सरबत
सरबत (पर्शियन: شربت, उच्चार: शरबत [ʃæɾˈbæt]) हे एक इराणी[१] पेय आहे जे तुर्की, दक्षिण आशिया, काकेशस आणि बाल्कनमध्ये लोकप्रिय आहे. हे फळांच्या किंवा फुलांच्या पाकळ्यांपासून तयार केले जाते.[२] हे गोड पेय असून आहे सहसा थंडगार सर्व्ह केले जाते. हे एकाग्र स्वरूपात दिले जाऊ शकते आणि चमच्याने खाल्ले जाऊ शकते किंवा पेय तयार करण्यासाठी पाण्यात मिसळले जाऊ शकते.
लोकप्रिय शरबत पुढीलपैकी एक किंवा अधिक घटकांपासून बनवले जातात: तुळशीच्या बिया, गुलाब जल, ताज्या गुलाबाच्या पाकळ्या, चंदन, बेल, जास्वंदी, लिंबू, संत्रे, आंबा, अननस, फळसा (ग्रेविया एशियाटिका) आणि चिया बिया. इराण, तुर्कस्तान, बोस्निया, अरब जगत, अफगाणिस्तान, पाकिस्तान, श्रीलंका, बांगलादेश आणि भारतातील घरांमध्ये सरबत लोकप्रिय आहे. रमजान महिन्यात दैनंदिन उपवास सोडताना मुस्लिम लोक सरबत घेतात.
केरळ, तामिळनाडू आणि आंध्र प्रदेश या प्रदेशांमध्ये सरबथ नावाची दक्षिण भारतीय आवृत्ती लोकप्रिय आहे. यामध्ये भारतीय सरसपरीला (वनस्पती) आणि लिंबू यांचे खास तयार केलेले सरबत दूध किंवा सोडा पाण्यात विरघळले जाते.
इंडोनेशियामध्ये विशेषतः जावानीज नावाचे सरबत सामान्यतः रमजान महिन्यात आढळते. सर्वात लोकप्रिय थंड पाणी, साधे सरबत आणि तुकडे केलेले कँटालूप मिसळून बनवले जाते, ज्याला सरबत ब्लीवाह किंवा कॅंटलूप शर्बत म्हणून ओळखले जाते.
इतिहास
[संपादन]
असे मानले जाते की शरबतांचा उगम इराण (पर्शिया) मध्ये झाला.[१] पर्शियन लेखक इब्न सिना यांच्या 11व्या शतकातील कॅनन ऑफ मेडिसिनमध्ये अनेक सिरप सूचीबद्ध आहेत. बाराव्या शतकात, जखिरेये ख्वाराझमशाही, गोरगानी या पर्शियन पुस्तकात घूर, अनार, सेकंजेबिन इत्यादींसह इराणमधील विविध प्रकारच्या शरबतांचे वर्णन केले आहे. शरबतचा पहिला पाश्चात्य उल्लेख हा तुर्क पिणाऱ्या पदार्थाचा इटालियन संदर्भ आहे. शब्द इटालियन मध्ये sorbetto म्हणून प्रवेश करतो जे फ्रेंच मध्ये sorbet बनते. 17व्या शतकात, इंग्लंडने साखर मिसळून सुकामेवा आणि फुलांपासून बनवलेले "शरबत पावडर" आयात करण्यास सुरुवात केली. आधुनिक युगात शरबत पावडर अजूनही यूकेमध्ये लोकप्रिय आहे. मध्यपूर्वेत प्रवास करणाऱ्या एका समकालीन इंग्रजी लेखकाने "विविध शरबत ... काही साखर आणि लिंबूपासून बनवलेले, काही व्हायलेट्स आणि यासारखे" लिहिले. जेव्हा युरोपियन लोकांना शरबत कसे गोठवायचे हे शोधून काढले तेव्हा त्यांनी गोठवलेल्या साध्या सिरप बेसमध्ये फळांचे रस आणि फ्लेवरिंग्ज घालून सॉर्बेटो बनवण्यास सुरुवात केली. यूएस मध्ये शरबत म्हणजे साधारणपणे बर्फाचे दूध, परंतु सोडा फाउंटन मॅन्युअलच्या सुरुवातीच्या पाककृतींमध्ये जिलेटिन, फेटलेल्या अंड्याचा पांढरा भाग, मलई किंवा दूध यासारख्या घटकांचा समावेश होतो. शरबत पारंपारिकपणे उसाच्या रसाने बनवले जात होते, परंतु आधुनिक काळात ते सामान्यतः साखर आणि पाण्याने घरी बनवले जाते. शरबतचा पोत आणि चव सुधारण्यासाठी कधीकधी चुना जोडला जातो. मधाचा वापर सामान्यतः गोड म्हणून केला जातो. लिंबू, डाळिंब, फळझाड, स्ट्रॉबेरी, चेरी, संत्रा, गुलाब, नारंगी कढी, चिंच, तुती आणि व्हायलेट यासह अनेक चवींमध्ये शरबेट येते. फ्रेडरिक उन्गरच्या 19व्या शतकातील कूकबुकमध्ये नोंदवलेल्या एका शरबतला गुलगुलु टिर्याकी शर्बत म्हणतात, ज्याचा अर्थ "गुलाबी अफू खाणाऱ्याचा शरबत" आहे.
भारत
[संपादन]
१६व्या शतकात मुघलांनी शरबत भारतात आणले होते. भारतीय उपखंडात सरबत हा मुघल सम्राट बाबरने लोकप्रिय केला होता. तो थंडगार ताजेतवाने पेय बनवण्यासाठी हिमालयातून वारंवार बर्फ मागवायचा.
संदर्भ
[संपादन]- ^ a b Cousineau, Phil (2012-09-11). The Painted Word: A Treasure Chest of Remarkable Words and Their Origins (इंग्रजी भाषेत). Simon and Schuster. ISBN 978-1-936740-25-3.
- ^ Molavi, Afshin (2002). Persian pilgrimages : journeys across Iran. Internet Archive. New York : Norton. ISBN 978-0-393-05119-3.