१९८० लोकसभा निवडणुका
general election in India | |||
माध्यमे अपभारण करा | |||
विकिपीडिया | |||
प्रकार | भारतीय सार्वत्रिक निवडणुका | ||
---|---|---|---|
स्थान | भारत | ||
कार्यक्षेत्र भाग | भारत | ||
तारीख | जानेवारी ३, इ.स. १९८०, जानेवारी ६, इ.स. १९८० | ||
मागील. | |||
पुढील | |||
यशस्वी उमेदवार | |||
उमेदवार | |||
| |||
१९८० च्या लोकसभा निवडणुका ह्या भारताच्या ७व्या लोकसभेचे सदस्य निवडण्यासाठी ३ आणि ६ जानेवारी १९८० रोजी झाल्या. १९७७ च्या सार्वत्रिक निवडणुकीत भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (आर) आणि आणीबाणीच्या जनक्षोभाच्या दरम्यान जनता पक्ष युती सत्तेवर आली. मात्र, त्याची स्थिती कमकुवत होती; लोकसभेत केवळ २९५ जागांसह सैल युती जेमतेम बहुमतावर टिकून राहिली आणि सत्तेवर कधीही मजबूत पकड नव्हती. भारतीय लोक दलाचे नेते चरणसिंग आणि जगजीवन राम, ज्यांनी काँग्रेस सोडली होती, जनता आघाडीचे सदस्य होते पण पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांच्याशी त्यांचे मतभेद होते.
जनता पक्ष, समाजवादी आणि हिंदू राष्ट्रवादी यांचे एकत्रीकरण, १९७९ मध्ये फुटले जेव्हा चरणसिंग यांच्या भारतीय लोकदलासह अनेक युती सदस्य आणि समाजवादी पक्षाच्या अनेक सदस्यांनी सरकारचा पाठिंबा काढून घेतला. त्यानंतर देसाई यांनी संसदेतील विश्वासदर्शक ठराव गमावला आणि राजीनामा दिला. जनता आघाडीचे काही भागीदारांसोबत चरणसिंग यांनी जून १९९५ मध्ये पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. इंडियन नॅशनल काँग्रेस (इंदिरा)ने सिंग यांना संसदेत पाठिंबा देण्याचे वचन दिले परंतु नंतर सरकार लोकसभेत बहुमत सिद्ध करण्याच्या दोन दिवस आधी मागे हटले. चरण सिंग यांना राजीनामा देण्यास भाग पाडले. व जानेवारी १९८० मध्ये निवडणुका बोलावल्या. सार्वत्रिक निवडणुकांपूर्वी, इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाला प्रादेशिक क्षेत्रांतून अनेक राजकीय आव्हानाचा सामना करावा लागला जसे की बिहारमधील सत्येंद्र नारायण सिन्हा आणि कर्पुरी ठाकूर, कर्नाटकात रामकृष्ण हेगडे, महाराष्ट्रात शरद पवार, हरियाणात देवीलाल आणि ओरिसात बिजू पटनायक. जनता पक्षाने जगजीवन राम यांच्यासोबत पंतप्रधानपदाचे उमेदवार म्हणून निवडणूक लढवली.[१][२] तथापि, जनता पक्षाच्या नेत्यांमधील अंतर्गत कलह आणि देशातील राजकीय अस्थिरता यांनी इंदिरा गांधींच्या काँग्रेस (आय) च्या बाजूने काम केले, ज्यामुळे मतदारांना प्रचारादरम्यान इंदिरा गांधींच्या मजबूत सरकारची आठवण झाली.
निवडणुकीत, काँग्रेस ने ३५३ जागा जिंकल्या आणि जनता पक्षाने फक्त ३१ जागा जिंकल्या, चरण सिंग यांच्या जनता पक्ष (सेक्युलर) ने ४१ जागा मिळवल्या. त्यानंतरच्या काळात जनता पक्षाची युती फुटत राहिली.
निकाल
[संपादन]राजकीय पक्ष | मते | जागा | |
---|---|---|---|
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ८,४४,५५,३१३ | ३५३ | |
जनता पक्ष | ३,७५,३०,२२८ | ३१ | |
जनता दल (धर्मनिरपेक्ष) | १,८५,७४,६९६ | ४१ | |
भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी) | १,२३,५२,३३१ | ३७ | |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (उर्स) | १,०४,४९,८५९ | १३ | |
द्रविड मुन्नेत्र कळघम | ४२,३६,५३७ | १६ | |
भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष | ४९,२७,३४२ | १० | |
क्रांतिकारी समाजवादी पक्ष | १२,८५,५१७ | ४ | |
अखिल भारतीय फॉरवर्ड ब्लॉक | १०,११,५६४ | ३ | |
जम्मू आणि काश्मीर नॅशनल कॉन्फरन्स | ४,९३,१४३ | ३ | |
अखिल भारतीय अण्णा द्रविड मुन्नेत्र कळघम | ४६,७४,०६४ | २ | |
इंडियन युनियन मुस्लिम लीग | ४,७५,५०७ | २ | |
शिरोमणी अकाली दल | १३,९६,४१२ | १ | |
केरळ काँग्रेस | ३,५६,९९७ | १ | |
झारखंड पक्ष | २,५४,५२० | १ | |
शिवसेना | १,२९,३५१ | ० | |
महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्ष | १,२७,१८८ | १ | |
सिक्कीम जनता परिषद | ३१,७५० | १ | |
अपक्ष | १,२७,१७,५१० | ९ | |
नामांकित अँग्लो-इंडियन | - | २ | |
वैध मते | १९,७८,२४,२७४ | ५३१ | |
अवैध मते | ४९,२८,६१९ | - | |
एकूण मते | २०,२७,५२,८९३ | - | |
वैध मतदार | ३५,६२,०५,३२९ | - |
संदर्भ
[संपादन]- ^ Chawla, Prabhu (September 30, 2013). "As general elections loom large, new four-party United Front formed to counter Cong(I)". इंडिया टुडे. 2019-09-23 रोजी पाहिले.
- ^ Jagjivan Ram: Most experienced artful dodger of Indian politics Archived 2021-02-13 at the Wayback Machine. India Today, 23 December 2014
- ^ ECI