महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी

महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची संख्या ५९ आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, राज्यात अनुसूचित जातींची लोकसंख्या १,३२,७५,८९८ (११.८१%) असून त्यात पुरुष ६७,६७,७५९ व स्त्रिया ६५,०८,१३९ आहेत. भारतातील एकूण २०.१४ कोटी अनु. जातींपैकी ६.६% अनु. जाती महाराष्ट्रात आहे. अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमाती आदेश (सुधारणा) कायदा १९७६ (१९७६ चा १०८ वा) मधील परिशिष्ट १ मधील भाग - १० मध्ये नमूद केल्याप्रमाणे अनुसूचित जातीतील ५९ प्रकारच्या जातींसाठी एकूण आरक्षण १३% आहे.

२००१ च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातींमध्ये महार (५७.५%), मांग (२०.३%), भांबी/चांभार (१२.५%) व भंगी (१.९%) ह्या प्रमुख चार समाजाची लोकसंख्या ९२% आहे. लातूर जिल्ह्यात अनुसूचित जातींचे प्रमाण सर्वाधिक (१९.४%) आहे.

यादी

२००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातीच्या समूदायांची आणि त्यांच्या लोकसंख्येच्या यादी खालीलप्रमाणे आहे.

क्रमांक	जाती	लोकसंख्या २००१	एकूण अनु.जाती लोकसंख्येची टक्केवारी
१	अगेर	५९७	%
२	अनमुक	१४	%
३	आरेमाला	३८४	%
४	अरवा माला	४६५	%
५	बहना बहाना	१०९	%
६	बाकड, बंट	६७९	%
७	बलाही, बलाई	१३,६७१	%
८	बसोर , बुरुद, बांसोर, बांसोडी	४३,६१६	%
९	बेडाजंगम, बुडगा जंगम	४२,२०६	%
१०	बेडर	१७,४६७	%
११	भांबी, भांभी, असादरु, असोदी, चामडिया, चमार, चमारी,चांभार, चमगार, हरळय्या, हराळी, खालपा, माचीगार, मोचीगार, मादर, मादिग, मोची, तेलगू मोची, कामाटी मोची, राणीगार, रोहिदास, नोना, रामनामी, रोहित, समगार, सतनामी, सूरज्यबंशी, सूरज्यरामनामी, समगारा, चर्मकार, परदेशी चामार (शा.नि. दि. १५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१२,३४,८७४	%
१२	भंगी, मेहतर, ओलगाना, रुखी, मलकाना, हलालखोर, लालबेगी, बाल्मिकी, करोर, झाडगल्ली, हेला (शा.नि. दि.१५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१,८६,७७६	%
१३	बिंदला	६२९	%
१४	ब्यागारा	१९	%
१५	चलवादी, चन्नया	२,३८४	%
१६	चेन्नदासर, होलया दासर, होलेया दसारी	४००	%
१७	डक्कल, डोक्कलवार	४४२	%
१८	ढोर, कक्कय्या, कंकय्या, डोहोर	९०,२२६	%
१९	डोम, डुमार	३,३३७	%
२०	येल्लमलवार, येल्लमलवंडलु	३,०१२	%
२१	गंडा, गंडी	४२०	%
२२	गरोड,गारी	३६१	%
२३	घासी,घासीया	१,१९०	%
२४	हल्लीर	९८	%
२५	हलसार, हसलार, हुलसवार, हुलसवार, हलसवार (शा.नि. दि.१५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१००	%
२६	होलार, व्हलार	७९,४६१	%
२७	होलय, होलेर, होलेया, होलिया	१४,५८७	%
२८	कैकाडी (अकोला, अमरावती, भंडारा, बुलढाणा, नागपूर, वर्धा व यवतमाळ जिल्हे व राजूरा तालूका सोडून चंद्रपूर जिल्हा यांत)	५,२३२	%
२९	कटिया, पथरिया	१,९२१	%
३०	खंगार, कनेरा, मिरधा	१,४०५	%
३१	खाटिक, चिकवा, चिकवी	८९,९६९	%
३२	कोलूपूल-वंडलु	१६	%
३३	कोरी	९,७४९	%
३४	लिंगडेर	१,१०,१९३	%
३५	मादगी	५०,९९२	%
३६	मादिगा	६,४३२	%
३७	महार, मेहर, तराळ, धेगू-मेगू	५६,७८,९१२	%
३८	माहयावंशी, धेड, वणकर, मारु-वणकर	१२,६१२	%
३९	माला	७,९७३	%
४०	माला दासरी	१,०९४	%
४१	माला हत्राई		%
४२	माला जंगम		%
४३	माला मस्ती		%
४४	माला साले, नेटकानी		%
४५	माला सन्यासी		%
४६	मांग, मातंग, मिनिमादिग, दखनी-मांग, मांग-म्हशी, मदारी, गारुडी, राधेमांग		%
४७	मांग-गारोडी, मांग-गारुडी		%
४८	मत्रे		%
४९	मस्ती		%
५०	मेंघवाल, मेंघवार		%
५१	मिठा, अयलवार		%
५२	मक्री		%
५३	नाडीया,हादी		%
५४	पासी		%
५५	सांसी		%
५६	शेणवा, चेणवा, सेडमा, रावत		%
५७	सिंधोल्लू, चिंदोल्लू		%
५८	तिरगार, तिरबंदा		%
५९	जात		%

धर्म

२००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींच्या लोकसंख्येत ६७% हिंदू, ३२.९% बौद्ध व ०.१% (५,९८३) शीख होते. तर २०११ च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातींमध्ये ६०.७% (सुमारे ८०.१२ लाख) हिंदू, ३९.२% (५२,०४,२८४) बौद्ध व ०.१% (१३ हजार) शीख आहेत. २००१-११ या कालावधीत महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींच्या बौद्ध लोकसंख्येत तब्बल ६०% वाढ झाली आहे.

२००१ मध्ये, महार समूदायाच्या लोकसंख्येत ५६.३% बौद्ध, ४३.७% हिंदू आणि अवघे ०.१% शीख होते. तर २०११ मध्ये, राज्यात सुमारे ७६ लाख महार समाज आहे, महारांत सुमारे ६२% (४७.१२ लाख) बौद्ध, ३७.९% (२८.७३ लाख) हिंदू, तर अवघे ०.१% (७.८ हजार) महार हे शीख धर्मीय आहेत.

महार समाज हा ९९.९०% जरी बौद्ध धर्मीय असला तरी सुद्धा महारांचा एक मोठा वर्ग (३८% महार) आजही जनगणनेत स्वत:च्या धर्माचा उल्लेख "हिंदू" असा करतो. परिणामी राज्यात बौद्धांची संख्या कमी नोंदली जाते.

२०११ मध्ये, अनुसूचित जातींच्या लोकसंख्येत ७६ लाख महार, २६.८ लाख मांग, १६.५ लाख चांभार व २.५ लाख भंगी या समाजाचे लोक आहेत. अनु. जातीत या चार जातींचे एकत्रित प्रमाण ९२% आहे.

अनुसूचित जातीमध्ये बौद्ध धर्म अतिशय वेगाने वाढत आहे. इ.स. २००१ मध्ये भारत देशात ४१.५९ लाख बौद्ध हे अनुसूचित जातीचे होते, तर इ.स. २०११ मध्ये हे प्रमाण ३८% वेगाने वाढून ५७.५६ लाख एवढे झाले आहे. देशातील एकूण अनुसूचित जातीच्या बौद्धांपैकी ५२.०४ लाख (९०% पेक्षा अधिक) महाराष्ट्रात आहेत. महाराष्ट्रात एकूण बौद्ध लोकसंख्येत ७९.६८% अनुसूचित जाती आहे.

हे सुद्धा पहा

• महाराष्ट्रातील इतर मागास वर्गीय जातींची यादी
• महाराष्ट्रातील आरक्षण
• अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती
• इतर मागास वर्ग
• दलित
• आदिवासी
• ओबीसी