मानवी लैंगिकतेचा इतिहास
मानवी लैंगिकता आणि लैंगिक वर्तनाची सामाजिक बांधणी —त्याच्या निषिद्ध, नियमन आणि सामाजिक आणि राजकीय प्रभावासह— प्रागैतिहासिक काळापासून जगाच्या विविध संस्कृतींवर खोलवर परिणाम झाला आहे.
मानवी लैंगिकतेच्या इतिहासाचा अभ्यास[संपादन]
स्विस कायदेतज्ञ जोहान बाचोफेन यांच्या कार्याने लैंगिकतेच्या इतिहासाच्या अभ्यासावर मोठा प्रभाव पाडला. अनेक लेखक, विशेषतः लुईस हेन्री मॉर्गन आणि फ्रेडरिक एंगेल्स, बाचोफेन यांच्यावर प्रभाव पडला आणि त्यांनी या विषयावरील बाचोफेनच्या कल्पनांवर टीका केली, जे जवळजवळ संपूर्णपणे प्राचीन पौराणिक कथांच्या जवळून वाचनातून काढले गेले होते. मदर राइट: अॅन इन्व्हेस्टिगेशन ऑफ द रिलिजियस अँड ज्युरीडिकल कॅरेक्टर ऑफ मॅट्रिआर्की इन द एनशियंट वर्ल्ड या पुस्तकात बाचोफेन लिहितात की सुरुवातीच्या काळात मानवी लैंगिकता गोंधळलेली आणि अव्यवस्थित होती.
या "कामोत्तेजक" अवस्थेची जागा मातृसत्ताक "डिमेटेरिक" अवस्थेने घेतली, ज्याचा परिणाम आई हा वंशज स्थापन करण्याचा एकमेव विश्वासार्ह मार्ग होता. केवळ पुरुषांनी लागू केलेल्या एकपत्नीत्वाकडे स्विच केल्यावर पितृत्व निश्चिती शक्य होती, ज्यामुळे पितृसत्ता वाढला - मानवतेचा अंतिम "अपोलोन" टप्पा. जरी बाचोफेनची मते प्रायोगिक पुराव्यावर आधारित नसली तरी, त्यांनी येणाऱ्या विचारवंतांवर, विशेषतः सांस्कृतिक मानववंशशास्त्राच्या क्षेत्रात केलेल्या प्रभावामुळे ते महत्त्वाचे आहेत.
मानवी लैंगिकतेच्या उत्पत्तीचे आधुनिक स्पष्टीकरण उत्क्रांतीवादी जीवशास्त्र आणि विशेषतः मानवी वर्तणुकीशी संबंधित पर्यावरणीय क्षेत्रावर आधारित आहेत. उत्क्रांतीवादी जीवशास्त्र दर्शविते की मानवी जीनोटाइप, इतर सर्व जीवांप्रमाणेच, त्या पूर्वजांचा परिणाम आहे ज्यांनी इतरांपेक्षा जास्त वारंवारतेने पुनरुत्पादन केले. परिणामी लैंगिक वर्तणुकीशी जुळवून घेणे हे एखाद्या व्यक्तीकडून दिलेल्या परिस्थितीत जास्तीत जास्त पुनरुत्पादन करण्याचा "प्रयत्न" नाही - नैसर्गिक निवड भविष्यात "दिसत नाही". त्याऐवजी, वर्तमान वर्तन बहुधा प्लेस्टोसीनमध्ये झालेल्या निवडक शक्तींचा परिणाम आहे. [१]
उदाहरणार्थ, पालकांची गुंतवणूक टाळून अनेक स्त्रियांशी लैंगिक संबंध ठेवण्याचा प्रयत्न करणारा पुरुष असे करत नाही कारण त्याला "त्याची तंदुरुस्ती वाढवायची आहे", परंतु प्लिस्टोसीनमध्ये विकसित झालेली आणि भरभराट झालेली मानसिक चौकट कधीही दूर झाली नाही. [२]
स्रोत[संपादन]
लैंगिक भाषण-आणि विस्ताराने, लेखन- इतिहासाच्या सुरुवातीपासूनच विविध शिष्टाचारांच्या मानकांच्या अधीन आहे. बहुतेक ऐतिहासिक काळापासून लेखनाचा वापर कोणत्याही समाजाच्या एकूण लोकसंख्येच्या एका छोट्या भागाने केला नाही. परिणामी स्व-सेन्सॉरशिप आणि युफेमस्टिक फॉर्म आज इतिहासाच्या आधारावर स्पष्ट आणि अचूक पुराव्याच्या कमतरतेमध्ये अनुवादित आहेत. अनेक प्राथमिक स्रोत आहेत जे विविध काळ आणि संस्कृतींमध्ये गोळा केले जाऊ शकतात, ज्यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
- एकतर प्रोत्साहन किंवा प्रतिबंध दर्शविणाऱ्या कायद्याच्या नोंदी
- या विषयाची शिफारस करणारे, निषेध करणारे किंवा वाद घालणारे धार्मिक आणि तात्त्विक ग्रंथ
- साहित्यिक स्रोत, कदाचित त्यांच्या लेखकांच्या हयातीत अप्रकाशित, डायरी आणि वैयक्तिक पत्रव्यवहारासह
- पॅथॉलॉजिकल स्थिती म्हणून विविध प्रकारांचा उपचार करणारी वैद्यकीय पाठ्यपुस्तके
- भाषिक घडामोडी, विशेषतः अपभाषा मध्ये.
- अलीकडे, लैंगिकतेचा अभ्यास
विविध संस्कृतींमध्ये सेक्स[संपादन]
भारत[संपादन]
लैंगिक संभोगाला विज्ञान मानणारे पहिले साहित्य लिहिण्यापासून ते आधुनिक काळात लैंगिक संबंधांवरील नव-युगांच्या वृत्तीच्या तात्त्विक लक्ष केंद्रित करण्यापर्यंत भारताने लैंगिक इतिहासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. असा युक्तिवाद केला जाऊ शकतो की कला आणि साहित्याद्वारे लैंगिक शिक्षणाचा वापर भारताने केला. बऱ्याच समाजांप्रमाणे, सामान्य लोक आणि सामर्थ्यशाली शासक यांच्यात भारतातील लैंगिक पद्धतींमध्ये फरक होता, सत्तेवर असलेले लोक सहसा हेडोनिस्टिक जीवनशैलीत गुंतलेले होते जे सामान्य नैतिक वृत्तींचे प्रतिनिधी नव्हते. आज जगातील अनेक सामान्य (आणि तितक्या सामान्य नसलेल्या) लैंगिक प्रथा, जसे की चुंबन घेण्याची प्रथा आणि कला भारतात उदयास आली, जागतिकीकरणाच्या सुरुवातीच्या स्वरूपासह वाढली.
लैंगिकतेबद्दलच्या दृष्टिकोनाचा पहिला पुरावा हिंदू धर्म, बौद्ध आणि जैन धर्माच्या प्राचीन ग्रंथांमधून मिळतो, ज्यातील पहिले कदाचित जगातील सर्वात जुने साहित्य आहे. हे सर्वात प्राचीन ग्रंथ, वेद, लैंगिकता, विवाह आणि प्रजनन प्रार्थना यावरील नैतिक दृष्टीकोन प्रकट करतात. लैंगिक जादू अनेक वैदिक विधींमध्ये वैशिष्ट्यीकृत आहे, सर्वात लक्षणीय म्हणजे अश्‍वमेध यज्ञामध्ये, जिथे मुख्य राणी मृत घोड्यासोबत नक्कल केलेल्या लैंगिक कृत्यामध्ये पडून विधी संपला; स्पष्टपणे एक प्रजनन संस्कार राज्याची उत्पादकता आणि युद्ध पराक्रम संरक्षित आणि वाढवण्याच्या उद्देशाने आहे. प्राचीन भारतातील महाकाव्ये, रामायण आणि महाभारत, जे प्रथम 1400 बीसीई मध्ये रचले गेले असावे, आशियाच्या संस्कृतीवर खूप मोठा प्रभाव पडला, नंतरच्या चिनी, जपानी, तिबेटी आणि दक्षिण पूर्व आशियाई संस्कृतीवर प्रभाव पडला. हे ग्रंथ या मताचे समर्थन करतात की प्राचीन भारतात, विवाहित जोडप्यामध्ये लैंगिक संबंध हे परस्पर कर्तव्य मानले जात होते, जिथे पती-पत्नी एकमेकांना समान रीतीने आनंदित करतात, परंतु जेथे लैंगिक संबंध ही खाजगी बाब मानली जात होती, किमान उपरोक्त भारतीय धर्मांच्या अनुयायांनी. असे दिसते की प्राचीन काळात बहुपत्नीत्वाला परवानगी होती. व्यवहारात, हे फक्त राज्यकर्त्यांनीच केले आहे असे दिसते, सामान्य लोक एकपत्नी विवाह राखतात. राजवंशीय उत्तराधिकार टिकवून ठेवण्याचा मार्ग म्हणून बहुपत्नीत्वाचा सराव करणे शासक वर्गाने अनेक संस्कृतींमध्ये सामान्य आहे.
भारतातील सर्वात प्रसिद्ध लैंगिक साहित्य म्हणजे कामसूत्राचे ग्रंथ. हे ग्रंथ तत्त्ववेत्ते, योद्धा आणि कुलीन जाती, त्यांचे नोकर आणि उपपत्नी आणि काही विशिष्ट धार्मिक क्रमातील लोकांसाठी लिहिलेले आणि ठेवले गेले. हे असे लोक होते ज्यांना लिहिता-वाचता येत होते आणि त्यांना सूचना व शिक्षण होते. प्रेम-उत्साह-आनंद या चौसष्ट कलांची सुरुवात भारतात झाली. कलांच्या अनेक भिन्न आवृत्त्या आहेत ज्यांची सुरुवात संस्कृतमध्ये झाली आणि त्यांचे फारसी किंवा तिबेटी सारख्या इतर भाषांमध्ये अनुवाद झाले. अनेक मूळ ग्रंथ गायब आहेत आणि त्यांच्या अस्तित्वाचा एकमेव संकेत इतर ग्रंथांमध्ये आहे. कामसूत्र, वात्स्यायनाची आवृत्ती, सुप्रसिद्ध वाचलेल्यांपैकी एक आहे आणि सर रिचर्ड बर्टन आणि एफएफ अर्बुथनॉट यांनी प्रथम इंग्रजीमध्ये अनुवादित केले होते. कामसूत्र हा कदाचित जगातील सर्वात जास्त वाचला जाणारा धर्मनिरपेक्ष मजकूर आहे. वैवाहिक नातेसंबंधात भागीदारांनी एकमेकांना कोणत्या मार्गांनी आनंदित करावे याचे ते तपशीलवार वर्णन करते.
जेव्हा इस्लामिक आणि व्हिक्टोरियन इंग्रजी संस्कृती भारतात आली तेव्हा त्यांचा सामान्यतः भारतातील लैंगिक उदारमतवादावर विपरीत परिणाम झाला. भारतीय धर्म, किंवा हिंदू धर्म, बौद्ध, जैन आणि शीख धर्म यांसारख्या धर्मांच्या संदर्भात, लैंगिक संबंध हे सामान्यतः एकतर प्रत्येक जोडीदाराचे दुसऱ्याशी दीर्घकालीन वैवाहिक नातेसंबंधात नैतिक कर्तव्य म्हणून पाहिले जाते किंवा इच्छा म्हणून पाहिले जाते. आध्यात्मिक अलिप्ततेला अडथळा आणते आणि म्हणून त्याग करणे आवश्यक आहे. आधुनिक भारतात, सुशिक्षित शहरी लोकसंख्येमध्ये लैंगिक उदारमतवादाचे पुनर्जागरण झाले आहे, परंतु गरीब लोकांमध्ये अजूनही भेदभाव आणि सक्तीचे विवाह प्रचलित आहेत (जबरदस्तीचे विवाह जबरदस्तीने अस्तित्वात आहेत, आणि सक्तीच्या विवाहाच्या दरम्यानची सीमा आहे. आणि 2011 इस्तंबूल कन्व्हेन्शन किंवा 2013च्या संयुक्त राष्ट्र मानवाधिकार परिषदेने सक्तीच्या विवाहाला मानवी हक्कांच्या गैरवापराचा एक प्रकार म्हणून मान्यता देणाऱ्या ठरावाच्या आजच्या संदर्भातही, व्यवस्थित विवाह नेहमीच मान्य केला जात नाही.
भारतीय तत्त्वज्ञानाच्या काही शाळांमध्ये, जसे की तंत्र, पवित्र कर्तव्य म्हणून लैंगिक संबंधावर किंवा आध्यात्मिक ज्ञानाचा मार्ग किंवा योगिक समतोल यावर भर दिला जातो. वास्तविक लैंगिक संभोग हा प्रत्येक प्रकारच्या तांत्रिक पद्धतीचा भाग नसून ते डाव्या हाताच्या तंत्राचे निश्चित वैशिष्ट्य आहे. प्रचलित समजुतीच्या विरुद्ध, "तांत्रिक समागम" नेहमीच मंद आणि टिकून राहत नाही आणि त्याचा अंत भावनोत्कटतेने होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, योनी तंत्र म्हणते: "जोरदार संगती असावी". तथापि, सर्व तंत्र सांगते की काही विशिष्ट व्यक्तींचे गट होते जे विशिष्ट पद्धतींसाठी योग्य नव्हते. तंत्र हे व्यक्तिमत्त्व विशिष्ट होते आणि असा आग्रह धरला होता की पशुभाव (प्राणी स्वभाव), जे अप्रामाणिक, कामचुकार, लोभी किंवा हिंसक स्वभावाचे लोक आहेत जे मांस खातात आणि नशेत मग्न असतात, त्यांच्या मदतीशिवाय तांत्रिक मार्गांचा अवलंब केल्याने केवळ वाईट कर्मच होते. एक गुरू जो त्यांना योग्य मार्गावर शिकवू शकतो. बौद्ध तंत्रात, वास्तविक स्खलन हे निषिद्ध आहे, कारण लैंगिक सरावाचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे लैंगिक उर्जेचा वापर सामान्य आनंदापेक्षा पूर्ण ज्ञानप्राप्तीसाठी करणे होय. तांत्रिक सेक्स हा तंत्र तत्त्वज्ञानात आनंददायी अनुभव मानला जातो.
- ^ The Adapted Mind (Google Books Link) "Cognitive Adaptations for Social Change" by Leda Cosmides and John Tooby, page 219.
- ^ The Adapted Mind (Google Books Link) On the Use and Misuse of Darwinism in the Study of Human Behavior by Donald Symons, page 137