विदर्भ साहित्य संमेलन

ही साहित्य संमेलने नागपूर येथील विदर्भ साहित्य संघ भरवतो. या संघाच्या गावोगावी शाखा आहेत. त्यांची गोंडवण शाखा (चंद्रपूर शहरातील शाखा) इ.स. १९५४साली स्थापन झाली.

कै.प्रा.द.सा.बोरकरांनी लाखनी(भंडारा जिल्हा) येथे विदर्भ साहित्य संघाची एक शाखा स्थापन केली आहे. १३ आणि १४ जानेवारी १९२३ रोजी अमरावती येथे दादासाहेब खापर्डे यांच्या पुढाकाराने विदर्भातील पहिले साहित्य संमेलन भरविण्यात आले. खापर्डे यांनी तेव्हा आताचा विदर्भ, मराठवाडा, हैदराबाद आणि मध्य भारत येथील रसिकांना आमंत्रित केले होते. त्यामुळे ग्वाल्हेर ते छिंदवाडा अशा विविध हिंदी राज्यातील मराठीभाषक या संमेलनासाठी अमरावतीत एकत्र आले होते. या संमेलनाच्या अखेरच्या दिवशी, १४ जानेवारी रोजी खापर्डे यांनी विदर्भ साहित्य संघाची स्थापना करण्याची घोषणा केली. या नव्या संस्थेचे पहिले अध्यक्ष म्हणून हैदराबादचे न्या. केशवराव कोरटकर यांना बहुमान देण्यात आला. स्वतः खापर्डे यांच्याकडे सरचिटणीसपदाची जबाबदारी होती. संस्थेचे नाव ‘विदर्भ साहित्य संघ’ असले तरी त्यात मराठवाडा आणि मध्य भारताचा मोठा भूप्रदेश सामावला होता.

विदर्भ साहित्य संघाची संमेलने व संमेलनाध्यक्ष^[१]

संमेलन	दिनांक	स्थळ	अध्यक्ष
1ले,	जानेवारी 1923	अमरावती	श्री. श्रीपाद कृष्ण कोल्हटकर
2रे,	19 एप्रिल 1924	अमरावती	श्री. यादव माधव काळे
3रे,	17 जानेवारी 1926	यवतमाळ	श्री. नरसिंह चिंतामण केळकर
4थे,	10 जून 1927	हैद्राबाद	भारताचार्य श्री. वि.वि. वैद्य
5वे,	25 नोव्हेंबर 1928	जळगाव	श्री. केशवराव कोरटकर
6वे	1929	नागपूर	श्री. दादासाहेब खापर्डे
7वे,	21 ऑगस्ट 1937	अमरावती	श्री. न. र. फाटक
8वे,	31 मार्च 1945	आकोट	डॉ. य. खु. देशपांडे
9वे,	23 डिसेंबर 1945	दर्यापूर	श्री. श्री. ना. बनहट्टी
10वे,	25 डिसेंबर 1946	पुसद	श्री. पु. य. देशपांडे
11वे,	3 नोव्हेंबर 1948	गोंदिया	श्री. डॉ. वि.भि. कोलते
12वे,	2 फेब्रुवारी 1950	चंद्रपूर	डॉ. मा. गो देशमुख
13वे,	28 एप्रिल 1951	अकोला	श्री. ग. त्र्यं. माडखोलकर
14वे,	3 मे 1952	जबलपूर	प्रा. सौ. कुसुमावती देशपांडे
15वे,	14 मार्च 1953	मोझरी	डॉ. शं. दा. पेंडसे
16वे,	25 डिसेंबर 1953	खामगांव	श्री. भ. श्री. पंडित
17वे,	19 फेब्रुवारी 1955	नागपूर	श्री. बाबासाहेब खापर्डे
18वे,	25 डिसेंबर 1955	तुमसर	श्री. बाबासाहेब खापर्डे
19वे,	27 जानेवारी 1957	गोंदिया	श्री. पुरुषोत्तम दिवाकर ढवळे
20वे,	1 फेब्रुवारी 1958	यवतमाळ	श्री. आ. रा. देशपांडे
21वे,	15 मार्च 1959	तळोधी	श्री. या. मु. पाठक
22वे,	3 फेब्रुवारी 1960	सावरगावडुकरे	श्री. ना. रा. शेंडे
23वे,	29 एप्रिल 1961	नागपूर	श्री. अण्णासाहेब खापर्डे
24वे,	30 डिसेंबर 1961	वाशीम	श्री. बाळशास्त्री हरदास
25वे,	26 डिसेंबर 1964	पुसद	प्रा. वामन कृष्ण चोरघडे
26वे,	17 सप्टेंबर 1966	काटोल	डॉ. अ. ना. देशपांडे
27वे,	25 नोव्हेंबर 1967	वर्धा	श्री. पु. भा. भावे
28वे,	14 फेब्रुवारी 1969	आर्वी	श्री. शंकरराव सुरडकर
29वे,	25 डिसेंबर 1970	वणी	श्री. पांडुरंग श्रावण गोरे
30वे,	19 नोव्हेंबर 1972	सोमनाथ	श्री. विश्राम बेडेकर
31वे,	8 मार्च 1975	उमरखेड	प्रा. शरच्चंद्र टोंगो
32वे,	6 फेब्रुवारी 1976	अचलपूर	डॉ. मधुकर आष्टीकर
33वे,	4 जून 1978	भंडारा	प्राचार्य राम शेवाळकर
34वे,	22 ऑक्टोबर 1983	वरोरा	डॉ. गंगाधर पानतावणे
35वे,	25 फेब्रुवारी 1984	मेहकर	श्री. ना. घ. देशपांडे
36वे,	20 ऑक्टोबर 1984	अहेरी	श्रीमती गीता साने
37वे,	24 ऑक्टोबर 1985	घाटंजी	प्रा. मधुकर केचे
38वे,	25 एप्रिल 1986	बुलडाणा	डॉ. द. भि. कुळकर्णी
39वे,	26 डिसेंबर 1987	गडचिरोली	श्री. सुरेश भट
40वे,	31 मार्च 1989	पुसद डॉ. उषा देशमुख
41वे,	31 मार्च 1990	चंद्रपूर	प्रा. मो. दा. देशमुख
42वे,	8 फेब्रुवारी 1991	अकोला	श्री. द. ग. गोडसे
43वे,	26 ऑक्टोबर 1991	लाखनी	डॉ. भाऊ मांडवकर
44वे,	10 जानेवारी 1992	मूल	श्री. उद्धव शेळके
45वे,	28 नोव्हेंबर 1993	कारंजा (लाड)	प्रा. विठ्ठल वाघ
46वे,	4 मार्च 1994	वरूड	डॉ. सुरेश डोळके
47वे,	7 जानेवारी 1995	आंभोरा	श्री. मनोहर तल्हार
48वे,	9 फेब्रुवारी 1996	दर्यापूर	डॉ. श्रीधर शनवारे
49वे,	7 नोव्हेंबर 1997	यवतमाळ	श्री. बाबा. मोहोड
50वे,	15 जानेवारी 1999	नागपूर	श्री. राजेंद्र बनहट्टी
51वे,	11 फेब्रुवारी 2000	उमरखेड	मारोती चितमपल्ली
52वे,	3 फेब्रुवारी 2001	धामणगांव (रेल्वे)	प्रा. प्रभा गणोरकर
53वे,	1 फेब्रुवारी 2002	नागपूर	डॉ. मधुकर वाकोडे
54वे,	12 डिसेंबर 2003	लाखनी	श्री. वामन निंबाळकर
55वे,	21 जानेवारी 2005	आकोट	प्रा. वसंत आबाजी डहाके
56वे,	2 नोव्हेंबर 2007	नरखेड	नामदेव चं. कांबळे
57वे,	8 फेब्रुवारी 2008	मलकापूर	डॉ. आशा सावदेकर
58वे,	10 डिसेंबर 2008	धानोरा	बाबाराव मुसळे
59वे,	4 डिसेंबर 2009	चंद्रपूर	न्या. चंद्रशेखर धर्माधिकारी
60वे,	28 जानेवारी 2011	वर्धा	डॉ. ज्योती लांजेवार
61वे,	24 डिसेंबर 2011	वाशीम	प्रा. नारायण कुळकर्णी-कवठेकर
62वे,	7 डिसेंबर 2012	गोंदिया	डॉ. किशोर सानप
63वे	21 फेब्रुवारी २०१३	आर्णी	श्री. शंकर बडे
64वे	12 डिसेंबर 2014	तळोधी (बाळापूर)	डॉ. अक्षयकुमार काळे
65वे	29 जानेवारी 2016	चंद्रपूर	डॉ. सदानंद देशमुख
66वे	9 जानेवारी 2018	वणी	डॉ. शिरीष गोपाळ देशपांडे
67 वे	29-30 ऑक्टोबर 2021	हिंगणा	डॉ. म. रा. जोशी
६८	१६, १७, १८ डिसेंबर २०२२	चंद्रपूर	वि. स. जोग

विदर्भात भरणारी आणखी काही साहित्य संमेलने

अंकुर साहित्य संमेलन

मुख्य लेख: अंकुर साहित्य संमेलन

हे संमेलन अंकुर साहित्य संघ भरवतो. विदर्भाबाहेर खानदेशातही अंकुर साहित्य संमेलने झालेली अहेत. या संघाने भरवलेले ४७वे अंकुर साहित्य संमेलन २३-१-२०११ रोजी अकोट (जिल्हा अकोला) येथे झाले. संमेलनाध्यक्ष डॉ.शंकर राऊत होते. पूर्वीच्या आणि नंतरच्या संमेलनांसाठी अंकुर साहित्य संमेलन हा लेख पहा.

वऱ्हाडी साहित्य संमेलन

मुख्य लेख: वऱ्हाडी साहित्य संमेलन

अखिल भारतीय वऱ्हाडी साहित्य संमेलन (आयोजक - अखिल भारतीय वऱ्हाडी साहित्य मंच)

पहिले संमेलन दिनांक 29 एप्रील 2018 स्थळ पार्थसारथी शुक्ल मंगल कार्यालय अकोला

संमेलनाचे अध्यक्ष - मा. पुष्पराज गावंडे, स्वागताध्यक्ष मा.ऊमेश मसने, उद्घाटक मा.प्रकाश पोहरे, प्रमुख पावने मा.तुकाराम बिरकड, मा.श्रीकांतदादा पीसे , मा.शिरीषभाऊ धोत्रे , मा.सुरेश पाचकवडे, मा.अशोक पटोकार

दुसरे संमेलन 2 व 3 जून 2019, मराठा मंगल कार्यालय, अकोला संमेलनाचे अध्यक्ष प्रकाश पोहरे स्वागताध्यक्ष डॉ.धनंजय दातार, उद्घाटक विठ्ठल वाघ, प्रमुख पावने हर्षवर्धन देशमुख, डॉ.रणजीत सपकाळ, संदीप भारंबे, डॉ. श्रीकांत तिडके, मा.ऋषिकेश पोहरे , डॉ.मोना चिमोटे, दिनकर दाभाडे, सौ. वंदना दातार, सौ. साधना पोहरे, पुष्पराज गावंडे, श्याम ठक, चित्रपट अभिनेता भारत गणेशपुरे, आणि अभिनेता अमीत्रियान पाटील

तिसरे संमेलन 4 जाने. 2020, संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठ अमरावती . संमेलनाचे अध्यक्ष नरेंद्र इंगळे, स्वागताध्यक्ष डॉ.मुरलीधर चांदेकर (कुलगुरू, सं.गा.अम.विद्यापीठ अमरावती ), उद्घाटक मधुकर वाकोडे, प्रमुख पावने - शिरीष धोत्रे , संदिप भारंबे, सौ.अनुराधा धामोडे, पुष्पराज गावंडे , प्रा.सदाशिव शेळके, डाॅ.मोना चिमोटे, श्याम ठक, डॉ.राजेश जयपुरकर

नियोजित चौथे संमेलन डिसेंबर २०२२ संमेलनाचे अध्यक्ष प्रा डॉ राजेश मिरगे, स्वागताध्यक्ष विनायक भारंबे, उद्घाटक : ना. राजेंद्र शिंगणे (मंत्री महाराष्ट्र राज्य) कार्याध्यक्ष नितीन वरणकार, प्रतापराव जाधव खासदार, आकाश फुंडकर, शकुंतला बुच नगराध्यक्ष शेगाव, पुष्पराज गावंडे, प्रकाश पोहरे

आंबेडकरी साहित्य संमेलन:
९वे : वणी (जिल्हा [[यवतमाळ[[), १३ जानेवारी २००६, संमेलनाध्यक्ष उत्तम कांबळे
अधिक आंबेडकरी साहित्य संमेलनांसाठी पहा :आंबेडकरी साहित्य संमेलन

कामगार साहित्य संमेलन:

१३वे कामगार साहित्य संमेलन, अमरावती, २०-२१ जानेवारी २००६

राज्यस्तरीय कृषि साहित्य संमेलन:

हे संमेलन प्रतिभा साहित्य संघ ही संस्था भरवते. असले संमेलन अकोट(जिल्हा अकोला) येथे १३-१-२०११ला भरले होते.

ग्रामीण साहित्य संमेलन:
१ले :
२रे :
३रे : शेंबाळ पिंप्री(यवतमाळ जिल्हा); ७-१२-१९८७; संमेलनाध्यक्ष बाबाराव मुसळे
४थे : वैजापूर; संमेलनाध्यक्ष भारत सासणे
५वे :

अखिल भारतीय जनसाहित्य संमेलन:
४थे : भंडारा

विदर्भ जनसाहित्य संमेलन:
१ले : ३१-३-१९८५
२रे :
३रे :नरखेड(नागपूर जिल्हा); १०-१०-१९९८; संमेलनाध्यक्ष डॉ.किशोर सानप

विदर्भ जिल्हा साहित्य संमेलन:
१७-१८ जानेवारी १९८७

झाडीपट्टी परिवर्तनशील साहित्य संमेलन:
१ले : येरंडी(तालुका अर्जुनी मोरगाव, जिल्हा गोंदिया); २३-३-२०१२

झाडीपट्टी साहित्य संमेलन:
१ले : रेंगेपार(कोहळी)(तालुका लाखनी, जिल्हा भंडारा);१९ जानेवारी १९९२ रोजी रेंगेपार (कोहळी) या गावी झाडीबोली साहित्य मंडळाच्या ध्वजाखाली पहिले झाडीबोली साहित्य संमेलन झाले.
?वे : सेंदूरवाफा; १९९५ संमेलनाध्यक्ष कै.प्रा.द.सा.बोरकर

आजतागायत (इ.स.२०१२) शासकीय मदतीशिवाय झाडीबोली साहित्य मंडळाने अठरा साहित्य संमेलने घेतली आहेत.