मुंबई कालरेषा
Appearance
मुंबईचा प्रथम ज्ञात इतिहास इ.स.पू. ६०० वसाहत असल्याचे पुरावे सापडतील.
अठराव्या शतकात
[संपादन]- ६०० इ.स.पू. — प्रथम ज्ञात मराठी भाषिक कोळी वसाहत.
- ३०० इ.स.पू. — अशोक साम्राज्य भाग.
- इ.स. ९०० ते इ.स.१३०० — शिलाहार साम्राज्यचा भाग.
- इ.स. १३४३ — गुजरात सल्तनतचा भाग.
- इ.स. १४३१ — हाजी अली दर्ग्याचे निर्माण.
- इ.स. १५०८ — फ्रांसिस्को डी आल्मेदा खोल नैसर्गिक बंदरात उतरले.
- इ.स. १५३४— मुंबई पोर्तुगीजांच्या ताब्यात.
- इ.स. १६६१— ब्रागांझा पोर्तुगीज राजकुमारी कॅथरीन तिच्या लग्नाला आंदण म्हणून इंग्लंडचा राजा चार्ल्स दुसरा बोम बाहीया आणते.
- इ.स. १६६८/१६६९ — ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी चार्ल्स दुसरा पासून मुंबईचे सात बेटे भाडेतत्त्वावर घेतले.
- इ.स. १६७० — पारशी उद्योगपती भीमजी पारीख मुंबईत पहिला छापखाना आयात केला.
- इ.स. १६७२ — पहिला शांतता बुरुज व पहिले आगियार (हिरजी वाच्छा आगियार, आता निष्क्रिय)
- इ.स. १६७५ — इ.स. १६६१ मध्ये अंदाजे लोकसंख्या १०,००० पासून ६०,००० पर्यंत पोहचली.
- इ.स. १६७५ — पूर्वीच्या बोरी बंदर खाडीजवळ इंग्रजी किल्ला सेंट जॉर्ज उत्तर भिंतीवर मुंबा देवी मंदिर बांधले.
- इ.स. १७०९ — पहिले खाजगी खातरजमा पारशी आदरण (आगियार बनाजी लीमजी यांच्या घरात). जी मुंबई सर्वात जुनी सतत धगधगणारी झोरास्ट्रियन अग्नी आहे (आता लीमजी आगयारी किल्ल्यात).
- इ.स. १७३५ — नौकाबांधणी उद्योग सुरू (वाडिया डॉक्स, डंकन डॉक्स).
- इ.स. १७५० — आशियातील पहिली कोरडी गोदी मुंबईत लोवजी वाडिया यांनी बांधली.
- इ.स. १७७७ — मुंबईचे पहिले वृत्तपत्र रुस्तम केर्सास्पजेरे यांनी प्रकाशित केले.
एकोणिसावे शतक
[संपादन]- इ.स. १८०१ — सिद्धिविनायक मंदिर प्रभादेवी बांधले होते.
- इ.स. १८०३ —आग.[१]
- १९ जून इ.स. १८१० — एच.एम.एस. मिंडेन स्थापन, ब्रिटिश स्सिली बाहेर पहिली रॉयल नेव्ही जहाज.
- इ.स. १८२२ — मुंबई मध्ये प्रथम देशी भाषा वृत्तपत्र, बॉम्बे समाचार फार्दुन्जी मर्झबान यांनी प्रकाशित केले. भारताचे हे पहिला वृत्तपत्र अजूनही प्रकाशित करण्यात येत आहे.
- इ.स. १८३८ — मुंबई टाइम्स आणि जर्नल ऑफ कॉमर्सच्या पहिल्या आवृत्ती सुरू करण्यात आली.
- इ.स. १८४५ — ग्रँट मेडिकल कॉलेजची स्थापना करण्यात आली.
- इ.स. १८४६ — साष्टी आणि माहीम दरम्यान माहिम पूल पूर्ण.
- १६ एप्रिल इ.स. १८५३ — मुंबई आणि ठाणे दरम्यान भारतातील पहिली रेल्वे लाईन.
- इ.स. १८५४ — पहिली कापड गिरणी मुंबई येथे सुरू झाली.
- इ.स. १८५७ — मुंबई विद्यापीठाची स्थापन करण्यात आली.
- इ.स. १८५८ — भारतीय चार्टर्ड बँक, ऑस्ट्रेलिया आणि चीन त्याच्या मुंबई शाखा उघडतात.
- इ.स. १८६४ — मुंबई, बडोदा, आणि मध्य भारत रेल्वे (नंतर पश्चिम रेल्वे विलीन) मुंबई पर्यंत विस्तार.
- इ.स. १८७० — मुंबई पोर्ट ट्रस्टची स्थापना करण्यात आली.
- इ.स. १८७२ — बृहन्मुंबई महानगरपालिकेची स्थापना.
- इ.स. १८७४ — एस एस जे इ संस्थे मार्फत सेंट पीटर्स स्कूलची स्थापना डॉकयार्ड येथे.
- इ.स. १८८५ — भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची गोवालिया टैक मैदानावर स्थापना.
- इ.स. १८८७ — वीरमाता जिजाबाई तंत्रज्ञान संस्थेची (व्ही.जे.टी.आय.) स्थापना. इ.स. १९६० पर्यंत एकमेव अभियांत्रिकी संस्था.
- इ.स. १८९० — रॉबर्ट हैरीस मुंबई प्रांतातील राज्यपाल म्हणून नेमणूक.
- इ.स. १८९३ — हिंदू आणि मुस्लिम यांच्यात सांप्रदायिक दंगल.
- इ.स. १८९६ — गाठीचा प्लेग नंतर दुष्काळ. व्लादीमीर हाफ्किन ग्रँट मेडिकल कॉलेजमध्ये प्लेगवर संशोधन सुरू केले.
- इ.स. १८९७ — हाफ्किनची प्लेग लसी घोषणा. स्वतः वर व भायखळा कारागृहात स्वयंसेवक वर चाचणी यशस्वी.
- इ.स. १८९७ — भारतीय उपखंडात पहिले गॅसोलीन मोटर कार क्रॉम्प्टन ग्रीव्हज येथील फ़ोर्स्टेर यांनी आणली.
- इ.स. १८९९ – मुंबई प्लेगची साथ.
विसाव्या शतकात
[संपादन]- इ.स. १९०० — या वेळेस, प्रत्येक दिशेने पश्चिम रेल्वेच्या ४५ गाड्या दरवर्षी दशलक्ष लोक प्रवास करू लागले.
- इ.स. १९०८ — फ्रान्सीसकॅन मिशनरी बंधूं, जर्मन मिशनरी यांनी सेंट फ्रान्सिस डि' असिसी हाय स्कूल बोरिवली, मुंबई उपनगरात स्थापना केली.
- इ.स. १९११ — राजा जॉर्ज पाचवा व राणी मेरी मुंबईस भेट देतात. गेट वे ऑफ इंडिया त्यांच्या आगमन स्मरणार्थ बांधले जाते.
- इ.स. १९१३ — सिदेन्हाम कॉलेजची स्थापना. आशियातील पहिले वाणिज्य कॉलेज.
- १२ जानेवारी इ.स. १९१५ — गांधी दक्षिण आफ्रिका मधुन भारतात परत.
- इ.स. १९२० — अर्धी मुंबई [आर्थर रोड (चिंचपोकळी पश्चिम) ते कालाचौकी (कॉटन ग्रीन स्टेशन), शिवडी स्टेशन - भारतमाता (लालबाग)] गणेश उत्सवासाठी चिंचपोकळी येथे एकजूट होतात.
- २२ जानेवारी इ.स. १९२६ — किंग एडवर्ड मेमोरियल हॉस्पिटल (के ई एम)ची स्थापना.
- १५ जुलै महिना इ.स. १९२६ — प्रथम मोटर बस अफगाण चर्च आणि क्रॉफर्ड मार्केट दरम्यान धावली.
- इ.स. १९२८ — प्रथम विद्युत रेल्वे गाडी चर्चगेट आणि बोरिवली दरम्यान चालते.
- इ.स. १९३० — मुंबई क्रिकेट असोसिएशनची स्थापना केली जाते.
- १५ ऑक्टोबर इ.स. १९३२ — जेआरडी टाटा भारतातील नागरी विमान वाहतूक मार्ग मोकळा करीत कराचीहून अहमदाबाद व्हाया मुंबईला जुहू येथील एका गवती पट्टीवर लॅंडिंग करतात.
- इ.स. १९३४ —युडीसीटी स्थापना करण्यात आली. भारतात रसायन अभियांत्रिकी संशोधन समर्पित प्रथम संस्था.
- इ.स. १९३४ - काँग्रेस समाजवादी पार्टीची स्थापना.[२]
- इ.स. १९४० — समुद्र हटवून तयार केलेली जमीन जी होणार नरिमन पॉइंट.
- ८ ऑगस्ट इ.स. १९४२ - गोवालिया टॅंक मैदानावर भारत छोडो आंदोलनाची घोषणा.
- १४ एप्रिल इ.स. १९४४ - मुंबई हार्बर स्फोट अनेक लोक ठार आणि मल्बा ३ किमी दूर.
- इ.स. १९४७ - प्रोग्रेसिव्ह आर्टिस्ट्स ग्रुप स्थापना केली होती. [३]
- इ.स. १९५८ — आयआयटी मुंबई पवई मध्ये स्थापना करण्यात आली.
- इ.स. १९६० — "फ्लोरा फाउंटन घटना": १०५ संयुक्त महाराष्ट्र समिती निदर्शनी पोलिस बाचाबाचीत ठार
- १ मे इ.स. १९६०- मुंबई नव्याने स्थापीत मराठी-राज्य महाराष्ट्राची राजधानी होते.
- ३१ मार्च इ.स. १९६४ — बोरीबंदर ते दादर ट्रामचा शेवटचा प्रवास.
- जानेवारी इ.स. १९८२ — युनियन नेते दत्ता सामंत यांच्या नेतृत्वाखाली मुंबई मिल कामगारांचा मोठा संप सुरू.
- डिसेंबर इ.स. १९९२ - जानेवारी इ.स. १९९३ — बाबरी उद्वस्त झाल्यानंतर हिंदू मुस्लिम यांच्यात जातीय दंगली उसळल्या.
- इ.स. १९९३ — अंडरवर्ल्ड डॉन दाऊद इब्राहिम यांनी मुंबईत बॉम्बस्फोट घडवून ३०० ठार व शेकडो जखमी.
- इ.स. १९९५ —बॉम्बेचे मुंबई म्हणून नामकरण करण्यात आले. त्यापश्यात बॉम्बे विद्यापीठाचे नाव मुंबई विद्यापीठ मध्ये करण्यात आले.
एकविसाव्या शतकात
[संपादन]- इ.स. २००३
- २७ जानेवारी — घाटकोपर येथे बेस्ट बस मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन २ जण ठार.
- २७ जानेवारी — विले पार्ले येथे सायकलवर बॉम्ब स्फोट होऊन १ जण ठार.
- १३ मार्च — मुलुंड येथे लोकल ट्रेन मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन १० जण ठार.
- २८ जुलै — घाटकोपर येथे बेस्ट बस मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन ४ जण ठार.
- २५ ऑगस्ट — गेटवे ऑफ इंडिया व झवेरी बाजार येथे २ कार बॉम्ब स्फोट मध्ये ५० जण ठार
- इ.स. २००५ — जुलै मध्ये मुसळधार पाऊस आणि पुरामुळे महाराष्ट्रात जवळजवळ ४५० मृतांची संख्या मागील १२० वर्षांत सर्वात वाईट परिस्थिती.
- इ.स. २००६
- ११ जुलै — सात बॉम्ब स्फोट लोकल ट्रेन मध्ये होऊन २०७ जण ठार.
- गुगलचे मुंबईत ऑफिस स्थापित.
- २६ नोव्हेंबर इ.स. २००८ — १० अतिरेकी (अजमल कसाब व इतर) मुंबईवर समुद्रामार्गे येऊन समन्वित हल्ला करून बॉम्ब स्फोट व गोळीबार केला.
- इ.स. २००९ — वांद्रे-वरळी सी लिंक उद्घाटन करण्यात आले.
-
वांद्रे-वरळी सी लिंक
-
२६ नोव्हेंबर २००८चा मुंबईवरील दहशतवादी हल्ला
- २१ नोव्हेंबर इ.स. २०१२ — मुंबईवर अतिरेकी हल्ला करणाऱ्या अजमल कसाबस फाशी.
- इ.स. २०१४
- १ फेब्रुवारी — मुंबई मोनोरेलची सुरुवात.
- ८ जुलै — मुंबई मेट्रोचे उद्घाटन.
दुवे
[संपादन]- ^ Schellinger and Salkin, ed. (1996). "Bombay". International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. UK: Routledge. ISBN 9781884964046.
- ^ James C. Docherty; Peter Lamb (2006). "Chronology". Historical Dictionary of Socialism (2nd ed.). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6477-1.
- ^ "South Asia and the Himalayan Region, 1900 A.D.–present: Key Events". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: Metropolitan Museum of Art. October 2014 रोजी पाहिले.
|accessdate=
मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
बाह्य दूवे
[संपादन]- मुंबई समयरेखा Archived 2006-01-12 at the Wayback Machine.
- बॉम्बस्फोट मुंबई प्रवासी रेल्वे गाड्यांमध्ये