकाणी आणि कारखान्यात स्थापित केली जातात.

.

वेदांमध्ये उल्लेख

ऋग्वेदात विश्वकर्मा सूक्त या नावाने 11 स्तोत्रे लिहिलेली आहेत. ज्याच्या प्रत्येक मंत्रावर ऋषी विश्वकर्मा भवन देवता इत्यादी लिहिलेले असते. हे सूक्त यजुर्वेदाच्या १७ व्या अध्यायात आले आहे, सुक्त मंत्र १६ ते ३१ अशा १६ मंत्रांमध्ये आले आहे. नंतरच्या वेदांमध्येही त्याचा विशेषण म्हणून वापर अज्ञात नाही, ते प्रजापतीचे विशेषण म्हणूनही आले आहे. पूर्ण परमात्म्याने हे जग निर्माण केले आहे. मातेच्या उदरातही त्यांनी आपले पालनपोषण केले आहे. जर आपण आपले प्राचीन ग्रंथ, उपनिषदे आणि पुराणे इत्यादींचे निरीक्षण केले तर आपल्याला असे दिसून येईल की विश्वकर्मा शिल्पी हे केवळ मानवच नव्हे तर देव देखील त्यांच्या विशेष ज्ञानामुळे आणि विज्ञानामुळे पूजतात. आजही। भगवान विश्वकर्मा, मनु, माया, त्वष्ठ, शिल्पी आणि देवग्याचे हे पाच पुत्र शस्त्रे बनवून जग निर्माण करतात. लोकांच्या कल्याणासाठी अनेक गोष्टींचा निर्माता आणि घरे, मंदिरे आणि इमारती, मूर्ती इत्यादी बांधणारा आणि अलंकार निर्माण करणारा तो आहे. आजही सोनार, लोहार,सुतार, कुंभार, कासार इत्यादी समाज त्यांना आपले दैवत मानतात. भारतात दिनांक १७ सप्टेंबर हा दिवस विश्वकर्मा दिन आणि त्यांची जयंती म्हणुन साजरा करण्यात येतो.

विश्वकर्माची पाच रूपे आणि अवतारांचे वर्णन आपल्या धर्मग्रंथांमध्ये आणि शास्त्रांमध्ये आढळते.

1. विराट विश्वकर्मा - विश्वाचा निर्माता
2. धर्मवंशी विश्वकर्मा - महान कारागीराचा प्रभात पुत्र
3. अंगिरवंशी विश्वकर्मा - वसूचा मुलगा
4. सुधन्वा विश्वकर्मा - ऋषी अथवीचे पात्र, महान शिल्पाचार्य, विज्ञानाचे प्रवर्तक
5. भृंगुवंशी विश्वकर्मा - उत्कृष्ट कारागीर (शुक्राचार्यांचा नातू)