मराठी व्याकरण

{हा लेख|मराठी व्याकरण|व्याकरण} {भाषाशास्त्र}

मराठी व्याकरण म्हणजे मराठी भाषेचे स्पष्टीकरण करणारे शास्त्र होय. वि + आ + (कृ(->करण) = व्याकरण. व्याकरण भाषेचा मागोवा घेते. पतंजलीने व्याकरणास 'शब्दानुशासन' असेही नाव दिले आहे. परस्परांचे विचार विशिष्ट पद्धतीने व्यक्त केले तर ते सुसंबद्ध, समजण्यास सुकर ठरतात. आपण जे बोलतो किंवा लिहितो ते नीटनेटके, व्यवस्थित, आकर्षक, शुद्ध ठेवण्याच्या दृष्टीने व्याकरणाची मदत घेता येते.

[वर्ण], [शब्द], [पद], [वाक्य], [भाषा], व्यवहारातील सुयोग्य उपयोग, इत्यादींचा अभ्यास व्याकरण करते.

मराठी भाषेच्या व्याकरणाचे भारतीय आर्य भाषागटाशी बरेचसे साम्य आहे. [१]

[मराठी] भाषकांचे राज्य म्हणून १९६० साली [महाराष्ट्र|महाराष्ट्र राज्याची] स्थापना झाल्यानंतर, [मराठी साहित्य महामंडळ|मराठी साहित्य महामंडळाने] पुरस्कृत केलेल्या मराठी लेखनविषयक चौदा नियमांना [महाराष्ट्र राज्य शासन|महाराष्ट्र शासनाने] १९६२ साली मान्यता दिली. पुढे १९७२मध्ये आणखी चार नियमांची भर पडली.

इंग्रजी विकिपीडियातून

मराठी भाषेचे व्याकरण हे आधुनिक इंडो आर्यन भाषांशी साधर्म्य दाखवते. हिंदी, गुजराती, पंजाबी या त्या भाषा आहेत. आधुनिक मराठी व्याकरणाचे पहिले पुस्तक विल्यम केरी यांनी इंग्रजी भाषिक गटासाठी इ.स. १८०५ मध्ये प्रकाशित केले.

मराठी वाक्य हे प्रामुख्याने कर्ता, कर्म व क्रियापद यांचे बनलेले असते. नाम हे पुल्लिंग, स्रीलिंग, नपुंसकलिंग या तीन प्रकारांमध्ये असते. संख्या या एकवचनात वा अनेकवचनांत दर्शविल्या जातात, तर विभक्ती या कर्ता, कर्म, करण, संप्रदान, अपादान, साधन, स्थान आणि संबोधन यांसाठी योजल्या जातात, (प्रथमा ते संबोधन). मराठी भाषेने संस्कृत भाषेतील नपुंसकलिंगाचा वापर कायम ठेवला आहे, ज्यामुळे अन्य इंडो आर्यभाषांपासून मराठीचे वेगळेपण सिद्ध होते. मराठी क्रियापदे ही वर्तमान, भूत आणि भविष्यकाळ आदि काळ दर्शवितात. क्रियापदे त्यांच्या कर्त्याशी सुसंगत होऊन कर्तरी प्रयोग आणि कर्माशी सुसंगत होऊन कर्मणि प्रयोग यांची रचना होते. .

संस्कृतचा प्रभाव

मराठी भाषाशास्त्रावर संस्कृत भाषेतील तत्सम शब्दांचा प्रभाव दिसून येतो. संस्कृत भाषेत तत्सम शब्दाच्या वाप्रासाठी जे नियम लागू आहेत तेच नियम मराठी भाषेत हे शब्द वापरताना लागू होतात. संस्कृत भाषेतील समृद्ध शब्दसंपदा या शब्दांच्या माध्यमातून मराठी भाषेत आलेली दिसते. आधुनिक तांत्रिक परिभाषेसाठी सुद्धा हे शब्द लागू पडतात.

मराठी भाषेचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे अन्य इंडो-युरोपियन भाषांच्या तुलनेत मराठीमध्ये द्राविडी, राजस्थानी आणि गुजराथी भाषेचे समावेशकत्व दिसून येते.

तीन लिंगे

Unlike its related languages, Marathi preserves all three grammatical genders (Linga) from Sanskrit.

• masculine– पुल्लिंग (')
• feminine– स्त्रीलिंग (')
• neuter– नपुंसकलिंग (')

Masculine proper nouns usually end in the short vowels a or u while feminine proper nouns tend to end with the long vowels ā, ī or ū.

वाक्यांचे प्रकार

वाक्याचे तीन प्रकार असतात. १ सरल वाक्य २. संयुक्त वाक्य ३. मिश्र वाक्य वृतत(?)

Nominal inflection

Marathi is a highly inflected language, like the other ancient Indo-European languages such as Sanskrit. While English uses prepositions, in Marathi, such functions are indicated through the use of case-suffixes. These are referred to as vibhaktii pratyay. There are eight such vibhaktii in Marathi. The form of the original word changes when such a suffix is to be attached to the word, and the new, modified root is referred to as saamaanya ruup of the original word. For example, the word ghodaa ("horse") gets transformed into ghaudyaa- when the suffix -var ("on") is attached to it to form ghaudyaavar ("on the horse").

इंग्रजी मराठी संज्ञा

इंग्रजी	मराठी
Computer	संगणक	SangaNak
Programming	आज्ञावली	Aadnyaavalee
My name is ...	माझे नाव ... आहे	Maze Nao... Aahe
What is the time?	किती वाजले?	kiti vajale
I'm thirsty	मला तहान लागली आहे.	mala tahan lagli ahe
Can you speak English?	तुम्हाला इंग्रजी येते का?

tumhala engraji yete ka?

संदर्भ साहित्य

• सुगम मराठी व्याकरण व लेखन - मो.रा. वाळंबे
• परिपूर्ण मराठी व्याकरण – बाळासाहेब शिंदे
• अत्यावश्यक व्याकरण - विजय ल. वर्धे
• मराठी शब्दसंग्रह-गणेश क~हाडकर(यूनिक प्रकाशन)
• मराठी शब्दरत्न -गणेश क~हाडकर(नितीन प्रकाशन)

हेसुद्धा पाहा

• मराठी व्याकरण, शुद्धलेखन, शब्दकोश इत्यादी साहित्याची संदर्भ सूची
• क्रियापद
• अव्यय
• युनिकोड
• मराठी व्याकरण विषयक लेख