प्रीती पाटकर

प्रिती पाटकर
जन्म	मुंबई, भारत
टोपणनावे	प्रिती ताई, प्रिती पाटकर
शिक्षण	टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ सोशल सायन्सेस, निर्मला निकेतन कॉलेज ऑफ सोशल वर्क
प्रसिद्ध कामे	मुंबईतील रेड लाईट डिस्ट्रिक्ट मध्ये महिला आणि मुलांसोबत तिचे काम. तिने रेड लाईट डिस्ट्रिक्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांच्या मुलांसाठी जगातील पहिले नाईट केर सेंटरची संकल्पना मांडली आणि त्याची स्थापना केली.

प्रिती पाटकर एक भारतीय सामाजिक कार्यकर्त्या आणि मानवाधिकार कार्यकर्त्या आहेत. त्या प्रेरणा या संस्थेच्या सह-संस्थापक आणि संचालिका आहे. त्यांनी व्यावसायिक लैंगिक शोषण आणि तस्करी कारणांमुळे असुरक्षित मुलांचे संरक्षण करण्यासाठी मुंबई, भारतातील रेड-लाइट जिल्ह्यांमध्ये अग्रगण्य कार्य केले आहे.

वैयक्तिक जीवन[संपादन]

प्रिती पाटकर यांचा जन्म मुंबईत झाला. त्यांचे वडील सरकारी नोकर होते आणि तिची आई डेकेर प्रोग्राम चालवते.^[१] त्या टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ सोशल सायन्सेस, मुंबई मधून सुवर्णपदक विजेती आहे जिथे त्यांनी सामाजिक कार्यात पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केले.^[२] सामाजिक कार्यकर्ते प्रवीण पाटकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला आहे.^[३]

सक्रियता[संपादन]

प्रिती पाटकर ३० वर्षांहून अधिक काळ मानवी तस्करी आणि व्यावसायिक लैंगिक शोषणाला बळी पडलेल्या मुलांचे आणि महिलांच्या संरक्षण आणि बचावासाठी काम करत आहेत.^[४] १९८६ मध्ये त्यांनी प्रेरणा या संस्थेची स्थापना केली. त्यांच्या सामाजिक कार्यातील पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी कामाठीपुरा रेड लाईट एरियाला संशोधन करण्यासाठी भेटी दिल्या. तिथे त्यांना एकाच रस्त्यावर ग्राहकांची मागणी पूर्ण करणाऱ्या तीन पिढ्यांतील महिला दिसल्या.^[५]

मानवी तस्करी आणि व्यावसायिक लैंगिक शोषणाला बळी पडलेल्या मुलांचे आणि महिलांच्या संरक्षणासाठी आणि सन्मानासाठी तिला अनेक मार्ग-ब्रेकिंग सामाजिक हस्तक्षेपांनी मान्यता दिली आहे.^[६]

लहान मुलांचे लैंगिक शोषण आणि तस्करीला बळी पडलेल्या बालक आणि महिलांच्या हक्कांचे आणि प्रतिष्ठेचे रक्षण करण्यासाठी भारतात सर्वात जास्त कायदेशीर हस्तक्षेप आणि रिट याचिकांचे श्रेय पाटकर यांना दिले जाते.^[७]

निवडलेले पुरस्कार[संपादन]

हिरकणी पुरस्कार, २०१३ (दूरदर्शन – सह्याद्री)^[८]
महाराष्ट्र सरकारचा एक पुरस्कार जिथे तिचा मुख्यमंत्री - श्री पृथ्वीराज चव्हाण यांच्या हस्ते मार्च २०१३ मध्ये सत्कार करण्यात आला.^[९]
२०१४ वायटल व्हॉइसेस ग्लोबल लीडरशिप अवॉर्ड्समध्ये मानवाधिकार पुरस्कार^[१०]
नारी शक्ती पुरस्कार, २०१५. हा पुरस्कार केंद्रीय महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाकडून अशा संस्था आणि व्यक्तींना दिला जातो ज्यांनी विशेषतः समाजातील असुरक्षित आणि उपेक्षित क्षेत्रातील महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी अपवादात्मक योगदान दिले आहे.^[११]
सोफी इंडिया महिला पुरस्कार २०१६^[१२]

संशोधन[संपादन]

पाटकर यांच्या नावावर ७ पुस्तके आणि अनेक संशोधन अहवाल आहेत. त्यात राष्ट्रीय महिला आयोग, युनिसेफ, युएनडीपी, युएसएआयडी/एफएचाआय द्वारे प्रकाशित केलेली आहेत. इतरांना ग्रुप डेव्हलपमेंट (फ्रान्स), कन्सर्न इंडिया फाउंडेशन, यूएसएआयडी आणि बरेच काही यांनी प्रायोजित केले आहे.^[१३] प्रेरणा द्वारे, त्या २०१० पासून कामाठीपुरा रेड लाईट एरियाच्या घसरणीचे पद्धतशीरपणे मॅपिंग करत आहे.^[१४]

संदर्भ[संपादन]

^ "Priti Patkar Profile". Archived from the original on 12 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Unsung heroes". Archived from the original on 13 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Priti & Pravin Patkar". Archived from the original on 12 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Saving children". www.theweekendleader.com (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 15 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ Mumbai, Arunima Rajan in (2014-11-26). "How Prerana's Priti Patkar has changed the lives of sex workers' children". the Guardian (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 20 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ "Woman of substance". Archived from the original on 3 March 2016. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Woman of Might". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Grace Pinto, MD of Ryan Group conferred Sunsilk Doordarshan – Sahyadri Hirkani Award". Archived from the original on 14 January 2021. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ "Priti Patkar Awards". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Vital Voices Honored at Kennedy Center | The Georgetown Dish". www.thegeorgetowndish.com (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ "President Pranab Mukherjee presented 2015 Nari Shakti awards". Jagranjosh.com. 2016-03-09. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ "Zee honours achievers with Sofy Indian Women Awards | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". dna (इंग्रजी भाषेत). 2016-01-19. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.
^ "Priti Patkar Books". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "Kamathipura: bought and sold – Livemint". www.livemint.com. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

बाह्य दुवे[संपादन]

[1] "Priti Patkar Profile". Archived from the original on 12 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[2] "Unsung heroes". Archived from the original on 13 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[3] "Priti & Pravin Patkar". Archived from the original on 12 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[4] "Saving children". www.theweekendleader.com (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 15 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[5] Mumbai, Arunima Rajan in (2014-11-26). "How Prerana's Priti Patkar has changed the lives of sex workers' children". the Guardian (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 20 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[6] "Woman of substance". Archived from the original on 3 March 2016. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[7] "Woman of Might". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[8] "Grace Pinto, MD of Ryan Group conferred Sunsilk Doordarshan – Sahyadri Hirkani Award". Archived from the original on 14 January 2021. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[9] "Priti Patkar Awards". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[10] "Vital Voices Honored at Kennedy Center | The Georgetown Dish". www.thegeorgetowndish.com (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[11] "President Pranab Mukherjee presented 2015 Nari Shakti awards". Jagranjosh.com. 2016-03-09. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[12] "Zee honours achievers with Sofy Indian Women Awards | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". dna (इंग्रजी भाषेत). 2016-01-19. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[13] "Priti Patkar Books". Archived from the original on 3 May 2014. 9 May 2014 रोजी पाहिले.

[14] "Kamathipura: bought and sold – Livemint". www.livemint.com. Archived from the original on 19 February 2018. 2018-02-19 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

ब च सं नारी शक्ती पुरस्कार विजेते
१९९९	के.व्ही. राबिया चिन्ना पिल्लई किंकरी देवी
२०१३	मानसी प्रधान एम वेंकय्या बिना शेठ लष्करी टी. राधा के.प्रशांती वर्तिका नंदा सीमा साखरे
२०१४	रश्मी आनंद नंदिता कृष्णा लक्ष्मी गौतम नेहा किरपाल लतिका ठुकराल साई लक्ष्मी बलीजेपल्ली पी कौसल्या स्वराज विद्वान
२०१५	लुसी कुरियन सौरभ सुमन बसंती देवी (पर्यावरणवादी) सुपर्णा बक्षी गांगुली मीना शर्मा प्रिती पाटकर उत्तरा पदवर पोलूमती विजया निर्मला वासू प्रीमलानी सुजाता साहू ज्योती म्हापसेकर सुमिता घोष अंजली शर्मा (पशु प्रेमी) कृष्णा यादव शकुंतला मुजुमदार
२०१६	राजस्थान छाव फाउंडेशन मिझो हेमीच्छे इन्सुईख्वाम पॉल साधना महिला संघ शिक्षित रोजगार केंद्र प्रबंधक समिती त्रिपुनिथुरा कथकली केंद्रम महिला मंडळ अमृता पाटील अमला अक्किनेनी Anatta Sonney अनोयारा खातून B. Codanayaguy बानो हरलू दीपा माथुर दिव्या रावत Ilse Köhler Rollefson जानकी वसंत कल्पना शंकर कल्याणी बालकृष्णन मुमताज काझी नंदिता शाह पल्लवी फौजदार पमेला मल्होत्रा कमर डागर रीमा साठे रिंग्युइचोन वशुम संगीता अय्यर स्मिता तंडी सुमित्रा हजारीका सुनीता सिंग चोकन सुभा वारीअर तियासा अध्या V. Nanammal झुबोनी हमत्सो
२०१७	गार्गी गुप्ता सिंधुताई सपकाळ गौरी मौलेखी नाविका परिक्रमा मालविका अय्यर आर उमादेवी नागराज Thinlas Chorol एस्. शीवा सत्या भारती कश्यप बेटी जिंदाबाद बेकरी मित्तल पटेल साबरमती जयम्मा बंडारी K. Syamalakumari वनस्त्री Lizymol Philipose Pamadykandathil चिरोम इंदिरा उर्मिला आपटे दीपिका कुंडाजी पूर्णिमा देवी बर्मन अनिता भारद्वाज अंबिका बेरी पुष्पा गिरीमाजी अवनी श्रुजन सी.के. दुर्गा रेखा मिश्रा मेहवीश मुश्ताक करूणा सोसायटी फॉर अनिमल्स ॲण्ड नेचर वन स्टॉप सेंटर, रायपूर मिलेट नेटवर्क ऑफ इंडिया पंजाब मधू जैन जेटसन पेमा एम. एस्. सुनिल शीला बालाजी अनुराधा कृष्णमूर्ती आणि नम्रता सुंदरेसन गीता मित्तल
२०१८	ए. सीमा अंशु खन्ना अनु मल्होत्रा अनुराधा नाईक चेतना गाला सिन्हा दर्शना गुप्ता देवकी अम्मा दीदी कॉन्ट्रॅक्टर गौरी कामाकाशी हेकानी जखालू इप्सिता बिस्वास इति त्यागी कागनपल्ली राधा देवी कल्पना सरोज ललिता वकील माधुरी बडथवाल मंजू मणीकुट्टन मीनाक्षी पाहुजा मिनी वासुदेवन मुनुस्वामी शांती नीलम शर्मा नोमिता कामदार पमेला चॅटर्जी प्रज्ञा प्रसून प्रियंवदा सिंग एन.एम. पुष्पा राहीबाई पोपेरे रजनी रजक रेशमा निलोफर नाहा रिया मजुमदार सिंघल रुमा देवी सीमा मेहता सीमा राव शिवानी वर्मा स्मृती मोरर्का स्नेहलता नाथ सोनिया जब्बार सुजाता मोहन (डॉक्टर) सुनीता देवी ट्विंकल कालिया उर्मी बसू वन स्टॉप सेंटर, रायपूर कसाब-कच्छ क्राफ्टस्वूमन प्रोड्यूसर कंपनी लि. सोशल वेलफेयर ॲण्ड न्यूट्रीशनल मील प्रोग्राम डिपार्टमेंट, तमिलनाडू
२०१९	आरिफा जान अवनी चतुर्वेदी भागीरथी अम्मा भावना कंठ बिना देवी चामी मुर्मु कलावती देवी कार्त्यायनी अम्मा कौशिकी चक्रवर्ती मोहना सिंग निलझा वांगमो पदला भुदेवी रश्मी उर्ध्वरेषे मान कौर ताशी आणि नुंगशी मलिक
२०२०	अनिता गुप्ता उशाबेन दिनेशभाई वसावा नसिरा अख्तर संध्या धर निवृत्ती राय टिफणी ब्रार पद्मा यांगचान जोधैया बाई बेग सायली नंदकिशोर आगवणे वनिता बोराडे मीरा ठाकूर जया मुत्थू, तेजम्मा (एकत्रित) एला लोध आरती राणा
२०२१	सतूपती प्रसन्ना श्री तागे रीता मधुलिका रामटेके निरंजनाबेन कलार्थी पूजा शर्मा अंशुल मल्होत्रा शोभा गस्ती राधिका मेनन कमल कुंभार श्रुती मोहपात्रा बातूल बेगम थारा रंगास्वामी नीरजा माधव नीना गुप्ता (गणितज्ञ)