नेपाळचे पंतप्रधान
नेपाळच्या सरकारचे मुख्य | |||
माध्यमे अपभारण करा | |||
विकिपीडिया | |||
प्रकार | सार्वजनिक कार्यालय | ||
---|---|---|---|
उपवर्ग | पंतप्रधान | ||
ह्याचा भाग | Council of Ministers of Nepal | ||
स्थान | नेपाळ | ||
कार्यक्षेत्र भाग | नेपाळ | ||
स्थापना |
| ||
अधिकृत संकेतस्थळ | |||
| |||
नेपाळचे पंतप्रधान हे नेपाळ देशाचे प्रमुख आहेत. त्यांच्या मंत्रिमंडळासह, पंतप्रधान हे देशात कार्यकारी अधिकार वापरतात.
राष्ट्रपतींद्वारे नियुक्त होण्यापूर्वी पंतप्रधानांनी प्रतिनिधी सभेचा विश्वास दाखवला पाहिजे आणि जर ते सभागृहात बहुमत टिकवून ठेवू शकले नाहीत तर त्यांनी राजीनामा द्यावा.
नेपाळच्या पंतप्रधानांचे निवासस्थान बालुवाटार, काठमांडू येथे आहे.[१][२]
इतिहास
[संपादन]नेपाळमध्ये शाह घराण्याच्या काळात पंतप्रधानपद अस्तित्वात नव्हते. शाह घराणे नेपाळचे शासक/राजा म्हणून राहिले. तथापि, १८०६ ते १८४६ या काळात मुल्काजी किंवा मुख्तियार यांना पंतप्रधानाप्रमाणेच पद आणि शक्ती बहाल करण्यात आल्या होत्या.[३][४]
१८४६ पासून, राणा घराण्याने सत्ता ताब्यात घेतली आणि शाह घराणे नावाचे प्रमुख म्हणून राहिले. राणा घराण्याने पंतप्रधानपद स्वीकारले आणि ते वंशपरंपरागत स्थान बनले.[५]
१९५१ च्या क्रांतीनंतर, मातृका प्रसाद कोईराला सारख्या गैर-कुलीन नागरिकांनी नेपाळच्या राजाच्या अधिकाराखाली पंतप्रधानपद भूषवले. १९५९ मध्ये पहिली सार्वत्रिक निवडणूक झाली आणि विश्वेश्वर प्रसाद कोईराला नेपाळचे पहिले निवडून आलेले पंतप्रधान बनले.
तथापि, राजा महेंद्र यांनी १९६० च्या सत्तापालटात त्यांना पदच्युत केले आणि तुरुंगात टाकले, ज्यांनी पंचायत प्रणालीची स्थापना केली आणि नेपाळमध्ये १९९० पर्यंत लोकशाही सरकार नव्हते. १९९० मध्ये जनआंदोलनानंतर, देश घटनात्मक राजेशाही बनला. तथापि, राजा ज्ञानेंद्र यांच्या २००५ च्या सत्तापालटामुळे यात व्यत्यय आला. २००६ मधील लोकतांत्रिक आंदोलनानंतर, २८ मे २००८ रोजी पहिल्या संविधान सभेने राजेशाही संपुष्टात आणली आणि देशाला संघीय संसदीय प्रजासत्ताक घोषित करण्यात आले. सध्याची राज्यघटना २० सप्टेंबर २०१५ रोजी स्वीकारण्यात आली होती आणि या नवीन संविधानाअंतर्गत पहिले पंतप्रधान केपी शर्मा ओली होते.
यादी
[संपादन]मुल्काजी किंवा मुख्तियार
[संपादन]राणा काळातील पंतप्रधान (१८४६-१९५१)
[संपादन]क्र | चित्र | नाव (जन्म-मृत्यू) |
कार्यकाळ | ||
---|---|---|---|---|---|
पद सांभाळले | पद सोडले | कालावधी | |||
८ | जंग बहादूर राणा (१८१७-१८७७) |
१५ सप्टेंबर १८४६ | १ ऑगस्ट १८५६ | ९ वर्षे, ३२१ दिवस | |
९ | बमबहादूर कुंवर राणा (१८१८-१८५७) |
१ ऑगस्ट १८५६ | २५ मे १८५७ | ० वर्षे, २९७ दिवस | |
-[a] | - | कृष्णबहादूर कुंवर राणा (१८२३-१८६३) |
२५ मे १८५७ | २८ जून १८५७ | ० वर्षे, ३४ दिवस |
(८) | जंग बहादूर राणा (१८१७-१८७७) |
२८ जून १८५७ | २५ फेब्रुवारी १८७७ | १९ वर्षे, २४२ दिवस | |
१० | - | रणोदीप सिंग कुंवर (१८२५-१८५५) |
२७ फेब्रुवारी १८७७ | २२ नोव्हेंबर १८८५ [b] | ८ वर्षे, २७० दिवस |
११ | वीर शमशेर जंगबहादुर राणा (१८५२-१९०१) |
२२ नोव्हेंबर १८८५ | ५ मार्च १९०१ | १५ वर्षे, १०३ दिवस | |
१२ | देव शमशेर जंगबहादुर राणा (१८६२-१९१४) |
५ मार्च १९०१ | २७ जून १९०१ | ० वर्षे, ११४ दिवस | |
१३ | - | चन्द्र शमशेर जंगबहादुर राणा (१८६३-१९२९) |
२७ जून १९०१ | २६ नोव्हेंबर १९२९ | २८ वर्षे, १५२ दिवस |
१४ | भीम समशेर जंगबहादूर राणा (१८६५-१९३२) |
२६ नोव्हेंबर १९२९ | १ सप्टेंबर १९३२ | २ वर्षे, २८० दिवस | |
१५ | जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा (१८७५-१९५२) |
१ सप्टेंबर १९३२ | २९ नोव्हेंबर १९४५ | १३ वर्षे, ८९ दिवस | |
१६ | पद्म समशेर जंगबहादूर राणा (१८८२-१९६१) |
२९ नोव्हेंबर १९४५ | ३० एप्रिल १९४८ | २ वर्षे, १५३ दिवस | |
१७ | मोहन समशेर जंगबहादूर राणा (१८८५-१९६७) |
३० एप्रिल १९४८ | १२ नोव्हेंबर १९५१ | ३ वर्षे, १९६ दिवस |
संक्रमण काळात पंतप्रधान (१९५१-१९६०)
[संपादन]क्र | चित्र | नाव (जन्म-मृत्यू) |
कार्यकाळ | राजकीय पक्ष | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
पद सांभाळले | पद सोडले | कालावधी | |||||
१८ | मातृका प्रसाद कोईराला (१९१२-१९९७) |
१६ नोव्हेंबर १९५१ | १४ ऑगस्ट १९५२ | ० वर्षे, २७२ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
- | राजा त्रिभुवन वीर विक्रम शाहचे राज्य (१९०६-१९५५) |
१४ ऑगस्ट १९५२ | १५ जून १९५३ | ० वर्षे, ३०५ दिवस | — | ||
(१८) | मातृका प्रसाद कोईराला (१९१२-१९९७) |
१५ जून १९५३ | ११ एप्रिल १९५५ | १ वर्ष, ३०० दिवस | राष्ट्रीय प्रजा पार्टी | ||
-[a] | सूर्य बहादूर थापा (१९२८-२०१५) Acting |
११ एप्रिल १९५५ | १४ एप्रिल १९५५ | ० वर्षे, ३ दिवस | राष्ट्रीय प्रजा पार्टी | ||
- | राजा महेंद्र वीर विक्रम शाहचे राज्य (१९२०-१९७२) |
१४ एप्रिल १९५५ | २७ जानेवारी १९५६ | ० वर्षे, २८८ दिवस | — | ||
१९ | टंकप्रसाद आचार्य (१९१२-१९९२) |
२७ जानेवारी १९५६ | २६ जुलै १९५७ | १ वर्ष, १८० दिवस | नेपाळ प्रजा परिषद | ||
२० | कुंवर इंद्रजीत सिंग (१९०६-१९८२) |
२६ जुलै १९५७ | १५ मे १९५८ | ० वर्षे, २९३ दिवस | संयुक्त लोकतान्त्रिक पार्टी | ||
२१ | - | सुवर्ण शमशेर राणा (१९१०-१९७७) |
१५ मे १९५८ | २७ मे १९५९ | १ वर्ष, १२ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | |
२२ | विश्वेश्वर प्रसाद कोईराला (१९१४-१९८२) |
2७ मे १९५९ | १५ डिसेंबर १९६० [c] | १ वर्ष, २०२ दिवस | नेपाळी काँग्रेस |
पंचायत काळात पंतप्रधान (१९६०-१९९०)
[संपादन]क्र | चित्र | नाव (जन्म-मृत्यू) |
कार्यकाळ | ||
---|---|---|---|---|---|
पद सांभाळले | पद सोडले | कालावधी | |||
- | राजा महेंद्र वीर विक्रम शाहचे राज्य (१९२०-१९७२) |
१५ डिसेंबर १९६० | २ एप्रिल १९६३ | २ वर्षे, १०८ दिवस | |
२३ | तुळशी गिरी (१९२६-२०१८) |
२ एप्रिल १९६३ | २३ डिसेंबर १९६३ | ० वर्षे, २६५ दिवस | |
२४ | सूर्यबहादुर थापा (१९२८-२०१५) |
२३ डिसेंबर १९६३ | २६ फेब्रुवारी १९६४ | ० वर्षे, ६५ दिवस | |
(२३) | तुळशी गिरी (१९२६-२०१८) |
२६ फेब्रुवारी १९६४ | २६ जानेवारी १९६५ | ० वर्षे, ३३५ दिवस | |
(२४) | सूर्य बहादूर थापा (१९२८-२०१५) |
२६ जानेवारी १९६५ | ७ एप्रिल १९६९ | ४ वर्षे, ७१ दिवस | |
२५ | कीर्तिनिधी बिष्ट (१९२७-२०१७) |
७ एप्रिल १९६९ | १३ एप्रिल १९७० | १ वर्ष, ६ दिवस | |
- [a] | - | गेहेंद्र बहादूर राजभंडारी (१९२३-१९९४) |
१३ एप्रिल १९७० | १४ एप्रिल १९७१ | १ वर्ष, १ दिवस |
(२५) | कीर्तिनिधी बिष्ट (१९२७-२०१७) |
१४ एप्रिल १९७१ | १६ जुलै १९७३ | २ वर्षे, ६३ दिवस | |
२६ | - | नागेंद्रप्रसाद रिजाल (१९२७-१९९४) |
१६ जुलै १९७३ | १ डिसेंबर १९७५ | २ वर्षे, १६८ दिवस |
(२३) | तुळशी गिरी (१९२६-२०१८) |
१ डिसेंबर १९७५ | १२ सप्टेंबर १९७७ | १ वर्ष, २८५ दिवस | |
(२५) | कीर्तिनिधी बिष्ट (१९२७-२०१७) |
१२ सप्टेंबर १९७७ | ३० मे १९७९ | १ वर्ष, २६० दिवस | |
(२४) | सूर्यबहादुर थापा (१९२८-२०१५) |
३० मे १९७९ | १२ जुलै १९८३ | ४ वर्षे, ४३ दिवस | |
२७ | लोकेंद्र बहादुर चंद (जन्म १९४०) |
१२ जुलै १९८३ | २१ मार्च १९८६ | २ वर्षे, २५२ दिवस | |
(२६) | - | नागेंद्रप्रसाद रिजाल (१९२७-१९९४) |
२१ मार्च १९८६ | १५ जून १९८६ | ० वर्षे, ८६ दिवस |
२८ | मरीचमानसिंग श्रेष्ठ (१९४२-२०१३) |
१५ जून १९८६ | ६ एप्रिल १९९० | ३ वर्षे, २९५ दिवस | |
(२७) | लोकेंद्र बहादुर चंद (जन्म १९४०) |
६ एप्रिल १९९० | १९ एप्रिल १९९० | ० वर्षे, १३ दिवस |
घटनात्मक राजेशाहीतील पंतप्रधान (१९९०-२००८)
[संपादन]क्र | चित्र | नाव (जन्म-मृत्यू) |
कार्यकाळ | राजकीय पक्ष | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
पद सांभाळले | पद सोडले | कालावधी | |||||
२९ | कृष्णप्रसाद भट्टराई (१९२४-२०११) |
१९ एप्रिल १९९० | २६ मई १९९१ | १ वर्ष, ३७ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
३० | गिरिजाप्रसाद कोईराला (१९२५-२०१०) |
२६ मई १९९१ | ३० नोव्हेंबर १९९४ | ३ वर्षे, १८८ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
३१ | मन मोहन अधिकारी (१९२०-१९९९) |
३० नोव्हेंबर १९९४ | १२ सप्टेंबर १९९५ | ० वर्षे, २८६ दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) | ||
३२ | शेरबहादुर देउबा (जन्म १९४६) |
१२ सप्टेंबर १९९५ | १२ मार्च १९९७ | १ वर्ष, १८१ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
(२७) | लोकेंद्र बहादुर चंद (जन्म १९४०) |
१२ मार्च १९९७ | ७ ऑक्टोबर १९९७ | ० वर्षे, २०९ दिवस | राष्ट्रीय प्रजातन्त्र पार्टी (चंद) | ||
(२४) | सूर्यबहादुर थापा (१९२८-२०१५) |
७ ऑक्टोबर १९९७ | १५ एप्रिल १९९८ | ० वर्षे, १९० दिवस | राष्ट्रीय प्रजातन्त्र पार्टी | ||
(३०) | गिरिजाप्रसाद कोईराला (१९२५-२०१०) |
१५ एप्रिल १९९८ | ३१ मई १९९९ | १ वर्ष, ४६ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
२९ | कृष्णप्रसाद भट्टराई (१९२४-२०११) |
३१ मई १९९९ | २२ मार्च २००० | ० वर्षे, २९६ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
(३०) | गिरिजाप्रसाद कोईराला (१९२५-२०१०) |
२२ मार्च २००० | २६ जुलाई २००१ | १ वर्ष, १२६ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
(३२) | शेरबहादुर देउबा (जन्म १९४६) |
२६ जुलाई २००१ | ४ ऑक्टोबर २००२ | १ वर्ष, ७० दिवस | नेपाळी काँग्रेस | ||
- | राजा ज्ञानेन्द्र वीर विक्रम शाहचे राज्य (जन्म १९४७) |
४ ऑक्टोबर २००२ | ११ ऑक्टोबर २००२ | ० वर्षे, ७ दिवस | — | ||
(२७) | लोकेंद्र बहादुर चंद (जन्म १९४०) |
११ ऑक्टोबर २००२ | ५ जून २००३ | ० वर्षे, २३७ दिवस | राष्ट्रीय प्रजातन्त्र पार्टी | ||
(२४) | सूर्यबहादुर थापा (१९२८-२०१५) |
५ जून २००३ | ३ जून २००४ | ० वर्षे, ३६४ दिवस | राष्ट्रीय प्रजातन्त्र पार्टी | ||
(३२) | शेरबहादुर देउबा (जन्म १९४६) |
३ जून २००४ | १ फेब्रुवारी २००५[c] | ० वर्षे, २४३ दिवस | नेपाळी कांग्रेस (लोकतान्त्रिक) | ||
- | राजा ज्ञानेन्द्र वीर विक्रम शाहचे राज्य (जन्म १९४७) |
१ फेब्रुवारी २००५ | २५ एप्रिल २००५ | १ वर्ष, ८३ दिवस | — | ||
(३०) | गिरिजाप्रसाद कोईराला (१९२५-२०१०) |
२५ एप्रिल २००६ | २८ मई २००८ | २ वर्षे, ३३ दिवस | नेपाळी काँग्रेस |
फेडरल डेमोक्रॅटिक रिपब्लिकचे पंतप्रधान (२००८ पासून)
[संपादन]क्र | चित्र | नाव (जन्म-मृत्यू) |
कार्यकाळ | राजकीय पक्ष | नेपाळचे राष्ट्रपती (कार्यकाळ) | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
पद सांभाळले | पद सोडले | कालावधी | ||||||
(३०) | गिरिजाप्रसाद कोईराला (१९२५-२०१०) |
२८ मे २००८ [६][७] [८] | १८ ऑगस्ट २००८ | ० वर्षे, ८२ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | रामवरण यादव (२३ जुलै २००८- २९ ऑक्टोबर २०१५) | ||
३३ | पुष्पकमल दाहाल (जन्म १९५४) |
१८ ऑगस्ट २००८ | २५ मे २००९ | ० वर्षे, २८० दिवस | नेपाळ कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) | |||
३४ | माधवकुमार नेपाळ (जन्म १९५३) |
२५ मे २००९ | ६ फेब्रुवारी २०११ | १ वर्ष, २५७ दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) | |||
३५ | झलनाथ खनाल (जन्म १९५०) |
६ फेब्रुवारी २०११ | २९ ऑगस्ट २०११ | ० वर्षे, २०४ दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) | |||
३६ | बाबुराम भट्टराई (जन्म १९५४) |
२९ ऑगस्ट २०११ | १४ मार्च २०१३ | १ वर्ष, १९७ दिवस | नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) | |||
-[a] | खिलराज रेग्मी (जन्म १९४९) |
१४ मार्च २०१३ | १० फेब्रुवारी २०१४ | ० वर्षे, ३३४ दिवस | अपक्ष | |||
३७ | सुशील कोइराला (जन्म १९३९) |
११ फेब्रुवारी २०१४ | १२ ऑक्टोबर २०१५ | १ वर्ष, २४३ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | |||
३८ | खड्गप्रसाद शर्मा ओली (जन्म १९५१) |
१२ ऑक्टोबर २०१५ | ४ ऑगस्ट २०१६ | ० वर्षे, २९७ दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) | विद्यादेवी भंडारी (२९ ऑक्टोबर २०१५ - १२ मार्च २०२३) | ||
(३३) | पुष्पकमल दाहाल (जन्म १९५४) |
४ ऑगस्ट २०१६[९] | ७ जून २०१७ | ० वर्षे, ३०७ दिवस | नेपाळ कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) | |||
(३२) | शेरबहादुर देउवा (जन्म १९४६) |
७ जून २०१७[१०] | १५ फेब्रुवारी २०१८[११][१२] | ० वर्षे, २५३ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | |||
(३८) | खड्गप्रसाद शर्मा ओली (जन्म १९५१) |
१५ फेब्रुवारी २०१८[१३] | १३ मे २०२१ | ३ वर्षे, ८७ दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) | |||
(३२) | शेरबहादुर देउवा (जन्म १९४६) | १३ जुलै २०२१ | २६ डिसेंबर २०२२ | १ वर्ष, १६६ दिवस | नेपाळी काँग्रेस | |||
(३३) | पुष्पकमल दाहाल (जन्म १९५४) |
२६ डिसेंबर २०२२ | १५ जुलाई २०२४ | १ वर्ष, २०२ दिवस | नेपाळ कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) | रामचंद्र पौडेल (१३ मार्च २०२३ – पदस्थ) | ||
(३८) | खड्गप्रसाद शर्मा ओली (जन्म १९५१) |
१५ जुलाई २०२४ | पदस्थ | ० वर्षे, १६० दिवस | कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ (एकीकृत मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) |
संदर्भ
[संपादन]- ^ "Baluwatar vacated - The Himalayan Times". thehimalayantimes.com. 14 October 2015. 26 March 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "PM Deuba shifts to official residence in Baluwatar". thehimalayantimes.com. 19 June 2017. 26 March 2018 रोजी पाहिले.
- ^ Mandal, Monika (2013). Social Inclusion of Ethnic Communities in Contemporary Nepal. Maulana Abdul Kalam Azad Institute of Asian Studies (MAKAIS). ISBN 978-93-81904-58-9.
- ^ Nepal, Gyanmani (2007). Nepal ko Mahabharat (नेपाळी भाषेत) (3rd ed.). Kathmandu: Sajha. p. 314. ISBN 9789993325857.
- ^ Kandel, Devi Prasad (2011). Pre-Rana Administrative System. Chitwan: Siddhababa Offset Press. p. 95.
- ^ "Girija". nepalnews. 12 ऑक्टोबर 2008 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-12-12 रोजी पाहिले.
- ^ "PM". cnn. 12 डिसेंबर 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-12-12 रोजी पाहिले.
- ^ "New PM". bbc. 12 डिसेंबर 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-12-12 रोजी पाहिले.
- ^ "Pushpa Kamal Dahal Prachanda sworn in as new Nepal PM". हिंदुस्तान टाइम्स (इंग्रजी भाषेत). 2016-08-04. 18 सप्टेंबर 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-07-08 रोजी पाहिले.
- ^ "Sher Bahadur Deuba sworns in as Prime Minister". thehimalayantimes.com. 25 नोव्हेंबर 2017 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2017-07-08 रोजी पाहिले.
- ^ "PM Deuba announces resignation". The Kathmandu Post. 2018-02-15. 16 फ़रवरी 2018 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2018-02-15 रोजी पाहिले.
|archive-date=
मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ "Sher Bahadur Deuba resigns, KP Oli to take over as Nepal PM". इंडियन एक्सप्रेस. 2018-02-15. 16 फ़रवरी 2018 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2018-02-15 रोजी पाहिले.
|archive-date=
मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ "Newly appointed PM KP Sharma Oli takes oath of office". The Kathmandu Post. 2018-02-15. 16 फ़रवरी 2018 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2018-02-15 रोजी पाहिले.
|archive-date=
मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)