Jump to content

सरोजिनी महिषी

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Sarojini Mahishi (es); Sarojini Mahishi (hu); Sarojini Mahishi (ast); Sarojini Mahishi (ca); सरोजिनी महिषी (mr); Sarojini Mahishi (de); Sarojini Mahishi (ga); Sarojini Mahishi (sl); Sarojini Mahishi (cy); Sarojini Mahishi (sq); ساروچينى ماهيشى (arz); Sarojini Mahishi (fr); സരോജിനി മഹിഷി (ml); Sarojini Mahishi (nl); ಸರೋಜಿನಿ ಮಹಿಷಿ (kn); सरोजिनी महिषी (hi); సరోజినీ మహిషి (te); ਸਰੋਜਿਨੀ ਮਹਿਸ਼ੀ (pa); Sarojini Mahishi (en); سروجنی مہیشی (pnb); Sarojini Mahishi (yo); சரோஜினி மகிசி (ta) política india (es); politikari indiarra (eu); política india (ast); política índia (ca); polaiteoir Indiach (ga); زبان‌شناس، نویسنده، مترجم، و سیاست‌مدار هندی (fa); 印度政治人物 (zh); India siyaasa nira ŋun nyɛ paɣa (dag); politiciană indiană (ro); indisk politiker (sv); індійський політик (uk); भारतीयराजनेतारः (sa); भारतीय राजनीतिज्ञ (hi); ਭਾਰੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ (pa); Indian politician (en-ca); இந்திய அரசியல்வாதி (ta); politica indiana (it); ভারতীয় রাজনীতিবিদ (bn); personnalité politique indienne (fr); India poliitik (et); भारतीय राजकारणी (mr); política indiana (pt); política india (gl); Indian politician (en-gb); indisk politikar (nn); ഇന്ത്യയിലെ ഒരു രാഷ്ട്രീയപ്രവര്‍ത്തക (ml); Indiaas taalkundige (?-2015) (nl); indisk politiker (da); հնդիկ քաղաքական գործիչ (hy); ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ (or); Olóṣèlú Ọmọ Orílẹ̀-èdè Indian (yo); Indian politician (en); سياسية هندية (ar); politikane indiane (sq); פוליטיקאית הודית (he) Sarojini Bindurao Mahishi (en)
सरोजिनी महिषी 
भारतीय राजकारणी
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
जन्म तारीखमार्च ३, इ.स. १९२७
धारवाड
मृत्यू तारीखजानेवारी २५, इ.स. २०१५
गाझियाबाद
नागरिकत्व
शिक्षण घेतलेली संस्था
व्यवसाय
राजकीय पक्षाचा सभासद
पद
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

सरोजिनी बिंदुराव महिषी (३ मार्च १९२७ - २५ जानेवारी २०१५) या भारतीय शिक्षिका, वकील, कार्यकर्त्या आणि राजकारणी होत्या. त्या कर्नाटक राज्यातील पहिल्या महिला खासदार होत्या, ज्यांनी १९६२ ते १९८० दरम्यान चार वेळा धारवाड उत्तर मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व केले.[१] १९८३ मध्ये त्या जनता पक्षाच्या सदस्य म्हणून राज्यसभेवर निवडून आल्या. [२]

महिशी ह्या कर्नाटक सरकारने १९८३ मध्ये राज्यातील नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणाच्या निकषांची शिफारस करण्यासाठी नियुक्त केलेल्या समितीचे प्रमुख म्हणून ओळखल्या जातात. १९८६ मध्ये समितीने शिफारस सादर केली की कर्नाटकातील रोजगाराची मोठी टक्केवारी स्थानिक लोकांसाठी राखीव असावी. [३]

प्रारंभिक जीवन

[संपादन]

सरोजिनी महिषी यांचा जन्म ३ मार्च १९२७ रोजी कमलाबाई आणि बिंदुराव महिषी यांच्या पोटी धारवाड येथे झाला, जो ब्रिटिश भारताच्या पूर्वीच्या बॉम्बे प्रेसिडेन्सी (आजच्या कर्नाटकात ) आहे. आठ मुलांपैकी त्या दुसऱ्या होता. [४] तिचे वडील बिंदुराव हे व्यावसायाने वकील आणि संस्कृत भाषेतले विद्वान होते. सांगलीतील विलिंग्डन कॉलेजमध्ये जाण्यापूर्वी सरोजिनी यांचे शालेय शिक्षण धारवाडच्या सरकारी शाळांमध्ये झाले. त्यांनी बेळगावच्या राजा लखमगौडा लॉ कॉलेजमधून कायद्याची पदवी आणि संस्कृत भाषेत पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली.[५]

कारकीर्द

[संपादन]

सरोजिनी महिषी यांनी शिक्षिका म्हणून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. राज्य समाज कल्याण मंडळात रुजू होण्यापूर्वी त्यांनी धारवाडमधील जनता शिक्षण समिती महाविद्यालयात काही वर्षे संस्कृत आणि कायदा शिकवला. [५]

१९८० च्या भारतीय सार्वत्रिक निवडणुकीदरम्यान, निवडणुकीसाठी उमेदवारांची निवड करण्यासाठी त्या जनता पक्षाच्या केंद्रीय निवडणूक समितीच्या सदस्य होत्या.[६] १९८३ मध्ये, सरोजिनी महिषी कर्नाटक राज्यातून जनता पक्षाच्या सदस्या म्हणून राज्यसभेवर निवडून आल्या.[२] १९८९ मध्ये त्यांनी जनता पक्षाचे जनता दलात विलीनीकरण स्वीकारण्यास नकार दिला.[७][८] इंदुभाई पटेल, सुब्रमण्यम स्वामी, सय्यद शहाबुद्दीन आणि एचडी देवेगौडा यांच्यासमवेत त्या जनता पक्षाच्या सदस्या राहिल्या.[७]

साहित्यिक उपक्रम

[संपादन]

महिषी यांनी अनेक कन्नड आणि मराठीतील साहित्यांचे हिंदीत भाषांतर केले. त्यापैकी सर्वात प्रमुख म्हणजे कन्नड कवी डी.व्ही. गुंडप्पा यांचा कविता संग्रह <i>मनकू थिम्मना काग्गा</i> यांचे भाषांतर.

  • सकुंतला (१९५२) [९]
  • कसुती काळे (१९५३) [९]

पदे भूषवली

[संपादन]

सरोजिनी महिषी अहवाल

[संपादन]

रामकृष्ण हेगडे सरकारने १९८३ मध्ये महिषीला समितीचे प्रमुख म्हणून नियुक्त केले होते [१३] ज्या समितीने सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रम, खाजगी कंपन्या आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये कन्नडिगांना काही टक्के नोकऱ्यांची शिफारस केली होती. [१४] कर्नाटक रक्षण वेदिके सारख्या कन्नड लॉबी गट महिषी अहवालाच्या कर्नाटकात अंमलबजावणीसाठी दबाव आणत आहेत.[१५] [१६]

महिषी यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीमध्ये भारतीय प्रशासकीय सेवेतील (आयएएस) चार निवृत्त अधिकाऱ्यांचा समावेश होता. [१७] समितीचे सदस्य होते गोपालकृष्ण अडिगा (कवी), जी.के. सत्य, के. प्रभाकर रेड्डी, जी. नारायण कुमार (आमदार) आणि बीएस हनुमान (सेवानिवृत्त आयएएस अधिकारी) आणि सिद्दय्या पुराणिक होते.

ही समिती १९८३ मध्ये स्थापन करण्यात आली; जून १९८४ मध्ये अंतरिम अहवाल आणि डिसेंबर १९८६ रोजी अंतिम अहवाल सादर केला आणि ५८ शिफारसी केल्या. काही शिफारशी या आहेत:

  • सर्व राज्य सरकारी आस्थापना आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील एककांमध्ये कन्नडिगांसाठी १०० टक्के आरक्षण.
  • कर्नाटकात कार्यरत असलेल्या केंद्र सरकारच्या विभागांमध्ये आणि सार्वजनिक उपक्रमांमध्ये गट 'क' आणि गट 'ड' नोकऱ्यांमध्ये कन्नडिगांसाठी १०० टक्के आरक्षण.
  • कर्नाटकात कार्यरत असलेल्या केंद्र सरकारच्या युनिट्स आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील युनिट मध्ये, गट 'ब' आणि गट 'अ' नोकऱ्यांसाठी कन्नडिगांसाठी किमान ८० टक्के आणि ६५ टक्के आरक्षण.
  • राज्यातील सर्व औद्योगिक युनिटमधील सर्व कार्मिक अधिकारी नेहमीच कन्नडिगा असले पाहिजेत.
  • उद्योगांनी प्राधान्याने स्थानिक लोकांची नियुक्ती करावी. [१४] [१८]

या शिफारशींपैकी कर्नाटक सरकारने अंमलबजावणीसाठी ४५ शिफारशी स्वीकारल्या. महिषी अहवालाच्या अंमलबजावणीच्या दिशेने एक पुढाकार म्हणून कर्नाटक सरकारने "कन्नड अभिवृद्धी प्राधिकरण" नावाचा स्वतंत्र विभाग स्थापन केला आहे. [१८]

पुरस्कार

[संपादन]

निधन

[संपादन]

महिषी यांचे २५ जानेवारी २०१५ रोजी उत्तर प्रदेशातील गाझियाबाद येथील निवासस्थानी निधन झाले. त्यांच्या पार्थिवावर दिल्लीतील लोधी रोड येथील स्मशानभूमीत अंत्यसंस्कार करण्यात आले. सर्व अंत्यसंस्कार विधी त्यांचा भाऊ पीबी महिषी यांनी केले.[२१]

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ "Sarojini Mahishi dead". The Hindu. 26 January 2015. 7 March 2018 रोजी पाहिले.
  2. ^ a b "Women Members, Rajya Sabha" (PDF). Rajya Sabha. p. 78. 13 March 2022 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Ex-Union Minister Sarojini Mahishi Passes Away". newindianexpress.com. 26 January 2015. 2016-03-04 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2023-02-15 रोजी पाहिले.
  4. ^ "Mahishi had advocated job quota for Kannadigas". Deccan Herald. 26 January 2015. 7 March 2018 रोजी पाहिले.
  5. ^ a b "Mahishi, a multilingual scholar and educationist". The Hindu. 26 January 2015. 7 March 2018 रोजी पाहिले.
  6. ^ Sethi, Sunil; Louis, Arul (31 October 1979). "Janata Party starts campaign to recapture power, sells Jagjivan Ram as next PM". India Today (इंग्रजी भाषेत). 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  7. ^ a b "Blundering On". India Today (इंग्रजी भाषेत). 31 January 1989. 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  8. ^ Pachai, Pankaj; Awasti, Dilip (15 March 1989). "State chiefs' selection deepens rift in Janata Dal". India Today (इंग्रजी भाषेत). 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  9. ^ a b Who's Who of Indian Writers. Sahitya Akademi. 1961. p. 192. 7 March 2018 रोजी पाहिले.
  10. ^ "India Parliament". Guide2womenleaders.com. 2012-07-31 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Members Of Lok Sabha". Parliamentofindia.nic.in. 2012-07-31 रोजी पाहिले.
  12. ^ "6th Lok Sabha Members Bioprofile - MAHISHI, DR. SAROJINI". Lok Sabha Secretariat, New Delhi. 13 December 2017 रोजी पाहिले.
  13. ^ "Karnataka / Bangalore News : Modification of Sarojini Mahishi report sought". द हिंदू. 2009-07-08. 2009-07-13 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-07-31 रोजी पाहिले.
  14. ^ a b "Sarojini Mahishi Committee". Outlookindia.com. 1997-03-12. 2012-07-31 रोजी पाहिले.
  15. ^ The Hindu Business Line: Pro-Kannada activists demand more jobs for locals in IT sector Archived 2007-01-25 at the Wayback Machine.
  16. ^ "`Rasta roko' hits vehicle movement". द हिंदू. 2007-04-17. 2007-05-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2012-10-14 रोजी पाहिले.
  17. ^ "Sarojini Mahishi stands by committee report". The Hindu. 23 February 2006. 9 July 2013 रोजी पाहिले.
  18. ^ a b "Govt Serious on Mahishi Report". The New Indian Express. 27 February 2012. 2016-02-03 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 7 August 2013 रोजी पाहिले.
  19. ^ "Honour for Sarojini Mahishi". The Hindu. 2 August 2011.
  20. ^ Business Standard (2008-02-13). "Sarojini Mahishi to be conferred DLitt". Business-standard.com. 2012-07-31 रोजी पाहिले.
  21. ^ "Sarojini Mahishi cremated". Deccan Herald. 27 January 2015. 7 March 2018 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=सरोजिनी_महिषी&oldid=2498787" पासून हुडकले