नीरा रेल्वे स्थानक

नीरा मध्य रेल्वे स्थानक
स्थानक तपशील
पत्ता	नीरा, पुणे जिल्हा, महाराष्ट्र
गुणक	18.1704°N 74.0383°E / 18.1704; 74.0383
समुद्रसपाटीपासूनची उंची	553 मीटर (1,814 फूट)
मार्ग	पुणे–मिरज–लोंढा रेल्वेमार्ग
अंतर	पुणे रेल्वे स्थानकापासून 84 किमी
इमारत प्रकार	होय
फलाट	2
मार्गिका	3
इतर माहिती
उद्घाटन	1856
विद्युतीकरण	होय (25 केव्ही एसी)
Accessible	साचा:Access icon
संकेत	NIRA
मालकी	रेल्वे मंत्रालय, भारतीय रेल्वे
चालक	मध्य रेल्वे
विभाग	पुणे विभाग, मध्य रेल्वे

नीरा रेल्वे स्थानक हे पुणे–मिरज–लोंढा रेल्वेमार्गावरील एक महत्त्वाचे स्थानक आहे. हे स्थानक नीरा शहरात, नीरा नदीच्या काठावर वसलेले असून, पुणे जिल्ह्यात आहे. ब्रिटिश काळात १८५६ मध्ये या स्थानकाची स्थापना झाली आणि तेव्हापासून ते मध्य रेल्वेच्या पुणे विभागांतर्गत कार्यरत आहे. नीरा रेल्वे स्थानक हे मूळ मीटर गेज मार्गावर होते, ज्याचे १९६८ मध्ये ब्रॉड गेजमध्ये रूपांतर झाले. २०१० च्या दशकात या मार्गाचे विद्युतीकरणही पूर्ण झाले.

इतिहास

नीरा रेल्वे स्थानकाची स्थापना ब्रिटिशांनी १८५६ मध्ये केली होती, जेव्हा पुणे ते मिरज या मार्गाचा विस्तार सुरू झाला.या स्थानकाच्या नावावरूनच जवळील नीरा शहराची ओळख निर्माण झाली, जे भारतातील काही मोजक्या स्थानकांपैकी एक आहे ज्याच्या नावावरून शहर वसले गेले. नीरा नदीच्या काठावर असल्यामुळे आणि पाण्याच्या मुबलक उपलब्धतेमुळे हे स्थानक रेल्वे गाड्यांसाठी पाणी भरण्याचे प्रमुख ठिकाण बनले. १९६८ मध्ये मीटर गेजचे ब्रॉड गेजमध्ये रूपांतर झाले आणि २०१० च्या दशकात या मार्गाचे विद्युतीकरण पूर्ण झाले.

स्थान आणि सुविधा

नीरा रेल्वे स्थानक पुणे–मिरज–लोंढा रेल्वेमार्गवर पुणे रेल्वे स्थानकापासून ८४ किलोमीटर अंतरावर आहे. या स्थानकावर दोन फलाट आणि तीन मार्गिका आहेत. स्थानकावर पाणी भरण्याची सुविधा उपलब्ध असल्याने मिरज आणि पुणे दरम्यानच्या गाड्यांसाठी हे एक महत्त्वाचे थांब्याचे ठिकाण आहे. याशिवाय, स्थानकावर मूलभूत सुविधा जसे की प्रतीक्षालय, स्वच्छतागृह आणि बुकिंग काउंटर उपलब्ध आहेत. दिव्यांग प्रवाशांसाठीही काही प्रमाणात सुविधा (ADA) पुरवल्या जातात. पुणे-पंढरपूर राष्ट्रीय महामार्ग (NH-९६५) स्थानकाला लागून असल्याने प्रवाशांना सरकारी (ST) बसेस आणि खाजगी वाहतुकीची सोय सहज उपलब्ध होते. स्थानकाबाहेर पुणे, सातारा, भोर, फलटण, बारामती, इंदापूर आणि दौंड या ठिकाणी जाण्यासाठी वाहतूक व्यवस्था आहे, ज्यामुळे हे स्थानक प्रवाशांसाठी सोयीचे मानले जाते.

गाड्यांचे थांबे

या स्थानकावर पुण्याकडून मिरजेकडे जाणाऱ्या सर्व पॅसेंजर गाड्या थांबतात, तसेच काही प्रमुख एक्सप्रेस गाड्यांचाही थांबा आहे. यामध्ये खालील गाड्यांचा समावेश होतो: महाराष्ट्र एक्सप्रेस (पुणे-कोल्हापूर) कोयना एक्सप्रेस (मुंबई-कोल्हापूर) सह्याद्री एक्सप्रेस (मुंबई-कोल्हापूर) या व्यतिरिक्त, स्थानिक नागरिक लांब पल्ल्याच्या सुपरफास्ट गाड्या (उदा., पुणे-बेंगलुरू किंवा पुणे-हैदराबाद) थांबाव्यात यासाठी रेल्वे प्रशासनाकडे सातत्याने मागणी करत आहेत, परंतु अद्याप यावर निर्णय झालेला नाही.

वैशिष्ट्ये

पाण्याची सुविधा: नीरा नदीमुळे पाण्याची मुबलकता असल्याने हे स्थानक गाड्यांना पाणी भरण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. सुरक्षितता: रात्रीच्या वेळीही हे स्थानक प्रवासासाठी सुरक्षित मानले जाते. ऐतिहासिक महत्त्व: ब्रिटिश काळापासून कार्यरत असलेले हे स्थानक नीरा शहराच्या विकासाचे कारण ठरले आहे. वाहतूक जोडणी: राष्ट्रीय महामार्ग आणि स्थानकाची जवळीक यामुळे प्रवाशांना पर्यायी वाहतूक सहज मिळते.

भविष्यातील मागण्या

स्थानिक नागरिक आणि प्रवासी संघटनांकडून नीरा रेल्वे स्थानकावर अधिक एक्सप्रेस आणि सुपरफास्ट गाड्या थांबाव्यात, तसेच स्थानकाच्या आधुनिकीकरणासाठी मागणी केली जाते. यामध्ये फलाटांची लांबी वाढवणे, अतिरिक्त सुविधा (उदा., वाय-फाय, फूड स्टॉल्स) आणि स्थानकाची स्वच्छता सुधारणे यांचा समावेश आहे.

सांस्कृतिक संदर्भ

नीरा हे स्थानक पुणे-पंढरपूर पालखी मार्गाच्या जवळ असल्याने दरवर्षी आषाढी वारीदरम्यान या स्थानकावर भाविकांची गर्दी वाढते. अनेक भाविक पुणे किंवा मिरजेहून नीरा स्थानकापर्यंत रेल्वेने येतात आणि पुढे पालखी मार्गाला जोडले जातात.