Jump to content

रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(रिलायन्स इंडस्ट्रीज या पानावरून पुनर्निर्देशित)
रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड
प्रकार सार्वजनिक
स्थापना ८ मे १९७३
संस्थापक धीरूभाई अंबानी
मुख्यालय भारत मुंबई, भारत
महत्त्वाच्या व्यक्ती मुकेश अंबानी (अध्यक्ष, व्यवस्थापकीय संचालक)
उत्पादने खनिज तेल
नैसर्गिक वायू
पेट्रोकेमिकल्स
कापड
किरकोळ व्यवसाय
दूरसंचार
जनसंपर्क
दूरदर्शन
मनोरंजन
संगीत
आर्थिक सेवा
सॉफ्टवेर
मालक
संकेतस्थळ www.ril.com

रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड (बीएसई.: 500325, एनएसई.: RELIANCE) ही भारतातील सर्वात मोठी खाजगी कंपनी आहे. ही कंपनी फॉर्च्यून ५०० कंपन्यांमधील भारतीय कंपन्यांच्या पंक्तीत आहे. १९६६ मध्ये धीरूभाई अंबानी यांनी ही कंपनी स्थापली. परंतु २००६ मध्ये मुकेश अंबानी व अनिल अंबानी या धीरूभाईंच्या दोन मुलांमधील मतभेदांमुळे रिलायन्स उद्योगसमूहाचे विभाजन करण्यात आले.

रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड ही एक भारतीय बहुराष्ट्रीय समूह कंपनी आहे, ज्याचे मुख्यालय मुंबई येथे आहे. रिलायन्सच्या विविध व्यवसायांमध्ये ऊर्जा, पेट्रोकेमिकल्स, नैसर्गिक वायू, किरकोळ, दूरसंचार, जनसंपर्क आणि कापड यांचा समावेश होतो. रिलायन्स ही भारतातील सर्वात फायदेशीर कंपन्यांपैकी एक आहे, बाजार भांडवलाने भारतातील सर्वात मोठी सार्वजनिकरित्या व्यापार करणारी कंपनी आहे, आणि महसुलानुसार मोजली जाणारी भारतातील सर्वात मोठी कंपनी आहे. २,३६,००० पेक्षा जास्त कर्मचाऱ्यांसह ते भारतातील दहाव्या क्रमांकाचे सर्वात मोठे नियोक्ता आहे. ऑक्टोबर २०२१ पर्यंत रिलायन्सचे बाजार भांडवल US$ २४३ अब्ज आहे.

२०२१ पर्यंत जगातील सर्वात मोठ्या कॉर्पोरेशनच्या फॉर्च्युन ग्लोबल ५०० यादीत कंपनी १५५ व्या स्थानावर आहे. रिलायन्स हा भारतातील सर्वात मोठा निर्यातदार आहे, भारताच्या एकूण व्यापारी मालाच्या निर्यातीपैकी ८% आहे आणि १०० पेक्षा जास्त देशांमधील बाजारपेठांमध्ये प्रवेश आहे. भारत सरकारच्या एकूण महसुलाच्या ५% सीमाशुल्क आणि अबकारी शुल्कासाठी रिलायन्स जबाबदार आहे. हे भारतातील खाजगी क्षेत्रातील सर्वोच्च आयकर भरणारे देखील आहे. कंपनीकडे नकारात्मक मुक्त रोख प्रवाह आहे.

इतिहास

[संपादन]

१९६०-१९८०

[संपादन]

कंपनीची सह-स्थापना धीरूभाई अंबानी आणि चंपकलाल दमानी यांनी १९६० मध्ये रिलायन्स कमर्शियल कॉर्पोरेशन म्हणून केली होती. १९६५ मध्ये, भागीदारी संपली आणि धीरूभाईंनी फर्मचा पॉलिस्टर व्यवसाय सुरू ठेवला.[१] १९६६ मध्ये रिलायन्स टेक्सटाइल इंजिनीअर्स प्रा. लि.ची महाराष्ट्रात स्थापना झाली. त्याच वर्षी गुजरातमधील नरोडा येथे सिंथेटिक फॅब्रिक्स मिलची स्थापना केली.[२][३] ८ मे १९७३ रोजी ते रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड बनले. १९७५ मध्ये, कंपनीने वस्त्रोद्योगात आपला व्यवसाय विस्तारला, नंतरच्या वर्षांत "विमल" हा त्याचा प्रमुख व्यापारी चिन्ह बनला.[४] कंपनीने १९७७ मध्ये प्रारंभिक सार्वजनिक ऑफर आयोजित केली. इश्यू सात पटीने ओव्हर-सबस्क्राइब झाला होता.[५] १९७९ मध्ये, एक कापड कंपनी सिद्धपूर मिल्स कंपनीत विलीन झाली.[६] १९८० मध्ये, कंपनीने E.I. du Pont de Nemours & Co., U.S. यांच्या आर्थिक आणि तांत्रिक सहकार्याने पाताळगंगा, रायगड, महाराष्ट्र येथे पॉलिस्टर फिलामेंट यार्न प्लांटची स्थापना करून पॉलिस्टर धागा व्यवसायाचा विस्तार केला.[२]

१९८१-२०००

[संपादन]

१९८५ मध्ये, कंपनीचे नाव रिलायन्स टेक्सटाइल्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड वरून बदलून रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड करण्यात आले. १९८५ ते १९९२ या वर्षांमध्ये, कंपनीने पॉलिस्टर धाग्याच्या उत्पादनाची स्थापित क्षमता प्रतिवर्ष १,४५,००० टनांनी वाढवली.[२]

हझिरा पेट्रोकेमिकल प्लांट १९९१-९२ मध्ये कार्यान्वित झाला.[७]

१९९३ मध्ये, रिलायन्स पेट्रोलियमच्या जागतिक डिपॉझिटरी इश्यूद्वारे निधीसाठी परदेशी भांडवली बाजाराकडे वळले. १९९६ मध्ये, आंतरराष्ट्रीय क्रेडिट रेटिंग एजन्सीद्वारे रेट केलेली ती भारतातील पहिली खाजगी क्षेत्रातील कंपनी बनली. S&P ने रिलायन्सला "BB+, स्थिर दृष्टीकोन, सार्वभौम कमाल मर्यादेने मर्यादित" असे रेट केले. मूडीजने "Baa3, इन्व्हेस्टमेंट ग्रेड, सार्वभौम कमाल मर्यादेद्वारे मर्यादित" असे रेटिंग दिले आहे.[८]

१९९५/९६ मध्ये, कंपनीने NYNEX, USA सह संयुक्त उपक्रमाद्वारे दूरसंचार उद्योगात प्रवेश केला आणि भारतात रिलायन्स टेलिकॉम प्रायव्हेट लिमिटेडचा प्रचार केला.[७]

१९९८/९९ मध्ये, रिलायन्सने रिलायन्स गॅस या ब्रँड नावाखाली १५ किलो सिलिंडरमध्ये पॅकेज केलेले LPG सादर केले.[७]

१९९८-२००० मध्ये गुजरातमधील जामनगर येथे एकात्मिक पेट्रोकेमिकल कॉम्प्लेक्सचे बांधकाम झाले, जगातील सर्वात मोठी रिफायनरी.[७]

२००१ नंतर

[संपादन]

२००१ मध्ये, रिलायन्स इंडस्ट्रीज लि. आणि रिलायन्स पेट्रोलियम लि. सर्व प्रमुख आर्थिक मापदंडांच्या बाबतीत भारतातील दोन सर्वात मोठ्या कंपन्या बनल्या.[९] २००१-०२ मध्ये, रिलायन्स पेट्रोलियमचे रिलायन्स इंडस्ट्रीजमध्ये विलीनीकरण करण्यात आले.[४]

२००२ मध्ये, रिलायन्सने सुमारे तीन दशकांतील भारतातील सर्वात मोठा वायू शोध (कृष्णा गोदावरी खोऱ्यात) घोषित केला आणि २००२ मध्ये जगातील सर्वात मोठ्या वायू शोधांपैकी एक. नैसर्गिक वायूचे स्थान ७ ट्रिलियन घनफूट पेक्षा जास्त होते, सुमारे १२० कोटी (1.2 अब्ज) बॅरल कच्च्या तेलाच्या समतुल्य. भारतीय खाजगी क्षेत्रातील कंपनीचा हा पहिलाच शोध होता.[४][१०]

2002-03 मध्ये, RIL ने भारतातील दुसरी सर्वात मोठी पेट्रोकेमिकल्स कंपनी, इंडियन पेट्रोकेमिकल्स कॉर्पोरेशन लिमिटेड (IPCL) मधील बहुसंख्य हिस्सेदारी भारत सरकारकडून खरेदी केली,[११] RIL ने IPCLचे वडोदरा प्लांट ताब्यात घेतले आणि त्याचे नाव बदलून वडोदरा मॅन्युफॅक्चरिंग डिव्हिजन (VMD) असे ठेवले.[१२][१३] IPCL चे नागोठणे आणि दहेज मॅन्युफॅक्चरिंग कॉम्प्लेक्स RILच्या अंतर्गत आले जेव्हा IPCL 2008 मध्ये RIL मध्ये विलीन झाले.[१४]

2005 आणि 2006 मध्ये, कंपनीने वीज निर्मिती आणि वितरण, वित्तीय सेवा आणि दूरसंचार सेवा यामधील गुंतवणूक चार स्वतंत्र संस्थांमध्ये डिमर्ज करून आपल्या व्यवसायाची पुनर्रचना केली.[१५]

2006 मध्ये, रिलायन्सने 'रिलायन्स फ्रेश' या ब्रँड नावाखाली रिटेल स्टोअर फॉरमॅट लाँच करून भारतातील संघटित किरकोळ बाजारात प्रवेश केला.[१६][१७] 2008च्या अखेरीस, रिलायन्स रिटेलचे भारतातील 57 शहरांमध्ये जवळपास 600 स्टोर्स होते.[४]

नोव्हेंबर 2009 मध्ये, रिलायन्स इंडस्ट्रीजने त्यांच्या भागधारकांना 1:1 बोनस शेअर्स जारी केले.

2010 मध्ये, रिलायन्सने ब्रॉडबँड सर्व्हिसेस मार्केटमध्ये इन्फोटेल ब्रॉडबँड सर्व्हिसेस लिमिटेडचे ​​अधिग्रहण करून प्रवेश केला, जो भारत सरकारने आयोजित केलेल्या चौथ्या पिढीतील (4G) स्पेक्ट्रम लिलावासाठी एकमेव यशस्वी बोली लावणारा होता.[१८][१९]

त्याच वर्षी, रिलायन्स आणि बीपी यांनी तेल आणि वायू व्यवसायात भागीदारीची घोषणा केली. BP ने 23 तेल आणि वायू उत्पादन शेअरिंग कॉन्ट्रॅक्ट्समध्ये 30 टक्के हिस्सा घेतला ज्यात रिलायन्स भारतात कार्यरत आहे, ज्यात KG-D6 ब्लॉकचा समावेश आहे $7.2 अब्ज.[२०] रिलायन्सने भारतातील गॅसच्या सोर्सिंग आणि मार्केटिंगसाठी बीपीसोबत 50:50 संयुक्त उपक्रमही स्थापन केला.[२१]

2017 मध्ये, RIL ने रशियन कंपनी Sibur सोबत जामनगर, गुजरात येथे बुटील रबर प्लांट उभारण्यासाठी संयुक्त उपक्रम स्थापन केला, जो 2018 पर्यंत कार्यान्वित होईल.[२२]

ऑगस्ट 2019 मध्ये, रिलायन्सने मुख्यतः त्याच्या ग्राहक व्यवसायांसाठी आणि ई-कॉमर्स क्षेत्रात मोबाइल फोन सेवांसाठी Fynd जोडले.[२३]

18 ऑगस्ट 2021 रोजी, रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड (RIL) ने सांगितले की त्यांनी महाराष्ट्रातील नागोठणे शहरातील त्यांचे उत्पादन युनिट बंद केले आहे.[२४]

डिसेंबर २०२२ मध्ये, रिलायन्स इंडस्ट्रीजचे मार्केट कॅप रु. १७,५९,०१७.२३ कोटी होते.[२५]

शेअरहोल्डिंग

[संपादन]

अध्यक्ष आणि एमडी: मुकेश धीरूभाई अंबानी RILच्या शेअर्सची संख्या अंदाजे आहे. 644.51 कोटी (6.44 अब्ज). प्रवर्तक गट, अंबानी कुटुंबाकडे अंदाजे. एकूण समभागांपैकी 49.38% तर उर्वरित 50.62% शेअर्स सार्वजनिक भागधारकांकडे आहेत, ज्यात FII आणि कॉर्पोरेट संस्था आहेत. लाइफ इन्शुरन्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया ही कंपनीतील सर्वात मोठी गैर-प्रवर्तक गुंतवणूकदार आहे, ज्यात 7.98% हिस्सा आहे.

दिग्दर्शक: नीता दलाल अंबानी जानेवारी 2012 मध्ये, कंपनीने ₹10,400 कोटी (US$1.5 अब्ज) मध्ये जास्तीत जास्त 12 कोटी (120 दशलक्ष) शेअर्स खरेदी करण्यासाठी बायबॅक कार्यक्रम जाहीर केला. जानेवारी २०१३ च्या अखेरीस, कंपनीने ४.६२ कोटी (४६.२ दशलक्ष) शेअर्स ₹३,३६६ कोटी (US$४५० दशलक्ष) मध्ये विकत घेतले होते.

सूचीकरण

[संपादन]

कंपनीचे इक्विटी शेअर्स नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज ऑफ इंडिया लिमिटेड (NSE) आणि BSE लिमिटेड वर सूचीबद्ध आहेत. कंपनीने जारी केलेल्या ग्लोबल डिपॉझिटरी रिसीट्स (GDRs) लक्झेंबर्ग स्टॉक एक्सचेंजमध्ये सूचीबद्ध आहेत. हे अंदाजे जारी केले आहे. 5.6 कोटी (56 दशलक्ष) GDR ज्यामध्ये प्रत्येक GDR कंपनीच्या दोन इक्विटी समभागांच्या समतुल्य आहे. त्याच्या एकूण समभागांपैकी अंदाजे 3.46% लक्झेंबर्ग स्टॉक एक्सचेंजमध्ये सूचीबद्ध आहेत.

त्याचे कर्ज रोखे नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज ऑफ इंडिया लिमिटेड (NSE)च्या घाऊक कर्ज बाजार (WDM) विभागात सूचीबद्ध आहेत.

याला CRISIL (S&P उपकंपनी) आणि Fitch कडून AAAचे देशांतर्गत क्रेडिट रेटिंग मिळाले आहे. मूडीज आणि S&P ने कंपनीच्या आंतरराष्ट्रीय कर्जासाठी अनुक्रमे Baa2 सकारात्मक दृष्टीकोन (स्थानिक चलन जारीकर्ता रेटिंग) आणि BBB+ आउटलुक म्हणून गुंतवणूक ग्रेड रेटिंग प्रदान केली आहे. 28 डिसेंबर 2017 रोजी, RIL ने घोषणा केली की ती अनिल अंबानींच्या नेतृत्वाखालील रिलायन्स कम्युनिकेशन्सची वायरलेस मालमत्ता सुमारे ₹23,000 कोटींमध्ये विकत घेणार आहे.

ऑपरेशन्स

[संपादन]

कंपनीचे पेट्रोकेमिकल, रिफायनिंग, तेल आणि वायूशी संबंधित ऑपरेशन्स त्याच्या व्यवसायाचा गाभा आहे; कंपनीच्या इतर विभागांमध्ये कापड, किरकोळ व्यवसाय, दूरसंचार आणि विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ) विकास यांचा समावेश आहे. 2012-13 मध्ये, 76% महसूल शुद्धीकरणातून, 19% पेट्रोकेमिकल्स, 2% तेल आणि वायू आणि 3% इतर विभागांमधून मिळवला.

जुलै 2012 मध्ये, RIL ने माहिती दिली की ते पुढील काही वर्षात त्याच्या नवीन एरोस्पेस डिव्हिजनमध्ये US$1 बिलियन गुंतवणार आहे जे डिझाइन, विकसित, उत्पादन, उपकरणे आणि घटकांसह विमान, इंजिन, रडार, एव्हियोनिक्स आणि लष्करी उपकरणे आणि उपकरणे तयार करेल. नागरी विमान, हेलिकॉप्टर, मानवरहित हवाई वाहने आणि एरोस्टॅट्स.

31 मार्च 2021 रोजी कंपनीकडे 347 उपकंपन्या आणि 150 सहयोगी कंपन्या होत्या.

उपकंपनी

[संपादन]
  • Jio Platforms Limited, मूलत: एक तंत्रज्ञान कंपनी, RILची बहुसंख्य मालकीची उपकंपनी आहे. ऑक्टोबर 2019 मध्ये घोषित केलेल्या कॉर्पोरेट पुनर्रचनेचा हा परिणाम आहे, परिणामी सर्व डिजिटल उपक्रम आणि दूरसंचार मालमत्ता या नवीन उपकंपनी अंतर्गत ठेवण्यात आल्या आहेत. या नवीन उपकंपनीकडे रिलायन्स जिओ इन्फोकॉम लिमिटेडसह सर्व डिजिटल व्यवसाय मालमत्ता आहेत, ज्यामध्ये जिओ कनेक्टिव्हिटी व्यवसाय - मोबाईल, ब्रॉडबँड आणि एंटरप्राइझ तसेच इतर डिजिटल मालमत्ता (JIO अॅप्स, टेक बॅकबोन आणि हॅप्टिक सारख्या इतर तंत्रज्ञानातील गुंतवणूक, हॅथवे आणि डेन नेटवर्क्ससह इतर. एप्रिल 2020 मध्ये, RIL ने Jio प्लॅटफॉर्ममध्ये Facebook द्वारे ₹43,574 कोटी (US$5.8 अब्ज)च्या धोरणात्मक गुंतवणुकीची घोषणा केली. या गुंतवणुकीचे 9.99% इक्विटी स्टेक मध्ये रूपांतरित केले गेले, पूर्णपणे कमी केलेल्या आधारावर. पुढे मे २०२० मध्ये, RIL ने Jio Platforms मधील अंदाजे 1.15% स्टेक ₹5,656 कोटी (US$750 दशलक्ष) अमेरिकन खाजगी इक्विटी गुंतवणूकदार, सिल्व्हर लेक पार्टनर्सला विकले. Intel रिलायन्स जिओमध्ये गुंतवणूक करणारी 12वी कंपनी बनली. प्लॅटफॉर्मने ₹1,894.50 कोटी ($250 दशलक्ष)ची गुंतवणूक केल्यानंतर, Jio प्लॅटफॉर्ममधील एकूण गुंतवणूक आतापर्यंत ₹117,588.45 कोटी आहे. 16 जुलै 2020 रोजी, Google ने घोषणा केली की ते ₹33,7377 कोटी रुपयांमध्ये Jio Platforms मध्ये 7.7% स्टेक घेणार आहे.
  • रिलायन्स रिटेल ही रिलायन्स इंडस्ट्रीजची रिटेल व्यवसाय शाखा आहे. मार्च 2013 मध्ये भारतात त्याची 1466 दुकाने होती. हा भारतातील सर्वात मोठा किरकोळ विक्रेता आहे. रिलायन्स फ्रेश, रिलायन्स फूटप्रिंट, रिलायन्स टाइम आउट, रिलायन्स डिजिटल, रिलायन्स वेलनेस, रिलायन्स ट्रेंड, रिलायन्स ऑटोझोन, रिलायन्स सुपर, रिलायन्स मार्ट, रिलायन्स iStore, रिलायन्स होम किचेन्स, रिलायन्स मार्केट (कॅश एन कॅरी) आणि रिलायन्स ज्वेल सारखे अनेक ब्रँड येतात. रिलायन्स रिटेल ब्रँड. 2012-13 या आर्थिक वर्षासाठी त्याचा वार्षिक महसूल ₹780 दशलक्ष (US$10 दशलक्ष)च्या EBITDA सह ₹108 अब्ज (US$1.4 अब्ज) होता.
  • रिलायन्स लाइफ सायन्सेस वैद्यकीय, वनस्पती आणि औद्योगिक जैव तंत्रज्ञानाच्या संधींवर काम करते. हे बायो-फार्मास्युटिकल्स, फार्मास्युटिकल्स, क्लिनिकल रिसर्च सर्व्हिसेस, रिजनरेटिव्ह मेडिसिन, आण्विक औषध, कादंबरी उपचार, जैवइंधन, वनस्पती जैवतंत्रज्ञान आणि वैद्यकीय व्यवसाय उद्योगातील औद्योगिक जैवतंत्रज्ञान क्षेत्रातील रिलायन्स इंडस्ट्रीजच्या उत्पादनांचे उत्पादन, ब्रँडिंग आणि विपणन करण्यात माहिर आहे.
  • रिलायन्स लॉजिस्टिक ही एकल-खिडकी कंपनी आहे जी वाहतूक, वितरण, गोदाम, लॉजिस्टिक आणि पुरवठा साखळीशी संबंधित उत्पादने विकते. रिलायन्स लॉजिस्टिक ही मालमत्ता आधारित कंपनी आहे ज्याचा स्वतःचा फ्लीट आणि पायाभूत सुविधा आहे. हे रिलायन्स समूहाच्या कंपन्यांना आणि बाहेरील लोकांना लॉजिस्टिक सेवा पुरवते. रिलायन्स लॉजिस्टिक कडून येथे विलीन केलेली सामग्री. चर्चा पहा:रिलायन्स इंडस्ट्रीज/अर्काइव्हज/2013#मर्ज प्रस्ताव.
  • रिलायन्स सोलर, रिलायन्सची सौर ऊर्जा उपकंपनी, प्रामुख्याने दुर्गम आणि ग्रामीण भागात सौर ऊर्जा प्रणालीचे उत्पादन आणि किरकोळ विक्री करण्यासाठी स्थापन करण्यात आली. हे सौर ऊर्जेवर आधारित उत्पादनांची श्रेणी देते: सौर कंदील, होम लाइटिंग सिस्टम, स्ट्रीट लाइटिंग सिस्टम, पाणी शुद्धीकरण प्रणाली, रेफ्रिजरेशन सिस्टम आणि सौर एर कंडिशनर्स. रिलायन्स सोलर कडून येथे सामग्री विलीन केली. चर्चा पहा:रिलायन्स इंडस्ट्रीज/अर्काइव्हज/2013#मर्ज प्रस्ताव.
  • रिलायन्स इंडस्ट्रियल इन्फ्रास्ट्रक्चर लिमिटेड (RIIL) ही RILची सहयोगी कंपनी आहे. RIILच्या एकूण समभागांपैकी RIL कडे ४५.४३% हिस्सा आहे. हे सप्टेंबर 1988 मध्ये चेंबूर पाताळगंगा पाइपलाइन्स लिमिटेड म्हणून समाविष्ट केले गेले, ज्याचा मुख्य उद्देश पेट्रोलियम उत्पादनांच्या वाहतुकीसाठी क्रॉस-कंट्री पाइपलाइन तयार करणे आणि ऑपरेट करणे हा होता. कंपनीचे नाव नंतर सप्टेंबर 1992 मध्ये CPPL लिमिटेड असे बदलण्यात आले आणि त्यानंतर मार्च 1994 मध्ये तिचे सध्याचे नाव रिलायन्स इंडस्ट्रियल इन्फ्रास्ट्रक्चर लिमिटेड असे करण्यात आले. RIIL प्रामुख्याने औद्योगिक पायाभूत सुविधा उभारण्याच्या आणि चालवण्याच्या व्यवसायात गुंतलेली आहे. कंपनी संगणक सॉफ्टवेर आणि डेटा प्रोसेसिंगशी जोडलेल्या भाड्याने देणे आणि सेवा प्रदान करणे या संबंधित क्रियाकलापांमध्ये देखील गुंतलेली आहे. कंपनीने 200-मिलीमीटर व्यासाची दुहेरी पाइपलाइन प्रणाली उभारली जी महाराष्ट्रातील माहुल येथील भारत पेट्रोलियम रिफायनरी, पाताळगंगा, महाराष्ट्र येथील रिलायन्सच्या पेट्रोकेमिकल कॉम्प्लेक्सला जोडते. पाइपलाइनमध्ये पेट्रोलियम उत्पादने नेफ्था आणि केरोसीनचा समावेश होतो. यात पर्यवेक्षी नियंत्रण आणि डेटा संपादन प्रणाली आणि कॅथोडिक संरक्षण प्रणाली, तापी नदीवरील जॅकवेल आणि हझिरा येथे कच्च्या पाण्याची पाइपलाइन प्रणाली यासारख्या सुविधा सुरू केल्या आहेत. इन्फ्रास्ट्रक्चर कंपनीने महाराष्ट्रातील जवाहरलाल नेहरू पोर्ट ट्रस्ट (JNPT) परिसरात 71,000 किलो-लिटर पेट्रोकेमिकल उत्पादनांचे स्टोरेज आणि वितरण टर्मिनल बांधले आहे.
  • नेटवर्क 18, एक मास मीडिया कंपनी. त्याला दूरचित्रवाणी, डिजिटल प्लॅटफॉर्म, प्रकाशन, मोबाइल अॅप्स आणि चित्रपटांमध्ये स्वारस्य आहे. ते अनुक्रमे Viacom आणि A+E नेटवर्कसह Viacom 18 आणि History TV18 असे दोन संयुक्त उपक्रम देखील चालवते. त्याने ETV नेटवर्कचा आंशिक भाग देखील विकत घेतला आहे आणि कलर्स टीव्ही ब्रँड अंतर्गत त्याच्या चॅनेलचे नाव बदलले आहे.
  • रिलायन्स इरॉस प्रोडक्शन्स एलएलपी, इरॉस इंटरनॅशनल सोबतचा संयुक्त उपक्रम भारतात चित्रपट सामग्री निर्माण करण्यासाठी.
  • रिलायन्स इंडस्ट्रियल इन्व्हेस्टमेंट्स अँड होल्डिंग्स लिमिटेड (RIIHL), RILची पूर्ण मालकीची उपकंपनी आर्थिक सेवा प्रदान करते. कंपनी बँकांव्यतिरिक्त इतर कंपन्यांच्या सिक्युरिटीजची मालकी घेते, तसेच गुंतवणूक सेवा देते.[70] RIIHL ने मार्च 2019 मध्ये लॉजिस्टिक फर्म ग्रॅब ए ग्रब सर्व्हिसेस प्रायव्हेट लिमिटेड (ग्रॅब) आणि सॉफ्टवेर कंपनी सी-स्क्वेअर इन्फो सोल्युशन्स या दोन कंपन्यांमधील बहुतांश भागभांडवल खरेदी केले. RIIHL ने टॉवर इन्व्हेस्टमेंट ट्रस्ट (InvITs) या अधिग्रहणासाठी प्रायोजित केले. कॅनेडियन मालमत्ता व्यवस्थापन फर्म ब्रुकफील्ड इन्फ्रास्ट्रक्चर पार्टनर्सद्वारे RJioच्या टॉवर मालमत्तांमध्ये ₹25,215 कोटींची 49% इक्विटी. 22 एप्रिल 2021 रोजी, RIIHL ने Stoke Park Ltdचे संपूर्ण जारी केलेले शेअर कॅपिटल £57 दशलक्ष मध्ये स्टोक पोजेस, बकिंगहॅमशायर मधील स्पोर्टिंग आणि फुरसतीच्या सुविधांची मालकी आणि व्यवस्थापन करणारी कंपनी विकत घेतली.
  • रिलायन्स स्ट्रॅटेजिक बिझनेस व्हेंचर्स लिमिटेड (RSBVL), RILची पूर्ण मालकीची उपकंपनी, रोबोटिक्स आणि AI फर्म Asteria Aerospace मधील 51.78% स्टेक ₹ 23.12 कोटी आणि NowFloats Technologies मध्ये 85% स्टेक ₹ 3141 ₹ 141.7c मध्ये. भारतातील सर्वात मोठ्या लक्झरी हॉटेल चेनपैकी एक असलेल्या द ओबेरॉय ग्रुपची प्रमुख कंपनी, EIH लिमिटेडमध्येही तिचा 18.83% हिस्सा आहे. नोव्हेंबर 2019 मध्ये, RSBVL ने SkyTran Inc. मध्ये 12.7%ची अघोषित रक्कम गुंतवली, ती एप्रिल 2020 पर्यंत 26.3% पर्यंत वाढवली. फेब्रुवारी 2021 मध्ये, RIL $26.76 दशलक्ष अतिरिक्त गुंतवणुकीसह 54.46% सह बहुसंख्य भागधारक बनले.
  • रिलायन्स सिबूर
  • एम्बीबे, बेंगळुरू-आधारित EdTech स्टार्ट-अपने फेब्रुवारी 2020 मध्ये RIL कडून ₹89.91 कोटी निधी उभारला. तीन वर्षांच्या कालावधीत, रिलायन्स इंडस्ट्रीजने स्टार्ट-अपमध्ये सुमारे $180 दशलक्ष गुंतवणूक केली होती. त्याचा एक भाग एम्बिबच्या विद्यमान गुंतवणूकदारांकडून 72.69% भागभांडवल घेण्याच्या दिशेने होता. डिसेंबर 2019 मध्ये, एम्बिबे, मालकीच्या नावाखाली (इंडिव्हिज्युअल लर्निंग प्रायव्हेट लिमिटेड) ने घोषणा केली की त्यांनी बेंगळुरू-आधारित K12 स्टार्टअप Funtoot (eDreams Edusoft) मध्ये इक्विटी शेअर्स उचलले आहेत. हा करार रोखीत ₹71.64 कोटींवर मर्यादित होता, जो फंटूटच्या इक्विटी शेअर कॅपिटलमध्ये 90.5% आहे. फेब्रुवारी 2020 मध्ये, त्याने प्रतिस्पर्धी प्लॅटफॉर्म OnlineTyari विकत घेतले.

सहकारी

[संपादन]

Relicord ही रिलायन्स लाइफ सायन्सेसच्या मालकीची कॉर्ड ब्लड बँकिंग सेवा आहे. त्याची स्थापना 2002 मध्ये झाली. त्याची AABB द्वारे तपासणी आणि मान्यता प्राप्त झाली आहे, आणि अन्न आणि औषध प्रशासन (FDA), भारत सरकार द्वारे परवाना देखील प्रदान करण्यात आला आहे. Reliance Jio Infocomm Limited (RJIL), पूर्वी इन्फोटेल ब्रॉडबँड म्हणून ओळखले जाणारे, एक ब्रॉडबँड सेवा प्रदाता आहे ज्याने संपूर्ण भारतामध्ये काम करण्यासाठी 4G परवाने मिळवले आहेत. धीरूभाई अंबानी फाउंडेशनने स्थापन केलेली रिलायन्स इन्स्टिट्यूट ऑफ लाइफ सायन्सेस (RILS) ही जीवन विज्ञान आणि संबंधित तंत्रज्ञानाच्या विविध क्षेत्रात उच्च शिक्षण देणारी संस्था आहे. रिलायन्स क्लिनिकल रिसर्च सर्व्हिसेस (RCRS), एक कॉन्ट्रॅक्ट रिसर्च ऑर्गनायझेशन (CRO) आणि रिलायन्स लाइफ सायन्सेसची पूर्ण मालकीची उपकंपनी, क्लिनिकल रिसर्च सेवा उद्योगात माहिर आहे. त्याचे ग्राहक प्रामुख्याने फार्मास्युटिकल, जैवतंत्रज्ञान आणि वैद्यकीय उपकरण कंपन्या आहेत. LYF, रिलायन्स रिटेलचा 4G-सक्षम VoLTE डिव्हाइस ब्रँड.

डिजिटल फायबर इन्फ्रास्ट्रक्चर ट्रस्ट (InvIT)

[संपादन]

रिलायन्स इंडस्ट्रियल इन्व्हेस्टमेंट्स अँड होल्डिंग्सकडे डिजिटल फायबर इनव्हीआयटीची मालकी आहे, जी जिओ डिजिटल फायबर प्रायव्हेट लिमिटेडच्या 51% मालकीची आहे. जिओ डिजिटल फायबर प्रायव्हेट लिमिटेडमधील उर्वरित ४९% थेट रिलायन्स इंडस्ट्रीजच्या मालकीचे आहेत.

जिओ डिजिटल फायबर प्रायव्हेट लिमिटेड समूहाच्या दूरसंचार ऑपरेशन्सची सर्व फायबर ऑप्टिक मालमत्ता धारण करते.

माजी होल्डिंग्स

[संपादन]

मार्च 2017 रोजी, Reliance Industries Ltd (RIL) ने मॉरिशसस्थित तेल विक्रेत्या गल्फ आफ्रिका पेट्रोलियम कॉर्प (GAPCO) मधील 76% इक्विटी स्टेकची फ्रेंच तेल आणि वायू कंपनी Total SEच्या उपकंपनी टोटल मार्केटिंग अँड सर्व्हिसेसला विक्री प्रक्रिया पूर्ण केली.

ईस्ट वेस्ट पाइपलाइन इंडिया इन्फ्रास्ट्रक्चर ट्रस्टने अधिग्रहित केली आहे, जी ब्रुकफील्ड अॅसेट मॅनेजमेंटच्या मालकीची आहे ₹13,000 कोटीच्या मोबदल्यात.

कर्मचारी

[संपादन]

31 मार्च 2018 पर्यंत, कंपनीमध्ये 29,533 कायमस्वरूपी कर्मचारी होते ज्यात 1,521 महिला आणि 70 अपंग कर्मचारी होते. त्यात त्याच तारखेला 158,196 अस्थायी कर्मचारी होते जे एकूण 187,729 कर्मचारी होते. 2011-12च्या शाश्वतता अहवालानुसार, अ‍ॅट्रिशन दर 7.5% होता. परंतु सध्या, संघटनेने प्रसिद्ध केलेल्या ताज्या अहवालानुसार मार्च 2015 मध्ये हाच अ‍ॅट्रिशन दर 23.4% वर गेला आहे.

त्याच्या 39 व्या वार्षिक सर्वसाधारण सभेत, त्याच्या अध्यक्षांनी कंपनीच्या पुढील तीन वर्षांत सुमारे ₹1,500 अब्ज (US$20 अब्ज) गुंतवणूक योजनांची भागधारकांना माहिती दिली. पुढील 3 वर्षांत किरकोळ विभागातील कर्मचारी संख्या सध्याच्या 35,000 वरून 120,000 पर्यंत वाढवणे आणि 12 महिन्यांत दूरसंचार विभागातील कर्मचारी विद्यमान 3,000 वरून 10,000 पर्यंत वाढवणे यासह असेल.

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ "Ambani: From a gas station attendant to Reliance owner". Arab News. 2 November 2012. 24 August 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 26 August 2013 रोजी पाहिले.
  2. ^ a b c "Company History – Reliance Industries Ltd". The Economic Times. 28 September 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 26 August 2013 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Reliance Industries Limited". mcamasterdata.com.
  4. ^ a b c d "Major Milestones". RIL.com. 17 August 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 22 August 2013 रोजी पाहिले.
  5. ^ "Reliance Industries: Milestones of an oil giant – Slide 4". NDTV.com. 28 September 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  6. ^ "Company History – Reliance Industries". MoneyControl.com. 12 August 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 26 August 2013 रोजी पाहिले.
  7. ^ a b c d "Reliance Industries Ltd". HDFC Securities. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 26 August 2013 रोजी पाहिले.
  8. ^ "Reliance Industries: Milestones of an oil giant – Slide 8". NDTV.com. 2 October 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  9. ^ "Reliance Industries: Milestones of an oil giant – Slide 9". NDTV.com. 2 October 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  10. ^ "Krishna-Godavari basin to yield 160mt oil: RIL". The Economic Times. 1 November 2002. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Reliance makes it big with IPCL". The Hindu. 20 May 2002. 14 April 2012 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  12. ^ "Ministry of Environment Forest and Climate Change Government of India" (PDF). April 2017. 4 May 2020 रोजी पाहिले.
  13. ^ Nina Muncherji, C. Gopalakrishnan, Upider Dhar (2009). Partners In Success: Strategic Hr And Entrepreneurship. Excel Books India. p. 6. ISBN 9788174467010.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  14. ^ "IPCL set to merge with Reliance Industries". Business Standard. 8 March 2007. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  15. ^ "Scheme of Demerger". RIL.com. 9 May 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  16. ^ "Reliance launches retail venture". BBC News. 3 November 2006. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  17. ^ "Coming to your neighbourhood – Reliance Fresh". Business Standard. 3 November 2006. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  18. ^ "Reliance Bets Big on 4G". The Wall Street Journal. 12 June 2010. 18 March 2015 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  19. ^ "Reliance Industries to acquire Infotel Broadband". The Hindu. 11 June 2010. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  20. ^ "BP partners Reliance in $7.2 billion Indian oil hunt". Reuters India. 22 February 2011. 10 January 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  21. ^ "Reliance Industries, BP complete $7.2-billion deal". The Economic Times. 31 August 2011. 8 September 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 August 2013 रोजी पाहिले.
  22. ^ "RIL, Russia's Sibur join hands for Jamnagar butyl rubber unit". The Economic Times. 10 September 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 19 July 2017 रोजी पाहिले.
  23. ^ Bloomberg (5 August 2019). "Reliance to buy Google-backed tech start-up Shopsense Retail". @businessline (इंग्रजी भाषेत). 9 July 2020 रोजी पाहिले.
  24. ^ "Reliance shuts down its manufacturing units at Maharashtra's Nagothane". The Economic Times. 18 August 2021 रोजी पाहिले.
  25. ^ "Top 100 stocks by Market Capitalization | BSE Listed stocks Market Capitalization". www.bseindia.com. 2022-12-19 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=रिलायन्स_इंडस्ट्रीज_लिमिटेड&oldid=2457625" पासून हुडकले